Anayasacılık
| Makale serilerinden |
| Liberalizm |
|---|
 |
Anayasacılık, "hükümetin otoritesinin bir temel yasalar bütününden kaynaklandığı ve bununla sınırlı olduğu ilkesini detaylandıran fikirler, tutumlar ve davranış kalıplarının bir bileşimidir".[1]
Siyasi örgütler, "azınlıkta kalanlar da dahil olmak üzere vatandaşların çıkar ve özgürlüklerinin korunması için kurumsallaşmış iktidar kontrol mekanizmaları içerdikleri" ölçüde anayasaldırlar.[2]
Terim, politik örgütler, "vatandaşlığın ve özellikle azınlıkta olanların çıkarlarını ve özgürlüklerini koruma amacıyla, iktidar kontrolünün kurumsallaşmış mekanizmalarını içerdikleri ölçüde anayasal nitelik taşır." olarak tanımlanır. Politika bilimci ve anayasa uzmanı David Fellman tarafından açıklanan bu kavram:[3]
Anayasacılık, tarihsel deneyimlerin derinlemesine yerleştiği karmaşık bir kavramı tanımlar ve devlet yetkililerini, hükümet yetkilerini yüksek yasal sınırlamalara tabi tutar. Anayapıcılık, hükümet yetkililerinin keyfi yargıya veya kamu yetkililerinin salt iradesine karşıtlığı ifade eder. Modern kamusal hukuk ve devletin temelleriyle ilgilenen literatür boyunca, anayapıcılık kavramının merkezi unsuru, siyasi toplumda hükümet yetkililerinin istedikleri her şeyi serbestçe yapma özgürlüğünün olmadığıdır; toplumun yüce anayasa hukukunda belirtilen sınırlamalara ve prosedürlere uymak zorundadırlar. Bu nedenle, anayapıcılığın belirleyici özelliği, yüksek yasa altında sınırlı hükümet kavramıdır.[4]
Tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasacılığın kural koyucu ve tanımlayıcı kullanımları vardır. Hukuk profesörü Gerhard Casper terimin bu yönünü şöyle ifade etmiştir: "Anayasacılık hem tanımlayıcı hem de kuralcı çağrışımlara sahiptir. Tanımlayıcı olarak kullanıldığında, esas olarak halkın 'rıza gösterme' hakkının ve diğer bazı hak, özgürlük ve ayrıcalıkların anayasal olarak tanınması için verilen tarihsel mücadeleyi ifade eder. Kuralcı olarak kullanıldığında, anlamı, anayasanın temel unsurları olarak görülen hükümet özelliklerini kapsar... Anayasa".[5]
Tanımlayıcılık[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasacılığın tanımlayıcı kullanımına bir örnek, hukuk profesörü Bernard Schwartz'ın ABD Haklar Bildirgesi'nin kökenlerinin izini sürmeye çalışan beş ciltlik kaynak derlemesidir.[6] Magna Carta'ya (1215) kadar uzanan İngiliz öncüllerinden başlayarak Schwartz, sömürge tüzükleri ve yasal anlayışlar aracılığıyla bireysel özgürlükler ve ayrıcalıklar fikirlerinin varlığını ve gelişimini araştırıyor. Daha sonra hikâyeyi ileriye taşırken, devrimci bildirgeleri ve anayasaları, Konfederasyon döneminin belgelerini ve yargı kararlarını ve federal Anayasanın oluşumunu tanımlar. Son olarak, federal bir haklar bildirgesi için artan baskıyı sağlayan federal Anayasa'nın onaylanmasına ilişkin tartışmalara dönüyor. Bu anlatı, düz bir çizgi sunmasa da, anayasal hak ve ilkelerin tanınması ve anayasal bir düzene yerleştirilmesi için verilen tarihsel mücadeleyi göstermektedir.
Kuralcılık[değiştir | kaynağı değiştir]
Anayasaların ne olduğunu tanımlamanın aksine, kuralcı bir yaklaşım bir anayasanın ne olması gerektiğini ele alır. Kanadalı filozof Wil Waluchow tarafından ortaya konulduğu üzere, anayasacılık hükûmetin yetkilerinin yasal olarak sınırlandırılabileceği ve sınırlandırılması gerektiği ve otoritesinin bu sınırlamalara uymasına bağlı olduğu fikridir. Bu fikir, sadece hukukçuların değil, devletin hukuki ve felsefi temellerini araştırmak isteyen herkesin ilgisini çekecek bir dizi can sıkıcı soruyu da beraberinde getirmektedir.[7]
Bu kuralcı yaklaşımın bir örneği, Ulusal Belediyeler Birliği'nin[8] model bir devlet anayasası geliştirme projesiydi.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Don E. Fehrenbacher, Constitutions and Constitutionalism in the Slaveholding South (University of Georgia Press, 1989). p. 1. 978-0-8203-1119-7.
- ^ Gordon, Scott (1999). Devleti Kontrol Etmek: Antik Atina'dan Günümüze Anayasacılık (Başlık İngilizceden çevrilmiştir). Harvard Üniversitesi Yayınları. s. 4. ISBN 0-674-16987-5.
- ^ Gordon, Scott (1999). Controlling the State: Constitutionalism from Ancient Athens to Today. Harvard University Press. s. 4. ISBN 0-674-16987-5.
- ^ Philip P. Wiener, ed., "Dictionary of the History of Ideas: Studies of Selected Pivotal Ideas" 23 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (David Fellman, "Constitutionalism"), vol 1, pp. 485, 491–492 (1973–74) ("Whatever particular form of government a constitution delineates, however, it serves as the keystone of the arch of constitutionalism, except in those countries whose written constitutions are mere sham. Constitutionalism as a theory and in practice stands for the principle that there are—in a properly governed state—limitations upon those who exercise the powers of government, and that these limitations are spelled out in a body of higher law which is enforceable in a variety of ways, political and judicial. This is by no means a modern idea, for the concept of a higher law which spells out the basic norms of a political society is as old as Western civilization. That there are standards of rightness which transcend and control public officials, even current popular majorities, represents a critically significant element of man's endless quest for the good life.")
- ^ Leonard Levy, ed., Encyclopedia of the American Constitution, (Gerhard Casper, "Constitutionalism"), vol 2, p. 473 (1986) 978-0-02-864880-4.
- ^ Bernard Schwartz, The Roots of the Bill of Rights (5 vols., Chelsea House Publisher, 1980) 978-0877542070.
- ^ Stanford Encyclopedia of Philosophy 22 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Wil Waluchow "Constitutionalism" (Yayınlanma; Ocak 2001 (gözden geçirilme 20 Şubat 2007).
- ^ Frank Mann Stewart, A Half Century of Municipal Reform: A History of the National Municipal League Ch.2 (Kaliforniya Üniversitesi Yayınları, 1950).
- ^ "Model State Constitution" (PDF). utexas.edu. 26 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018.
