Halil Menteşe: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
kDeğişiklik özeti yok |
k commons |
||
| 36. satır: | 36. satır: | ||
== Kaynaklar == |
== Kaynaklar == |
||
{{commons kategori|Halil Menteşe}} |
|||
{{Kaynakça}} |
{{Kaynakça}} |
||
Sayfanın 12.12, 18 Temmuz 2012 tarihindeki hâli
Halil Menteşe | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1874 Milas |
| Ölüm | 1948 |
| Meslek | Hukukçu, siyasetçi |
Halil Menteşe (d. 1874 Milas - ö. 1 Nisan 1948), Türk siyasetçi.
Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Hariciye Nazırı ve Meclis-i Mebusan başkanı olarak, Cumhuriyet döneminde IV. ve V. dönem bağımsız İzmir milletvekili olarak görev yapmış bir siyasetçidir.
İttihat ve Terakki Partisi’nin önde gelenleri arasında yer almıştır. Öyle ki Enver- Talat-Cemal Paşa üçlü yönetiminin “dördüncü elemanı” veya “yarı zamanlı üyesi” olarak adı anılır[1].
Yaşamı
1874 yılında Milas'ta doğdu. Babası, Kadızadelerden Salih Efendi[2], annesi Şefika Hanım[3] idi. Küçük yaşta yetim kaldı. Öğrenimine İzmir'de devam etti. Öğretmenlerinden biri de Halit Ziya Uşaklıgil'di[1].
Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladıktan sonra İstanbul'da Hukuk Mektebi'ne devam etti. 1894 yılında İstanbul’daki istibdat ortamından kaçmak için öğrenimini yarıda bırakıp önce memleketi Milas’a, ardından o devirde “hürriyetseverlerin sığınağı” olarak görülen Paris'e gitti. Hukuk öğrenimini Paris’te tamamlayan Halil Bey, İttihat ve Terakki Partisi'nin Paris şubesine katıldı; Ahmet Rıza Bey’in kâtipliğini yaptı[4] .
II. Meşrutiyetin ilanından sonra yurda döndü; 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve 1914-1918 Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Muğla mebusu ve meclis başkanı olarak görev yaptı.
Balkan Savaşı sırasında İttihat ve Terakki’nin önde gelenlerinin tutuklanmaya başlaması üzerine Paris’e kaçtı. Bâb-ı Âli Baskını’ndan sonra ülkeye döndü.
18 Haziran 1913-27 Mayıs 1914 tarihleri arasında Şura-yı Devlet reisliği, 24 Ekim 1915-Şubat 1917 arasında Hariciye Nazırlığı, Şubat 1917 - Ekim 1918 ayları arasında Adalet Nazırlığı yaptı[5]. Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın yanında I. Dünya Savaşı ‘na katılmasına etkili oldu.
İstanbul'un işgali'den sonra 10 Mart 1919 günü tutuklanarak 28 Mayıs 1919 günü Malta'ya sürüldü (Kayıt Numarası: 2760). 30 Nisan 1921 tarihinde serbest bırakıldıktan sonra İtalya ve Almanya'da bir süre kaldı[6].
Kurtuluş Savaşı bittikten sonra yurda döndü; 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması çalışmalarına katıldı. 1926 yılında İzmir Suikastı nedeniyle sorgulandı ama gözaltına alınmadı.
Cumhuriyet Halk Partisi’nin bağımsız adaylar için ayırdığı kontenjandan yararlanarak İzmir milletvekili seçildi; IV. ve V. dönemde mecliste İzmir milletvekili olarak görev yaptıktan sonra 1946’da siyasi hayattan çekildi.
1948 yılında hayatını kaybetti. Cenazesi Milas’ta defnedildi[1].
Kaynaklar
 |
Wikimedia Commons'ta Halil Menteşe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c Syed Tanvir Wasti, Halil Menteşe, the Quadrumvir, Middle Eastern Studies, Cilt 32, No:3 Temmuz 1996, sayfa: 92-105, Londra
- ^ Milasbilgi.com sitesi, Milaslı Ünlüler, Erişim tarihi: 26.03.2012
- ^ TBMM Milletvekilleri Albümü, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010
- ^ Boyutpedia.com, Halil Menteşe, Erişim tarihi:26.03.2012
- ^ Halil (Menteşe)
- ^ İsmail Arar, Osmanlı Mebusan Meclisi Reisi Halil Menteşe'nin anıları / giriş, İstanbul : Hürriyet Vakfı Yayınları, 1986
- Şûrâ-yı Devlet reisleri
- Hariciye nâzırları
- Dahiliye nâzırları
- Adliye nâzırları
- 1874 doğumlular
- 1948 yılında ölenler
- Muğla doğumlular
- Malta sürgünleri
- 1912 Nisan-Ağustos Osmanlı Meclis-i Mebusanı Muğla üyeleri
- Ölmüş insanlar
- İzmir Atatürk Lisesi mezunları
- TBMM 4. dönem İzmir milletvekilleri
- TBMM 5. dönem İzmir milletvekilleri
- İttihat ve Terakki üyeleri