Samsun (muhrip)
| Dosya:Turkish destroyer Samsun.jpg Samsun (Marmara Denizi, 1920'li yıllar) | |
| Tarihçe | |
|---|---|
.svg){kind=small} Osmanlı İmparatorluğu
| |
| Adı | Samsun |
| Adının geldiği yer/kişi | Samsun |
| Sipariş | 1906 |
| İnşa eden | SA Chantiers et Ateliers de la Gironde, Bordeaux |
| Kızağa konuluşu | Haziran 1906 |
| Denize indirilişi | 1907 |
| Görevlendirme | 3 Eylül 1907, İstanbul |
| Hizmetten çıkışı | Ekim 1918 |
| Tarihçe | |
 Türkiye
| |
| Adı | Samsun |
| Hizmet | 1924 |
| Hizmet dışı | 1932 |
| Akıbet | 1949'da Gölcük'te söküldü |
| Genel karakteristik | |
| Sınıf ve tipi | Samsun sınıfı |
| Deplasman | 284 t |
| Uzunluk | 58,2 m LoA, 56,3 m LPP |
| Genişlik | 6,3 m |
| Su çekimi | 2,8 m |
| İtme gücü |
2 adet SACAG üçlü genleşmeli buhar motoru 2 Normand SACAG kazan 5,950 indike beygir gücü |
| Hız | 1907'de 28 knot, 1912'de 20 knot, 1915'te 17 knot |
| Menzil | 60 ton kömür |
| Kişi kapasitesi |
1907: 7 subay, 60 denizci 1915: 74 Türk, 17 Alman |
| Silah donanımı |
|
Samsun, Osmanlı Devleti tarafından 1907 yılında Fransa'dan satın alınan dört Durandal sınıfı muhripten biridir.
27 Ekim 1914'te Karadeniz Baskını'na katılmıştır. Samsun muhribi, 14 Ağustos 1915'te İngiliz denizaltısı E2 tarafından Hora (Erdek) açığında batırılan Samsun Mayın Gemisi ile isim benzerliğinden ötürü kimi kaynaklarda karıştırılmaktadır. Cumhuriyet zamanında da donanmada görev yapan muhrip 1932 yılında hizmet dışı bırakılıp, 1949 yılında sökülmüştür.
Tasarım
SA Chantiers et Ateliers de la Gironde tarafından Bordeaux'da inşa edilen Samsun dikler arasında 56,3 metre, tam boyda ise 58,2 metre uzunluğundaydı. 6,3 metre genişliğindeki geminin su çekimi 2,8 metreydi. Gövdesi çelikten yapılmıştı. Geminin deplasmanı 284 tondu. 1907'de inşa edildiği haliyle 7 subay ve 60 bahriyeliden oluşan mürettebatı, I. Dünya Savaşı esnasında 1915 itibarıyla 74 Türk ve 17 Almandan oluşuyordu.[1]
Gemi gücünü SA Chantiers et Ateliers de la Gironde yapımı iki su borulu kazanın buharla beslediği iki adet dikey üçlü genleşmeli buhar motorundan alıyordu. Motorlar 5.950 indike beygir gücüne sahipti ve gemiyi 1907'de saatte 28 deniz mili hıza ulaştırabiliyordu. Geminin hızı 1912'de 20 deniz mili, 1915'te ise 17 deniz miline düşmüştü. Gemi 60 ton kömür taşıyabiliyordu.[1][2]
Gemi inşa edildiği haliyle 1 adet 65 mm L/50 seri ateşli Creusot top ve 300 mermi, 6 adet 47 mm L/50 seri ateşli Creusot top ve 1.200 mermi ile 2 adet 450 mm torpido tüpü ve 6 torpido taşıyordu.[1]
Satın alınma ve inşa
20. yüzyılın başında Osmanlı donanmasının güçlendirilmesi çalışmaları esnasında, 1904'te Alman Krupp'tan çok miktarda top, mühimmat ve malzeme sipariş edilmişti. Osmanlı hükümeti diplomatik ve finansal denge sağlamak için daha sonraki siparişlerini Fransa'ya vermeyi kararlaştırdı. Bu amaçla donanmanın ihtiyaçlarını karşılamak için Schneider-Creusot'dan dört Sivrihisar sınıfı torpido botu siparişi verdi. Bu küçük siparişin Fransızlar açısından yeterli gelmemesi üzerine 200 tonluk Refahiye sınıfı gambotlar ve 420 tonluk Marmaris sipariş edildi. 1906'daki görüşmeler esnasında Fransızlar, Osmanlı hükümetini dört muhrip daha satın almaya ikna etti. Muhriplerin siparişi 22 Ocak 1906'da verildi. Fransız Durandal sınıfını temel alan bu muhriplerden Samsun, Yarhisar ve Basra Ateliers de la Gironde, Taşoz ise Scheider et Cie tarafından inşa edildi.[3]
Hizmet geçmişi
Osmanlı dönemi
3 Eylül 1907'de Osmanlı donanmasına katılan Samsun, Mayıs 1909'da İstanbul'daki Birleşik Krallık donanma görevinin komutanı Amiral Douglas Gamble'ın reform programının bir parçası olan eğitimlerde yer aldı. Bu eğitimde amiral gemisi Mesudiye, Asar-ı Tevfik ve Mecidiye Büyükada ile Maltepe arasında konumlanmış, Peyk-i Şevket, Berk-i Satvet, Samsun ve Yarhisar ise Prens Adaları arasındaki geçişleri korumaktaydı. Draç, Musul, Kütahya, Alpagot, Hamidiye, Demirhisar ve Sivrihisar torpido botları Sivriada'dan yola çıkarak filoya katıldı ve daha büyük gemilere karşı torpido saldırısı eğitimi yaptı. Birleşik Krallık temsilcileri, tatbikatı Tirimüjgan'dan gözlemledi. Tatbikat her ne kadar gerçekçi savaş şartlarında olmasa da Osmanlı donanmasının yirmi yıldan beri yaptığı ilk donanma tatbikatıydı. Tatbikatın sonunda tüm gemiler Sarayburnu açığında bekleyen saltanat yatı Ertuğrul'un önünden geçiş yaptı.[4]
Trablusgarp Savaşı'nın başında, 1 Ekim 1911'de Samsun, Osmanlı filosunun geri kalanı ile birlikte Nara Burnu'nda demirliydi. Temmuz ayından itibaren manevra ve eğitimler yapan filo, artan siyasi gerilime rağmen yıllık Beyrut ziyaretini tamamlamıştı. 2 Ekim'de filo İstanbul'a dönerek tamir ve bakıma girdi. Savaş boyunca İtalyan gemileriyle doğrudan çatışmaya girmedi.[5]
Samsun, 16 Aralık 1912'deki İmroz Deniz Muharebesi'nde görev aldı. 2. Muhrip Tümeni'nde yer alan gemi, Akhisar ile beraber zırhlıların önünde perdeleme, gözcü ve keşif görevinde bulundu ancak telsiz ekipmanının yetersizliği yüzünden ana filoyla iletişimini Tirimüjgan aracılığıyla semafor kullanarak sağladı. Gemilerin bir diğer görevi ise Yunan denizaltısı Delfin'i zırhlılardan uzak tutmaktı. Samsun bu muharebede çatışmaya girmedi. Daha sonra gemi, Ocak 1913'te yapılması planlanan Bozcaada çıkartmasında 2. Muhrip Tümeni ile beraber çıkartma gemilerini korumakla görevlendirildi, ancak bu harekat daha sonra iptal edildi. 10 Ocak'ta 2. Muhrip Tümeni, ana filo ile beraber devriyede Yunan gemilerini gözlemledi ve peşlerine düştü; zırhlılardan yapılan atışların ardından filo Çanakkale'ye geri döndü.[6]
Cumhuriyet dönemi
Samsun, cumhuriyetin ilanı esnasında hizmet dışı durumdaydı.[7]
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 158.
- ^ Gardiner, s. 391.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 12-13.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 14.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 15-16.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 22-23.
- ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 59.
- Genel
- Şanlı Bahriye, Nejat Gülen
- Gardiner, Robert (1985). Conway's All the World's Fighting Ships, 1906–1921. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-87021-907-8.
- Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923 (İngilizce). Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1.
 | Askerî gemiler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |