115 Antakya depremi
   | |
| Yerel tarih | 13 Aralık 115[1] |
|---|---|
| Büyüklük | 7.5 Ms [1] |
| Merkez üs | Antakya, Suriye Eyaleti, Roma İmparatorluğu 36°06′N 36°06′E / 36.1°K 36.1°D |
| Fay | Ölü Deniz Transform Fayı |
| Maks. şiddet | XI (Aşırı) |
| Tsunami | Evet |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler |  Roma İmparatorluğu(Günümüzde Türkiye ve Suriye) |
| Kayıplar | ~260.000 ölü[1][2] |
115 Antakya depremi, 13 Aralık 115 tarihinde Antakya'da meydana gelen ve yüzey dalgası büyüklüğü 7.5 Ms, günümüz ölçümleri ile mercalli şiddet ölçeğinde tahmini ise maksimum XI. (Aşırı) yoğunlukta meydana gelen deprem. Antakya ve çevresinde yaklaşık 260.000 kişinin ölümüne sebebiyet verdiği düşünülen ve çok ciddi maddi hasara neden olan deprem, günümüzde Türkiye coğrafyası sınırları içerisinde en çok can kaybına sebep olan deprem olarak kayıtlara geçmiştir.
Tetiklediği tsunami dalgaları Caesarea Maritima limanına çok ciddi hasarlar vermiştir. Dönemin Roma İmparatoru Trajan, halefi Hadrianus ve konsül Marcus Pedo Vergilianus Perslere karşı yaptıkları seferde kışı geçirmek için konakladıkları sırada yakalanmıştır. Marcus Pedo Vergilianus hayatını kaybetmiş, Trajan ve Hadrianus hafif yaralarla atlatmıştır. Depremden hemen sonra şehri tekrar inşa etme çalışmalarına başlamışlardır.Daphne’nin kaynakları ile Antioch arasında uzanan 6 km uzunluğundaki su kemeri ciddi şekilde hasar gördüğü için Traianus yeni bir su kemeri inşa etmeye başladı veya daha önce inşa ettiği mevcut bir su kemerini onardı. Traianus projeyi bitirecek kadar yaşamadığı için su kemeri üzerindeki çalışmalar Hadrianus tarafından tamamlandı.
Depremden bir yıl sekiz ay sonra, 11 Ağustos MS 117’de Hadrianus, Antioch’daki ordu tarafından imparator ilan edildi. Roma’ya ulaşmak için yola çıktığı 117 Eylül’e kadar şehirde kaldı.[3][4]
Hasar[değiştir | kaynağı değiştir]
Cassius Dio, depremi Roma Tarihi kitabında yazmıştır. Antakya'yı, Trajan orada sefer sırasında kışladığı için imparatorluğun her yerinden seyahat eden askerler ve birçok siville dolu olarak tanımlıyor. Depremin yüksek bir kükreme sesiyle başladığını ve ardından yerin şiddetli bir şekilde sallanmaya başladığını, ağaçların ve insanların havaya atıldığını, düşen enkaz parçalarıyla çok sayıda insan öldüğünü, pek çok insanın enkaz altında kaldığını, takip eden günlerde artçı depremlerin devam ettiğini, enkaz altında kalanların açlıktan öldüğünü yazmıştır.[5]
Trajan bir pencereden çıkarak kaldığı evden kurtulmayı başarmış ve sadece hafif yaralar almıştır. Artçı sarsıntılardan kaynaklanan tehlike nedeniyle, maiyetiyle birlikte açık hipodromda konaklamıştır.[5]
Depremde Epemiye'de yerle bir olmuş, Beyrut ciddi hasar almış, depremin tetiklediği tsunami dalgaları Lübnan sahili boyunca özellikle Kayserya ve Yavne'de çok ciddi hasarlar vermiştir. Caeserea Maritima'daki liman muhtemelen tsunami tarafından tahrip edilmiştir. Bu yorum, limanın dışında bulunan yarım metre kalınlığındaki tsunami yatağının tarihlenmesine dayanmaktadır.[6]
Bildirilen 260.000 ölü sayısı kesin değildir, çünkü yalnızca son yüz yılın kayıtlarında görünmektedir.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Comments for the Significant Earthquake". 19 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2012.
- ^ "DEADLIEST EVER EARTHQUAKES". 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2012.
- ^ Fant, Clyde E.,. A guide to biblical sites in Greece and Turkey. Reddish, Mitchell Glenn, 1953-. New York. ISBN 1-4237-4563-9. OCLC 62872231.
- ^ "BOOK 54", Cassius Dio: The Augustan Settlement, Liverpool University Press, ss. 68-117, 1 Aralık 1990, ISBN 978-1-80034-647-5, erişim tarihi: 11 Ağustos 2020
- ^ a b Bennett, Julian. (1997). Trajan : optimus princeps : a life and times. Londra: Routledge. ISBN 0-203-36056-7. OCLC 56756930.
- ^ a b "Canada's Ten Largest Earthquakes". 2011.