Çimliçayır, Hanak
| Çimliçayır | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Çimliçayır Çimliçayır'ın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 101 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Çimliçayır, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Çimliçayır'ın eski adı Gudaneti'dir. Gürcüce bir yer adı Gudaneti (გუდანეთი), "guda" (გუდა: tulum) kelimesinden türemiştir ve “tulum yeri" anlamına gelir.[3] Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Gudanet (كودانت) olarak geçer.[4] Bununla birlikte köyün adı zaman içinde Çimliçayır'a dönüşmüştür. Nitekim 93 Harbi'nde Tao-Klarceti bölgesini ele geçiren Ruslar 1886 yılında köyü Çimli-Çayır (Чимли-Чаир) adıyla kaydetmiştir.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de Çimli Çayır (چملی چایر) olarak geçer.[6]
Çimliçayır, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Eruşeti bölgesi, Gürcistan’ın en eski Hristiyanlık merkeziydi.[7] Köyde megalit bir yapı olan Gudaneti Kalesi de bu yörenin eski çağlardan itibaren bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[8]
Gudaneti köyü, Osmanlıların 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirdiği toprakların bir kısmının tahririni kapsayan Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli defterde Büyük Gudanet (بیوك كودانت) olarak kaydedilmiştir. Gürcistan Vilayeti içinde yer alan Büyük Gudaneti, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Bu sırada köy boş olarak yazılmıştır.[4]
Gudaneti daha sonra yeniden iskân edilmiş olduğu, 93 Harbi'nin ardında Tao-Klarceti bölgesine hakim olan Rusların kayıtlarından da anlaşılmaktadır. Rus idaresi Gudaneti köyünü 1886 yılından köyü Çimli-Çayır olarak kaydetmiştir. Bu tarihte köy, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasının (uçastok) Sorsi nahiyesine (маркяз: merkez) bağlıydı. Köyde 61 kişi yaşıyordu ve bu nüfus "Türkmen" olarak kaydedilmişti.[5] Rus idaresinde Çimli Çayır'ın nüfusu biraz artmış ve 1896'da 80 kişiye çıkmıştı. 1906 yılında da köyde 80 kişi yaşıyordu.[9]
Çimli Çayır köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla, Çimli Çayıt köyünü de kapsayan Ardahan ile Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Çimliçayır, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Kars vilayetinin Ardahan kazasına bağlı Hanak nahiyesinin bir köyü olarak geçer.[6] 1935 genel nüfus sayımında "Çimliçayır" olarak kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 128 kişiden oluşuyordu.[11]
Çimliçayır köyüne Zaliubani (ზალიუბანი), Kotaneti (კოტანეთი), Monasteri (მონასტერი) ve Ukanmotili (უკანმოთილი) adlarını taşıyan yerler bulunmaktadır. Bunlardan Zaliubani, ortadan kalkmış bir köydür.[12]
Çimliçayır köyündeki Gudaneti Kilisesi, Hanak Suyu'nun sol kıyısındaki düzlükte bulunuyordu. Yazılı kaynaklardan da varlığı bilinen kiliseden geriye birkaç adet harçlı duvar ve apsis parçası kalmıştır. Bu kalıntılarda kilisenin dış cephe taşlarının izleri fark edilmektedir. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan bölgesini gezmiş olan Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, bugünkü Çimliçayır sınırları içinde yer alan eski Ukanmotili köyünde küçük bir kiliseden söz etmiştir. Köylülerin de hatırladığı bu kiliseden geriye iz kalmamıştır. Gudaneti Kalesi, Gudaneti Kilisesi'nin yakınlarında bulunuyordu. Megalit bir yapı olan bu kaleden bugüne yapı malzemesi taşlar kalmıştır.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Çimliçayır köyü, Ardahan il merkezine 40 km, Hanak ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 101[2] |
| 2021 | 105[2] |
| 2020 | 110[2] |
| 2019 | 109[2] |
| 2018 | 117[2] |
| 2017 | 120[2] |
| 2016 | 120[2] |
| 2015 | 118[2] |
| 2014 | 119[2] |
| 2013 | 117[2] |
| 2012 | 126[2] |
| 2011 | 128[2] |
| 2010 | 126[2] |
| 2009 | 127[2] |
| 2008 | 125[2] |
| 2007 | 124[2] |
| 2000 | 96[14] |
| 1990 | 223[15] |
| 1985 | 255[16] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Cimlicayir, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Çimliçayır Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ ""გუდა" Gürcüce - Türkçe ve Türkçe - Gürcüce Sözlük". 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), yayımlayan: Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. Cilt, s. 556". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ a b ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 759.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 8 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 110, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 90" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 183-189 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 7-8 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b "Çimliçayır Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.