Altınemek
| Altınemek | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Altınemek Altınemek'in Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 40 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Altınemek, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Altınemek köyünün eski adı Kondureli'dir. Gürcüce Kondureli (კონდურელი), "Konduri'den olan", "Kondurili" anlamına gelir. Nitekim Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde Ninotsminda Belediyesi'nde Didi Konduri (დიდი კონდური) adını taşıyan bir köy bulunmaktadır.[3] Kondureli köyü, Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Kondurel (كوندورل) olarak geçer.[4] Bu ad sonradan Kondraul'a dönüşmüştür. Nitekim Rus idaresi 1886 nüfusu tespiti sırasında köyü Kondraul (Кондраул) adıyla kaydetmiştir.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise köyün adı Kondraul / Kondiraul (قوندرائول) biçiminde geçer.[6]
Kondureli, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Köydeki megalit kalıntılar, buranın çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[7] Osmanlılar bu bölgeyi, 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdi. 1595 tarihli Osmanlı tahririne göre Kondureli, Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı bir köydü. Ne var ki bu sırada köy tamamen boşalmıştı. 1878 yılında Kondureli yeniden meskun hale gelmişti ve köyde 3 hane yaşıyordu.[4]
Eruşeti ile bu bölgede yer alan Kondureli köyünü 93 Harbi'nde Ruslar ele geçirdi. Rus idaresinde Kondureli, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada Sors nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. 1886 yılındaki nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 30 kişiden oluluyordu. Nüfus açısından nahiyenin ikinci küçük köyüydü.[5] Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 39, 1906'da 54 kişiye ulaşmıştır.[8] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, Kondrauli'de 12 hanede 95 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır.[9]
Kondureli, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Ardahan ve Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Kondureli / Kondraul köyü, 1928 yılında Kars vilayetinin Ardahan kazasının Hanak nayihesine bağlıydı.[6] 1935 genel nüfus sayımında "Kondıraül" adıyla kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti. Bu sırada köyde 115 kişi yaşıyordu.[11] Köyün adı sonraki dönemde "Konduravul" biçiminde yazılmıştır.[12] Kondureli / Kondraul "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Altınemek olarak değiştirilmiştir.[13]
Altınemek köyünün hemen başında, yüksekçe bir tepede megalit bir kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Kaleye ait iti taşlar günümüzde etrafa saçılmış halde bulunmaktadır. Bu kalıntılar arasından yuvarlak bir kulenin izi de fark edilmektedir.[7]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Altınemek köyü, Ardahan il merkezine 47 km, Hanak ilçe merkezine 19 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 40[2] |
| 2021 | 44[2] |
| 2020 | 36[2] |
| 2019 | 38[2] |
| 2018 | 51[2] |
| 2017 | 41[2] |
| 2016 | 49[2] |
| 2015 | 46[2] |
| 2014 | 53[2] |
| 2013 | 48[2] |
| 2012 | 40[2] |
| 2011 | 39[2] |
| 2010 | 42[2] |
| 2009 | 41[2] |
| 2008 | 41[2] |
| 2007 | 45[2] |
| 2000 | 71[14] |
| 1990 | 175[15] |
| 1985 | 265[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Altinemek, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Altınemek Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ ""დიდი კონდური"". 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 551". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ a b ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ a b 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 14 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, ISBN 9786052100271.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 274" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 289.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 706". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.
- ^ a b "Altınemek Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.