Darıca, Yusufeli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Darıca
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Darıca
Darıca
Darıca
Darıca'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeYusufeli
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1276 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam217
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08820

Darıca, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köyüdür. Tao-Klarceti'in ünlü Esbeki Manastırı ve Esbeki Kalesi bu köyün Espek mahallesinde yer alır.[3][4]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Esbeki Manastırı'nın bir parçası olan kilisenin kalıntıları.

Darıca köyünün eski adı Tivasori'dir. Tivasori (თივასორი), Gürcü dilinde çayır anlamındaki "tiva" (თივა) ile "sori" (სორი) kelimelerinden oluşur.[5] Gürcü coğrafyasında rastlanılan "sori" kelimesi, Ermenicede dere anlamındaki "dzor" (ձոր) kelimesinden değişime uğramış olabilir.[6][7] Bu durumda Tivasori "çayır dere" anlamına gelir. Tivasori Türkçeye Tivasor şeklinde girmiştir. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 Osmanlıca köy listesinde hatalı yazılmış olmakla birlikte "Tivasor" (تواصور) olarak geçer.[8][9]

Tivasori köyünün yer aldığı Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Bugünkü köyün sınırları içinde 9-10. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiş manastır ve kale kalıntıları köyün eski bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[10][11]

Tivasori köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre Oltu sancağının Anzavi nahiyesine bağlıydı ve nüfus 90 haneden oluşuyordu. Mevcut hanelerin içinde 84 hane Hristiyan kalmış, 6 hane Müslüman olmuştu. Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında ise, köyün nüfusu 23 haneye düşmüştü ve köyde 52 erkek tespit edilmişti. Erkek sayısı kadar kadın eklendiğinde köyün toplam nüfusunun 104 kişiden oluştuğu orada çıkar. Bu tarihte Esbek (اسبك) olarak yazılmış olan Esbeki de ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir. Bu yerleşimde 8 hanede 25 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince köyün nüfusunun yaklaşık 50 kişiden oluştuğu söylenebilir. Bu tarihte iki köy de Çıldır Eyaleti'nin Oltu sancağına bağlı bulunuyordu.[12]

Tivasori köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Artvin vilayetinin Yusufeli kazasına bağlı Erkinis nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte Esbeki de ayrı bir köy olarak yazılmıştır.[13] 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 331 kişiden oluşuyordu. Fakat Artvin vilayetinin yerini Çoruh vilayeti almıştı.[14] Tivasori veya Tivasor Türkçe olmadığı işin köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Darıca olarak değiştirilmiştir.[15] 1965 genel nüfus sayımına göre Darıca köyünde 447 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 139 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

Bugün Darıca adını taşıyan köyün Yukarı mahallesinde tek nefli bir kilise günümüze ulaşmıştır. Çatı örtüsü zarar görmüş olan Tivasori Kilisesi, 9-10. yüzyılda inşa edilmiş olan Esbeki Kilisesi ile ortak yapısal özelliklere sahiptir. Kilisedeki tek süsleme, batı cephesindeki pencerenin üst tarafına yerleştirilmiş olan kemerdir. Kilise günümüzde samanlık olarak kullanılmaktadır. Bir dönem ayrı köy olarak kabul edilen Esbeki mahallesindeki Esbeki Kilisesi ile Esbeki Kalesi de günümüzde Darıca köyünün sınırları içinde bulunmaktadır.[11][17][18]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Darıca köyü Artvin il merkezine 131 km, Yusufeli ilçe merkezine 35 km uzaklıktadır.[19]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Havuzlu (eski adı Esbeki) mahallesinde tarihi bir kilise ile bir de kale kalıntıları bulunan köyde yaylacılık yapılmaktadır. Cağ kebabı, silor, hasuta, hinkali, gendima çorbası, kavut çorbası, bişi ve kete köyde yapılan yemeklerdir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 217[2]
2020 227[2]
2019 256[2]
2018 236[2]
2017 219[2]
2016 203[2]
2015 200[2]
2014 211[2]
2013 246[2]
2012 230[2]
2011 237[2]
2010 251[2]
2009 257[2]
2008 268[2]
2007 295[2]
2000 381[19]
1990 519[19]
1985 527[19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Darica, Turkey Page". Fallingrain.com. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Balcılı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 13 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ "Esbeki Manastır Kompleksi". 26 Temmuz 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  4. ^ "Esbeki Kalesi". 26 Temmuz 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  5. ^ "თივა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ "სორი" - Kartlis Tshovreba Yer Adları Sözlüğü.
  7. ^ Leon Melikset-Beg, yayıma hazırlayan: Merab Robakidze, "სომხურ–ქართული ლექსიკონი" (Ermenice-Gürcüce Sözlük), Tiflis, 1996
  8. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 76. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  9. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 83.
  10. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 25, ISBN 978-9941-478-17-8.
  11. ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 65-67. ISBN 978-9941-9470-8-7
  12. ^ Mirian Maharadze ve Zaza Şaşikadze, Yusufeli İlçesi (იუსუფელის რაიონი), Tiflis, 2022, s. 237-248. ISBN 978-9941-33-351-4
  13. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 83.
  14. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 252.
  15. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 166". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2022. 
  16. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  17. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 25, 73, ISBN 978-9941-478-17-8.
  18. ^ "Esbeki Kalesi". 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
  19. ^ a b c d "Darıca Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Darıca,_Yusufeli&oldid=32693503" sayfasından alınmıştır