Franklin D. Roosevelt

Franklin Delano Roosevelt
Franklin Delano Roosevelt
32. Amerika Birleşik Devletleri başkanı
	Görev süresi; 4 Mart 1933 - 12 Nisan 1945
Başkan Yardımcısı	John Nance Garner (1933-41); Henry A. Wallace (1941-45); Harry S. Truman (1945);
Yerine geldiği	Herbert Hoover
Yerine gelen	Harry S. Truman
New York Valisi
	Görev süresi; 1 Ocak 1929 - 31 Aralık 1932
Yerine geldiği	Al Smith
Yerine gelen	Herbert H. Lehman
Amerika Birleşik Devletleri Donanma Bakan Yardımcısı
	Görev süresi; 17 Mart 1913 - 26 Ağustos 1920
Başkan	Woodrow Wilson
Yerine geldiği	Beekman Winthrop
Yerine gelen	Gordon Woodbury
Kişisel bilgiler
Doğum	Franklin Delano Roosevelt; 30 Ocak 1882; Hyde Park, New York
Ölüm	12 Nisan 1945 (63 yaşında); Warm Springs, Georgia
Partisi	Demokratik
Evlilik(ler)	Eleanor Roosevelt
Çocuk(lar)	Anna; James; Franklin (I); Elliott; Franklin (II); John
Bitirdiği okul	Harvard Üniversitesi (BA); Columbia Üniversitesi
İmzası

Sayfanın 7 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Franklin Delano Roosevelt (30 Ocak 1882 - 12 Nisan 1945), ABD'nin 32. Başkanı. En uzun süreyle görevde kalmış olan başkandır. ABD halkı tarafından kısaca isminin baş harfleri olan FDR şeklinde anılır. Başkanlığa 4 kez seçilmiştir. ABD tarihinde Roosevelt'in dışında 2 kezden fazla seçilmiş olan hiçbir başkan yoktur.^[1] Daha sonraları ABD yasaları değiştirildiği için yürürlükteki yasalara göre bundan sonra da hiçbir başkanın 2 kezden fazla seçilmesi mümkün değildir. Roosevelt hakkında en çok eser yazılan ilk 100 kişi listesinde 20. sırada yer almaktadır.

Franklin D. Roosevelt ABD'nin New York'un çok eski ve zengin bir ailesi olan Roosevelt ailesinin bir üyesi olarak dünyaya geldi. Roosevelt ailesi daha 17. yüzyılda Kuzey Amerika'da henüz İngiliz kolonileri kurulmamış iken Hollanda'dan gelerek New York bölgesinde yerleşmiş bir ailedir. ABD'nin 26. Başkanı olan Theodore Roosevelt de aynı ailedendir ve Theodore Roosevelt, Franklin D. Roosevelt'in eşi (aynı zamanda kuzeni olan) Eleanor Roosevelt'in amcasıdır. Roosevelt I. Dünya Savaşı sırasında Deniz Kuvvetlerinin çeşitli kademelerinde sivil olarak görev yaptı. 1920 yılında ABD Başkan Yardımcılığına adaylığını koydu ama seçimi kazanamadı.

1921 yılında Franklin Roosevelt o dönemde çok büyük salgın halinde olan çocuk felcine yakalandı. Hastalığı yenmesine karşılık bacaklarına gelen felç yüzünden yaşamının geri kalan bölümünde bir daha yürüyemedi. ABD tarihinde fiziki sınırlı olan tek başkandır. Tekerlekli sandalyesiz bir yerden bir yere gidemiyordu ama ayağa kalkması ve ayakta durup konuşma yapması mümkün oluyordu. 1928 yılında New York eyaletine vali seçilmeyi başardı. 4 yıl valilik yaptıktan sonra da 1932 seçimlerinde ABD'nin 32. Başkanı olarak seçildi.

Roosevelt işbaşına geldiğinde ABD 1929'dan beri Büyük Buhran adı verilen tarihinin en büyük ekonomik çöküntüsü yaşamaktaydı. Nüfusun % 25'i işsizdi. 2 milyon Amerikalı evsiz barksız kalmıştı. Roosevelt Yeni Düzen (New Deal) adıyla anılan bir yeniden yapılanma programı geliştirdi ve ABD ekonomisi zamanla tekrar rayına oturup, hızla büyümeye başladı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Roosevelt Giuseppe Zangara tarafından 15 Şubat 1933 tarihinde suikast girişimine uğradı, fakat saldırıdan yara almadan kurtuldu. Olayda yayında bulunan Chicago belediye başkanı Anton Cermak'ı yaralanmış ve aldığı yaraların etkisiyle 6 Mart 1933'te ölmüştür.^[2] Cermak Roosevelt'e "Senin yerine ben vuruldum, buna sevinçliyim" demiştir.^[3]

4 Mart 1933'te Latin Amerika ülkelerine yönelik iyi ilişkiler kurulacağını açıkladı. Bu İyi Komşuluk Politikası olarak adlandırıldı.^[4] 1939 yılında II. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Roosevelt'in başkanlığındaki ABD önce tarafsız kaldı. Ancak Japonya'nın Büyük Okyanusda ABD'ye ait olan Pearl Harbor limanına saldırmasıyla ABD II. Dünya Savaşı'na dahil oldu. Franklin Roosevelt savaşın hemen hemen tamamında Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yaptı. Müttefik devletlerle Almanya, İtalya ve Japonya'ya karşı liderlik etti. 1945'te savaşın son yılında müttefiklerin üstünlük sağlamaya başladığı bir dönemde aniden hastalanarak görevi başında öldü. Yerini o zamanki başkan yardımcısı olan Harry S. Truman aldı.

Kaynakça

^ "FDR reelected a record third time". The History Channel. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.
^ Boertlein, John (2010). "A Little Luck for the President-Elect". Presidential Confidential: Sex, Scandal, Murder and Mayhem in the Oval Office, Clerisy Press, s. 48–49. ISBN 978-1-57860-361-9.
^ McCann, Joseph T. (2006). "The Case of Giuseppe Zangara". Terrorism on American Soil: A Concise History of Plots and Perpetrators from the Famous to the Forgotten. Boulder: Sentient Publications, s. 70, ISBN 978-1-59181-049-0.
^ İyi Komşuluk Politikası (Ana Yayıncılık bas.). İstanbul: AnaBritannica (1990) c.12: 113. fasikül. s. 165.

Vikisöz'de Franklin D. Roosevelt ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Siyasi görevi
Önce gelen Beekman Winthrop	Amerika Birleşik Devletleri Donanma Bakan Yardımcısı 1913-1920	Sonra gelen Gordon Woodbury
Önce gelen Al Smith	New York Valisi 1929-1932	Sonra gelen Herbert H. Lehman
Önce gelen Herbert Hoover	Amerika Birleşik Devletleri başkanı 1933-1945	Sonra gelen Harry S. Truman
Parti siyasi görevi
Önce gelen Thomas R. Marshall	Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı Adayı Demokratik 1920	Sonra gelen Charles W. Bryan
Önce gelen Al Smith	New York Vali Adayı Demokratik 1928, 1930	Sonra gelen Herbert H. Lehman
Önce gelen Al Smith	Amerika Birleşik Devletleri Başkan Adayı Demokratik 1932, 1936, 1940, 1944	Sonra gelen Harry S. Truman

[1] "FDR reelected a record third time". The History Channel. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2016.

[2] Boertlein, John (2010). "A Little Luck for the President-Elect". Presidential Confidential: Sex, Scandal, Murder and Mayhem in the Oval Office, Clerisy Press, s. 48–49. ISBN 978-1-57860-361-9.

[3] McCann, Joseph T. (2006). "The Case of Giuseppe Zangara". Terrorism on American Soil: A Concise History of Plots and Perpetrators from the Famous to the Forgotten. Boulder: Sentient Publications, s. 70, ISBN 978-1-59181-049-0.

[:Britannica-4] İyi Komşuluk Politikası (Ana Yayıncılık bas.). İstanbul: AnaBritannica (1990) c.12: 113. fasikül. s. 165.

[1]

[2]

[3]

[4]