Yamçılı, Hanak
| Yamçılı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yamçılı Yamçılı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Hanak |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2334 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 162 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75900 |
Yamçılı, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yamçılı köyünün eski adı Maçveti'dir. Nitekim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Maçvit / Maçvet (ماچویت) olarak geçer.[3][4] Gürcüce bir yer adı olan Maçveti / Maçueti (მაჩვეთი / მაჩუეთი), "maçvi / maçuy" (მაჩვი / მაჩუჲ: porsuk) kelimesinden türemiş olup "porsuk yeri" gibi bir anlama gelir.[5][6]
Maçueti olarak da bilinen Maçveti, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Maçveti köyünün kilisesi bu dönemden kalmış olmalıdır. Yıkılmış olan bu kilisenin yerinde günümüzde cami bulunmaktadır.[7]
Maçveti, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Ardahan-i Büzürg (Büyük Ardahan) livasının Meşe nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Ancak bu tarihte köy tamamen boşalmıştı.[8]
Maçveti, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Maçuet (Мачует) adıyla kaydettiği köy Ardahan sancağının Ardahan kazasına bağlıydı. 1886 yılı tespitine göre köyde, 92'si erkek ve 81'i kadın olmak üzere 20 hanede 173 kişi yaşıyordu. Bir hane hariç nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Bir hanede ise, 5'i erkek ve 2'si kadın olmak üzer 7 Kürt yaşıyordu. Maçuet aynı zamanda bu kazaya bağlı nahiyelerden biriydi. Maçueti nahiyesi (маркяз: merkez) beş köyü kapsıyordu. Bu köyler Ahaşeni, Carishevi, Nunusi, Oruşeti ile Maçueti idi. Maçuet nahiyenin idari merkeziydi. Maçuet nahiyesinin nüfusu 568'i Türk ve 196'sı Kürt olmak üzere, 96 hanede yaşayan 764 kişiden oluşuyordu.[9]
Birinci Dünya Savaşı sonlarında Ruslar bölgeden çekilince, Maçveti köyünün de yer aldığı Ardahan sancağı büyük bölümü fiilen bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Gürcistan'ı yaklaşık olarak o günkü fiili sınırları içinde tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Maçveti köyü yeniden Türkiye'ye katıldı.[10]
Maçveti, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Maçvet/Maçvit" adıyla Kars vilayetinin Poshof kazsına bağlı Damal nahiyesinin bir köyüydü.[4] 1940 genel nüfus sayımında "Maçivet" biçiminde kaydedilmiş olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 349 kişiden oluşuyordu.[11] Hanak'ın ilçe olmasının (1958) ardından Damal nahiyesi bu ilçeye bağlandı ve Maçveti Hanak'ın bir köyü haline geldi. Maçveti veya Maçvet Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yamçılı olarak değiştirilmiştir.[12] 1965 genel nüfus sayımında Yamçılı köyünün nüfusu 713 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 90 kişi okuma yazma biliyordu.[13] 1992 yılında Ardahan il olunca, Yamçılı köyü bu ilin sınırları içinde kaldı.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Ardahan il merkezine 42 km, Hanak ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 162[2] |
| 2021 | 170[2] |
| 2020 | 184[2] |
| 2019 | 185[2] |
| 2018 | 184[2] |
| 2017 | 193[2] |
| 2016 | 189[2] |
| 2015 | 191[2] |
| 2014 | 197[2] |
| 2013 | 198[2] |
| 2012 | 209[2] |
| 2011 | 213[2] |
| 2010 | 214[2] |
| 2009 | 206[2] |
| 2008 | 221[2] |
| 2007 | 218[2] |
| 2000 | 235[15] |
| 1990 | 442[16] |
| 1985 | 606[17] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yamcili, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Hanak Yamçılı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; IIII. cilt (1958), s. 540". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; IIII. cilt (1958), s. 541". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.
- ^ "მაჩვი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 4 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 206, ISBN 9789941478178.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 540". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 288-292". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 355.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 716". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ "Yamçılı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.