Saldırmazlık ilkesi
| Makale serilerinden |
Saldırmazlık ilkesi, sağ liberteryenizm içinde, bir bireye veya onun mülküne herhangi bir kuvvetli müdahale başlatmak veya tehdit etmek olarak tanımlanan "saldırganlığın" doğası gereği yanlış olduğunu ifade eden kavram veya öğretidir.[1][2] Buna göre, kendini savunma dışında zor ve şiddet kullanımı meşru değildir. Pasifizmin aksine kendini savunma ya da başkalarının savunulması sırasında kullanılan şiddet ise meşrudur.
Bir bireye veya mülkiyetine karşı zor ve şiddet kullanılmadığı sürece her davranış serbesttir. Ne devlet ne de başka bir birey tarafından bu kişinin davranışları kısıtlanmaya tabi tutulamaz, cezalandırılamaz. Saldırmazlık ilkesi mülkiyet haklarıyla yakından bağlantılıdır. Günümüzde popüler olarak liberteryenler, bazı agoristler ve anarko-kapitalist ya da voluntaristler tarafından savunulan bir ilkedir. Liberteryenler genellikle saldırmazlık ilkesini mülkiyet haklarının bir parçası ve sözleşme özgürlüğü için gerekli görmektedir.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Düşünür | Formülasyon |
|---|---|---|
| 1689 | John Locke | Locke: "Eşit ve bağımsız olmak için, hiç kimse yaşamında, sağlığında, özgürlüğünde veya mülkünde bir başkasına zarar vermemelidir."[3] |
| 1819 | Thomas Jefferson | Isaac Tiffany'ye yazdığı bir mektupta Jefferson, "Haklı özgürlük, başkalarının eşit haklarla çevremize çizilen sınırlar dahilinde irademize göre engellenmemiş eylemdir." Hukukun sınırları dahilinde "eklemiyorum çünkü hukuk genellikle tiranın iradesi ve bireyin haklarını ihlal ettiğinde her zaman böyledir. [...] Hiçbir insanın bir başkasının eşit haklarına saldırmak için doğal bir hakkı yoktur ve yasaların onu kısıtlaması gereken tek şey budur."[4][5] |
| 1851 | Herbert Spencer | Spencer şunu formüle eder: "Her insan, başka herhangi bir insanın eşit özgürlüğünü ihlal etmemesi koşuluyla, istediğini yapmakta özgürdür."[6] |
| 1859 | John Stuart Mill | Mill, Özgürlük Üzerine (On Liberty) adlı kitabında "medeni bir topluluğun herhangi bir üyesi üzerinde gücün kendi iradesine aykırı olarak haklı olarak kullanılabilmesini sağlayan tek amacın başkalarına zarar verilmesini önlemek olduğunu" belirtir.[7] |
| 1923 | Albert Jay Nock | Nock, Our Enemy, the State adlı kitabının ikinci bölümünde, sadece iki yasa koyan efsanevi kral Pausole'den bahsediyor: "kimseyi incitmeyin" ve "o zaman istediğinizi yapın".[8] |
| 1961 | Ayn Rand | "Medeni bir toplumun ön koşulu, fiziksel gücün sosyal ilişkilerden engellenmesidir. [...] Medeni bir toplumda, güç yalnızca misilleme amacıyla ve yalnızca onu kullanmaya başlayanlara karşı kullanılabilir."[9][10][11] |
| 1963 | Murray Rothbard | "Savaş, Barış ve Devlet"te (1963) "Hiç kimse bir başkasının şahsına veya mülküne tehdit veya şiddet uygulayamaz. Şiddet, yalnızca bu tür şiddet uygulayan adama karşı uygulanabilir; yani, yalnızca başka birinin saldırgan şiddetine karşı savunma amaçlı. Kısaca saldırgan olmayana karşı şiddet uygulanamaz. Özgürlükçü kuramın bütün külliyatını çıkarabilecek temel kural işte budur."[12] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Long, Roderick (2008). "Nonaggression Axiom". Hamowy, Ronald (Ed.). Arşivlenmiş kopya. The Encyclopedia of Libertarianism. Thousand Oaks, CA: SAGE; Cato Institute. ss. 357-60. doi:10.4135/9781412965811.n219. ISBN 978-1-4129-6580-4. LCCN 2008009151. OCLC 750831024. 9 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.
...except in response to the initiation ... of similar forcible interference ....
- ^ Zwolinski, M. (2016). THE LIBERTARIAN NONAGGRESSION PRINCIPLE 13 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Social Philosophy and Policy, 32(2), 62-90. doi:10.1017/S026505251600011X
- ^ "Principle of Non-Aggression". The Mises Institute. 30 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2016.
- ^ Thomas Jefferson. "Principle of Non-Aggression". 30 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2016.
- ^ Thomas Jefferson (13 Temmuz 2019). "From Thomas Jefferson to Isaac H. Tiffany, 4 April 1819". Founders Online. National Archives. 15 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2017.
- ^ Herbert Spencer. "Principle of Non-Aggression". 30 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2016.
- ^ John Stuart Mill. "Principle of Non-Aggression". 30 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2016.
- ^ Albert J. Nock. "Our Enemy, the State". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2016.
- ^ Ayn Rand. "The Nature of Government (December 1963, from The Virtue of Selfishness, 1961, 1964)" (PDF). 14 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2011.
- ^ Ayn Rand. "The Roots of War (June 1966, excerpts)". 11 Aralık 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2011.
- ^ Ayn Rand. "Faith and Force: The Destroyers of the Modern World (1960, 1967, excerpts)". 11 Aralık 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2011.
- ^ Murray N. Rothbard. "War, Peace, and the State (April 1963)". 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2011.