Hankendi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hankendi
Xankəndi
ÜlkeAzerbaycan Azerbaycan
Şehir statü1940[1]
Yüzölçümü
 • Toplam25.66 km²
Rakım1013 m
Nüfus
 • Toplam49,300
Alan kodu+994 168

Hankendi (Azerice: Xankəndi, Ermenice: Խանքենդի), Azerbaycan'da yer alan bir şehir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzakta Hankendi garnizonu ile 19. yüzyıl Rus Şuşa kartpostalı.
Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev Hankendi'de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ulusal bayrağını göndere çekiyor. 15 Ekim 2023

Ermeni Orta Çağ kayıtlarına göre, bölgede bilinen ilk yerleşim Vararakn (Ermeniceː Վարարակն) isminde bir köydü. 10. ve 11. yüzyıllar arası bu yerleşim, Haçen Prensliği'nin parçasıydı. Sonrasında Karabağ Hanlığı'nın yönetimine giren şehir, 1847'de Hankendi (Hanın köyü) olarak adlandırılmıştır.[2]

7 Temmuz 1923'te Sovyetlerin Azerbaycan SSC içinde Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nı kurduğundan bir ay sonra Karabağ'ın merkezi Şuşa'dan 10 km kuzeyde yerleşen Hankendi kentine geçirildi. Kentin adı Ermeni Bolşevik Stepan Şaumyan'ın şerefine Stepanakert (Ermenice: Ստեփանակերտ) yapılmıştır.[3][4][5] Bu dönemde şehir hızla büyüyerek Karabağ'ın en büyük şehri haline gelmiş ve 1972 yılında şehri Bakü'ye bağlayan demiryolu hattı çekilmiştir.

De jure olarak Azerbaycan'a bağlı olan Hankendi, Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nda Ermenistan tarafından işgal edildi ve 6 Ocak 1992 tarihinde bağımsızlığını ilan eden de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.[6] Azerbaycan ve Ermenistan arasında devam eden İkinci Karabağ Savaşı 10 Kasım 2020 tarihinde Ermenistan'ın yenilgisiyle sonuçlanmasıyla birlikte ateşkes antlaşması imzalandı ve Hankendi şehri, Rus Barış Gücü gözetiminde Ermenilere bırakıldı.[7] 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonrası şehir Azerbaycan'ın nezaretine bırakılmış olup Azerbaycan Polisi kentte ilk devriyesini 29 Eylül 2023'te atmıştır. Kentte yaşayan birçok Ermeni asıllı kişi ise büyük bir göç hareketiyle kentten ayrılıp Ermenistan'a dönmüştür. 30 Eylül tarihinde şehre gönderilen Azerbaycanlı doktorlar 1 Ekim'de görevlerine başlamıştır. Şehir, 4 Ekim 2023'te tam Azerbaycan kontrolüne geçti.[8] 15 Ekim 2023'te Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından cumhurbaşkanlığının 20. yıldönümünde eski de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin başkanlık binasının önüne Azerbaycan bayrağı göndere çekildi.[9]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Hankendi, Karabağ Yaylası'nda deniz seviyesinden ortalama 813 metre yükseklikte bulunmaktadır. Köppen iklim sınıflandırmasına göre ılıman dönencealtı iklimi etkisi altındadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Hewsen 2001, s. 265
  2. ^ Johannes, Rau (2007). Der Berg-Karabach-Konflikt zwischen Armenien und Aserbaidschan (Almanca). Dr. Köster. s. 34. ISBN 978-3-89574-629-1. 
  3. ^ Svante E. Cornell. Small Nations and Great Powers, Routledge, 2001, ISBN 0-7007-1162-7, 9780700711628, s. 74.
  4. ^ Mark Malkasian. Gha-ra-bagh!, Wayne State University Press, 1996, ISBN 0-8143-2604-8, 9780814326046, s. 155.
  5. ^ Adrian Room, Placenames of the world: origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites, McFarland, 2006 ISBN 978-0-7864-2248-7, s. 410.
  6. ^ European Country of Origin Information Network: "Armenia continues to occupy the Azerbaijani territory of Nagorno-Karabakh and seven surrounding Azerbaijani territories." 7 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Source: U.S. Department of State. "Country Report on Human Rights Practices 2006"
  7. ^ "Dağlık Karabağ Son Durum Haritası - Stratejik Ortak". 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021. 
  8. ^ "Deserted Nagorno-Karabakh reveals aftermath of lightning-fast Armenian defeat". 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  9. ^ Habertürk. "Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Hankendi ve Hocalı'da Azerbaycan bayrağını göndere çekti". Habertürk. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]