Filozof Dionisios

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dionysios Filozof
DoğumAydonat, Osmanlı İmparatorluğu
ÖlümEylül 1611
Yanya, Osmanlı İmparatorluğu
MeslekPapaz
DinDoğu Ortodoksluğu

Dionysios Filozof (Yunanca: Διονύσιος ο Φιλόσοφος, Filozof Dionysios) ya da düşmanlarının ona taktığı soyadıyla Skilozof (Yunanca: Διονύσιος ο Σκυλόσοφος; köpek anlamına gelen σκύλος/skylos ile birleştirilerek[1][2]), 1541-1611 arasında yaşamış ve İspanya'nın desteğiyle Teselya ve Yanya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı iki çiftçi isyanı başlatmış bir Rum papazdır.[3] Osmanlı'nın Yunanistan'ı yönettiği dönem boyunca Osmanlı aleyhine devrimci komplolar düzenleyen Rum Ortodoks Kilisesi'nin en önemli papazlarından birisi sayılır.[4]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dionysios, 1541'de Rumeli Eyaleti'ndeki Aydonat'ta doğdu.[5] Kökeni Epir bölgesine dayanan bir Yunandı. Genç yaşta Yanya bölgesindeki Dihuni'de keşiş oldu.

15 yaşında Padua'ya tıp, felsefe, filoloji, mantık, astronomi ve şiir dersleri almak için geldi. Filozof adını bu yüzden almıştır.

1582'de İstanbul'da yaşadı ve 1592'de Larisa ve Tırhala'nın metropolit papazı şeçildi.[6][7]

Astroloji, falcılık ve cinlerle iletişim kurma türünden eylemlere giriştiği sebebiyle İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi tarafından azledildi.[8]

İsyanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dionysios, 1600'de Agrafa bölgesinde bir çiftçi isyanına önderlik etti. İsyana teşvik eden nutukları ve ilgili bağış toplama faaliyetleri sebebiyle Larisa metropolit papazlığından alınıp daha alt bir kademeye getirildi. Ardından bir köylü ordusunu ödemeye yetecek kadar fon biriktirdiği ve Papa'yla irtibata geçmeye çalıştığı Venedik Cumhuriyeti'ne gitti.

Yunanistan'a döndükten sonra Sesprotya bölgesindeki Dihuni'de bulunan Aya Dimitri Manastırı'nı karargahı yaptı. Civar köyleri bir keşiş olarak dolaşarak 700 kişilik bir ordu topladı. Basit silahlar kuşanmış ordusu, bölgedeki küçük Osmanlı garnizonlarına sürpriz saldırılar gerçekleştirerek başarılı oldu. Bu başarılarından cesaret edinip ordusunu 11 Eylül 1611'de Yanya'ya yönlendirdi. Şehir sakinleri silahlı adamlar ve yangınlar görünce o kadar şaşırdılar ki dövüşün amacını bilmeyerek o hengamede birbirlerine düştüler. Dionysios'un Yanya'daki bu ikinci isyanı, Aslan Paşa önderliğindeki Osmanlı garnizonu tarafından bastırılarak başarısızlıkla sonuçlanmıştır.[6] Yanya’daki Aslan Paşa camii bu olayın anısına, onun adına yaptırılmıştır.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Dionysios, kaçarak bir gölün yanındaki bir mağaraya saklanmasına rağmen yakalandı. Osman Paşa'nın önüne çıkartıldığında şu meşhur sözlerini sarf etmiştir: "Halkı sizin işkencelerinizden ve zulmünüzden kurtarmak için savaştım". 1611 Eylülünde Osmanlılar, gözaltına aldıkları Dionysios Filozof’a işkence edip, diri diri derisini yüzdüler.[9][10][11][12] Derisi samanla doldurularak ibreti alem olsun diye şehirde sergilendi[13] ve adı "Filozof" yerine "Skilozof" (skylos "köpek" demek) yapıldı. Bu ad, muhtemelen baş düşmanlarından, Patrikliğe ve Osmanlı'ya sadık bir başka keşiş olan Moralı Maksimus tarafından bulundu.

Yunan nüfus, Yanya Kalesi içerisindeki evlerinden çıkartıldı ve ayrıcalıklarını yitirdi. Adını şehrin koruyucu azizinden alan, Jüstinyen döneminden kalma eski Aya Yanni Kilisesi yıkıldı ve keşişleri öldürüldü. 1681'de eski kilisenin yerine, isyanı bastıran garnizon komutanının başarısı anısına Aslan Paşa Camisi adındaki cami yaptırıldı.[6][14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Archivum Ottomanicum 2003, Winnifrith 2002
  2. ^ Mainland Greece. Longmans. 1965. s. 138. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  3. ^ From Byzantium to modern Greece: Hellenic art in adversity, 1453-1830 : from the collections of the Benaki Museum, Athens. Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation ; Athens : Benaki Museum. 2005. ISBN 9780977659807. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  4. ^ History of the Greek ethnos. 8. Atina: Athens Publishing House. 1974. s. 98. 
  5. ^ Sardelēs 2000.
  6. ^ a b c Ta Nea; Vrellis.
  7. ^ The Holy Metropolis of Larissa and Tirnavos The Holy Metropolis of Larissa and Tirnavos 27 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  8. ^ Art and Society of Bulgaria in the Turkish Period: A Sketch of the Economic, Juridical, and Artistic Preconditions of Bulgarian Post-Byzantine Art and Its Place in the Development of the Art of the Christian Balkans, 1360/70-1700 : a New Interpretation. Van Gorcum Limited. 1985. s. 173. ISBN 978-90-232-2061-9. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  9. ^ "A series of events in Epirus marking the 400th anniversary of the revolution of Dionysius the Philosopher in Ioannina" (İngilizce). sae.gr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012. 
  10. ^ "Dionysius the Philosopher" (İngilizce). absoluteastronomy.com. 30 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2012. 
  11. ^ Joseph von Hammer-Purgstall: Geschichte des osmanischen Reiches: Bd. 1574-1623, p. 442; note a. "Prete scorticato, la pelle sua piena di paglia portata in Constantinopoli con molte teste dei figli d'Albanesi, che avevano intelligenza colli Spagnoli"[1] 21 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ "ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (ΑΣΛΑΝ ΤΖΑΜΙ)" (Yunanca). ioannina.gr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2012. 
  13. ^ Hammer-Purgstall 1829.
  14. ^ "IOANNINA/ ISLAMIC MONUMENTS" (İngilizce). cultureportalweb.uoi.gr. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2012. 
  • M. V. Sakellariou (1997). "The Uprising of Dionysios "Skylosophos"". Epirus, 4000 years of Greek history and civilization. Ekdotikē Athēnōn. ss. 246-. ISBN 978-960-213-371-2. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • Joseph Freiherr von Hammer-Purgstall (1829). Geschichte des osmanischen Reiches: Bd. 1574-1623. C. A. Hartleben. ss. 442-. 
  • Kōstas Sardelēs (2000). "ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο «ΣΚΥΛΟΣΟΦΟΣ» (1541-1611)". To synaxari tou genous. Ekdoseis Harmos. ISBN 9789605271589. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • Peter Bartl (1974). Der Westbalkan zwischen spanischer Monarchie und osmanischem Reich: zur Türkenkriegsproblematik an der Wende vom 16. zum 17. In Kommission bei Otto Harrasowitz. ISBN 978-3-447-01553-0. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • Archivum Ottomanicum. Mouton. 2003. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • Tom Winnifrith (2002). Badlands, Borderlands: A History of Northern Epirus/Southern Albania. Duckworth. ISBN 978-0-7156-3201-7. 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • Ioannis Kaphetzopoulos; Charalambos Flokas; Angeliki Dima-Dimitriou (2000). The struggle for Northern Epirus. Hellenic Army General Staff, Army History Directorate. ISBN 978-960-7897-40-4. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021. 
  • O Larisses-Trikkes Dinysios II Philosophos o hleuastikos epikletheis "Skylosophos", "Epirotika Chronika". nr. 8, 1933
  • “Εthnic and Religious Composition of Ottoman Thesprotia in the 15th to 17th centuries” (with M. Oğuz and F. Yaşar), in : B. Forsén & E. Tikkala (eds.), Thesprotia Expedition II. Environment and Settlement Patterns, Helsinki 2011, 347-389
  • L. Vranoussis, Dionysos Skylosophos Revoltes et demarches pour la liberation de la Grice (1598-1611) dans le cadre d'une croisade
  • (Yunanca) Dionysius the Philosopher, Metropolitan of Larissa- Analytical Biography (Ta Nea, 17 August 2000).
  • (Yunanca) Vrellis, Paul. "Wax Effigy of Dionyisus in the Vrellis Museum". Άλφασταρ Ελλάς Α.Ε. 1998–1999. Retrieved on September 12, 2008. "Γεννήθηκε στα μέρη της Παραμυθιάς και πολύ νέος έγινε καλόγερος στο Διχούνι. Αργότερα σπούδασε στα μεγάλα Ευρωπαϊκά κέντρα της εποχής (Βενετία, Πάδοβα) φιλοσοφία, φιλολογία και ιατρική. Συνέχισε τις σπουδές του στην Κωνσταντινούπολη με λογική, ποίηση, γραμματική και αστρονομία, μέχρι τα 34 χρόνια του. Με τα δύο αγροτικά κινήματα που έκανε - το 1600 και 1611, έδωσε στο ραγιά φως και πίστη για ξεσηκωμό. Τον έπιασαν οι Τούρκοι (με προδοσία), κάτω από το τζαμί του κάστρου των Γιαννίνων και τον έγδαραν ζωντανό - σε ηλικία 70 χρόνων. Προηγουμένως, όταν τον παρουσίασαν στον Οσμάν πασά, είπε άφοβα: "πολέμησα για να ελευθερώσω τον λαό από τα βάσανα και την τυραννία σας". Ένα μέρος της σπηλιάς όπου μαρτύρησε θέλησα ν' αποδώσω. Για την φυσιογνωμία του, μελέτησα μια μικρογραφία χειρόγραφου που βρέθηκε στην μονή Προδρόμου Σερρών, καθώς και πολλές περιγραφές βιογράφων του. Τον απεικονίζω στα 3/4 της πρώτης ώρας από τις 5 ώρες που κράτησε το μαρτύριό του. Δείχνω την προσφορά του αγώνα του προς εμάς, με το ματωμένο δεξί μισάνοιχτο χέρι του. Στο πρόσωπό του έδωσα την έκφραση του πόνου και της καρτερικότητας. Αντίθετα χαρακτήρισα τους δύο δήμιους - έκφραση μίσους και εκδίκησης."
  • Kotzageorgis, Phokion. "VI. Ottoman Macedonia (late 14th–late 17th century) 27 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Filozof_Dionisios&oldid=30801457" sayfasından alınmıştır