Parasetamol: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k Diz kireçlenmesine bağlantı ekledim
MRTFR55 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
49.493 değişiklik
"Paracetamol" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni İçerik Çevirmeni 2
1. satır: 1. satır:

{{İlaç
{{drugbox
<!---------- Resimler ----------->
| IUPAC_adı = ''N''-(4-hydroxyphenyl)acetamide
| Resim1 = N-Acetyl-p-aminophenol.svg
| Resim2 = Paracetamol-from-xtal-3D-balls.png
| resim = Paracetamol-skeletal.svg
| alt =
<!-------- Sistematik ad -------->
| resim2 = Paracetamol-from-xtal-3D-balls.png
| IUPAC adı = ''N''-(4-hidroksifenil)asetamid
| alt2 =
<!----- Kimlik belirteçleri ----->
| telaffuz = Parasetamol: {{IPAc-en|ˌ|p|ær|ə|ˈ|s|iː|t|ə|m|ɒ|l}}<br />Asetaminofen: {{IPAc-en|audio=En-acetaminophen.oga|ə|ˌ|s|iː|t|ə|ˈ|m|ɪ|n|ə|f|ɪ|n}}
| CAS numarası = 103-90-2
| ticariad = [[Tylenol (marka)|Tylenol]], Parol, [[Parasetamol marka isimleri|diğerleri]]<ref name=drugs.com-internatl>{{drugs.com|international| acetaminophen}}</ref>
| ATC kodu = N02BE01
| Drugs.com = {{drugs.com|monograph|acetaminophen}}
| PubChem sayısı = 1983
| MedlinePlus = a681004
| DrugBank kodu = APRD00252
| lisans_US = Acetaminophen
<!----- Kimyasal özellikler ----->
| DailyMedID = Acetaminophen
| Kimyasal formül = C<sub>8</sub>H<sub>9</sub>NO<sub>2</sub>
| gebelik_AU = A
| Moleküler ağırlık = 151,17
| gebelik_AU_yorum = <ref name="Drugs.com pregnancy">{{cite web |title=Acetaminophen Use During Pregnancy |website=Drugs.com |date=14 June 2019 |url=https://www.drugs.com/pregnancy/acetaminophen.html |access-date=25 February 2020 |archive-date=9 March 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200309154313/https://www.drugs.com/pregnancy/acetaminophen.html |url-status=live }}</ref>
| Eş anlamlar =
| hukuki_AU = S4 (Rx), OTC ve planlanmamış
<!----- Fiziksel özellikler ----->
| hukuki_CA = OTC
| Yoğunluk = 1.263
| hukuki_CA_yorum = /&nbsp;Rx-only<ref>{{cite web |url=https://hpr-rps.hres.ca/reg-content/regulatory-decision-summary-detail.php?lang=en&linkID=RDS00565 |title=Regulatory Decision Summary – Acetaminophen Injection |website=[[Health Canada]] |date=23 October 2014 |access-date=7 June 2022 |archive-date=7 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220607080419/https://hpr-rps.hres.ca/reg-content/regulatory-decision-summary-detail.php?lang=en&linkID=RDS00565 |url-status=live }}</ref>
| Erime noktası = 169&nbsp;
| hukuki_UK = GSL
| Erime-not =
| hukuki_US = OTC
| Kaynama noktası =
| hukuki_US_yorum = /&nbsp;Rx-only
| Kaynama-not =
| uygulama_yolu = [[Oral uygulama|Oral]], [[Rektal uygulamaon|rektal]], [[İntravenöz tedavi|intravenöz]] (IV)
| Çözünürlük = 14 mg/ml
| biyoyararlanım = %63-89<ref>{{cite book |isbn=978-0-9873236-7-5 |title=Acute Pain Management: Scientific Evidence |veditors=Schug SA, Palmer GM, Scott DA, Halliwell R, Trinca J |vauthors=((Working Group of the Australian and New Zealand College of Anaesthetists and Faculty of Pain Medicine)) |year=2015 |edition=4th |publisher=Australian and New Zealand College of Anaesthetists (ANZCA), Faculty of Pain Medicine (FPM) |location=Melbourne |url=http://fpm.anzca.edu.au/documents/apmse4_2015_final |format=PDF |access-date=28 October 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190731120330/http://fpm.anzca.edu.au/documents/apmse4_2015_final |archive-date=31 July 2019 |url-status=dead }}</ref>{{rp|73}}
| Spesifik rotasyon =
| protein_bağlanma = ihmal edilebilir ila aşırı dozda %10-25<ref name="pmid7039926"/>
| SED (yanma) =
| metabolizma = Ağırlıklı olarak karaciğerde<ref name = TGA>{{cite web|title=Codapane Forte Paracetamol and codeine phosphate product information|work=TGA eBusiness Services|publisher=Alphapharm Pty Limited|date=29 April 2013|access-date=10 May 2014|url=https://www.ebs.tga.gov.au/ebs/picmi/picmirepository.nsf/pdf?OpenAgent&id=CP-2010-PI-05623-3|format=PDF|archive-date=6 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160206163239/https://www.ebs.tga.gov.au/ebs/picmi/picmirepository.nsf/pdf?OpenAgent&id=CP-2010-PI-05623-3|url-status=live}}</ref>
<!-- Farmakokinetik özellikler -->
| metabolitler = APAP [[Glukuronid|gluk]], APAP [[sülfat]], APAP [[Glutatyon|GSH]], APAP [[Sistein|sis]], AM404, [[NAPQI]]<ref>{{cite web |title= Acetaminophen Pathway (therapeutic doses), Pharmacokinetics |url= https://www.pharmgkb.org/pathway/PA165986279 |access-date= 13 January 2016 |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304220600/https://www.pharmgkb.org/pathway/PA165986279 |archive-date= 4 March 2016 }}</ref>
| Biyoyararlanım = %100
| etki_başlangıcı = Uygulama yoluna göre ağrı kesici başlangıcı:<br />[[Oral uyguşama|oral]]{{nbsp}}- 37{{nbsp}}dakika<ref name="Buccal route">{{cite journal |vauthors = Pickering G, Macian N, Libert F, Cardot JM, Coissard S, Perovitch P, Maury M, Dubray C |title = Buccal acetaminophen provides fast analgesia: two randomized clinical trials in healthy volunteers |journal = Drug Design, Development and Therapy| volume = 8 |pages = 1621–1627 |date = September 2014 |pmid = 25302017 |pmc = 4189711 |doi = 10.2147/DDDT.S63476 |quote = In postoperative conditions for acute pain of mild to moderate intensity, the quickest reported time to onset of analgesia with APAP is 8 minutes9 for the iv route and 37 minutes6 for the oral route. |doi-access = free }}</ref><br />[[İntravenöz tedavi|IV]]{{nbsp}}– 8{{nbsp}}dakika<ref name="Buccal route" />
| Proteine bağlanma = %25
| eliminasyon_yarı_ömrü = 1,9-2,5 saat<ref name="pmid7039926"/>
| Metabolizma = Karaciğer %90-95
| boşaltım = İdrar<ref name="pmid7039926"/>
| Yarılanma ömrü = 4 saat
| CAS_numarası = 103-90-2
| Atılma = İdrarla
| CAS_numarası_Ref = {{cascite|correct|??}}
<!------ Tedavi bilgileri ------->
| ATCvet =
<!--- Gebelik kategorisi --->
| ATC_prefix = N02
| GK-ABD = C
| ATC_suffix = BE01
| GK-Avustralya = A
| ATC_supplemental = {{ATC|N02|BE51}} {{ATC|N02|BE71}}
| GK-diğer =

<!------ Yasal durum ------->
<!-- Legal status -->| PubChem = 1983
| Yasal durum = Reçete ile satılır
| PubChemSubstance = 46506142
<!----- Uygulama yolu ------>
| IUPHAR_ligand = 5239
| Uygulama yolu = Oral, rektal, intravenöz
| DrugBank = DB00316
| DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
| ChemSpiderID = 1906
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| UNII = 362O9ITL9D
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| KEGG = D00217
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| ChEBI = 46195
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL = 112
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| NIAID_ChemDB =
| PDB_ligand = TYL
| eş_anlamlar = ''N''-asetil-''para''-aminofenol (APAP)
| USAN = acetaminophen

<!-- Clinical data -->| C = 8
| H = 9
| N = 1
| O = 2
| SMILES = CC(=O)Nc1ccc(O)cc1
| StdInChI = 1S/C8H9NO2/c1-6(10)9-7-2-4-8(11)5-3-7/h2-5,11H,1H3,(H,9,10)
| StdInChIKey = RZVAJINKPMORJF-UHFFFAOYSA-N
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| yoğunluk = 1,263
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| erime_noktası = 169
| erime_notları = <ref>{{Cite journal |doi = 10.1021/ci0500132 |title = General Melting Point Prediction Based on a Diverse Compound Data Set and Artificial Neural Networks |year = 2005 |vauthors=Karthikeyan M, Glen RC, Bender A |journal = Journal of Chemical Information and Modeling |volume = 45 |issue = 3 |pages = 581–590 |pmid = 15921448}}</ref><ref>{{cite web |url = http://lxsrv7.oru.edu/~alang/meltingpoints/meltingpointof.php?csid=1906 |title = melting point data for paracetamol |publisher = Lxsrv7.oru.edu |access-date = 19 March 2011 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20120630213835/http://lxsrv7.oru.edu/~alang/meltingpoints/meltingpointof.php?csid=1906 |archive-date = 30 June 2012 }}</ref>
| çözünürlük = {{ubl| 7,21{{nbsp}}g/kg (0{{nbsp}}°C)<ref name="paracetamol-solubility">{{cite journal| doi = 10.1021/je990124v| title = Solubility of paracetamol in pure solvents| vauthors=Granberg RA, Rasmuson AC| journal = [[Journal of Chemical & Engineering Data]]| volume = 44 |issue = 6 |pages = 1391–95| year = 1999}}</ref>| 8,21{{nbsp}}g/kg (5{{nbsp}}°C)<ref name="paracetamol-solubility" />| 9,44{{nbsp}}g/kg (10{{nbsp}}°C)<ref name="paracetamol-solubility" />| 10,97{{nbsp}}g/kg (15{{nbsp}}°C)<ref name="paracetamol-solubility" />| 12,78{{nbsp}}g/kg (20{{nbsp}}°C)<ref name="paracetamol-solubility" />| ~14{{nbsp}}mg/ml (20{{nbsp}}°C)}}
| sınıf = Analjezikler ve antipiretikler
| KEGG2 = C06804
}}
}}


'''Parasetamol''' ('''asetaminofen{{Efn|ABD, Kanada, Japonya ve Güney Kore'de yaygın olarak "asetaminofen" olarak adlandırılır.}}''' veya '''''para''-hidroksiasetanilid''') [[Ateş (tıp)|ateş]] ve hafif ila orta şiddette [[Ağrı (tıp)|ağrı]] tedavisinde kullanılan [[opioid]] olmayan [[analjezik]] ve [[antipiretik]] bir ajandır.<ref>{{cite journal|title=Paracetamol: past, present, and future|date=March 2000|issue=2|pages=143–147|journal=American Journal of Therapeutics|volume=7|pmid=11319582|doi=10.1097/00045391-200007020-00011|vauthors=Prescott LF|s2cid=7754908}}</ref><ref name="pmid19058473">{{cite journal|title=Paracetamol and fever management|date=November 2008|issue=6|pages=320–323|journal=J R Soc Promot Health|volume=128|pmid=19058473|doi=10.1177/1466424008092794|vauthors=Warwick C|s2cid=25702228}}</ref><ref name="pmid31892511">{{cite journal|title=Paracetamol for pain in adults|date=December 2019|issue=|pages=l6693|journal=BMJ|volume=367|pmid=31892511|doi=10.1136/bmj.l6693|vauthors=Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG|s2cid=209524643}}</ref> [[Reçetesiz ilaç|Reçetesiz]] satılan yaygın bir [[İlaç|ilaçtır]] ve yaygın marka isimleri arasında [[Tylenol (marka)|Tylenol]] ve [[Parasetamol marka isimleri|Panadol]] bulunmaktadır.
'''Parasetamol''' ('''asetaminofen'''), [[analjezik|ağrı kesici]] ve [[antipiretik|ateş düşürücü]] etkiye sahip bir [[ilaç]] etken maddesidir.<ref name="TıpBilimleri">{{kitap kaynağı |soyadı1=Bynum |ad1=W. F. |başlık=History of medicine : a very short introduction |url=https://archive.org/details/historyofmedicin0000bynu |tarih=2008 |yayıncı=Oxford University Press |yer=Oxford |isbn=978-0199215430}}</ref>
Parasetamol ağızdan alındığında [[gastrointestinal sistem]]de hızla emilir.<ref name="TıpBilimleri"/> İlaç alındıktan 30-60 dakika sonra maksimum [[kan plazması|plazma]] konsantrasyonlarına ulaşır. Parasetamol bütün [[doku]]lara hızla dağılır. Plazma proteinlerine bağlanması zayıftır. Plazma [[yarı ömür|yarı ömrü]] 1-4 saattir. [[İdrar]]la, parasetamol’ün %1-3’ü değişmemiş olarak atılır. %80’i ise biyolojik olarak glukuronid veya sülfat bileşikleri olarak atılır. Analjezik etkisi yeni nesil analjeziklere göre hafif kalmış olsa da gastrointestinal sistemde yan etkisinin hemen hemen olmaması, güvenilirliği ve de gebelerde kullanılabilmesi parasetamolun her zaman ön planda kalmasını ve klasik bir analjezik olmasını sağlar.


Standart bir dozda parasetamol vücut ısısını sadece hafifçe düşürür;<ref name="pmid19058473">{{cite journal|title=Paracetamol and fever management|date=November 2008|issue=6|pages=320–323|journal=J R Soc Promot Health|volume=128|pmid=19058473|doi=10.1177/1466424008092794|vauthors=Warwick C|s2cid=25702228}}</ref><ref name="pmid27992852">{{cite journal|title=Paracetamol in fever in critically ill patients-an update|date=April 2017|issue=|pages=245–252|journal=J Crit Care|volume=38|pmid=27992852|doi=10.1016/j.jcrc.2016.10.021|vauthors=Chiumello D, Gotti M, Vergani G|s2cid=5815020}}</ref><ref name="pmid26518691">{{cite journal|title=Recent Advances in Pediatric Use of Oral Paracetamol in Fever and Pain Management|date=December 2015|issue=2|pages=149–68|journal=Pain Ther|volume=4|pmc=4676765|pmid=26518691|doi=10.1007/s40122-015-0040-z|vauthors=de Martino M, Chiarugi A}}</ref> bu açıdan [[İbuprofen|ibuprofenden]] daha düşüktür<ref name="pmid20150507">{{cite journal|title=Efficacy and safety of ibuprofen and acetaminophen in children and adults: a meta-analysis and qualitative review|date=March 2010|issue=3|pages=489–506|journal=Ann Pharmacother|volume=44|pmid=20150507|doi=10.1345/aph.1M332|vauthors=Pierce CA, Voss B|s2cid=44669940}}</ref> ve özellikle [[Virüs|viral]] kaynaklı ateş bağlamında kullanımının faydaları belirsizdir.<ref name="pmid19058473" /><ref name="pmid12076499">{{cite journal|title=Paracetamol for treating fever in children|date=2002|issue=2|pages=CD003676|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2002|pmc=6532671|pmid=12076499|doi=10.1002/14651858.CD003676|vauthors=Meremikwu M, Oyo-Ita A}}</ref><ref name="pmid31116598">{{cite journal|title=Antipyretic drugs in patients with fever and infection: literature review|date=May 2019|issue=10|pages=610–618|journal=Br J Nurs|volume=28|pmid=31116598|doi=10.12968/bjon.2019.28.10.610|vauthors=Ludwig J, McWhinnie H|s2cid=162182092}}</ref> Parasetamol akut hafif [[Migren|migrende]] ağrıyı hafifletebilir, ancak epizodik [[Gerilim tipi baş ağrısı|gerilim tipi baş ağrısında]] sadece hafif bir rahatlama sağlar.<ref name="pmid25600718">{{cite journal|title=The acute treatment of migraine in adults: the american headache society evidence assessment of migraine pharmacotherapies|date=January 2015|issue=1|pages=3–20|journal=Headache|volume=55|pmid=25600718|doi=10.1111/head.12499|vauthors=Marmura MJ, Silberstein SD, Schwedt TJ|s2cid=25576700}}</ref><ref name="pmid27306653">{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) for acute treatment of episodic tension-type headache in adults|date=June 2016|issue=6|pages=CD011889|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2019|pmc=6457822|pmid=27306653|doi=10.1002/14651858.CD011889.pub2|vauthors=Stephens G, Derry S, Moore RA}}</ref> Bununla birlikte, [[aspirin/parasetamol/kafein]] kombinasyonu, ağrının hafif olduğu her iki durumda da yardımcı olur ve bunlar için ilk basamak tedavi olarak önerilir.<ref name="pmid29671521">{{cite journal|title=Acute Migraine Headache: Treatment Strategies|date=February 2018|issue=4|pages=243–251|journal=Am Fam Physician|volume=97|pmid=29671521|doi=|vauthors=Mayans L, Walling A}}</ref><ref name="pmid21181425">{{cite journal|title=Self-medication of migraine and tension-type headache: summary of the evidence-based recommendations of the Deutsche Migräne und Kopfschmerzgesellschaft (DMKG), the Deutsche Gesellschaft für Neurologie (DGN), the Österreichische Kopfschmerzgesellschaft (ÖKSG) and the Schweizerische Kopfwehgesellschaft (SKG)|date=April 2011|issue=2|pages=201–217|journal=J Headache Pain|volume=12|pmc=3075399|pmid=21181425|doi=10.1007/s10194-010-0266-4|vauthors=Haag G, Diener HC, May A, Meyer C, Morck H, Straube A, Wessely P, Evers S}}</ref> Parasetamol [[Cerrahi|ameliyat]] sonrası ağrı için etkilidir, ancak ibuprofenden daha düşüktür.<ref name="pmid24338830">{{cite journal|title=Ibuprofen and/or paracetamol (acetaminophen) for pain relief after surgical removal of lower wisdom teeth|date=December 2013|issue=12|pages=CD004624|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=|pmid=24338830|doi=10.1002/14651858.CD004624.pub2|vauthors=Bailey E, Worthington HV, van Wijk A, Yates JM, Coulthard P, Afzal Z}}</ref> Parasetamol/ibuprofen kombinasyonu etki gücünde daha fazla artış sağlar ve tek başına her iki ilaçtan da üstündür.<ref name="pmid24338830" /><ref name="pmid23904576">{{cite journal|title=Combining ibuprofen and acetaminophen for acute pain management after third-molar extractions: translating clinical research to dental practice|date=August 2013|issue=8|pages=898–908|journal=J Am Dent Assoc|volume=144|pmid=23904576|doi=10.14219/jada.archive.2013.0207|vauthors=Moore PA, Hersh EV}}</ref> Parasetamolün [[Osteoartrit|osteoartritte]] sağladığı ağrı kesici etkisi küçüktür ve klinik olarak önemsizdir.<ref name="pmid31892511">{{cite journal|title=Paracetamol for pain in adults|date=December 2019|issue=|pages=l6693|journal=BMJ|volume=367|pmid=31892511|doi=10.1136/bmj.l6693|vauthors=Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG|s2cid=209524643}}</ref><ref name="BMJ2015">{{cite journal|title=Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo-controlled trials.|date=March 2015|display-authors=6|pages=h1225|journal=BMJ|volume=350|pmc=4381278|pmid=25828856|doi=10.1136/bmj.h1225|vauthors=Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, McLachlan AJ, Ferreira ML}}</ref><ref name="pmid31908149">{{cite journal|url=|title=2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Management of Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee|date=February 2020|issue=2|pages=149–162|journal=Arthritis Care & Research|volume=72|pmid=31908149|doi=10.1002/acr.24131|vauthors=Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, Oatis C, Guyatt G, Block J, Callahan L, Copenhaver C, Dodge C, Felson D, Gellar K, Harvey WF, Hawker G, Herzig E, Kwoh CK, Nelson AE, Samuels J, Scanzello C, White D, Wise B, Altman RD, DiRenzo D, Fontanarosa J, Giradi G, Ishimori M, Misra D, Shah AA, Shmagel AK, Thoma LM, Turgunbaev M, Turner AS, Reston J|hdl=2027.42/153772|s2cid=210043648}}</ref> [[Bel ağrısı]], [[kanser ağrısı]] ve [[Nöropatik ağrı|nöropatik ağrıda]] kullanımı lehine kanıtlar yetersizdir.<ref name="pmid31892511" /><ref name="BMJ2015" /><ref name="pmid28192789">{{cite journal|url=|title=Noninvasive Treatments for Acute, Subacute, and Chronic Low Back Pain: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians|date=April 2017|issue=7|pages=514–530|journal=Ann Intern Med|volume=166|pmid=28192789|doi=10.7326/M16-2367|vauthors=Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, Forciea MA|s2cid=207538763}}</ref><ref name="Saragiotto2016">{{cite journal|title=Paracetamol for low back pain|date=June 2016|issue=6|page=CD012230|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=6|pmc=6353046|pmid=27271789|doi=10.1002/14651858.CD012230|vauthors=Saragiotto BT, Machado GC, Ferreira ML, Pinheiro MB, Abdel Shaheed C, Maher CG}}</ref><ref name="pmid28700092">{{cite journal|title=Oral paracetamol (acetaminophen) for cancer pain|date=July 2017|issue=2|pages=CD012637|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=7|pmc=6369932|pmid=28700092|doi=10.1002/14651858.CD012637.pub2|vauthors=Wiffen PJ, Derry S, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B}}</ref><ref name="pmid28027389">{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) with or without codeine or dihydrocodeine for neuropathic pain in adults|date=December 2016|issue=5|pages=CD012227|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=12|pmc=6463878|pmid=28027389|doi=10.1002/14651858.CD012227.pub2|vauthors=Wiffen PJ, Knaggs R, Derry S, Cole P, Phillips T, Moore RA}}</ref>
Molekül [[DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi]]'nde yer almaktadır.


Kısa vadede, parasetamol belirtildiği şekilde kullanıldığında güvenli ve etkilidir.<ref>{{Cite web|url=https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-medical-devices/acetaminophen.html|title=Acetaminophen|access-date=22 September 2022|archive-date=3 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221103234259/https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-medical-devices/acetaminophen.html|date=11 October 2012|website=[[Health Canada]]|url-status=live}}</ref> Kısa vadeli yan etkiler nadirdir ve [[İbuprofen|ibuprofene]] benzerdir,<ref>{{cite journal|url=https://figshare.com/articles/journal_contribution/11815293|title=Systematic review and meta-analysis of the clinical safety and tolerability of ibuprofen compared with paracetamol in paediatric pain and fever|access-date=2 December 2022|archive-date=3 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230103023230/https://figshare.com/articles/journal_contribution/Systematic_review_and_meta-analysis_of_the_clinical_safety_and_tolerability_of_ibuprofen_compared_with_paracetamol_in_paediatric_pain_and_fever/11815293|date=September 2009|issue=9|pages=2207–2222|journal=Current Medical Research and Opinion|volume=25|pmid=19606950|doi=10.1185/03007990903116255|vauthors=Southey ER, Soares-Weiser K, Kleijnen J|s2cid=31653539|url-status=live}}</ref> ancak parasetamol uzun süreli kullanım için tipik olarak [[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç|nonsteroid antiinflamatuar]] ilaçlardan (NSAİİ) daha güvenlidir.<ref>{{Cite web|url=https://www.drugs.com/medical-answers/difference-between-ibuprofen-acetaminophen-3016163/|title=Acetaminophen vs Ibuprofen: Which is better?|access-date=22 September 2022|archive-date=19 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230219010941/https://www.drugs.com/medical-answers/difference-between-ibuprofen-acetaminophen-3016163/|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> Parasetamol, ibuprofen gibi NSAİİ'leri tolere edemeyen hastalarda da sıklıkla kullanılır.<ref name="pmid31156845">{{cite journal|url=|title=Paracetamol and pain: the kiloton problem|date=July 2016|issue=4|pages=187–188|journal=European Journal of Hospital Pharmacy|title-link=doi|volume=23|pmc=6451482|pmid=31156845|doi=10.1136/ejhpharm-2016-000952|vauthors=Moore RA, Moore N}}</ref><ref name="pmid31073920">{{cite journal|title=Safety of Paracetamol in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?|date=April 2019|issue=Suppl 1|pages=7–14|journal=Drugs Aging|volume=36|pmc=6509082|pmid=31073920|doi=10.1007/s40266-019-00658-9|vauthors=Conaghan PG, Arden N, Avouac B, Migliore A, Rizzoli R}}</ref> Kronik parasetamol tüketimi [[hemoglobin]] seviyesinde düşüşe, olası [[Gastrointestinal kanama|gastrointestinal kanamaya]]<ref name="pmid25732175">{{cite journal|title=Paracetamol: not as safe as we thought? A systematic literature review of observational studies|date=March 2016|issue=3|pages=552–9|journal=Ann Rheum Dis|volume=75|pmc=4789700|pmid=25732175|doi=10.1136/annrheumdis-2014-206914|vauthors=Roberts E, Delgado Nunes V, Buckner S, Latchem S, Constanti M, Miller P, Doherty M, Zhang W, Birrell F, Porcheret M, Dziedzic K, Bernstein I, Wise E, Conaghan PG}}</ref> ve [[Transaminaz yüksekliği|anormal karaciğer fonksiyon testlerine]] neden olabilir. Bazı [[Epidemiyoloji|epidemiyolojik]] çalışmalar parasetamolü [[Kardiyovasküler hastalıklar|kardiyovasküler]], renal ve gastrointestinal hastalıklarla ilişkilendirmiştir, ancak bunlar büyük ölçüde kafa karıştırıcı önyargılardan kaynaklanmaktadır ve kısa süreli parasetamol kullanımıyla önemsiz bir ilişkiye sahiptir.<ref name="pmid31073920" /><ref name="pmid25732175" /><ref>{{cite journal|url=|title=Why paracetamol (acetaminophen) is a suitable first choice for treating mild to moderate acute pain in adults with liver, kidney or cardiovascular disease, gastrointestinal disorders, asthma, or who are older|date=May 2022|issue=5|pages=811–825|journal=Current Medical Research and Opinion|volume=38|pmid=35253560|doi=10.1080/03007995.2022.2049551|vauthors=Alchin J, Dhar A, Siddiqui K, Christo PJ|s2cid=247251679}}</ref><ref name="pmid30801133">{{cite journal|title=Paracetamol versus placebo for knee and hip osteoarthritis|date=February 2019|issue=8|pages=CD013273|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2|pmc=6388567|pmid=30801133|doi=10.1002/14651858.CD013273|vauthors=Leopoldino AO, Machado GC, Ferreira PH, Pinheiro MB, Day R, McLachlan AJ, Hunter DJ, Ferreira ML}}</ref><ref name="pmid23400756">{{cite journal|title=Analgesic use and the risk of kidney cancer: a meta-analysis of epidemiologic studies|date=January 2014|issue=2|pages=384–96|journal=Int J Cancer|volume=134|pmc=3815746|pmid=23400756|doi=10.1002/ijc.28093|vauthors=Choueiri TK, Je Y, Cho E}}</ref> Parasetamol, hipertansif hastalarda günde 4 gramlık bir dozda sistolik kan basıncını hafifçe artırabilir.<ref name="pmid29863746">{{cite journal|title=Long-term adverse effects of paracetamol – a review|date=October 2018|issue=10|pages=2218–2230|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=84|pmc=6138494|pmid=29863746|doi=10.1111/bcp.13656|vauthors=McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ}}</ref><ref name="pmid35130054">{{cite journal|title=Regular Acetaminophen Use and Blood Pressure in People With Hypertension: The PATH-BP Trial|date=February 2022|issue=6|pages=416–423|journal=Circulation|volume=145|pmc=7612370|pmid=35130054|doi=10.1161/CIRCULATIONAHA.121.056015|vauthors=MacIntyre IM, Turtle EJ, Farrah TE, Graham C, Dear JW, Webb DJ}}</ref> Hamilelik sırasında uzun süreli parasetamol kullanan kadınların çocuklarında [[astım]] ve gelişimsel ve üreme bozuklukları sıklığında artış gözlenmiştir, ancak bu artışın gerçek nedeninin parasetamol olup olmadığı belirsizdir.<ref name="pmid29863746" /> Bazı çalışmalar, hamilelik sırasında parasetamol ile [[otizm spektrum bozukluğu]] ve [[Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu|dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu]] arasında bir ilişki olduğuna dair kanıtlar olduğunu öne sürerken, herhangi bir nedensel bağlantı kurmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu açıkça ortaya koymaktadır;<ref name="pmid29341895">{{cite journal|title=Prenatal paracetamol exposure and child neurodevelopment: A review|date=May 2018|issue=|pages=125–147|journal=Horm Behav|volume=101|pmid=29341895|doi=10.1016/j.yhbeh.2018.01.003|vauthors=Bauer AZ, Kriebel D, Herbert MR, Bornehag CG, Swan SH|s2cid=4822468}}</ref><ref name="pmid30654621">{{cite journal|title=Association of maternal prenatal acetaminophen use with the risk of attention deficit/hyperactivity disorder in offspring: A meta-analysis|date=March 2019|issue=3|pages=195–206|journal=Aust N Z J Psychiatry|volume=53|pmid=30654621|doi=10.1177/0004867418823276|vauthors=Gou X, Wang Y, Tang Y, Qu Y, Tang J, Shi J, Xiao D, Mu D|s2cid=58575048}}</ref> bu da hamilelikte kullanımının mümkün olan en kısa süre için en düşük etkili dozla sınırlandırılması çağrısında bulunulmasına neden olmuştur.<ref name="pmid29863746" /><ref name="pmid28986045">{{cite journal|title=Is acetaminophen safe in pregnancy?|date=October 2017|issue=|pages=445–446|journal=Scand J Pain|volume=17|pmid=28986045|doi=10.1016/j.sjpain.2017.09.007|vauthors=Toda K|s2cid=205183310}}</ref><ref name="pmid31242344">{{cite journal|title=Medication Use and Pain Management in Pregnancy: A Critical Review|date=November 2019|issue=8|pages=875–899|journal=Pain Pract|volume=19|pmid=31242344|doi=10.1111/papr.12814|vauthors=Black E, Khor KE, Kennedy D, Chutatape A, Sharma S, Vancaillie T, Demirkol A|s2cid=195694287}}</ref>
== Endikasyon ==
Baş [[ağrı (tıp)|ağrısı]], [[migren]], [[Âdet (tıp)|âdet]] sancıları, [[diş]] ağrısı, soğuk algınlığı ve [[grip|grib]]al enfeksiyonlara bağlı ağrı, nevralji, nevrit, siyatik, lumbago, [[kas]] ve [[eklem]] ağrıları, orta [[kulak]] ağrıları, [[sinüzit]] ve cerrahi operasyonlara veya yaralanmalara bağlı ağrılar ile adet zorluklarından kaynaklanan ağrılarda endikedir. Bunun yanında yüksek ateş durumunda ateş düşürücü olarak kullanılır. [[Asetilsalisilik asit]]e duyarlılığı olan hastalarda alternatif ilaç olarak da kullanılır.


Bir yetişkin için önerilen maksimum günlük doz üç ila dört gramdır.<ref name="BMJ2015">{{cite journal|title=Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo-controlled trials.|date=March 2015|display-authors=6|pages=h1225|journal=BMJ|volume=350|pmc=4381278|pmid=25828856|doi=10.1136/bmj.h1225|vauthors=Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, McLachlan AJ, Ferreira ML}}</ref><ref name="UK2017">{{Cite web|url=https://www.nhs.uk/medicines/paracetamol-for-adults/|title=Paracetamol for adults: painkiller to treat aches, pains and fever|access-date=22 August 2017|archive-date=22 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170822174155/https://beta.nhs.uk/medicines/paracetamol-for-adults|website=[[National Health Service]]|url-status=live}}</ref><ref name="Med2018">{{cite web|url=https://www.medscape.com/answers/820200-27207/what-are-the-recommended-maximum-daily-dosages-of-acetaminophen-in-adults-and-children|title=What are the recommended maximum daily dosages of acetaminophen in adults and children?|access-date=19 December 2018|archive-date=21 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181221041534/https://www.medscape.com/answers/820200-27207/what-are-the-recommended-maximum-daily-dosages-of-acetaminophen-in-adults-and-children|website=Medscape|url-status=live}}</ref> Daha yüksek dozlar [[karaciğer yetmezliği]] de dahil olmak üzere toksisiteye yol açabilir.<ref name="AHFS2016">{{cite web|url=https://www.drugs.com/monograph/acetaminophen.html|title=Acetaminophen|access-date=16 September 2016|archive-date=5 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160605063136/http://www.drugs.com/monograph/acetaminophen.html|publisher=The American Society of Health-System Pharmacists|url-status=live}}</ref> [[Parasetamol zehirlenmesi]] Batı dünyasında [[Akut karaciğer yetmezliği|akut karaciğer yetmezliğinin]] en önde gelen nedenidir ve Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'da aşırı dozda ilaç alımlarının çoğunu oluşturmaktadır.<ref name="Daly2008">{{cite journal|title=Guidelines for the management of paracetamol poisoning in Australia and New Zealand—explanation and elaboration. A consensus statement from clinical toxicologists consulting to the Australasian poisons information centres|date=March 2008|issue=5|pages=296–301|journal=[[The Medical Journal of Australia]]|volume=188|pmid=18312195|doi=10.5694/j.1326-5377.2008.tb01625.x|vauthors=Daly FF, Fountain JS, Murray L, Graudins A, Buckley NA|s2cid=9505802}}</ref><ref name="Hawkins2007">{{cite journal|title=Impact of restricting paracetamol pack sizes on paracetamol poisoning in the United Kingdom: a review of the literature|issue=6|pages=465–79|journal=Drug Saf|year=2007|volume=30|pmid=17536874|doi=10.2165/00002018-200730060-00002|vauthors=Hawkins LC, Edwards JN, Dargan PI|s2cid=36435353}}</ref><ref name="Larson2005">{{cite journal|title=Acetaminophen-induced acute liver failure: results of a United States multicenter, prospective study|display-authors=6|issue=6|pages=1364–72|journal=Hepatology|title-link=doi|year=2005|volume=42|pmid=16317692|doi=10.1002/hep.20948|vauthors=Larson AM, Polson J, Fontana RJ, Davern TJ, Lalani E, Hynan LS, Reisch JS, Schiødt FV, Ostapowicz G, Shakil AO, Lee WM, ((Acute Liver Failure Study Group))|s2cid=24758491|doi-access=}}</ref>
===Ağrı===
Parasetamol, baş ağrısı, kas ağrıları, küçük artrit (eklem iltihabı) ağrısı, diş ağrısı gibi hafif ila orta şiddette ağrıların yanı sıra soğuk algınlığı, grip, burkulma ve karın kramplarını içeren ağrılı adet görme [dismenore] kaynaklı ağrıların giderilmesinde kullanılır.<ref name="pmid17227290">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S |başlık=Paracetamol: new vistas of an old drug |dergi=CNS Drug Rev |cilt=12 |sayı=3–4 |sayfalar=250-75|tarih=2006 |pmid=17227290 |pmc=6506194 |doi=10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x |url=}}</ref>
Kronik ağrı tedavisine ilişkin kanıtlar yetersiz olduğundan, özellikle akut hafif ila orta şiddette ağrı için önerilir.<ref name="pmid31892511">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG |başlık=Paracetamol for pain in adults |dergi=BMJ |cilt=367 |sayı= |sayfalar=l6693|tarih=December 2019 |pmid=31892511 |doi= 10.1136/bmj.l6693 |s2cid=209524643 |url=}}</ref>


Parasetamol ilk olarak 1878 yılında [[Harmon Northrop Morse]] tarafından veya muhtemelen 1852 yılında [[Charles Frédéric Gerhardt]] tarafından üretilmiştir.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=tV72AAAAQBAJ&pg=PA39|title=Pharmacology application in athletic training|access-date=7 September 2017|archive-date=8 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908185108/https://books.google.com/books?id=tV72AAAAQBAJ&pg=PA39|date=2005|page=39|location=Philadelphia, Pennsylvania|publisher=F.A. Davis|isbn=9780803620278|vauthors=Mangus BC, Miller MG|url-status=live}}</ref><ref name="ourarchive.otago.ac.nz">{{cite thesis|url=https://ourarchive.otago.ac.nz/handle/10523/2454|title=The effect of regular paracetamol on bronchial responsiveness and asthma control in mild to moderate asthma|access-date=24 August 2021|archive-date=24 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210824161722/https://ourarchive.otago.ac.nz/handle/10523/2454|date=April 2012|degree=Ph.D.|publisher=University of Otago).|vauthors=Eyers SJ|url-status=live}}</ref><ref name="Roy_2011">{{cite book|title=An introduction to pharmaceutical sciences: production, chemistry, techniques and technology|access-date=24 August 2021|archive-date=24 August 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210824194752/https://books.google.com/books?id=0IdmAgAAQBAJ&pg=PA270|chapter=Paracetamol – the best selling antipyretic analgesic in the world|chapter-url=https://books.google.com/books?id=0IdmAgAAQBAJ&pg=PA270|date=2011|page=270|location=Oxford|publisher=Biohealthcare|isbn=978-1-908818-04-1|vauthors=Roy J|url-status=live}}</ref> Hem Amerika Birleşik Devletleri'nde hem de Avrupa'da ağrı ve ateş için en yaygın kullanılan ilaçtır.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HnbKaRQAXOIC&pg=PA814|title=Essentials of emergency medicine|archive-date=17 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817202827/https://books.google.com/books?id=HnbKaRQAXOIC&pg=PA814|date=22 October 2010|page=814|publisher=Jones & Bartlett Publishers|isbn=978-1-4496-1846-9|vauthors=Aghababian RV|url-status=live}}</ref> [[DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi|Dünya Sağlık Örgütünün Temel İlaçlar Listesi]]'nde yer almaktadır.<ref name="WHO21st">{{cite book|title=World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019|id=WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO|location=Geneva|publisher=World Health Organization|year=2019|vauthors=((World Health Organization))|hdl=10665/325771|author-link=World Health Organization}}</ref> Parasetamol, [[Tylenol (marka)|Tylenol]] ve [[Panadol]] gibi markaların yanı sıra [[Jenerik ilaç|jenerik bir ilaç]] olarak da mevcuttur.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=lwueJ4IAl4oC&pg=PA12|title=Tarascon pocket pharmacopoeia : 2013 classic shirt-pocket edition|archive-date=8 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170908185107/https://books.google.com/books?id=lwueJ4IAl4oC&pg=PA12|date=2013|page=12|location=Burlington, Massachusetts|publisher=Jones & Bartlett Learning|edition=27th|isbn=9781449665869|vauthors=Hamilton RJ|url-status=live}}</ref> 2020 yılında, 5 milyondan fazla reçete ile Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 118. ilaç olmuştur.<ref>{{cite web|url=https://clincalc.com/DrugStats/Top300Drugs.aspx|title=The Top 300 of 2020|access-date=7 October 2022|archive-date=12 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210212142534/https://clincalc.com/DrugStats/Top300Drugs.aspx|publisher=ClinCalc|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://clincalc.com/DrugStats/Drugs/Acetaminophen|title=Acetaminophen – Drug Usage Statistics|access-date=7 October 2022|archive-date=12 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200412005634/https://clincalc.com/DrugStats/Drugs/Acetaminophen|website=ClinCalc.com|url-status=live}}</ref>
====Kas ağrısı====
Parasetamolün kireçlenme ve sırt ağrısı gibi kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarındaki faydaları belirsizdir.<ref name="pmid31892511"/>


{{TOClimit}}
[[Kireçlenme]]'de (ing:osteoarthritis) sadece küçük ve klinik olarak önemsiz faydalar sağladığı görülmüştür.<ref name="pmid31892511"/><ref name=BMJ2015>{{Akademik dergi kaynağı|vauthors=Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, McLachlan AJ, Ferreira ML |yazarlarıgöster=6 |başlık=Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo controlled trials.|dergi=BMJ |tarih=March 2015|cilt= 350|sayfalar=h1225| pmid= 25828856 |doi= 10.1136/bmj.h1225|pmc=4381278 }}</ref>
Amerikan Romatoloji Koleji ve Arthrit Vakfı, kireçlenme idaresi kılavuzunda parasetamolün klinik denemelerde çok küçük etkisi olduğuna dikkat çekmiştir ki bu da çoğu birey için etkisiz olduğunu gösterir.<ref name="pmid31908149">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, Oatis C, Guyatt G, Block J, Callahan L, Copenhaver C, Dodge C, Felson D, Gellar K, Harvey WF, Hawker G, Herzig E, Kwoh CK, Nelson AE, Samuels J, Scanzello C, White D, Wise B, Altman RD, DiRenzo D, Fontanarosa J, Giradi G, Ishimori M, Misra D, Shah AA, Shmagel AK, Thoma LM, Turgunbaev M, Turner AS, Reston J |başlık=2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Management of Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee |dergi=Arthritis Care & Research |cilt=72 |sayı=2 |sayfalar=149-162|tarih=February 2020 |pmid=31908149 |doi=10.1002/acr.24131 |url=|hdl=2027.42/153772 |s2cid=210043648 |hdl-access=ücretsiz }}</ref> Kılavuz, parasetamolü nonsteroidal iltihap önleyici ilaçları tahammül edemeyenlere kısa süreli ve aralıklı kullanım için şartlı olarak önerir. Düzenli olarak alan kişiler için karaciğer zehirlenmesinin izlenmesi gerekir.<ref name="pmid31908149"/> Esasen aynı tavsiye Avrupa Romatizma Karşıtı Birliği(EULAR) tarafından el kireçlenmesi için yayınlanmıştır.<ref name="pmid30154087">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Kloppenburg M, Kroon FP, Blanco FJ, Doherty M, Dziedzic KS, Greibrokk E, Haugen IK, Herrero-Beaumont G, Jonsson H, Kjeken I, Maheu E, Ramonda R, Ritt MJ, Smeets W, Smolen JS, Stamm TA, Szekanecz Z, Wittoek R, Carmona L |başlık=2018 update of the EULAR recommendations for the management of hand osteoarthritis |dergi=Ann Rheum Dis |cilt=78 |sayı=1 |sayfalar=16-24|tarih=January 2019 |pmid=30154087 |doi= 10.1136/annrheumdis-2018-213826 |url=|doi-access=ücretsiz }}</ref> Benzer şekilde, [[Gonartroz (Diz Kireçlenmesi)|diz kireçlenmesinin]] tedavisine yönelik Avrupa algoritması ESCEO, parasetamol kullanımının sadece kısa süreli kurtarma ağrı kesimi ile sınırlandırılmasını önerir.<ref name="pmid31126594">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Bruyère O, Honvo G, Veronese N, Arden NK, Branco J, Curtis EM, Al-Daghri NM, Herrero-Beaumont G, Martel-Pelletier J, Pelletier JP, Rannou F, Rizzoli R, Roth R, Uebelhart D, Cooper C, Reginster JY |başlık=An updated algorithm recommendation for the management of knee osteoarthritis from the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO) |dergi=Semin Arthritis Rheum |cilt=49 |sayı=3 |sayfalar=337-350|tarih=December 2019 |pmid=31126594 |doi=10.1016/j.semarthrit.2019.04.008 |url=|doi-access=ücretsiz }}</ref>


== Etimoloji ==
Akut bel ağrısı için parasetamol etkisizdir.<ref name="pmid31892511"/><ref name="pmid28192789">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, Forciea MA |başlık=Noninvasive Treatments for Acute, Subacute, and Chronic Low Back Pain: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians |dergi=Ann Intern Med |cilt=166 |sayı=7 |sayfalar=514-530|tarih=April 2017 |pmid=28192789 |doi=10.7326/M16-2367 |url=}}</ref> Hiçbir rastgele klinik çalışma, kronik veya radiküler (Spinal sinirin kökünü etkileyen) sırt ağrısı için kullanımını değerlendirmedi ve parasetamol lehine kanıtlar yoktur.<ref name=BMJ2015/><ref name="pmid28192789"/><ref name=Saragiotto2016>{{Akademik dergi kaynağı|vauthors=Saragiotto BT, Machado GC, Ferreira ML, Pinheiro MB, Abdel Shaheed C, Maher CG |başlık=Paracetamol for low back pain|dergi=Cochrane Database Syst Rev|tarih=June 2016|cilt= 6|sayı= 6|sayfa=CD012230|doi=10.1002/14651858.CD012230|pmid=27271789|pmc=6353046 }}</ref>
"Asetaminofen" kelimesi N-<u>aseti</u>l a<u>minofen</u>olün kısaltılmış halidir ve ilk olarak 1955 yılında McNeil Laboratories tarafından üretilmiş ve pazarlanmıştır.<ref>{{Cite web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/acetaminophen|title=Definition of ACETAMINOPHEN|access-date=2023-03-26|archive-date=26 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326071317/https://www.merriam-webster.com/dictionary/acetaminophen|website=www.merriam-webster.com|url-status=live}}</ref>


"Parasetamol" kelimesi <u>para</u>-a<u>set</u>il-<u>am</u>ino-fen<u>ol</u>'ün kısaltılmış halidir<ref>{{Cite web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/paracetamol#:~:text=etymology,phenol|title=Definition of PARACETAMOL|access-date=2023-03-26|archive-date=26 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326071323/https://www.merriam-webster.com/dictionary/paracetamol#:~:text=etymology,phenol|website=www.merriam-webster.com|url-status=live}}</ref> ve 1956 yılında Frederick Stearns & Co tarafından icat edilmiştir.<ref>{{Cite web|url=https://www.fevermates.com/blogs/news/a-history-of-paracetamol-and-its-various-uses|title=A History of Paracetamol, Its Various Uses & How It Affects You|access-date=2023-03-26|archive-date=26 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326071319/https://www.fevermates.com/blogs/news/a-history-of-paracetamol-and-its-various-uses|website=FeverMates|url-status=live}}</ref>
====Baş ağrısı====


== Tıbbi kullanımlar ==
Parasetamol akut [[migren]] için etkilidir:<ref name="pmid25600718">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Marmura MJ, Silberstein SD, Schwedt TJ |başlık=The acute treatment of migraine in adults: the american headache society evidence assessment of migraine pharmacotherapies |dergi=Headache |cilt=55 |sayı=1 |sayfalar=3-20|tarih=January 2015 |pmid= 25600718 |doi=10.1111/head.12499 |s2cid=25576700 |url=}}</ref> Kontrol grubundaki %20'ye kıyasla insanların %39'u bir saatte ağrıdan kurtulur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Derry S, Moore RA |başlık=Paracetamol (acetaminophen) with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults |dergi=Cochrane Database Syst Rev |cilt=4 |sayı= 4|sayfalar=CD008040|yıl=2013 |pmid=23633349 |doi=10.1002/14651858.CD008040.pub3 |pmc=4161111 }}</ref>


=== Ateş ===
Aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonun da "etkili olduğu hakkında sağlam kanıtları vardır ve migren için birinci basamak tedavide kullanılabilir."<ref name="pmid29671521">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Mayans L, Walling A |başlık=Acute Migraine Headache: Treatment Strategies |dergi=Am Fam Physician |cilt=97 |sayı=4 |sayfalar=243-251|tarih=February 2018 |pmid=29671521 |doi= |url=}}</ref>
Parasetamol [[Ateş (tıp)|ateşi]] düşürmek için tercih edilen bir ilaçtır. Bununla birlikte, özellikle yetişkinlerde [[Antipiretik|ateş düşürücü]] özellikleri konusunda araştırma eksikliği bulunmaktadır.<ref name="pmid19058473">{{cite journal|title=Paracetamol and fever management|date=November 2008|issue=6|pages=320–323|journal=J R Soc Promot Health|volume=128|pmid=19058473|doi=10.1177/1466424008092794|vauthors=Warwick C|s2cid=25702228}}</ref> Parasetamol ve genel pratisyenlikte ateş yönetimi üzerine yapılan en son inceleme (2008), faydalarının belirsiz olduğunu savunmuştur.<ref name="pmid19058473" /> Buna ek olarak, soğuk algınlığı için kullanıldığında, parasetamol [[Burun tıkanıklığı|burun tıkanıklığını]] veya [[Burun akıntısı|akıntısını]] hafifletebilir, ancak [[boğaz ağrısı]], [[Hâlsizlik|halsizlik]], [[Hapşırmak|hapşırma]] veya [[öksürük]] gibi diğer [[Nezle|soğuk algınlığı]] semptomlarını hafifletmez; ancak bu veriler düşük kalitededir.<ref name="pmid23818046">{{cite journal|title=Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults|date=July 2013|issue=7|pages=CD008800|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2013|pmc=7389565|pmid=23818046|doi=10.1002/14651858.CD008800.pub2|vauthors=Li S, Yue J, Dong BR, Yang M, Lin X, Wu T}}</ref>


Kritik bakımdaki hastalarda, parasetamol vücut sıcaklığını kontrol müdahalelerine göre sadece 0,2-0,3 °C daha fazla düşürmüştür;<ref name="pmid27992852">{{cite journal|title=Paracetamol in fever in critically ill patients-an update|date=April 2017|issue=|pages=245–252|journal=J Crit Care|volume=38|pmid=27992852|doi=10.1016/j.jcrc.2016.10.021|vauthors=Chiumello D, Gotti M, Vergani G|s2cid=5815020}}</ref> [[Mortalite|mortalitede]] bir fark olmamıştır. İnmeli ateşli hastalarda sonucu değiştirmemiştir.<ref name="pmid28289240">{{cite journal|url=|title=PAIS 2 (Paracetamol [Acetaminophen] in Stroke 2): Results of a Randomized, Double-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial|date=April 2017|issue=4|pages=977–982|journal=Stroke|title-link=doi|volume=48|pmid=28289240|doi=10.1161/STROKEAHA.116.015957|vauthors=de Ridder IR, den Hertog HM, van Gemert HM, Schreuder AH, Ruitenberg A, Maasland EL, Saxena R, van Tuijl JH, Jansen BP, Van den Berg-Vos RM, Vermeij F, Koudstaal PJ, Kappelle LJ, Algra A, van der Worp HB, Dippel DW}}</ref> [[Sepsis|Sepsiste]] parasetamol kullanımı için sonuçlar çelişkilidir: daha yüksek mortalite, daha düşük mortalite ve mortalitede değişiklik olmadığı bildirilmiştir.<ref name="pmid27992852" /> Parasetamol, [[dang humması]] tedavisinde hiçbir fayda sağlamamış ve daha yüksek oranda karaciğer enzimi yükselmesine eşlik etmiştir: bu da potansiyel bir karaciğer hasarının işaretidir.<ref name="pmid31000122">{{cite journal|url=|title=Paracetamol for dengue fever: no benefit and potential harm?|date=May 2019|issue=5|pages=e552–e553|journal=Lancet Glob Health|title-link=doi|volume=7|pmid=31000122|doi=10.1016/S2214-109X(19)30157-3|vauthors=Deen J, von Seidlein L}}</ref> Genel olarak, hastanede yatan ateşli ve enfeksiyonlu hastalara parasetamol de dahil olmak üzere ateş düşürücü ilaçların rutin olarak uygulanmasını destekleyen bir bulgu yoktur.<ref name="pmid31116598">{{cite journal|title=Antipyretic drugs in patients with fever and infection: literature review|date=May 2019|issue=10|pages=610–618|journal=Br J Nurs|volume=28|pmid=31116598|doi=10.12968/bjon.2019.28.10.610|vauthors=Ludwig J, McWhinnie H|s2cid=162182092}}</ref>
Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, migrenin kendi kendine tedavisi için "vurgulanan" bir kombinasyon olarak ve parasetamolün tek başına ilk seçenek olarak önerir.<ref name="pmid21181425">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors= Haag G, Diener HC, May A, Meyer C, Morck H, Straube A, Wessely P, Evers S |başlık=Self-medication of migraine and tension-type headache: summary of the evidence-based recommendations of the Deutsche Migräne und Kopfschmerzgesellschaft (DMKG), the Deutsche Gesellschaft für Neurologie (DGN), the Österreichische Kopfschmerzgesellschaft (ÖKSG) and the Schweizerische Kopfwehgesellschaft (SKG) |dergi=J Headache Pain |cilt=12 |sayı=2 |sayfalar=201-17|tarih=April 2011 |pmid=21181425 |pmc=3075399 |doi=10.1007/s10194-010-0266-4 |url=}}</ref>


Ateşi olan çocuklarda parasetamolün etkinliği belirsizdir.<ref>{{cite journal|title=Paracetamol for treating fever in children|issue=2|page=CD003676|journal=Cochrane Database Syst Rev|year=2002|volume=2002|pmc=6532671|pmid=12076499|doi=10.1002/14651858.CD003676|vauthors=Meremikwu M, Oyo-Ita A}}</ref> Parasetamol sadece vücut ısısını düşürmek amacıyla kullanılmamalıdır; ancak sıkıntılı görünen ateşli çocuklar için düşünülebilir.<ref name="NICE">{{cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/ng143/chapter/Recommendations#antipyretic-interventions|title=Recommendations. Fever in under 5s: assessment and initial management|access-date=|archive-date=10 February 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210210232531/https://www.nice.org.uk/guidance/ng143/chapter/Recommendations#antipyretic-interventions|date=7 November 2019|format=|website=nice.org.uk|publisher=|url-status=live}}</ref> [[Ateşli nöbet|Ateşli nöbetleri]] önlemez ve bu amaçla kullanılmamalıdır.<ref name="NICE" /><ref name="pmid33125519">{{cite journal|title=Use of antipyretics for preventing febrile seizure recurrence in children: a systematic review and meta-analysis|date=April 2021|issue=4|pages=987–997|journal=Eur J Pediatr|title-link=doi|volume=180|pmid=33125519|doi=10.1007/s00431-020-03845-8|vauthors=Hashimoto R, Suto M, Tsuji M, Sasaki H, Takehara K, Ishiguro A, Kubota M|doi-access=|s2cid=225994044}}</ref> Standart bir parasetamol dozundan sonra çocuklarda vücut ısısının 0,2 °C düşmesinin, özellikle acil durumlarda, şüpheli bir değeri olduğu görülmektedir.<ref name="pmid19058473">{{cite journal|title=Paracetamol and fever management|date=November 2008|issue=6|pages=320–323|journal=J R Soc Promot Health|volume=128|pmid=19058473|doi=10.1177/1466424008092794|vauthors=Warwick C|s2cid=25702228}}</ref> Buna dayanarak, bazı doktorlar sıcaklığı 0,7 °C'ye kadar düşürebilecek daha yüksek dozların kullanılmasını savunmaktadır.<ref name="pmid26518691">{{cite journal|title=Recent Advances in Pediatric Use of Oral Paracetamol in Fever and Pain Management|date=December 2015|issue=2|pages=149–68|journal=Pain Ther|volume=4|pmc=4676765|pmid=26518691|doi=10.1007/s40122-015-0040-z|vauthors=de Martino M, Chiarugi A}}</ref> Meta-analizler, 2 yaşından küçük çocuklar da dahil olmak üzere çocuklarda parasetamolün ibuprofenden daha az etkili olduğunu (başka bir analize göre marjinal olarak daha az etkili<ref name="pmid28437025">{{cite journal|title=Effectiveness of paracetamol versus ibuprofen administration in febrile children: A systematic literature review|date=August 2017|issue=8|pages=800–807|journal=J Paediatr Child Health|volume=53|pmid=28437025|doi=10.1111/jpc.13507|vauthors=Narayan K, Cooper S, Morphet J, Innes K|s2cid=395470}}</ref>) ve eşdeğer güvenliğe sahip olduğunu göstermiştir.<ref name="pmid33125495">{{cite journal|title=Comparison of Acetaminophen (Paracetamol) With Ibuprofen for Treatment of Fever or Pain in Children Younger Than 2 Years: A Systematic Review and Meta-analysis|date=October 2020|issue=10|pages=e2022398|journal=JAMA Netw Open|volume=3|pmc=7599455|pmid=33125495|doi=10.1001/jamanetworkopen.2020.22398|vauthors=Tan E, Braithwaite I, McKinlay CJ, Dalziel SR}}</ref><ref name="pmid20150507">{{cite journal|title=Efficacy and safety of ibuprofen and acetaminophen in children and adults: a meta-analysis and qualitative review|date=March 2010|issue=3|pages=489–506|journal=Ann Pharmacother|volume=44|pmid=20150507|doi=10.1345/aph.1M332|vauthors=Pierce CA, Voss B|s2cid=44669940}}</ref> [[Astım]] şiddetlenmesi her iki ilaç için de benzer sıklıkta ortaya çıkmaktadır.<ref name="pmid32293369">{{cite journal|url=|title=Risk of wheezing and asthma exacerbation in children treated with paracetamol versus ibuprofen: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials|date=March 2020|issue=1|pages=72|journal=BMC Pulm Med|volume=20|pmc=7087361|pmid=32293369|doi=10.1186/s12890-020-1102-5|vauthors=Sherbash M, Furuya-Kanamori L, Nader JD, Thalib L}}</ref> Parasetamol ve ibuprofenin 5 yaşın altındaki çocuklara aynı anda birlikte verilmesi önerilmez, ancak gerekirse dozlar değiştirilebilir.<ref name="NICE" />
Parasetamol tek başına, sık hastalanan kişilerde aralıklı (epizodik) gerilim baş ağrısı durumunu yalnızca hafifletir.<ref name="pmid27306653">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Stephens G, Derry S, Moore RA |başlık=Paracetamol (acetaminophen) for acute treatment of episodic tension-type headache in adults |dergi=Cochrane Database Syst Rev |cilt= |sayı=6 |sayfalar=CD011889|tarih=June 2016 |pmid=27306653 |pmc=6457822 |doi=10.1002/14651858.CD011889.pub2 |url=}}</ref>


=== Ateş ===
Ancak aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu hem tek başına parasetamol hem de plasebodan daha üstündür ve gerilim tipi baş ağrısında anlamlı bir rahatlama sağlar: İlacın uygulanmasından 2 saat sonra kombinasyonu alanların %29'u parasetamolde %21 ve plaseboda %18 ile karşılaştırıldığında ağrıları dinmiştir.<ref name="pmid25406671">{{Akademik dergi kaynağı |vauthors=Diener HC, Gold M, Hagen M |başlık=Use of a fixed combination of acetylsalicylic acid, acetaminophen and caffeine compared with acetaminophen alone in episodic tension-type headache: meta-analysis of four randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover studies |dergi=J Headache Pain |cilt=15 |sayı= |sayfalar=76|tarih=November 2014 |pmid=25406671 |pmc=4256978 |doi=10.1186/1129-2377-15-76 |url=}}</ref>
Parasetamol, [[baş ağrısı]], [[Miyalji|kas ağrıları]], küçük [[artrit]] ağrıları, [[Diş ağrısı|diş ağrıları]] gibi hafif ve orta şiddetteki [[Ağrı (tıp)|ağrıların]] yanı sıra [[Nezle|soğuk algınlığı]], [[grip]], burkulma ve [[dismenore]] kaynaklı ağrıların giderilmesinde kullanılır.<ref name="pmid17227290">{{cite journal|title=Paracetamol: new vistas of an old drug|date=2006|issue=3–4|pages=250–75|journal=CNS Drug Rev|volume=12|pmc=6506194|pmid=17227290|doi=10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x|vauthors=Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S}}</ref> Kronik ağrının tedavisine yönelik kanıtlar yetersiz olduğundan, özellikle akut hafif ve orta şiddetteki ağrılar için önerilmektedir.<ref name="pmid31892511">{{cite journal|title=Paracetamol for pain in adults|date=December 2019|issue=|pages=l6693|journal=BMJ|volume=367|pmid=31892511|doi=10.1136/bmj.l6693|vauthors=Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG|s2cid=209524643}}</ref>


==== Kas-iskelet sistemi ağrıları ====
Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, bu kombinasyonu gerilim baş ağrısının kendi kendine tedavisi için "vurgulanan" kombinasyonda; parasetamol/kafein kombinasyonu "birinci çare seçeneği" ve parasetamolu "ikinci çare seçeneği" olarak önerir.<ref name="pmid21181425"/>
Osteoartritte sadece küçük ve klinik olarak önemli olmayan faydalar sağladığı görülmektedir.<ref name="pmid31892511">{{cite journal|title=Paracetamol for pain in adults|date=December 2019|issue=|pages=l6693|journal=BMJ|volume=367|pmid=31892511|doi=10.1136/bmj.l6693|vauthors=Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG|s2cid=209524643}}</ref><ref name="BMJ2015">{{cite journal|title=Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo-controlled trials.|date=March 2015|display-authors=6|pages=h1225|journal=BMJ|volume=350|pmc=4381278|pmid=25828856|doi=10.1136/bmj.h1225|vauthors=Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, McLachlan AJ, Ferreira ML}}</ref> [[Amerikan Romatoloji Koleji]] ve [[Artrit Vakfı|Artrit Vakfının]] osteoartrit tedavisine yönelik kılavuzu, parasetamolün [[Klinik deney|klinik çalışmalarındaki]] [[Etki boyutu|etki boyutunun]] çok küçük olduğunu ve bunun da çoğu birey için etkisiz olduğunu gösterdiğini belirtmektedir.<ref name="pmid31908149">{{cite journal|url=|title=2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Management of Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee|date=February 2020|issue=2|pages=149–162|journal=Arthritis Care & Research|volume=72|pmid=31908149|doi=10.1002/acr.24131|vauthors=Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, Oatis C, Guyatt G, Block J, Callahan L, Copenhaver C, Dodge C, Felson D, Gellar K, Harvey WF, Hawker G, Herzig E, Kwoh CK, Nelson AE, Samuels J, Scanzello C, White D, Wise B, Altman RD, DiRenzo D, Fontanarosa J, Giradi G, Ishimori M, Misra D, Shah AA, Shmagel AK, Thoma LM, Turgunbaev M, Turner AS, Reston J|hdl=2027.42/153772|s2cid=210043648}}</ref> Kılavuz, [[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç|nonsteroidal antiinflamatuar ilaçları]] tolere edemeyenlere kısa süreli ve epizodik kullanım için parasetamolü şartlı olarak önermektedir. Düzenli olarak kullanan kişiler için karaciğer toksisitesinin izlenmesi gerekmektedir.<ref name="pmid31908149" /> Esasen aynı tavsiye [[Avrupa Romatoloji Dernekleri Birliği|EULAR]] tarafından el osteoartriti için de yayınlanmıştır.<ref name="pmid30154087">{{cite journal|url=|title=2018 update of the EULAR recommendations for the management of hand osteoarthritis|date=January 2019|issue=1|pages=16–24|journal=Ann Rheum Dis|title-link=doi|volume=78|pmid=30154087|doi=10.1136/annrheumdis-2018-213826|vauthors=Kloppenburg M, Kroon FP, Blanco FJ, Doherty M, Dziedzic KS, Greibrokk E, Haugen IK, Herrero-Beaumont G, Jonsson H, Kjeken I, Maheu E, Ramonda R, Ritt MJ, Smeets W, Smolen JS, Stamm TA, Szekanecz Z, Wittoek R, Carmona L}}</ref> Benzer şekilde, diz osteoartriti tedavisi için ESCEO algoritması, parasetamol kullanımının yalnızca kısa süreli kurtarma analjezisi ile sınırlandırılmasını önermektedir.<ref name="pmid31126594">{{cite journal|url=|title=An updated algorithm recommendation for the management of knee osteoarthritis from the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO)|date=December 2019|issue=3|pages=337–350|journal=Semin Arthritis Rheum|title-link=doi|volume=49|pmid=31126594|doi=10.1016/j.semarthrit.2019.04.008|vauthors=Bruyère O, Honvo G, Veronese N, Arden NK, Branco J, Curtis EM, Al-Daghri NM, Herrero-Beaumont G, Martel-Pelletier J, Pelletier JP, Rannou F, Rizzoli R, Roth R, Uebelhart D, Cooper C, Reginster JY|hdl=10447/460208}}</ref>


Parasetamol akut bel ağrısı için etkisizdir.<ref name="pmid31892511">{{cite journal|title=Paracetamol for pain in adults|date=December 2019|issue=|pages=l6693|journal=BMJ|volume=367|pmid=31892511|doi=10.1136/bmj.l6693|vauthors=Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG|s2cid=209524643}}</ref><ref name="pmid28192789">{{cite journal|url=|title=Noninvasive Treatments for Acute, Subacute, and Chronic Low Back Pain: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians|date=April 2017|issue=7|pages=514–530|journal=Ann Intern Med|volume=166|pmid=28192789|doi=10.7326/M16-2367|vauthors=Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, Forciea MA|s2cid=207538763}}</ref> Kronik veya [[Radiküler ağrı|radiküler]] bel ağrısı için kullanımını değerlendiren hiçbir randomize klinik çalışma yoktur ve parasetamol lehine kanıtlar eksiktir.<ref name="BMJ2015">{{cite journal|title=Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo-controlled trials.|date=March 2015|display-authors=6|pages=h1225|journal=BMJ|volume=350|pmc=4381278|pmid=25828856|doi=10.1136/bmj.h1225|vauthors=Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, McLachlan AJ, Ferreira ML}}</ref><ref name="pmid28192789" /><ref name="Saragiotto2016">{{cite journal|title=Paracetamol for low back pain|date=June 2016|issue=6|page=CD012230|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=6|pmc=6353046|pmid=27271789|doi=10.1002/14651858.CD012230|vauthors=Saragiotto BT, Machado GC, Ferreira ML, Pinheiro MB, Abdel Shaheed C, Maher CG}}</ref>
== Kontrendikasyonları ==
İleri derecede [[böbrek]] ve [[karaciğer]] rahatsızlığı olan hastalarda kullanılmamalıdır. Parasetamole aşırı duyarlılığı olanlarda ve daha önce [[Kansızlık|Anemi]]si olanlarda kullanılması sakıncalıdır. Parasetemol kedilerde toksik özelliğe sahip olduğundan kullanılmamalıdır.


== Marka isimleri ==
==== Bağ ağrısı ====
Parasetamol akut [[migren]] için etkilidir:<ref name="pmid25600718">{{cite journal|title=The acute treatment of migraine in adults: the american headache society evidence assessment of migraine pharmacotherapies|date=January 2015|issue=1|pages=3–20|journal=Headache|volume=55|pmid=25600718|doi=10.1111/head.12499|vauthors=Marmura MJ, Silberstein SD, Schwedt TJ|s2cid=25576700}}</ref> kontrol grubundaki %20'lik orana kıyasla, bir saat içinde insanların %39'u ağrıda rahatlama yaşamaktadır.<ref>{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults|issue=4|pages=CD008040|journal=Cochrane Database Syst Rev|year=2013|volume=4|pmc=4161111|pmid=23633349|doi=10.1002/14651858.CD008040.pub3|vauthors=Derry S, Moore RA}}</ref> [[Aspirin/parasetamol/kafein]] kombinasyonu da "güçlü etkinlik kanıtlarına sahiptir ve migren için ilk basamak tedavi olarak kullanılabilir".<ref name="pmid29671521">{{cite journal|title=Acute Migraine Headache: Treatment Strategies|date=February 2018|issue=4|pages=243–251|journal=Am Fam Physician|volume=97|pmid=29671521|doi=|vauthors=Mayans L, Walling A}}</ref> Parasetamol tek başına, sık sık baş ağrısı çekenlerde epizodik [[Gerilim tipi baş ağrısı|gerilim tipi baş ağrısını]] sadece biraz hafifletmektedir.<ref name="pmid27306653">{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) for acute treatment of episodic tension-type headache in adults|date=June 2016|issue=6|pages=CD011889|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2019|pmc=6457822|pmid=27306653|doi=10.1002/14651858.CD011889.pub2|vauthors=Stephens G, Derry S, Moore RA}}</ref> Bununla birlikte, aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu hem tek başına parasetamolden hem de [[Plasebo etkisi|plasebodan]] daha üstündür ve gerilim tipi baş ağrısında anlamlı bir rahatlama sağlar: İlacın uygulanmasından 2 saat sonra, parasetamol kullananların %21'i ve plasebo kullananların %18'i ile karşılaştırıldığında, kombinasyonu kullananların %29'u ağrısızdı.<ref name="pmid25406671">{{cite journal|url=|title=Use of a fixed combination of acetylsalicylic acid, acetaminophen and caffeine compared with acetaminophen alone in episodic tension-type headache: meta-analysis of four randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover studies|date=November 2014|issue=1|pages=76|journal=J Headache Pain|volume=15|pmc=4256978|pmid=25406671|doi=10.1186/1129-2377-15-76|vauthors=Diener HC, Gold M, Hagen M}}</ref> Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, bu kombinasyonu gerilim tipi baş ağrısının kendi kendine tedavisi için "vurgulanmış" bir ilaç olarak önermektedir; parasetamol/kafein kombinasyonu "ilk tercih edilen ilaç", parasetamol ise "ikinci tercih edilen ilaç"tır.<ref name="pmid21181425">{{cite journal|title=Self-medication of migraine and tension-type headache: summary of the evidence-based recommendations of the Deutsche Migräne und Kopfschmerzgesellschaft (DMKG), the Deutsche Gesellschaft für Neurologie (DGN), the Österreichische Kopfschmerzgesellschaft (ÖKSG) and the Schweizerische Kopfwehgesellschaft (SKG)|date=April 2011|issue=2|pages=201–217|journal=J Headache Pain|volume=12|pmc=3075399|pmid=21181425|doi=10.1007/s10194-010-0266-4|vauthors=Haag G, Diener HC, May A, Meyer C, Morck H, Straube A, Wessely P, Evers S}}</ref>
{{Ana|Parasetamol marka isimleri}}
Parasetamol, dünya çapında birçok farklı marka adı altında satılmaktadır. Yaygın marka adları arasında Tylenol, Excedrin, Parol, Calpol, Muskazon <ref>{{Web kaynağı|url=https://titck.gov.tr/storage/Archive/2020/kubKtAttachments/TITCK-MUSKAZON%20-UYGUN%20KT.pdf_f60c44da-b951-4e00-9c07-c84961e10abf.pdf|başlık=Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Muskazon Kullanma Talimatı|erişimtarihi=8 Eylül 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230519140646/https://titck.gov.tr/storage/Archive/2020/kubKtAttachments/TITCK-MUSKAZON%20-UYGUN%20KT.pdf_f60c44da-b951-4e00-9c07-c84961e10abf.pdf|arşivtarihi=19 Mayıs 2023|ölüurl=hayır}}</ref>ve Panadol bulunur.


==== Diş ve diğer ameliyat sonrası ağrılar ====
== Uyarılar ==
Diş ameliyatı sonrası ağrı, analjeziklerin diğer akut ağrı türleri üzerindeki etkisi için güvenilir bir model sağlar.<ref name="pmid32027199">{{cite journal|title=The pharmacological management of dental pain|date=April 2020|issue=5|pages=591–601|journal=Expert Opin Pharmacother|volume=21|pmid=32027199|doi=10.1080/14656566.2020.1718651|vauthors=Pergolizzi JV, Magnusson P, LeQuang JA, Gharibo C, Varrassi G|s2cid=211046298}}</ref> Bu tür ağrıların giderilmesinde parasetamol ibuprofenden daha düşüktür.<ref name="pmid24338830" /> [[Nonsteroid antiinflamatuar ilaç|Nonsteroid antiinflamatuar ilaçların]] (NSAİİ'ler) tam terapötik dozları [[ibuprofen]], [[naproksen]] veya [[diklofenak]], diş ağrısı için sıklıkla reçete edilen [[Kodein/parasetamol|parasetamol/kodein]] kombinasyonundan açıkça daha etkilidir.<ref name="pmid32286125">{{cite journal|title=Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs and Opioids in Postsurgical Dental Pain|date=July 2020|issue=7|pages=777–786|journal=J Dent Res|volume=99|pmc=7313348|pmid=32286125|doi=10.1177/0022034520914254|vauthors=Hersh EV, Moore PA, Grosser T, Polomano RC, Farrar JT, Saraghi M, Juska SA, Mitchell CH, Theken KN}}</ref> Parasetamol ve NSAİİ ibuprofen veya diklofenak kombinasyonları umut vericidir ve muhtemelen tek başına parasetamol veya NSAİİ'den daha iyi ağrı kontrolü sağlar.<ref name="pmid24338830" /><ref name="pmid23904576" /><ref name="pmid23794268">{{cite journal|title=Single dose oral ibuprofen plus paracetamol (acetaminophen) for acute postoperative pain|date=June 2013|issue=6|pages=CD010210|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2019|pmc=6485825|pmid=23794268|doi=10.1002/14651858.CD010210.pub2|vauthors=Derry CJ, Derry S, Moore RA}}</ref><ref name="pmid30245281">{{cite journal|url=|title=Analgesic Efficacy of an Acetaminophen/Ibuprofen Fixed-dose Combination in Moderate to Severe Postoperative Dental Pain: A Randomized, Double-blind, Parallel-group, Placebo-controlled Trial|date=October 2018|issue=10|pages=1765–1776.e5|journal=Clin Ther|title-link=doi|volume=40|pmid=30245281|doi=10.1016/j.clinthera.2018.08.019|vauthors=Daniels SE, Atkinson HC, Stanescu I, Frampton C}}</ref> Ayrıca, parasetamol/ibuprofen kombinasyonu, parasetamol/kodein ve ibuprofen/kodein kombinasyonlarından daha üstün olabilir.<ref name="pmid23904576" />
Günlük alınabilecek maximum doz 4 gramdır. Aktif [[alkolizm]], viral [[hepatit]], karaciğer hastalığı ve ağır böbrek fonksiyon bozukluğu olanlarda dikkatle kullanılmalıdır. Kronik alkoliklerde terapötik dozları takiben hepatotoksisite ve karaciğer yetmezliği gelişir. Kronik alkol bağımlılarında güvenli doz saptanamadığından, günde 2 gram veya daha düşük dozlar önerilir. Alışılmış terapötik dozlarda kısa süreli olmak şartıyla gebeliğin tüm dönemlerinde kullanılabilir. Yüksek dozlarda devamlı kullanımı annede anemiye, yeni doğan bebekte ise ölümcül böbrek hastalığına neden olabilir; ama bunun dışında gebelerde güvenle kullanılabilir.


Diş ve diğer ameliyatları içeren genel ameliyat sonrası ağrı üzerine yapılan bir [[meta-analiz]], parasetamol/kodein kombinasyonunun tek başına parasetamolden daha etkili olduğunu göstermiştir: [[Plasebo etkisi|plasebo]] sadece %7 oranında yardımcı olurken, katılımcıların %53'üne kadar önemli ölçüde ağrı kesici sağlamıştır.<ref name="pmid19160199">{{cite journal|title=Single dose oral paracetamol (acetaminophen) with codeine for postoperative pain in adults|date=January 2009|issue=1|pages=CD001547|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2009|pmc=4171965|pmid=19160199|doi=10.1002/14651858.CD001547.pub2|vauthors=Toms L, Derry S, Moore RA, McQuay HJ}}</ref>
== Yan etkileri ==
Deride püriritik makulopapüler döküntüler, [[ürtiker]], methemoglobinemi ve bazı gastrointestinal belirtiler gibi yan etkiler görülebilir.


== İlaç etkileşimleri ==
==== Diğer ağrılar ====
Parasetamol [[yenidoğan]] bebeklerde prosedürel ağrıyı dindirmede başarısızdır.<ref name="pmid32257982">{{cite journal|url=|title=A Critical Review on the Relevance of Paracetamol for Procedural Pain Management in Neonates|date=2020|issue=|pages=89|journal=Front Pediatr|title-link=doi|volume=8|pmc=7093493|pmid=32257982|doi=10.3389/fped.2020.00089|vauthors=Allegaert K}}</ref><ref>{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) for prevention or treatment of pain in newborns|date=January 2020|issue=1|pages=CD011219|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=1|pmc=6984663|pmid=31985830|doi=10.1002/14651858.CD011219.pub4|vauthors=Ohlsson A, Shah PS}}</ref> [[Lohusalık|Doğum sonrası]] [[perine]] ağrısı için parasetamol, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlardan (NSAID'ler) daha az etkili görünmektedir.<ref name="pmid33427305">{{cite journal|title=Oral non-steroidal anti-inflammatory drugs (single dose) for perineal pain in the early postpartum period|date=January 2021|issue=1|pages=CD011352|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=1|pmc=8092572|pmid=33427305|doi=10.1002/14651858.CD011352.pub3|vauthors=Wuytack F, Smith V, Cleary BJ}}</ref>
Barbitüratlar ve diğer [[antikonvülzan]]lar, [[kloramfenikol]], desipramin, doksorubisin, [[mide]] boşalma süresini etkileyen ilaçlar, c vitamini ve uzun süreli tedavilerde antikoagülan ilaçlarla etkileşme olasılığı vardır.


Parasetamolün kanser ağrısı ve nöropatik ağrı için kullanımını destekleyen veya reddeden çalışmalar eksiktir.<ref name="pmid28700092">{{cite journal|title=Oral paracetamol (acetaminophen) for cancer pain|date=July 2017|issue=2|pages=CD012637|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=7|pmc=6369932|pmid=28700092|doi=10.1002/14651858.CD012637.pub2|vauthors=Wiffen PJ, Derry S, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B}}</ref><ref name="pmid28027389">{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) with or without codeine or dihydrocodeine for neuropathic pain in adults|date=December 2016|issue=5|pages=CD012227|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=12|pmc=6463878|pmid=28027389|doi=10.1002/14651858.CD012227.pub2|vauthors=Wiffen PJ, Knaggs R, Derry S, Cole P, Phillips T, Moore RA}}</ref> Acil serviste akut ağrı kontrolü için intravenöz parasetamol formunun kullanımı lehine sınırlı kanıt vardır.<ref>{{cite journal|url=|title=The Use of Intravenous Acetaminophen for Acute Pain in the Emergency Department|date=May 2016|issue=5|pages=543–53|journal=Academic Emergency Medicine|title-link=doi|volume=23|pmid=26824905|doi=10.1111/acem.12921|vauthors=Sin B, Wai M, Tatunchak T, Motov SM}}</ref> Parasetamolün kafein ile kombinasyonu, akut ağrı tedavisinde tek başına parasetamolden daha üstündür.<ref>{{cite journal|title=Caffeine as an analgesic adjuvant for acute pain in adults|date=March 2012|issue=3|pages=CD009281|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=3|pmid=22419343|doi=10.1002/14651858.CD009281.pub2|vauthors=Derry CJ, Derry S, Moore RA|s2cid=205199173|veditors=Derry S}}</ref>
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}


=== Patent duktus arteriyozus ===
{{analjezikler}}
Parasetamol [[Patent ductus arteriosus|patent duktus arteriosusta]] duktal kapanmaya yardımcı olur. Bu amaçla ibuprofen veya [[indometazin]] kadar etkilidir, ancak ibuprofenden daha az gastrointestinal kanamaya neden olur.<ref name=":0">{{cite journal|title=Paracetamol (acetaminophen) for patent ductus arteriosus in preterm or low birth weight infants|date=December 2022|issue=12|pages=CD010061|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=2022|pmc=6984659|pmid=36519620|doi=10.1002/14651858.CD010061.pub5|vauthors=Jasani B, Mitra S, Shah PS}}</ref> Bununla birlikte, aşırı düşük doğum ağırlıklı ve gebelik yaşına sahip bebeklerde kullanımı daha fazla çalışma gerektirmektedir.<ref name=":0" />


== Advers etkiler ==
{{Otorite kontrolü}}
Bulantı ve karın ağrısı gibi gastrointestinal [[Advers etki|advers etkiler]] yaygındır ve sıklıkları [[İbuprofen|ibuprofene]] benzerdir.<ref name="pmid31073920">{{cite journal|title=Safety of Paracetamol in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?|date=April 2019|issue=Suppl 1|pages=7–14|journal=Drugs Aging|volume=36|pmc=6509082|pmid=31073920|doi=10.1007/s40266-019-00658-9|vauthors=Conaghan PG, Arden N, Avouac B, Migliore A, Rizzoli R}}</ref> Risk alma davranışında artış mümkündür.<ref>{{cite journal|title=Effects of acetaminophen on risk taking|date=September 2020|issue=7|pages=725–732|journal=Social Cognitive and Affective Neuroscience|volume=15|pmc=7511878|pmid=32888031|doi=10.1093/scan/nsaa108|vauthors=Keaveney A, Peters E, Way B}}</ref> [[FDA|ABD Gıda ve İlaç Dairesine]] göre, ilaç [[Stevens-Johnson sendromu]] ve [[toksik epidermal nekroliz]] gibi nadir ve muhtemelen ölümcül cilt reaksiyonlarına neden olabilir,<ref name=":1">{{cite web|url=https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-fda-warns-rare-serious-skin-reactions-pain-relieverfever-reducer|title=FDA Drug Safety Communication: FDA warns of rare but serious skin reactions with the pain reliever/fever reducer acetaminophen|access-date=27 October 2019|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028034057/https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-fda-warns-rare-serious-skin-reactions-pain-relieverfever-reducer|date=1 August 2013|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url-status=live}}</ref> Rechallenge testleri ve Amerikan ancak Fransız [[farmakovijilans]] veri tabanlarının bir analizi bu reaksiyonların riskini göstermiştir.<ref name=":1" /><ref name="pmid28963996">{{cite journal|title=Is acetaminophen associated with a risk of Stevens-Johnson syndrome and toxic epidermal necrolysis? Analysis of the French Pharmacovigilance Database|date=February 2018|issue=2|pages=331–338|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=84|pmc=5777438|pmid=28963996|doi=10.1111/bcp.13445|vauthors=Lebrun-Vignes B, Guy C, Jean-Pastor MJ, Gras-Champel V, Zenut M}}</ref>


[[Osteoartrit]] için yapılan klinik çalışmalarda, advers etki bildiren katılımcıların sayısı parasetamol ve [[Plasebo etkisi|plasebo]] kullananlar için benzerdi. Bununla birlikte, [[Transaminaz yüksekliği|anormal karaciğer fonksiyon testleri]] (karaciğerde bir miktar [[İnflamasyon|iltihaplanma]] veya hasar olduğu anlamına gelir) parasetamol kullananlarda neredeyse dört kat daha fazlaydı, ancak bu etkinin klinik önemi belirsizdir.<ref name="pmid30801133">{{cite journal|title=Paracetamol versus placebo for knee and hip osteoarthritis|date=February 2019|issue=8|pages=CD013273|journal=Cochrane Database Syst Rev|volume=2|pmc=6388567|pmid=30801133|doi=10.1002/14651858.CD013273|vauthors=Leopoldino AO, Machado GC, Ferreira PH, Pinheiro MB, Day R, McLachlan AJ, Hunter DJ, Ferreira ML}}</ref> Diz ağrısı için 13 haftalık parasetamol tedavisinden sonra, katılımcıların %20'sinde [[Gastrointestinal kanama|gastrointestinal kanamaya]] işaret eden [[hemoglobin]] seviyesinde düşüş gözlenmiştir, bu oran ibuprofen grubuna benzerdir.<ref name="pmid25732175">{{cite journal|title=Paracetamol: not as safe as we thought? A systematic literature review of observational studies|date=March 2016|issue=3|pages=552–9|journal=Ann Rheum Dis|volume=75|pmc=4789700|pmid=25732175|doi=10.1136/annrheumdis-2014-206914|vauthors=Roberts E, Delgado Nunes V, Buckner S, Latchem S, Constanti M, Miller P, Doherty M, Zhang W, Birrell F, Porcheret M, Dziedzic K, Bernstein I, Wise E, Conaghan PG}}</ref>
[[Kategori:Analjezikler]]

[[Randomize kontrollü çalışma|Kontrollü çalışmaların]] yokluğu nedeniyle, parasetamolün uzun vadeli güvenliği hakkındaki bilgilerin çoğu [[Gözlemsel çalışma|gözlemsel çalışmalardan]] gelmektedir.<ref name="pmid31073920">{{cite journal|title=Safety of Paracetamol in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?|date=April 2019|issue=Suppl 1|pages=7–14|journal=Drugs Aging|volume=36|pmc=6509082|pmid=31073920|doi=10.1007/s40266-019-00658-9|vauthors=Conaghan PG, Arden N, Avouac B, Migliore A, Rizzoli R}}</ref> Bunlar, artan parasetamol dozuyla birlikte [[Mortalite|mortalitenin]] yanı sıra [[Kardiyovasküler hastalıklar|kardiyovasküler]] ([[inme]], [[Kalp krizi|miyokard enfarktüsü]]), gastrointestinal ([[ülser]], [[Gastrointestinal kanama|kanama]]) ve [[Böbrek|renal]] advers etkilerin arttığına dair tutarlı bir modele işaret etmektedir.<ref name="pmid31073920" /><ref name="pmid25732175">{{cite journal|title=Paracetamol: not as safe as we thought? A systematic literature review of observational studies|date=March 2016|issue=3|pages=552–9|journal=Ann Rheum Dis|volume=75|pmc=4789700|pmid=25732175|doi=10.1136/annrheumdis-2014-206914|vauthors=Roberts E, Delgado Nunes V, Buckner S, Latchem S, Constanti M, Miller P, Doherty M, Zhang W, Birrell F, Porcheret M, Dziedzic K, Bernstein I, Wise E, Conaghan PG}}</ref><ref name="pmid23400756">{{cite journal|title=Analgesic use and the risk of kidney cancer: a meta-analysis of epidemiologic studies|date=January 2014|issue=2|pages=384–96|journal=Int J Cancer|volume=134|pmc=3815746|pmid=23400756|doi=10.1002/ijc.28093|vauthors=Choueiri TK, Je Y, Cho E}}</ref> Parasetamol kullanımı 1,9 kat daha yüksek peptik ülser riski ile ilişkilidir.<ref name="pmid31073920" /> Düzenli olarak daha yüksek dozda (günde 2-3 g'dan fazla) alanlarda gastrointestinal kanama ve diğer kanama olayları riski çok daha yüksektir (3,6-3,7 kat).<ref name="pmid29863746">{{cite journal|title=Long-term adverse effects of paracetamol – a review|date=October 2018|issue=10|pages=2218–2230|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=84|pmc=6138494|pmid=29863746|doi=10.1111/bcp.13656|vauthors=McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ}}</ref> Meta-analizler, parasetamolün [[böbrek yetmezliği]] riskini %23<ref name="pmid32172553">{{cite journal|title=Acetaminophen use and risk of renal impairment: A systematic review and meta-analysis|date=March 2020|issue=1|pages=81–92|journal=Kidney Res Clin Pract|volume=39|pmc=7105620|pmid=32172553|doi=10.23876/j.krcp.19.106|vauthors=Kanchanasurakit S, Arsu A, Siriplabpla W, Duangjai A, Saokaew S}}</ref> ve [[böbrek kanseri]] riskini %28 oranında artırabileceğini göstermektedir.<ref name="pmid23400756" />

Parasetamol özellikle aşırı dozda karaciğer için tehlikelidir, ancak aşırı doz olmasa bile bu ilacı kullananlarda karaciğer nakli gerektiren [[akut karaciğer yetmezliği]], nonsteroid antiinflamatuvar ilaç kullananlara göre daha sık gelişebilir.<ref name="pmid31156845">{{cite journal|url=|title=Paracetamol and pain: the kiloton problem|date=July 2016|issue=4|pages=187–188|journal=European Journal of Hospital Pharmacy|title-link=doi|volume=23|pmc=6451482|pmid=31156845|doi=10.1136/ejhpharm-2016-000952|vauthors=Moore RA, Moore N}}</ref> Parasetamol [[Kan basıncı|kan basıncını]] ve kalp atış hızını hafif ama önemli ölçüde artırır.<ref name="pmid31073920" /> Gözlemsel çalışmaların çoğu, kronik olarak kullanıldığında, ileriye dönük randomize doğrulanmış bir çalışmada doğrulandığı gibi, [[Yüksek tansiyon|hipertansiyon]] gelişme riskini artırabileceğini göstermektedir.<ref name="pmid35130054">{{cite journal|title=Regular Acetaminophen Use and Blood Pressure in People With Hypertension: The PATH-BP Trial|date=February 2022|issue=6|pages=416–423|journal=Circulation|volume=145|pmc=7612370|pmid=35130054|doi=10.1161/CIRCULATIONAHA.121.056015|vauthors=MacIntyre IM, Turtle EJ, Farrah TE, Graham C, Dear JW, Webb DJ}}</ref> Yüksek dozda risk daha yüksektir.<ref name="pmid29863746" />

Çocuklarda parasetamol kullanımı ile [[astım]] arasındaki ilişki tartışma konusu olmuştur.<ref name="Lourido2017">{{cite journal|title=The association between paracetamol and asthma is still under debate|date=January 2017|issue=1|pages=32–8|journal=The Journal of Asthma|type=Review|volume=54|pmid=27575940|doi=10.1080/02770903.2016.1194431|vauthors=Lourido-Cebreiro T, Salgado FJ, Valdes L, Gonzalez-Barcala FJ|s2cid=107851}}</ref> Bununla birlikte, en son araştırmalar herhangi bir ilişki olmadığını<ref>{{cite journal|url=http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bvb:19-epub-37262-5|title=Paracetamol exposure in pregnancy and early childhood and development of childhood asthma: a systematic review and meta-analysis|access-date=28 October 2022|archive-date=27 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230327065603/https://epub.ub.uni-muenchen.de/37262/|date=January 2015|display-authors=6|issue=1|pages=81–9|journal=Archives of Disease in Childhood|volume=100|pmid=25429049|doi=10.1136/archdischild-2012-303043|vauthors=Cheelo M, Lodge CJ, Dharmage SC, Simpson JA, Matheson M, Heinrich J, Lowe AJ|s2cid=13520462|url-status=live}}</ref> ve çocuklarda parasetamol sonrası astım alevlenmelerinin sıklığının diğer bir sık kullanılan ağrı kesici ibuprofen sonrası ile aynı olduğunu göstermektedir.<ref name="pmid32293369">{{cite journal|url=|title=Risk of wheezing and asthma exacerbation in children treated with paracetamol versus ibuprofen: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials|date=March 2020|issue=1|pages=72|journal=BMC Pulm Med|volume=20|pmc=7087361|pmid=32293369|doi=10.1186/s12890-020-1102-5|vauthors=Sherbash M, Furuya-Kanamori L, Nader JD, Thalib L}}</ref>

=== Hamilelikte kullanım ===
Gebelikte parasetamol güvenliği artan bir inceleme altındadır. İlk üç aylık dönemde parasetamol kullanımı ile olumsuz gebelik sonuçları veya [[Konjenital|doğum kusurları]] arasında bir bağlantı yok gibi görünmektedir. Bununla birlikte, hamilelik sırasında uzun süreli parasetamol kullanan kadınların çocuklarında astım, gelişimsel ve üreme bozukluklarında olası bir artış olduğuna dair göstergeler mevcuttur.<ref name="pmid29863746" />

Annenin hamilelik sırasında parasetamol kullanması çocukluk çağı [[astım]] riskinin artmasıyla ilişkilidir,<ref>{{cite journal|title=Paracetamol in pregnancy and the risk of wheezing in offspring: a systematic review and meta-analysis|date=April 2011|issue=4|pages=482–9|journal=Clinical and Experimental Allergy|volume=41|pmid=21338428|doi=10.1111/j.1365-2222.2010.03691.x|vauthors=Eyers S, Weatherall M, Jefferies S, Beasley R|s2cid=205275267}}</ref><ref name="pmid28237129">{{cite journal|title=Prenatal paracetamol use and asthma in childhood: A systematic review and meta-analysis|date=2017|issue=6|pages=528–533|journal=Allergol Immunopathol (Madr)|volume=45|pmid=28237129|doi=10.1016/j.aller.2016.10.014|vauthors=Fan G, Wang B, Liu C, Li D}}</ref> ancak parasetamolün kullanılabileceği maternal enfeksiyonlar da öyledir ve bu etkileri ayırmak zordur.<ref name="pmid29863746">{{cite journal|title=Long-term adverse effects of paracetamol – a review|date=October 2018|issue=10|pages=2218–2230|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=84|pmc=6138494|pmid=29863746|doi=10.1111/bcp.13656|vauthors=McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ}}</ref> Parasetamol, küçük ölçekli bir meta-analizde [[otizm spektrum bozukluğu]], [[Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu|dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu]], hiperaktivite semptomları ve [[Davranış bozukluğu|davranış bozukluğunda]] %20-30 artışla da ilişkilendirilmiştir; daha geniş bir demografik grubun kullanıldığı bir meta-analizde bu ilişki daha düşüktür, ancak bunun nedensel bir ilişki olup olmadığı belirsizdir ve bulgularda potansiyel bir yanlılık söz konusudur.<ref name="pmid29863746" /><ref name="pmid29688261">{{cite journal|url=|title=Prenatal Exposure to Acetaminophen and Risk for Attention Deficit Hyperactivity Disorder and Autistic Spectrum Disorder: A Systematic Review, Meta-Analysis, and Meta-Regression Analysis of Cohort Studies|date=August 2018|issue=8|pages=1817–1827|journal=Am J Epidemiol|title-link=doi|volume=187|pmid=29688261|doi=10.1093/aje/kwy086|vauthors=Masarwa R, Levine H, Gorelik E, Reif S, Perlman A, Matok I}}</ref><ref name="pmid31664451">{{cite journal|title=Association of Cord Plasma Biomarkers of In Utero Acetaminophen Exposure With Risk of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Autism Spectrum Disorder in Childhood|date=February 2020|issue=2|pages=180–189|journal=JAMA Psychiatry|volume=77|pmc=6822099|pmid=31664451|doi=10.1001/jamapsychiatry.2019.3259|vauthors=Ji Y, Azuine RE, Zhang Y, Hou W, Hong X, Wang G, Riley A, Pearson C, Zuckerman B, Wang X}}</ref>

Çalışmaların çokluğu, tutarlılığı ve sağlam tasarımlarının, parasetamolün bu nörogelişimsel bozuklukların riskinde artışa neden olduğu yönünde güçlü bir kanıt sağladığı yönünde bir argüman da bulunmaktadır.<ref name="pmid29341895">{{cite journal|title=Prenatal paracetamol exposure and child neurodevelopment: A review|date=May 2018|issue=|pages=125–147|journal=Horm Behav|volume=101|pmid=29341895|doi=10.1016/j.yhbeh.2018.01.003|vauthors=Bauer AZ, Kriebel D, Herbert MR, Bornehag CG, Swan SH|s2cid=4822468}}</ref><ref name="pmid30654621">{{cite journal|title=Association of maternal prenatal acetaminophen use with the risk of attention deficit/hyperactivity disorder in offspring: A meta-analysis|date=March 2019|issue=3|pages=195–206|journal=Aust N Z J Psychiatry|volume=53|pmid=30654621|doi=10.1177/0004867418823276|vauthors=Gou X, Wang Y, Tang Y, Qu Y, Tang J, Shi J, Xiao D, Mu D|s2cid=58575048}}</ref> Hayvan deneylerinde, parasetamol fetal [[testosteron]] üretimini bozmaktadır ve birkaç epidemiyolojik çalışma [[Kriptorşidizm|kriptorşidizmi]] annenin ikinci trimesterde iki haftadan fazla parasetamol kullanımıyla ilişkilendirmiştir. Öte yandan, birkaç çalışma herhangi bir ilişki bulamamıştır.<ref name="pmid29863746" />

Ortak tavsiye, gebelikte uzun süreli parasetamol kullanımından kaçınılması ve sadece gerektiğinde, en düşük etkili dozda ve en kısa süreyle kullanılması yönünde görünmektedir.<ref name="pmid29863746">{{cite journal|title=Long-term adverse effects of paracetamol – a review|date=October 2018|issue=10|pages=2218–2230|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=84|pmc=6138494|pmid=29863746|doi=10.1111/bcp.13656|vauthors=McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ}}</ref><ref name="pmid28986045">{{cite journal|title=Is acetaminophen safe in pregnancy?|date=October 2017|issue=|pages=445–446|journal=Scand J Pain|volume=17|pmid=28986045|doi=10.1016/j.sjpain.2017.09.007|vauthors=Toda K|s2cid=205183310}}</ref><ref name="pmid31242344">{{cite journal|title=Medication Use and Pain Management in Pregnancy: A Critical Review|date=November 2019|issue=8|pages=875–899|journal=Pain Pract|volume=19|pmid=31242344|doi=10.1111/papr.12814|vauthors=Black E, Khor KE, Kennedy D, Chutatape A, Sharma S, Vancaillie T, Demirkol A|s2cid=195694287}}</ref>

== Doz aşımı ==
{{Ana|Parasetamol zehirlenmesi}}
Parasetamolün [[Aşırı doz|aşırı dozda]] alınması, sağlıklı yetişkinler için önerilen günlük maksimum parasetamol dozundan (üç veya dört gram) daha fazla alınmasından kaynaklanır<ref name="UK2017" /><ref name="Med2018" /> ve potansiyel olarak ölümcül [[Hepatotoksisite|karaciğer hasarına]] neden olabilir.<ref>{{cite web|url=https://www.fda.gov/drugs/information-drug-class/acetaminophen-information|title=Acetaminophen Information|access-date=27 October 2019|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028022254/https://www.fda.gov/drugs/information-drug-class/acetaminophen-information|date=14 November 2017|website=U.S. [[Food and Drug Administration]]|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fda.gov/drugs/safe-use-over-counter-pain-relievers-and-fever-reducers/using-acetaminophen-and-nonsteroidal-anti-inflammatory-drugs-safely|title=Using Acetaminophen and Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs Safely|access-date=27 October 2019|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028025936/https://www.fda.gov/drugs/safe-use-over-counter-pain-relievers-and-fever-reducers/using-acetaminophen-and-nonsteroidal-anti-inflammatory-drugs-safely|date=26 February 2018|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url-status=live}}</ref> Tek bir doz 1000 mg'ı geçmemeli ve dozlar dört saatten daha kısa aralıklarla alınmamalıdır.<ref name="UK2017" /> Yetişkinlerde görülen aşırı dozların çoğu intihar girişimleriyle bağlantılı olsa da birçok vaka kazara meydana gelmekte ve genellikle uzun bir süre boyunca birden fazla parasetamol içeren ürünün kullanılmasından kaynaklanmaktadır.<ref>{{cite journal|title=Acetaminophen safety and hepatotoxicity--where do we go from here?|date=July 2007|issue=4|pages=341–355|journal=Expert Opinion on Drug Safety|volume=6|pmid=17688378|doi=10.1517/14740338.6.4.341|vauthors=Amar PJ, Schiff ER|s2cid=20399748}}</ref>

[[Parasetamol toksisitesi]] [[Batı dünyası|Batı dünyasında]] [[Akut karaciğer yetmezliği|akut karaciğer yetmezliğinin]] en önde gelen nedenidir ve Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'da aşırı dozda ilaç alımlarının çoğunu oluşturmaktadır.<ref name="Daly2008" /><ref name="Hawkins2007" /><ref name="Larson2005" /><ref>{{cite journal|title=Epidemiology of acute liver failure|issue=1|pages=66–73|journal=Curr Gastroenterol Rep|year=2007|volume=9|pmid=17335680|doi=10.1007/s11894-008-0023-x|vauthors=Khashab M, Tector AJ, Kwo PY|s2cid=30068892}}</ref> Parasetamol doz aşımı, ABD'deki [[Zehir kontrol merkezi|zehir kontrol merkezlerine]] diğer farmakolojik maddelerin doz aşımından daha fazla çağrı yapılmasına neden olmaktadır.<ref name="Lee2004">{{cite journal|url=|title=Acetaminophen and the U.S. Acute Liver Failure Study Group: lowering the risks of hepatic failure|issue=1|pages=6–9|journal=Hepatology|title-link=doi|year=2004|volume=40|pmid=15239078|doi=10.1002/hep.20293|vauthors=Lee WM|s2cid=15485538}}</ref> FDA'ya göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde "1990'larda asetaminofenle ilişkili aşırı dozlar nedeniyle yılda 56.000 acil servis ziyareti, 26.000 hastaneye yatış ve 458 ölüm [gerçekleşmiştir]. Bu tahminler dahilinde, kasıtsız asetaminofen doz aşımı acil servis ziyaretlerinin yaklaşık %25'ini, hastaneye yatışların %10'unu ve ölümlerin %25'ini oluşturmuştur."<ref>{{cite web|url=http://www.regulations.gov/#!documentDetail;D=FDA-2011-N-0021-0001|title=Prescription Drug Products Containing Acetaminophen: Actions to Reduce Liver Injury from Unintentional Overdose|access-date=23 February 2014|archive-date=25 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120925153342/http://www.regulations.gov/|date=14 January 2011|website=regulations.gov|publisher=US Food and Drug Administration}}</ref>

Aşırı dozlar sıklıkla reçeteli [[Opioid|opioidlerin]] yüksek dozda [[Eğlence amaçlı ilaç kullanımı|eğlence amaçlı kullanımıyla]] ilişkilidir, çünkü bu opioidler çoğunlukla parasetamol ile kombine edilmektedir.<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2014/01/15/health/fda-acetaminophen-dosage/index.html|title=FDA: Acetaminophen doses over 325 mg may lead to liver damage|access-date=18 February 2014|archive-date=16 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140216091112/http://www.cnn.com/2014/01/15/health/fda-acetaminophen-dosage/index.html?hpt=hp_t2|date=16 January 2014|publisher=[[CNN]]|vauthors=Yan H|url-status=live}}</ref> Aşırı doz riski, sık alkol tüketimiyle daha da artabilir.<ref name="Lee2017">{{cite journal|title=Acetaminophen (APAP) hepatotoxicity—Isn't it time for APAP to go away?|date=December 2017|issue=6|pages=1324–1331|journal=Journal of Hepatology|volume=67|pmc=5696016|pmid=28734939|doi=10.1016/j.jhep.2017.07.005|vauthors=Lee WM}}</ref>

Tedavi edilmeyen parasetamol doz aşımı uzun ve ağrılı bir hastalıkla sonuçlanır. Parasetamol toksisitesinin belirti ve semptomları başlangıçta olmayabilir veya [[Spesifik olmayan semptom|spesifik olmayan semptomlar]] olabilir. Aşırı dozun ilk belirtileri genellikle alımdan birkaç saat sonra, [[akut karaciğer yetmezliği]] başladığında [[bulantı]], [[kusma]], [[Ter|terleme]] ve [[Ağrı (tıp)|ağrı]] ile başlar.<ref name="Rumack1975">{{cite journal|title=Acetaminophen poisoning and toxicity|issue=6|pages=871–876|journal=Pediatrics|year=1975|volume=55|pmid=1134886|doi=10.1542/peds.55.6.871|vauthors=Rumack B, Matthew H|s2cid=45739342}}</ref> Aşırı dozda parasetamol alan kişiler uykuya dalmaz veya bilinçlerini kaybetmezler, ancak parasetamol ile intihara teşebbüs eden çoğu kişi yanlışlıkla ilaç tarafından bilinçsiz hale getirileceklerine inanmaktadır.<ref>{{cite web|url=http://cebmh.warne.ox.ac.uk/csr/resparacet.html|title=Paracetamol|access-date=20 April 2013|archive-date=20 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130320041145/http://cebmh.warne.ox.ac.uk/csr/resparacet.html|date=25 March 2013|publisher=University of Oxford Centre for Suicide Research|url-status=dead}}</ref><ref name="met1">{{cite web|url=https://pharmaxchange.info/2012/08/metabolism-of-paracetamol-acetaminophen-acetanilide-and-phenacetin/|title=Metabolism of Paracetamol (Acetaminophen), Acetanilide and Phenacetin|access-date=27 October 2019|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028061441/https://pharmaxchange.info/2012/08/metabolism-of-paracetamol-acetaminophen-acetanilide-and-phenacetin/|date=25 August 2012|website=PharmaXChange.info|vauthors=Mehta S|url-status=dead}}</ref>

Tedavi, parasetamolün vücuttan atılmasını ve [[Glutatyon|glutatyonun]] yenilenmesini amaçlamaktadır.<ref name="met1" /> Kişi aşırı dozdan kısa süre sonra hastaneye gelirse, parasetamol emilimini azaltmak için [[Aktif karbon|aktif kömür]] kullanılabilir. Panzehir olan [[asetilsistein]] (N-asetilsistein veya NAC olarak da adlandırılır), glutatyon için bir öncü görevi görerek vücudun karaciğerdeki olası hasarı önlemek veya en azından azaltmak için yeterince yenilenmesine yardımcı olurken; karaciğerdeki hasar ciddi hale gelirse genellikle [[karaciğer nakli]] gerekir.<ref name="Daly2008" /><ref>{{cite web|url=http://acetadote.com/Acetadote21-539-12_PI_Clean_June2013.pdf|title=Highlights of Prescribing Information|access-date=10 February 2014|archive-date=22 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140222012224/http://acetadote.com/Acetadote21-539-12_PI_Clean_June2013.pdf|publisher=Acetadote|url-status=dead}}</ref>

NAC genellikle bir tedavi [[Nomogram|nomogramı]] (biri risk faktörleri olan kişiler için, diğeri olmayanlar için) izlenerek verilirdi, ancak risk faktörlerinin kullanımını destekleyen kanıtlar zayıf ve tutarsız olduğundan ve risk faktörlerinin çoğunun klinik uygulamada yeterli kesinlikte belirlenmesi zor olduğundan nomogramın kullanımı artık önerilmemektedir.<ref>{{cite web|url=http://www.mhra.gov.uk/Safetyinformation/DrugSafetyUpdate/CON185624|title=Paracetamol overdose: new guidance on treatment with intravenous acetylcysteine|archive-date=27 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121027163355/http://www.mhra.gov.uk/Safetyinformation/DrugSafetyUpdate/CON185624|date=September 2012|issue=2|pages=A1|website=Drug Safety Update|volume=6|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.gov.uk/drug-safety-update/treating-paracetamol-overdose-with-intravenous-acetylcysteine-new-guidance|title=Treating paracetamol overdose with intravenous acetylcysteine: new guidance|access-date=24 January 2021|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028073251/https://www.gov.uk/drug-safety-update/treating-paracetamol-overdose-with-intravenous-acetylcysteine-new-guidance|date=11 December 2014|website=GOV.UK|url-status=live}}</ref> Parasetamolün toksisitesi [[1,4-Benzokinon|kinon metaboliti]] [[NAPQI]]'den kaynaklanmaktadır ve NAC da bunun nötralize edilmesine yardımcı olmaktadır.<ref name="met1" /> [[Böbrek yetmezliği]] de olası bir yan etkidir.<ref name="Lee2017" />

== Etkileşimler ==
[[Metoklopramid]] gibi [[Prokinetik ajan|prokinetik ajanlar]] gastrik boşalmayı hızlandırır, parasetamol [[Cmaks (farmakoloji)|pik kan plazma konsantrasyonuna]] (C<sub>max</sub>) kadar geçen süreyi (t<sub>max</sub>) kısaltır ve C<sub>max</sub>'ı artırır. [[Propantelin bromür|Propantelin]] ve [[morfin]] gibi gastrik boşalmayı yavaşlatan ilaçlar t<sub>max</sub>'ı uzatır ve C<sub>max</sub>'ı azaltır.<ref name="pmid4694406">{{cite journal|title=Pharmacological modification of gastric emptying: effects of propantheline and metoclopromide on paracetamol absorption|date=March 1973|issue=5853|pages=587–9|journal=Br Med J|volume=1|pmc=1589913|pmid=4694406|doi=10.1136/bmj.1.5853.587|vauthors=Nimmo J, Heading RC, Tothill P, Prescott LF}}</ref><ref name="pmid15662293">{{cite journal|title=Drug interactions with paracetamol|date=2005|issue=1|pages=56–66|journal=Am J Ther|volume=12|pmid=15662293|doi=10.1097/00045391-200501000-00009|vauthors=Toes MJ, Jones AL, Prescott L|s2cid=39595470}}</ref> Morfin ile etkileşim, hastaların parasetamolün terapötik konsantrasyonuna ulaşamamasına neden olabilir; metoklopramid ve propantelin ile etkileşimlerin klinik önemi belirsizdir.<ref name="pmid15662293" />

[[Sitokrom P450 modülatörleri listesi|Sitokrom indükleyicilerinin]] parasetamol metabolizmasının [[NAPQI]]'ye toksik yolunu artırabileceğine dair şüpheler vardır (bkz. [[Parasetamol#Farmakokinetik]]). Genel olarak, bu şüpheler doğrulanmamıştır.<ref name="pmid15662293" /> İncelenen indükleyicilerden [[fenobarbital]], [[primidon]], [[izoniazid]] ve muhtemelen [[sarı kantaron]] için parasetamol doz aşımında potansiyel olarak artmış karaciğer toksisitesine dair kanıtlar mevcuttur.<ref name="pmid27147854">{{cite journal|url=|title=Does cytochrome P450 liver isoenzyme induction increase the risk of liver toxicity after paracetamol overdose?|date=2011|issue=|pages=69–76|journal=Open Access Emerg Med|volume=3|pmc=4753969|pmid=27147854|doi=10.2147/OAEM.S24962|vauthors=Kalsi SS, Wood DM, Waring WS, Dargan PI}}</ref> Öte yandan, anti-[[Verem|tüberküloz]] ilaç [[izoniazid]] NAPQI oluşumunu %70 oranında azaltmaktadır.<ref name="pmid15662293" />

[[Ranitidin]], parasetamolün [[Eğri altında kalan alan (farmakokinetik)|eğri altındaki alanını]] (EAA) 1,6 kat artırmıştır. EAA artışları [[nizatidin]] ve [[sisaprid]] ile de gözlenmiştir. Bu etki, bu ilaçların parasetamolün [[Glukuronidasyon|glukuronidasyonunu]] inhibe etmesiyle açıklanmaktadır.<ref name="pmid15662293" />

Parasetamol, [[Etinilestradiol|etinilestradiolün]] plazma konsantrasyonlarını sülfasyonunu inhibe ederek %22 oranında artırır.<ref name="pmid15662293" /> Parasetamol, [[varfarin]] tedavisi sırasında [[Protrombin zamanı|INR]]'yi artırır ve haftada en fazla 2 g ile sınırlandırılmalıdır.<ref name="pmid23736105">{{cite journal|title=A review of warfarin dosing with concurrent acetaminophen therapy|date=October 2013|issue=5|pages=518–21|journal=J Pharm Pract|volume=26|pmid=23736105|doi=10.1177/0897190013488802|vauthors=Pinson GM, Beall JW, Kyle JA|s2cid=31588052}}</ref><ref name="pmid21923443">{{cite journal|title=Effect of acetaminophen on international normalized ratio in patients receiving warfarin therapy|date=June 2011|issue=6|pages=591–7|journal=Pharmacotherapy|volume=31|pmid=21923443|doi=10.1592/phco.31.6.591|vauthors=Hughes GJ, Patel PN, Saxena N|s2cid=28548170}}</ref><ref name="pmid21191575">{{cite journal|title=Interaction between acetaminophen and warfarin in adults receiving long-term oral anticoagulants: a randomized controlled trial|date=March 2011|issue=3|pages=309–14|journal=Eur J Clin Pharmacol|volume=67|pmid=21191575|doi=10.1007/s00228-010-0975-2|vauthors=Zhang Q, Bal-dit-Sollier C, Drouet L, Simoneau G, Alvarez JC, Pruvot S, Aubourg R, Berge N, Bergmann JF, Mouly S, Mahé I|s2cid=25988269}}</ref>

== Farmakoloji ==

=== Farmakodinamik ===
Parasetamolün etkilerini iki mekanizma aracılığıyla gösterdiği görülmektedir: [[siklooksijenaz]] inhibisyonu ve metaboliti [[N-araşidonoilfenolamin]] (AM404) etkileri.<ref name="Ghanem2016">{{cite journal|title=Acetaminophen from liver to brain: New insights into drug pharmacological action and toxicity|date=July 2016|pages=119–31|journal=Pharmacological Research|volume=109|pmc=4912877|pmid=26921661|doi=10.1016/j.phrs.2016.02.020|vauthors=Ghanem CI, Pérez MJ, Manautou JE, Mottino AD}}</ref>

Birinci mekanizmayı destekleyen parasetamol, farmakolojik olarak ve yan etkileri bakımından [[COX-1]] ve [[COX-2]] enzimlerini inhibe ederek etki gösteren klasik nonsteroid antiinflamatuar ilaçlara (NSAİİ) ve özellikle seçici [[Koksibler|COX-2 inhibitörlerine]] yakındır. Parasetamol, COX-1 ve COX-2 enzimlerinin aktif formunu azaltarak [[prostaglandin]] sentezini inhibe eder. Bu sadece [[araşidonik asit]] ve [[peroksit]] konsantrasyonu düşük olduğunda gerçekleşir. Bu koşullar altında, COX-2 siklooksijenazın baskın formudur, bu da parasetamolün belirgin COX-2 seçiciliğini açıklar. [[İnflamasyon]] koşulları altında, peroksit konsantrasyonu yüksektir ve bu da parasetamolün azaltıcı etkisine karşı koyar. Buna göre, parasetamolün antiinflamatuar etkisi hafiftir.<ref name="Ghanem2016" /><ref name="pmid23719833">{{cite journal|title=The modern pharmacology of paracetamol: therapeutic actions, mechanism of action, metabolism, toxicity and recent pharmacological findings|date=June 2013|issue=3|pages=201–32|journal=Inflammopharmacology|volume=21|pmid=23719833|doi=10.1007/s10787-013-0172-x|vauthors=Graham GG, Davies MJ, Day RO, Mohamudally A, Scott KF|s2cid=11359488}}</ref> Parasetamolün antiinflamatuar etkisinin (COX inhibisyonu yoluyla) öncelikle vücudun periferik bölgelerini değil [[Merkezî sinir sistemi|merkezi sinir sistemini]] hedef aldığı bulunmuştur, bu da mide kanaması gibi geleneksel NSAID'lerle ilişkili yan etkilerin eksikliğini açıklamaktadır.

İkinci mekanizma parasetamol metaboliti [[AM404]] üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu metabolit hayvanların beyinlerinde ve parasetamol alan insanların [[Beyin-omurilik sıvısı|beyin-omurilik sıvısında]] tespit edilmiştir.<ref name="Ghanem2016" /><ref name="pmid29238213">{{cite journal|url=|title=First evidence of the conversion of paracetamol to AM404 in human cerebrospinal fluid|date=2017|issue=|pages=2703–2709|journal=J Pain Res|volume=10|pmc=5716395|pmid=29238213|doi=10.2147/JPR.S143500|vauthors=Sharma CV, Long JH, Shah S, Rahman J, Perrett D, Ayoub SS, Mehta V}}</ref> Beyinde, [[Yağ asidi amid hidrolaz 1|yağ asidi amid hidrolazın]] etkisiyle başka bir parasetamol metaboliti [[4-Aminofenol|4-aminofenolden]] oluşur.<ref name="Ghanem2016" />

AM404, [[Kannabinoid reseptörü 1|CB1]] ve [[Kannabinoid reseptörü 2|CB2]] kannabinoid reseptörlerinin zayıf bir agonisti, [[Endokannabinoid taşıyıcı|endokannabinoid taşıyıcının]] bir inhibitörü ve [[TRPV1]] reseptörünün güçlü bir aktivatörüdür.<ref name="Ghanem2016" /> Bu ve diğer araştırmalar, [[Endokannabinoid sistem|kannabinoid sistemin]] ve TRPV1'in parasetamolün analjezik etkisinde önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir.<ref name="Ghanem2016" /><ref name="pmid33328986">{{cite journal|url=|title=Analgesic Effect of Acetaminophen: A Review of Known and Novel Mechanisms of Action|date=2020|issue=|pages=580289|journal=Front Pharmacol|title-link=doi|volume=11|pmc=7734311|pmid=33328986|doi=10.3389/fphar.2020.580289|vauthors=Ohashi N, Kohno T}}</ref>

2018 yılında Suemaru ve arkadaşları, farelerde parasetamolün [[TRPV1]] reseptörlerinin aktivasyonu<ref name="Suemaru2018">{{cite journal|title=TRPV1 mediates the anticonvulsant effects of acetaminophen in mice|date=September 2018|pages=153–159|journal=Epilepsy Research|volume=145|pmid=30007240|doi=10.1016/j.eplepsyres.2018.06.016|vauthors=Suemaru K, Yoshikawa M, Aso H, Watanabe M|s2cid=51652230}}</ref> ve nöronların [[Hiperpolarizasyon (biyoloji)|hiperpolarizasyonu]] ile nöronal uyarılabilirlikte azalma yoluyla antikonvülsan etki gösterdiğini bulmuştur.<ref>{{cite journal|title=The paracetamol metabolite N-acetylp-benzoquinone imine reduces excitability in first- and second-order neurons of the pain pathway through actions on KV7 channels|date=April 2019|issue=4|pages=954–964|journal=Pain|volume=160|pmc=6430418|pmid=30601242|doi=10.1097/j.pain.0000000000001474|vauthors=Ray S, Salzer I, Kronschläger MT, Boehm S}}</ref> Asetaminofenin [[antikonvülzan]] etkisinin kesin mekanizması açık değildir. Suemaru ve arkadaşlarına göre, asetaminofen ve aktif metaboliti AM404 farelerde pentilenetetrazol ile indüklenen nöbetlere karşı doza bağlı bir antikonvülzan aktivite göstermektedir.<ref name="Suemaru2018" />

=== Farmakokinetik ===
Parasetamol ağız yoluyla alındıktan sonra [[İnce bağırsak|ince bağırsaktan]] hızla emilirken, [[Mide|mideden]] emilimi ihmal edilebilir düzeydedir. Bu nedenle emilim oranı midenin boşalmasına bağlıdır. Yiyecekler midenin boşalmasını ve emilimi yavaşlatır, ancak emilen toplam miktar aynı kalır.<ref>{{cite journal|title=Kinetics and metabolism of paracetamol and phenacetin|date=October 1980|issue=Suppl 2|pages=291S–298S|journal=British Journal of Clinical Pharmacology|volume=10|pmc=1430174|pmid=7002186|doi=10.1111/j.1365-2125.1980.tb01812.x|vauthors=Prescott LF}}</ref> Aynı deneklerde, parasetamolün en yüksek plazma konsantrasyonuna açken 20 dakika sonra ulaşılırken, tokken 90 dakika sonra ulaşılmıştır. Yüksek karbonhidratlı (ancak yüksek proteinli veya yüksek yağlı olmayan) yiyecekler parasetamolün en yüksek plazma konsantrasyonunu dört kat azaltmaktadır. Açlık durumunda bile, parasetamolün emilim hızı değişkendir ve formülasyona bağlıdır; maksimum plazma konsantrasyonuna 20 dakika ila 1,5 saat sonra ulaşılır.<ref name="pmid7039926">{{cite journal|title=Clinical pharmacokinetics of paracetamol|date=1982|issue=2|pages=93–107|journal=Clin Pharmacokinet|volume=7|pmid=7039926|doi=10.2165/00003088-198207020-00001|vauthors=Forrest JA, Clements JA, Prescott LF|s2cid=20946160}}</ref>

Parasetamolün [[Biyoyararlanım|biyoyararlanımı]] doza bağlıdır: 500 mg doz için %63'ten 1000 mg doz için %89'a yükselir.<ref name="pmid7039926" /> Plazma terminal eliminasyon yarı ömrü 1.9-2.5 saattir<ref name="pmid7039926" /> ve [[dağılım hacmi]] kabaca 50 L'dir.<ref name="Graham_2013">{{cite journal|title=The modern pharmacology of paracetamol: Therapeutic actions, mechanism of action, metabolism, toxicity, and recent pharmacological findings|date=June 2013|issue=3|pages=201–232|journal=Inflammopharmacology|volume=21|pmid=23719833|doi=10.1007/s10787-013-0172-x|vauthors=Graham GG, Davies MJ, Day RO, Mohamudally A, Scott KF|s2cid=11359488}}</ref> Proteine bağlanma, %15-21'e ulaşabildiği aşırı doz koşulları dışında ihmal edilebilir düzeydedir.<ref name="pmid7039926" /> Tipik bir parasetamol dozundan sonra serumdaki konsantrasyon genellikle 30 μg/mL'nin (200 μmol/L) altında zirve yapar.<ref name="rosen">{{cite book|title=Rosen's Emergency Medicine – Concepts and Clinical Practice|publisher=Elsevier Health Sciences|year=2013|isbn=9781455749874|vauthors=Marx J, Walls R, Hockberger R}}</ref> 4 saat sonra konsantrasyon genellikle 10 μg/mL'den (66 μmol/L) azdır.<ref name="rosen" />
[[Dosya:Metabolism_of_paracetamol.png|sağ|küçükresim| Parasetamol metabolizmasının önemli yolları]]
Parasetamol esas olarak karaciğerde [[glukuronidasyon]] ve [[sülfasyon]] yoluyla [[İlaç metabolizması|metabolize]] edilir ve ürünler daha sonra idrarla atılır (bkz. sağdaki şema). İlacın sadece %2-5'i idrarla değişmeden atılır.<ref name="pmid7039926" /> [[UDP glukuronosiltransferaz 1 ailesi, polipeptit A1|UGT1A1]] ve [[UGT1A6]] tarafından gerçekleştirilen glukuronidasyon, ilaç metabolizmasının %50-70'ini oluşturur. Parasetamolün ilave %25-35'i [[SULT1A1]], [[SULT1A3]] ve [[SULT1E1]] sülfasyon enzimleri tarafından sülfata dönüştürülür.<ref name="pmid23462933">{{cite journal|title=Metabolism and disposition of acetaminophen: recent advances in relation to hepatotoxicity and diagnosis|date=September 2013|issue=9|pages=2174–87|journal=Pharm Res|volume=30|pmc=3709007|pmid=23462933|doi=10.1007/s11095-013-1007-6|vauthors=McGill MR, Jaeschke H}}</ref>

Başta CYP2E1 olmak üzere sitokrom P450 enzimleri tarafından [[Oksidasyon|oksidasyonun]] küçük bir metabolik yolu (%5-15) [[NAPQI]] (N-asetil-p-benzokinon imin) olarak bilinen toksik bir metabolit oluşturur.<ref name="pmid23462933" /> NAPQI, parasetamolün karaciğer toksisitesinden sorumludur. Normal parasetamol dozlarında, NAPQI [[glutatyon]] ile konjugasyon yoluyla hızla detoksifiye edilir. Toksik olmayan konjugat APAP-GSH safrada alınır ve idrarla atılan merkapturik ve sistein konjugatlarına daha da parçalanır. Aşırı dozda, glutatyon oluşan büyük miktarda NAPQI tarafından tüketilir ve NAPQI karaciğer hücrelerinin mitokondri proteinlerine bağlanarak [[Oksidatif stres|oksidatif strese]] ve toksisiteye neden olur.<ref name="pmid23462933" />

Metabolizmanın küçük ama önemli bir başka yönü de parasetamolün %1-2'sinin [[4-Aminofenol|''p''-aminofenol]] oluşturmak üzere deasetilasyonudur. ''p''-Aminofenol daha sonra beyinde yağ asidi amid hidrolaz tarafından parasetamolün analjezik etkisinden kısmen sorumlu olabilecek bir bileşik olan AM404'e dönüştürülür.<ref name="Graham_2013" />

== Kimya ==

=== Sentez ===

==== Klasik yöntemler ====
[[Dosya:Classic_syntheses_of_paracetamol.png|sağ|küçükresim| Parasetamol üretimi için klasik yöntemler]]
Parasetamol üretimi için klasik yöntemler, son adım olarak [[4-aminofenol|4-aminofenolün]] [[asetik anhidrit]] ile [[Asetilasyon|asetilasyonunu]] içerir. 4-aminofenolün nasıl hazırlandığı konusunda farklılık gösterirler. Bir yöntemde, fenolün [[nitrik asit]] ile [[Nitrasyon|nitrasyonu]], [[Raney nikeli]] üzerinde [[hidrojenasyon]] yoluyla 4-aminofenole indirgenen [[4-nitrofenol|4-nitrofenolü]] verir. Başka bir yöntemde, [[nitrobenzen]] [[Elektroliz|elektrolitik]] olarak indirgenerek doğrudan 4-aminofenol elde edilir. Ek olarak, 4-nitrofenol mutlak [[etanol]] veya [[etil asetat]] içinde [[Kalay(II) klorür|kalay (II) klorür]] ile seçici olarak indirgenerek %91 verimle 4-aminofenol elde edilebilir.<ref name="Ullmann">{{Ullmann|title=Analgesics and Antipyretics|vauthors=Friderichs E, Christoph T, Buschmann H|doi=10.1002/14356007.a02_269.pub2|date=15 July 2007|isbn=3-527-30673-0}}</ref><ref>{{cite web|url=https://patents.google.com/patent/US2998450A/en|title=US Patent 2998450|access-date=|archive-date=14 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210414033102/https://patents.google.com/patent/US2998450A/en|date=|website=|publisher=|quote=|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|title=Selective reduction of aromatic nitro compounds with stannous chloride in non acidic and non aqueous medium|date=January 1984|issue=8|pages=839–842|journal=Tetrahedron Letters|title-link=doi|volume=25|doi=10.1016/S0040-4039(01)80041-1|vauthors=Bellamy FD, Ou K|doi-access=}}</ref>

==== Celanese sentezi ====
[[Celanese]]'de geliştirilen alternatif bir endüstriyel sentez, öncelikle fenolün [[hidrojen florür]] varlığında [[asetik anhidrit]] ile bir [[Keton|ketona]] doğrudan [[Asilasyon|asilasyonunu]], ardından ketonun [[hidroksilamin]] ile bir [[Ketoksim|ketoksime]] dönüştürülmesini ve son olarak setoksimin para-asetilaminofenol ürününe asit katalizli [[Beckmann yeniden düzenlenmesi|Beckmann yeniden düzenlenmesini]] içerir.<ref name="Ullmann" /><ref>{{cite patent|country=US|number=4524217|title=Process for producing N-acyl-hydroxy aromatic amines|status=patent|pubdate=18 June 1985|inventor=Davenport KG, Hilton CB|assign1=Celanese Corporation}}</ref>

: [[Dosya:Celanese_method_for_the_preparation_of_paracetamol.png|sağ|küçükresim| Parasetamolün hazırlanması için Celanese yöntemi]]

=== Tepkimeler ===
[[Dosya:Парацетамол_9.jpg|sağ|küçükresim| Mikroskop altında parasetamol kristalleri (sulu bir çözeltiden kristalize edilmiştir)]]
[[4-Aminofenol|''4''-Aminofenol]], parasetamolün amid [[Hidroliz|hidrolizi]] ile elde edilebilir. Bu reaksiyon aynı zamanda idrar örneklerinde parasetamolü belirlemek için de kullanılır: Hidroklorik asit ile hidrolizden sonra ''4''-aminofenol, amonyak çözeltisinde bir fenol türevi, örneğin salisilik asit ile reaksiyona girerek hava ile oksitlenme altında bir [[indofenol]] boyası oluşturur.<ref>{{cite journal|url=|title=Indophenol method for acetaminophen in serum examined|issue=6|pages=884–6|journal=[[Clin. Chem.]]|title-link=doi|year=1984|volume=30|pmid=6723045|doi=10.1093/clinchem/30.6.884|vauthors=Novotny PE, Elser RC}}</ref>

== Tarihçe ==
[[Dosya:Axelrod.jpg|küçükresim| [[Julius Axelrod]] (resimde) ve [[Bernard Beryl Brodie|Bernard Brodie]], asetanilid ve fenasetinin her ikisinin de daha iyi tolere edilen bir analjezik olan parasetamole metabolize olduğunu göstermiştir.]]
[[Asetanilid]], [[Ağrı kesici|analjezik]] ve [[antipiretik]] özelliklere sahip olduğu tesadüfen bulunan ilk [[anilin]] türeviydi ve 1886 yılında Cahn & Hepp tarafından [[Asetanilid|Antifebrin]] adı altında hızla tıbbi uygulamaya sokuldu.<ref>{{cite journal|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?num=561&u=1&seq=5&view=image&size=100&id=mdp.39015009239362|title=Das Antifebrin, ein neues Fiebermittel|access-date=21 February 2019|archive-date=1 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200901204651/https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?num=561&u=1&seq=5&view=image&size=100&id=mdp.39015009239362|language=de|pages=561–4|journal=Centralblatt für klinische Medizin|trans-title=Antifebrin, a new antipyretic|year=1886|volume=7|vauthors=Cahn A, Hepp P|url-status=live}}</ref> Ancak kabul edilemez toksik etkileri - en endişe verici olanı [[Methemoglobinemi|methemoglobinemiye]] bağlı [[siyanoz]], [[methemoglobin]] olarak adlandırılan ferrik [Fe<sup>3+</sup>] durumdaki [[Hemoglobin|hemoglobinin]] artması, oksijeni bağlayamaz ve böylece dokuya genel oksijen taşınmasını azaltır - daha az toksik anilin türevlerinin araştırılmasına yol açtı.<ref name="Bertolini2006rev">{{cite journal|title=Paracetamol: New vistas of an old drug|issue=3–4|pages=250–75|journal=CNS Drug Reviews|year=2006|volume=12|pmc=6506194|pmid=17227290|doi=10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x|vauthors=Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S}}</ref> Bazı raporlar Cahn & Hepp veya Charles Gerhardt adlı bir Fransız kimyagerin ilk olarak 1852 yılında parasetamol sentezlediğini belirtmektedir.<ref name="ourarchive.otago.ac.nz" /><ref name="Roy_2011" />

[[Harmon Northrop Morse]], 1877 yılında [[Johns Hopkins Üniversitesi|Johns Hopkins Üniversitesinde]] [[4-Nitrofenol|''p''-nitrofenolün]] buzlu [[asetik asit]] içinde [[kalay]] ile indirgenmesi yoluyla parasetamolü sentezledi,<ref>{{cite journal|url=https://zenodo.org/record/1425148/files/article.pdf|title=Ueber eine neue Darstellungsmethode der Acetylamidophenole|access-date=28 December 2023|archive-date=28 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230928132132/https://zenodo.org/record/1425148/files/article.pdf|issue=1|language=de|pages=232–233|journal=[[Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft]]|trans-title=On a new method of preparing acetylamidophenol|year=1878|volume=11|doi=10.1002/cber.18780110151|vauthors=Morse HN|url-status=live}}</ref><ref name="badmed">{{cite book|url=https://archive.org/details/badmedicinepresc0000silv|title=Bad Medicine: The Prescription Drug Industry in the Third World|pages=[https://archive.org/details/badmedicinepresc0000silv/page/88 88]–90|publisher=Stanford University Press|year=1992|isbn=978-0804716697|vauthors=Silverman M, Lydecker M, Lee PR}}</ref> ancak klinik farmakolog [[Joseph von Mering]] 1887 yılına kadar parasetamolü insanlar üzerinde denemedi.<ref name="Bertolini2006rev" /> 1893 yılında von Mering, parasetamolün bir başka anilin türevi olan [[fenasetin]] ile klinik sonuçlarını bildiren bir makale yayınladı.<ref>{{cite journal|title=Beitrage zur Kenntniss der Antipyretica|pages=577–587|journal=Ther Monatsch|year=1893|volume=7|vauthors=von Mering J}}</ref> Von Mering, fenasetinden farklı olarak parasetamolün [[methemoglobinemi]] üretmeye hafif bir eğilimi olduğunu iddia etti. Parasetamol daha sonra fenasetin lehine hızla bir kenara bırakıldı. Fenasetin satışları [[Bayer AG|Bayer]]'i lider bir ilaç şirketi haline getirdi.<ref name="drugdiscov">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=jglFsz5EJR8C&pg=PA439|title=Drug Discovery: A History|archive-date=18 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818021904/https://books.google.com/books?id=jglFsz5EJR8C&pg=PA439|page=439|location=Hoboken, NJ|publisher=Wiley|year=2005|isbn=978-0471899808|vauthors=Sneader W|url-status=live}}</ref>

Von Mering'in iddiaları, Amerika Birleşik Devletleri'nden iki araştırmacı ekibi asetanilid ve fenasetin metabolizmasını analiz edene kadar yarım yüzyıl boyunca tartışmasız kaldı.<ref name="drugdiscov" /> 1947'de [[David Lester (biyokimyager)|David Lester]] ve Leon Greenberg, parasetamolün insan kanında asetanilidin ana metaboliti olduğuna dair güçlü kanıtlar buldular ve sonraki bir çalışmada albino sıçanlara verilen yüksek doz parasetamolün methemoglobinemiye neden olmadığını bildirdiler.<ref>{{cite journal|url=http://jpet.aspetjournals.org/cgi/reprint/90/1/68|title=The metabolic fate of acetanilid and other aniline derivatives: II. Major metabolites of acetanilid appearing in the blood|archive-date=2 December 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081202161015/http://jpet.aspetjournals.org/cgi/reprint/90/1/68|issue=1|pages=68–75|journal=J. Pharmacol. Exp. Ther.|year=1947|volume=90|pmid=20241897|vauthors=Lester D, Greenberg LA, Carroll RP|url-status=live}}</ref>

1948 yılında [[Bernard Beryl Brodie|Bernard Brodie]], [[Julius Axelrod]] ve Frederick Flinn, parasetamolün insanlarda asetanilidin ana metaboliti olduğunu doğrulamış ve öncüsü kadar etkili bir analjezik olduğunu ortaya koymuşlardır.<ref>{{cite journal|title=The estimation of acetanilide and its metabolic products, aniline, ''N''-acetyl ''p''-aminophenol and ''p''-aminophenol (free and total conjugated) in biological fluids and tissues|issue=1|pages=22–28|journal=J. Pharmacol. Exp. Ther.|year=1948|volume=94|pmid=18885610|vauthors=Brodie BB, Axelrod J|author-link2=Julius Axelrod}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://profiles.nlm.nih.gov/HH/A/A/A/D/_/hhaaad.pdf|title=The fate of acetanilide in man|archive-date=7 September 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080907110847/http://profiles.nlm.nih.gov/HH/A/A/A/D/_/hhaaad.pdf|issue=1|pages=29–38|journal=J. Pharmacol. Exp. Ther.|year=1948|volume=94|pmid=18885611|vauthors=Brodie BB, Axelrod J|author-link2=Julius Axelrod|url-status=live}}</ref><ref>{{cite journal|title=The effect on the pain threshold of ''N''-acetyl ''p''-aminophenol, a product derived in the body from acetanilide|issue=1|pages=76–77|journal=J. Pharmacol. Exp. Ther.|year=1948|volume=94|pmid=18885618|vauthors=Flinn FB, Brodie BB}}</ref> Ayrıca methemoglobineminin insanlarda esas olarak başka bir metabolit olan [[fenilhidroksilamin]] tarafından üretildiğini öne sürmüşlerdir. Brodie ve Axelrod'un 1949'daki bir sonraki makalesi, fenasetinin de parasetamole metabolize olduğunu ortaya koydu.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18140117/|başlık=The fate of acetophenetidin in man and methods for the estimation of acetophenetidin and its metabolites in biological material|tarih=Eylül 1949|sayı=1|sayfalar=58–67|çalışma=The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics|cilt=97|ad=B. B.|soyadı=Brodie|issn=0022-3565|pmid=18140117|ad2=J.|soyadı2=Axelrod}}</ref> Bu, parasetamolün "yeniden keşfedilmesine" yol açtı.<ref name="Bertolini2006rev2">{{cite journal|title=Paracetamol: New vistas of an old drug|issue=3–4|pages=250–75|journal=CNS Drug Reviews|year=2006|volume=12|pmc=6506194|pmid=17227290|doi=10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x|vauthors=Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S}}</ref>

Parasetamol ilk olarak 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde parasetamol, [[aspirin]] ve [[Kafein|kafeinin]] bir kombinasyonu olan ''Triagesic'' adı altında pazarlanmıştır.<ref name="badmed" /> 1951'de üç kullanıcının [[agranülositoz]] kan hastalığına yakalandığına dair raporlar parasetamolün piyasadan kaldırılmasına yol açmış ve hastalığın bununla ilgisi olmadığının anlaşılması birkaç yıl almıştır.<ref name="badmed" /> Ertesi yıl, 1952'de, parasetamol reçeteli bir ilaç olarak ABD pazarına geri döndü.<ref name="Bertolini2006rev2" /> Birleşik Krallık'ta parasetamol 1956 yılında [[Sterling Drug|Sterling-Winthrop Co.]] tarafından ''[[Panadol]]'' adıyla pazarlanmaya başlandı, sadece reçeteyle satılıyordu ve çocuklar ve [[Ülser|ülseri]] olan kişiler için güvenli olduğu için aspirine tercih ediliyordu.<ref name="pmid799998">{{cite journal|title=The history and usage of paracetamol|date=1976|issue=4 Suppl|pages=1–6|journal=J Int Med Res|volume=4|pmid=799998|doi=10.1177/14732300760040S403|vauthors=Spooner JB, Harvey JG|s2cid=11289061}}</ref><ref name="LandauAchilladelis1999">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=IH4lPs6S1bMC&pg=PA248|title=Pharmaceutical Innovation: Revolutionizing Human Health|archive-date=17 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817194009/https://books.google.com/books?id=IH4lPs6S1bMC&pg=PA248|pages=248–249|publisher=Chemical Heritage Foundation|year=1999|isbn=978-0-941901-21-5|vauthors=Landau R, Achilladelis B, Scriabine A|url-status=live}}</ref> 1963 yılında parasetamol [[İngiliz Farmakopesi]]'ne eklenmiş ve o zamandan beri az yan etkisi olan ve diğer farmasötik ajanlarla çok az etkileşime giren bir analjezik ajan olarak popülerlik kazanmıştır.<ref name="pmid799998" /><ref name="badmed" />

Parasetamolün güvenliğine ilişkin endişeler 1970'lere kadar yaygın olarak kabul görmesini geciktirdi, ancak 1980'lerde parasetamol satışları Birleşik Krallık da dahil olmak üzere birçok ülkede aspirin satışlarını aştı. Buna, [[analjezik nefropati]] ve hematolojik toksisitenin nedeni olarak suçlanan [[Fenasetin|fenasetinin]] ticari ölümü eşlik etti.<ref name="Bertolini2006rev" /> ABD'de 1955'ten beri<ref name="Bertolini2006rev2" /> (başka bir kaynağa göre 1960<ref>{{cite web|url=http://www.tylenol.com/news/about-us|title=Our Story|access-date=8 March 2014|archive-date=8 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140308090216/http://www.tylenol.com/news/about-us|publisher=McNEIL-PPC, Inc.|url-status=dead}}</ref>) [[Reçetesiz ilaç|reçetesiz]] satılan parasetamol yaygın bir ev ilacı haline gelmiştir.<ref>{{cite news|url=http://www.medicinenet.com/acetaminophen/article.htm|title=Medication and Drugs|access-date=22 April 2010|archive-date=22 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100422200526/http://www.medicinenet.com/acetaminophen/article.htm|date=1996–2010|work=MedicineNet|url-status=live}}</ref> [[Sterling Drug|Sterling Winthrop]] 1988 yılında [[Kodak|Eastman Kodak]] tarafından satın alınmış ve 1994 yılında reçetesiz ilaç hakları [[SmithKline Beecham]]'a satılmıştır.<ref>{{cite web|url=http://www.secinfo.com/dUGc.bs.htm|title=SEC Info – Eastman Kodak Co – '8-K' for 6/30/94|access-date=3 March 2016|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304061947/http://www.secinfo.com/dUGc.bs.htm|url-status=dead}}</ref>

Haziran 2009'da bir [[FDA]] danışma komitesi, insanları potansiyel toksik etkilerden korumaya yardımcı olmak için Amerika Birleşik Devletleri'nde parasetamol kullanımına yeni kısıtlamalar getirilmesini tavsiye etmiştir. Maksimum tek yetişkin dozu 1000 mg'dan 650 mg'a düşürülürken, parasetamol ve diğer ürünlerin kombinasyonları yasaklanacaktı. Komite üyeleri, o sırada mevcut olan maksimum parasetamol dozajlarının karaciğer fonksiyonlarında değişikliklere yol açtığının gösterilmiş olmasından özellikle endişe duymaktaydı.<ref name="WebMD">{{cite web|url=http://www.webmd.com/pain-management/news/20090701/fda-may-restrict-acetaminophen|title=FDA May Restrict Acetaminophen|access-date=19 March 2011|archive-date=21 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110321075108/http://www.webmd.com/pain-management/news/20090701/fda-may-restrict-acetaminophen|date=1 July 2009|publisher=Webmd|url-status=live}}</ref>

Ocak 2011'de FDA, parasetamol içeren reçeteli kombinasyon ürünlerinin üreticilerinden parasetamol miktarını tablet veya kapsül başına 325 mg'dan fazla olmayacak şekilde sınırlamalarını istemiş ve üreticilerin tüm reçeteli kombinasyon parasetamol ürünlerinin etiketlerini potansiyel ciddi karaciğer hasarı riski konusunda uyaracak şekilde güncellemelerini zorunlu tutmaya başlamıştır.<ref name="FDA_20110113">{{Cite press release|url=https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm239894.htm|title=FDA limits acetaminophen in prescription combination products; requires liver toxicity warnings|access-date=13 January 2011|archive-date=15 January 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110115151630/https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm239894.htm|date=13 January 2011|publisher=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url-status=live}}</ref><ref name="FDA_CDER">{{cite web|url=https://www.fda.gov/drugs/drug-safety-and-availability/fda-drug-safety-communication-prescription-acetaminophen-products-be-limited-325-mg-dosage-unit|title=FDA Drug Safety Communication: Prescription Acetaminophen Products to be Limited to 325 mg Per Dosage Unit; Boxed Warning Will Highlight Potential for Severe Liver Failure|access-date=13 January 2011|archive-date=18 January 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110118040527/https://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm239821.htm|date=13 January 2011|publisher=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.boston.com/lifestyle/health/articles/2011/01/13/fda_orders_lowering_pain_reliever_in_vicodin/|title=FDA orders lowering pain reliever in Vicodin|access-date=13 January 2011|agency=Associated Press|archive-date=2 November 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121102211431/http://www.boston.com/lifestyle/health/articles/2011/01/13/fda_orders_lowering_pain_reliever_in_vicodin/|date=13 January 2011|work=[[The Boston Globe]]|vauthors=Perrone M|url-status=live}}</ref><ref name="NYT_Harris">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/01/14/health/policy/14fda.html|title=F.D.A. Plans New Limits on Prescription Painkillers|access-date=13 January 2011|archive-date=9 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120609101901/http://www.nytimes.com/2011/01/14/health/policy/14fda.html|date=13 January 2011|work=[[The New York Times]]|vauthors=Harris G|url-status=live}}</ref><ref>{{cite press release|url=https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm239894.htm|title=FDA limits acetaminophen in prescription combination products; requires liver toxicity warnings|access-date=23 February 2014|archive-date=15 January 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110115151630/https://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm239894.htm|date=15 January 2011|website=U.S. [[Food and Drug Administration]] (FDA)|url-status=dead}}</ref> Üreticilerin reçeteli ilaç ürünlerindeki parasetamol miktarını dozaj birimi başına 325 mg ile sınırlamaları için üç yılları vardı.<ref name="FDA_CDER" /><ref name="NYT_Harris" />

Kasım 2011'de [[İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu]], İngiltere'de çocuklar için sıvı parasetamol dozajını revize etmiştir.<ref>{{cite web|url=http://www.mhra.gov.uk/home/groups/s-par/documents/websiteresources/con134921.pdf|title=Liquid paracetamol for children: revised UK dosing instructions introduced|access-date=27 October 2019|archive-date=28 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191028074131/http://www.mhra.gov.uk/home/groups/s-par/documents/websiteresources/con134921.pdf|date=14 November 2011|publisher=[[Medicines and Healthcare products Regulatory Agency]] (MHRA)|url-status=dead}}</ref>

Eylül 2013'te ''[[This American Life]]'' adlı radyo programının "Use Only as Directed" adlı bölümünde aşırı dozda parasetamol kullanımından kaynaklanan ölümlere dikkat çekilmiştir.<ref>{{Cite episode|url=http://www.thisamericanlife.org/radio-archives/episode/505/use-only-as-directed|title=Use Only as Directed|access-date=24 September 2013|archive-date=27 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130927121525/http://www.thisamericanlife.org/radio-archives/episode/505/use-only-as-directed|date=20 September 2013|number=505|network=[[Public Radio International]]|location=Chicago|series=This American Life|series-link=This American Life|station=[[WBEZ]]|url-status=live}}</ref> Bu haberi [[ProPublica]] tarafından hazırlanan iki rapor takip etti: "FDA uzun zamandır asetaminofenin risklerini gösteren çalışmalardan haberdardır. [[Johnson & Johnson]]'ın bir bölümü olan Tylenol'ün üreticisi McNeil Consumer Healthcare de öyle"<ref>{{cite web|url=https://www.propublica.org/article/tylenol-mcneil-fda-use-only-as-directed|title=Use Only as Directed|access-date=24 September 2013|archive-date=24 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130924034013/http://www.propublica.org/article/tylenol-mcneil-fda-use-only-as-directed|date=20 September 2013|publisher=[[ProPublica]]|vauthors=Gerth J, Miller TC|url-status=live}}</ref> ve "Tylenol'ün üreticisi McNeil ... güvenlik uyarılarına, dozaj kısıtlamalarına ve ilaç kullanıcılarını korumaya yönelik diğer önlemlere defalarca karşı çıkmıştır."<ref>{{cite web|url=https://www.propublica.org/article/tylenol-mcneil-fda-kids-dose-of-confusion|title=Dose of Confusion|access-date=24 September 2013|archive-date=24 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130924033315/http://www.propublica.org/article/tylenol-mcneil-fda-kids-dose-of-confusion|date=20 September 2013|publisher=[[ProPublica]]|vauthors=Miller TC, Gerth J|url-status=live}}</ref>

[[COVID-19 pandemisi]] sırasında, bilim camiasında bazıları tarafından [[COVID-19]] semptomlarını tedavi etmek için etkili bir analjezik ilaç olduğu düşünülmüş, ancak bunun kanıtlanmadığı görülmüştür.<ref>{{cite journal|title=Infodemic and the spread of fake news in the COVID-19-era|date=October 2020|issue=5|pages=327–328|journal=European Journal of Emergency Medicine|volume=27|pmc=7202120|pmid=32332201|doi=10.1097/MEJ.0000000000000713|vauthors=Orso D, Federici N, Copetti R, Vetrugno L, Bove T}}</ref><ref>{{cite journal|url=|title=Covid-19: ibuprofen can be used for symptoms, says UK agency, but reasons for change in advice are unclear|date=April 2020|pages=m1555|journal=BMJ|title-link=doi|volume=369|pmid=32303505|doi=10.1136/bmj.m1555|vauthors=Torjesen I}}</ref><ref>{{cite journal|title=Ibuprofen use and clinical outcomes in COVID-19 patients|date=September 2020|issue=9|pages=1259.e5–1259.e7|journal=Clinical Microbiology and Infection|volume=26|pmc=7289730|pmid=32535147|doi=10.1016/j.cmi.2020.06.003|vauthors=Rinott E, Kozer E, Shapira Y, Bar-Haim A, Youngster I}}</ref><ref>{{cite journal|url=|title=Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists|date=March 2020|pages=m1086|journal=BMJ|title-link=doi|volume=368|pmid=32184201|doi=10.1136/bmj.m1086|vauthors=Day M}}</ref>

== Toplum ve kültür ==

=== Adlandırma ===
''Parasetamol'', [[Avustralya Onaylı Adı]]<ref>{{cite book|url=http://www.tga.gov.au/pdf/medicines-approved-terminology-chemical.pdf|title=TGA Approved Terminology for Medicines|archive-date=11 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140211201639/http://www.tga.gov.au/pdf/medicines-approved-terminology-chemical.pdf|section=Section 1 – Chemical Substances|date=July 1999|page=97|publisher=Therapeutic Goods Administration, Department of Health and Ageing, Australian Government}}</ref> ve [[Britanya Onaylı Adı|Britanya Onaylı Adı'nın]]<ref name="MacintyreRowbotham2008">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=CLcsngfC9gQC&pg=PA85|title=Clinical Pain Management Second Edition: Acute Pain|archive-date=17 August 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160817202730/https://books.google.com/books?id=CLcsngfC9gQC&pg=PA85|date=26 September 2008|page=85|publisher=CRC Press|isbn=978-0-340-94009-9|vauthors=Macintyre P, Rowbotham D, Walker S|url-status=live}}</ref> yanı sıra [[Dünya Sağlık Örgütü|DSÖ]] tarafından ve diğer birçok ülkede kullanılan [[Uluslararası tescilli olmayan ad|uluslararası tescilli olmayan addır]]; ''asetaminofen'', [[Amerika Birleşik Devletleri Kabul Edilen Adı]]<ref name="MacintyreRowbotham2008" /> ve [[Japon Kabul Edilen Adı]]'dır ve ayrıca genellikle Kanada,<ref name="MacintyreRowbotham2008" /> Venezuela, Kolombiya ve İran'da kullanılan addır.<ref name="MacintyreRowbotham2008" /><ref name="INN">{{cite journal|url=https://www.who.int/medicines/publications/druginformation/innlists/RL04.pdf|title=International Non-Proprietary Name for Pharmaceutical Preparations (Recommended List #4)|access-date=21 March 2018|archive-date=18 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160518192639/http://www.who.int/medicines/publications/druginformation/innlists/RL04.pdf|date=March 1962|issue=3|pages=101–111|journal=WHO Chronicle|volume=16|url-status=live}}</ref> Hem parasetamol hem de asetaminofen, bileşiğin kimyasal adı olan ''para''-asetilaminofenolün kısaltmasıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nde eczacılar tarafından kullanılan ''APAP'' kısaltması [''N''-]asetil-''para''-aminofenol alternatif kimyasal adından gelmektedir.<ref>{{cite journal|url=https://www.pharmacytimes.com/view/apap-an-error-prone-abbreviation|title=APAP: An Error-Prone Abbreviation|access-date=6 June 2021|archive-date=6 June 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210606002928/https://www.pharmacytimes.com/view/apap-an-error-prone-abbreviation|date=8 October 2013|issue=10|journal=Pharmacy Times|series=October 2013 Diabetes|volume=79|vauthors=Gaunt MJ|url-status=live}}</ref>

=== Mevcut formlar ===
{{Ayrıca bakınız|Parasetamol marka isimleri}}
{{multiple image|align=right|direction=vertical|width=200|image1=Tylenol rapid release pills.jpg|caption1=[[Tylenol (marka)|Tylenol]] 500 mg kapsül|image2=Panadol.jpg|caption2=Panadol 500 mg tablet|image3=Paracetamol substance photo.jpg|caption3=Karşılaştırma için: Saf ilaç renksiz kristal bir tozdur.}}

Parasetamol [[Oral uygulama|oral]], [[Supozituvar|fitil]] ve [[İntravenöz tedavi|intravenöz]] formlarda mevcuttur.<ref>{{cite book|title=Physicians' Desk Reference|chapter=Acetaminophen|date=2009|pages=1915–1916|location=Montvale, N.J.|publisher=Physicians' Desk Reference|edition=63rd|isbn=978-1-56363-703-2|oclc=276871036}}</ref> İntravenöz parasetamol Amerika Birleşik Devletleri'nde ''Ofirmev'' markası altında satılmaktadır.<ref>{{cite web|url=https://www.pharmacytimes.com/contributor/stephanie-nam-pharmd-candidate-2017/2016/08/iv-po-and-pr-acetaminophen-a-quick-comparison|title=IV, PO, and PR Acetaminophen: A Quick Comparison|access-date=24 October 2019|archive-date=24 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024195854/https://www.pharmacytimes.com/contributor/stephanie-nam-pharmd-candidate-2017/2016/08/iv-po-and-pr-acetaminophen-a-quick-comparison|website=Pharmacy Times|vauthors=Nam S|url-status=dead}}</ref>

Bazı formülasyonlarda parasetamol, bazen [[Kodein/parasetamol|co-codamol]] ([[Britanya Onaylı Adı|BAN]]) ve Avustralya'da Panadeine olarak adlandırılan [[opiat]] [[kodein]] ile birleştirilir. ABD'de bu kombinasyon sadece reçete ile alınabilmektedir.<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/ppa/acetaminophen-and-codeine.html|title=Acetaminophen and Codeine (Professional Patient Advice)|access-date=25 February 2020|archive-date=20 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200520011658/https://www.drugs.com/ppa/acetaminophen-and-codeine.html|date=29 June 2019|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> 1 Şubat 2018 itibarıyla, kodein içeren ilaçlar Avustralya'da da sadece reçeteyle satılır hale gelmiştir.<ref>{{Cite web|url=https://www.tga.gov.au/codeine-info-hub|title=Codeine information hub|access-date=9 December 2021|archive-date=8 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211208232855/https://www.tga.gov.au/codeine-info-hub|date=10 April 2018|website=Therapeutic Goods Administration, Australian Government|url-status=live}}</ref> Parasetamol ayrıca [[ko-didramol]] (Britanya Onaylı Adı (BAN)), [[oksikodon]]<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/ppa/oxycodone-and-acetaminophen.html|title=Oxycodone and Acetaminophen (Professional Patient Advice)|access-date=25 February 2020|archive-date=20 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200520113856/https://www.drugs.com/ppa/oxycodone-and-acetaminophen.html|date=11 November 2019|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> veya [[hidrokodon]]<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/ppa/hydrocodone-and-acetaminophen.html|title=Hydrocodone and Acetaminophen (Professional Patient Advice)|access-date=25 February 2020|archive-date=21 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200521011245/https://www.drugs.com/ppa/hydrocodone-and-acetaminophen.html|date=2 January 2020|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> olarak adlandırılan [[dihidrokodein]] gibi diğer opioidlerle de kombine edilmektedir.<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/ppa/acetaminophen-caffeine-and-dihydrocodeine.html|title=Acetaminophen, Caffeine, and Dihydrocodeine (Professional Patient Advice)|access-date=25 February 2020|archive-date=19 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200519154515/https://www.drugs.com/ppa/acetaminophen-caffeine-and-dihydrocodeine.html|date=2 October 2019|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> Çok yaygın olarak kullanılan bir başka analjezik kombinasyonu da [[Dekstropropoksifen|propoksifen napsilat]] ile birlikte parasetamolü içerir.<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/pro/propoxyphene-and-acetaminophen-tablets.html|title=Propoxyphene and Acetaminophen Tablets|access-date=25 February 2020|archive-date=20 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200520023253/https://www.drugs.com/pro/propoxyphene-and-acetaminophen-tablets.html|date=21 June 2019|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref> Parasetamol, kodein ve [[doksilamin]] süksinat kombinasyonu da mevcuttur.<ref>{{cite web|url=https://www.drugs.com/international/apohealth-paracetamol-plus-codeine-calmative.html|title=APOHealth Paracetamol Plus Codeine & Calmative|access-date=25 February 2020|archive-date=25 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200225175247/https://www.drugs.com/international/apohealth-paracetamol-plus-codeine-calmative.html|date=3 February 2020|website=Drugs.com|url-status=live}}</ref>

Parasetamol bazen [[fenilefrin]] hidroklorür ile kombine edilir.<ref name="AtkinsonStanescu2014">{{cite journal|url=|title=Increased Phenylephrine Plasma Levels with Administration of Acetaminophen|issue=12|pages=1171–1172|journal=New England Journal of Medicine|year=2014|volume=370|pmid=24645960|doi=10.1056/NEJMc1313942|vauthors=Atkinson HC, Stanescu I, Anderson BJ}}</ref> Bazen bu kombinasyona [[C vitamini|askorbik asit]],<ref name="AtkinsonStanescu2014" /><ref>{{cite web|url=http://www.nhs.uk/medicine-guides/pages/selectorshow.aspx?medicine=Ascorbic%20acid/Phenylephrine/Paracetamol|title=Ascorbic acid/Phenylephrine/Paracetamol|access-date=25 March 2014|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326001907/http://www.nhs.uk/medicine-guides/pages/selectorshow.aspx?medicine=Ascorbic%20acid%2FPhenylephrine%2FParacetamol|work=NHS Choices|publisher=[[National Health Service]]|url-status=dead}}</ref> [[kafein]],<ref>{{cite web|url=http://www.nhs.uk/medicine-guides/pages/MedicineOverview.aspx?medicine=Phenylephrine/Caffeine/Paracetamol%20dual%20relief|title=Phenylephrine/Caffeine/Paracetamol dual relief|access-date=25 March 2014|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326003729/http://www.nhs.uk/medicine-guides/pages/MedicineOverview.aspx?medicine=Phenylephrine%2FCaffeine%2FParacetamol%20dual%20relief|work=NHS Choices|publisher=[[National Health Service]]|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nhs.uk/Conditions/Painkillers-paracetamol/Pages/MedicineOverview.aspx?medicine=Beechams%20Decongestant%20Plus%20With%20Paracetamol|title=Beechams Decongestant Plus With Paracetamol|access-date=25 March 2014|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326001905/http://www.nhs.uk/Conditions/Painkillers-paracetamol/Pages/MedicineOverview.aspx?medicine=Beechams%20Decongestant%20Plus%20With%20Paracetamol|work=NHS Choices|publisher=[[National Health Service]]|url-status=dead}}</ref> [[klorfeniramin]] maleat<ref name="SenyuvaOzden2002">{{cite journal|url=|title=Simultaneous High-Performance Liquid Chromatographic Determination of Paracetamol, Phenylephrine HCl, and Chlorpheniramine Maleate in Pharmaceutical Dosage Forms|issue=2|pages=97–100|journal=Journal of Chromatographic Science|title-link=doi|year=2002|volume=40|pmid=11881712|doi=10.1093/chromsci/40.2.97|vauthors=Senyuva H, Ozden T}}</ref> veya [[guaifenesin]]<ref name="JaninMonnet2014">{{cite journal|url=|title=Bioavailability of paracetamol, phenylephrine hydrochloride and guaifenesin in a fixed-combination syrup versus an oral reference product|issue=2|pages=347–359|journal=Journal of International Medical Research|title-link=doi|year=2014|volume=42|pmid=24553480|doi=10.1177/0300060513503762|vauthors=Janin A, Monnet J}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nps.org.au/medicines/respiratory-system/cough-and-cold-medicines/for-individuals/cough-and-cold-medicines-active-ingredients/paracetamol-phenylephrine-hydrochloride-guaifenesin|title=Paracetamol – phenylephrine hydrochloride – guaifenesin|access-date=25 March 2014|archive-date=26 March 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140326033356/http://www.nps.org.au/medicines/respiratory-system/cough-and-cold-medicines/for-individuals/cough-and-cold-medicines-active-ingredients/paracetamol-phenylephrine-hydrochloride-guaifenesin|work=NPS MedicineWise|publisher=National Prescribing Service (Australia)|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nhs.uk/Conditions/Flu/Pages/selectorshow.aspx?medicine=Phenylephrine/Guaifenesin/Paracetamol|title=Phenylephrine/Guaifenesin/Paracetamol|access-date=25 March 2014|archive-date=12 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130912075213/http://www.nhs.uk/Conditions/Flu/Pages/selectorshow.aspx?medicine=Phenylephrine%2FGuaifenesin%2FParacetamol|work=NHS Choices|publisher=[[National Health Service]]|url-status=dead}}</ref> gibi üçüncü bir etken madde eklenir.

== Veterinerlikte kullanım ==

=== Kediler ===
Parasetamol, onu detoksifiye etmek için gerekli [[UGT1A6]] enziminden yoksun olan [[Kedi|kediler]] için son derece toksiktir. İlk belirtiler arasında kusma, salya akması, dil ve diş etlerinde renk değişikliği yer alır. İnsanlardaki aşırı dozun aksine, karaciğer hasarı nadiren ölüm nedenidir; bunun yerine, [[methemoglobin]] oluşumu ve kırmızı kan hücrelerinde [[Heinz cisimciği|Heinz cisimciklerinin]] üretimi, kanın oksijen taşımasını engelleyerek [[Asfiksi|boğulmaya]] neden olur ([[methemoglobinemi]] ve [[hemolitik anemi]]).<ref name="CanVetJ2003-Allen">{{cite journal|title=The diagnosis of acetaminophen toxicosis in a cat|date=June 2003|issue=6|pages=509–10|journal=The Canadian Veterinary Journal|volume=44|pmc=340185|pmid=12839249|vauthors=Allen AL}}</ref> Toksikozun N-[[asetilsistein]] ile tedavisi önerilir.<ref name="Richardson_2000">{{cite journal|url=http://www.aspcapro.org/mydocuments/c-veccs_july00.pdf|title=Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats|archive-date=1 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100401014830/http://www.aspcapro.org/mydocuments/c-veccs_july00.pdf|issue=4|pages=285–291|journal=Journal of Veterinary Emergency and Critical Care|year=2000|volume=10|doi=10.1111/j.1476-4431.2000.tb00013.x|vauthors=Richardson JA|url-status=dead}}</ref>

=== Köpekler ===
Parasetamolün [[Köpek|köpeklerde]] kas-iskelet sistemi ağrılarının tedavisinde aspirin kadar etkili olduğu bildirilmiştir.<ref name="smallani">{{cite book|title=Small Animal Clinical Pharmacology|pages=260–1|publisher=Elsevier Health Sciences|year=2002|isbn=978-0702025730|vauthors=Maddison JE, Page SW, Church D}}</ref> Köpeklerde kullanım için lisanslı bir parasetamol-kodein ürünü (marka adı Pardale-V)<ref name="Pardale">{{cite web|url=http://www.noahcompendium.co.uk/Dechra_Veterinary_Products/documents/S3428.html|title=Pardale-V Oral Tablets|access-date=20 January 2011|archive-date=22 November 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081122104413/http://www.noahcompendium.co.uk/Dechra_Veterinary_Products/documents/S3428.html|date=11 November 2010|work=NOAH Compendium of Data Sheets for Animal Medicines|publisher=The National Office of Animal Health (NOAH)|url-status=dead}}</ref> bir veteriner, eczacı veya başka bir kalifiye kişinin gözetimi altında satın alınabilir.<ref name="Pardale" /> Köpeklere sadece veteriner tavsiyesi üzerine ve son derece dikkatli bir şekilde uygulanmalıdır.<ref name="Pardale" />

Köpeklerde toksisitenin ana etkisi karaciğer hasarıdır ve GI ülserasyonu bildirilmiştir.<ref name="Richardson_2000" /><ref name="VetHumToxicol1998-Villar">{{cite journal|title=Ibuprofen, aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats|date=June 1998|issue=3|pages=156–62|journal=Veterinary and Human Toxicology|volume=40|pmid=9610496|vauthors=Villar D, Buck WB, Gonzalez JM}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://veterinarymedicine.dvm360.com/toxicology-brief-10-most-common-toxicoses-dogs|title=The 10 Most Common Toxicoses in Dogs|access-date=28 October 2019|archive-date=10 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110710160759/http://veterinarymedicine.dvm360.com/vetmed/Medicine/ArticleStandard/Article/detail/314007|date=March 2006|pages=142–148|journal=Veterinary Medicine|vauthors=Gwaltney-Brant S, Meadows I|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://veterinarymedicine.dvm360.com/vetmed/Medicine/ArticleStandard/Article/detail/651048|title=Ibuprofen toxicosis in dogs, cats, and ferrets|archive-date=10 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110710160815/http://veterinarymedicine.dvm360.com/vetmed/Medicine/ArticleStandard/Article/detail/651048|pages=580–586|journal=Veterinary Medicine|year=2004|vauthors=Dunayer E|url-status=live}}</ref> N-asetilsistein tedavisi, parasetamol alımından sonraki iki saat içinde uygulandığında köpeklerde etkilidir.<ref name="Richardson_2000" /><ref name="smallani" />

=== Yılanlar ===
[[Dosya:Brown_tree_snake_aerial_bait_cartridges.jpg|küçükresim| Ölü fareler ile 80 mg parasetamol tabletlerinden oluşan havadan yem kartuşları]]
Parasetamol [[Yılan|yılanlar]] için öldürücüdür ve [[Guam]]'daki istilacı [[kahverengi ağaç yılanı]] (''Boiga irregularis'') için kimyasal bir kontrol programı olarak önerilmiştir.<ref>{{cite journal|title=Risk assessment of an acetaminophen baiting program for chemical control of brown tree snakes on Guam: evaluation of baits, snake residues, and potential primary and secondary hazards|issue=17|pages=3827–3833|journal=Environ Sci Technol|year=2002|volume=36|pmid=12322757|doi=10.1021/es015873n|vauthors=Johnston J, Savarie P, Primus T, Eisemann J, Hurley J, Kohler D|bibcode=2002EnST...36.3827J}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.blogs.cnn.com/2010/09/07/tylenol-loaded-mice-dropped-from-air-to-control-snakes/|title=Tylenol-loaded mice dropped from air to control snakes|access-date=7 September 2010|archive-date=9 September 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100909031539/http://news.blogs.cnn.com/2010/09/07/tylenol-loaded-mice-dropped-from-air-to-control-snakes/|date=7 September 2010|work=CNN|vauthors=Lendon B|url-status=dead}}</ref> Yılanlar tarafından tüketilmek üzere öldürücü yem olarak helikopterle dağıtılan ölü farelerin içine 80 mg'lık dozlar yerleştirilmektedir.<ref>{{cite magazine|url=https://www.the-scientist.com/notebook/its-raining-mice-41065|title=It's Raining Mice|archive-date=15 May 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120515060208/http://the-scientist.com/2012/05/01/its-raining-mice/|date=1 May 2012|magazine=The Scientist|vauthors=Richards S|url-status=live}}</ref>

== Notlar ==
<references group="lower-alpha" responsive="1"></references>
{{Temiz}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|colwidth=30em}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons kategori|Paracetamol}}{{Analjezikler}}{{Otorite kontrolü}}
[[Kategori:Dünya Sağlık Örgütü ana ilaçları]]
[[Kategori:Fenoller]]
[[Kategori:Pestisitler]]
[[Kategori:Novartis markaları]]
[[Kategori:Hepatotoksinler]]
[[Kategori:Antipiretikler]]
[[Kategori:Antipiretikler]]
[[Kategori:Non steroidal antienflamatuar ilaçlar]]
[[Kategori:Analjezikler]]
[[Kategori:Asetanilidler]]
[[Kategori:Asetanilidler]]
[[Kategori:Dünya Sağlık Örgütü ana ilaçları]]
[[Kategori:Vikiveri'den ECHA InfoCard kimliği]]
[[Kategori:Standart olmayan hukuki duruma sahip ilaçlar]]
[[Kategori:Yerel INN varyantı olan ilaç bilgi kutusu]]
[[Kategori:Kaydedilmiş telaffuza sahip maddeler]]

Sayfanın 09.52, 7 Ocak 2024 tarihindeki hâli

Parasetamol
Klinik verisi
TelaffuzParasetamol: /ˌpærəˈsiːtəmɒl/
Asetaminofen: Listeni/əˌsiːtəˈmɪnəfɪn/
Ticari adlarTylenol, Parol, diğerleri[1]
Diğer adlarN-asetil-para-aminofenol (APAP), acetaminophen (USAN ABD)
AHFS/Drugs.comMonografi
MedlinePlusa681004
Lisans veri
Gebelik
kategorisi
Uygulama
yolu		Oral, rektal, intravenöz (IV)
İlaç sınıfıAnaljezikler ve antipiretikler
ATC kodu
Hukuki durum
Hukuki durum
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım%63-89[4]:73
Protein bağlanmaihmal edilebilir ila aşırı dozda %10-25[5]
MetabolizmaAğırlıklı olarak karaciğerde[8]
MetabolitlerAPAP gluk, APAP sülfat, APAP GSH, APAP sis, AM404, NAPQI[6]
Etki başlangıcıUygulama yoluna göre ağrı kesici başlangıcı:
oral - 37 dakika[7]
IV – 8 dakika[7]
Eliminasyon yarı ömrü1,9-2,5 saat[5]
Boşaltımİdrar[5]
Tanımlayıcılar
  • N-(4-hydroxyphenyl)acetamide
CAS Numarası
PubChem CID
PubChem SID
IUPHAR/BPS
DrugBank
ChemSpider
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
PDB ligand
CompTox Bilgi Paneli (EPA)
ECHA Bilgi Kartı100.002.870 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Kimyasal ve fiziksel veriler
FormülC8H9NO2
Mol kütlesi151,165 g·mol−1
3D model (JSmol)
Yoğunluk1,263 g/cm3
Erime noktası169 °C (336 °F) [9][10]
Suda çözünürlük
  • 7,21 g/kg (0 °C)[11]
  • 8,21 g/kg (5 °C)[11]
  • 9,44 g/kg (10 °C)[11]
  • 10,97 g/kg (15 °C)[11]
  • 12,78 g/kg (20 °C)[11]
  • ~14 mg/ml (20 °C)
 mg/mL (20 °C)
  • CC(=O)Nc1ccc(O)cc1
  • InChI=1S/C8H9NO2/c1-6(10)9-7-2-4-8(11)5-3-7/h2-5,11H,1H3,(H,9,10) 
  • Key:RZVAJINKPMORJF-UHFFFAOYSA-N 

Parasetamol (asetaminofen[a] veya para-hidroksiasetanilid) ateş ve hafif ila orta şiddette ağrı tedavisinde kullanılan opioid olmayan analjezik ve antipiretik bir ajandır.[12][13][14] Reçetesiz satılan yaygın bir ilaçtır ve yaygın marka isimleri arasında Tylenol ve Panadol bulunmaktadır.

Standart bir dozda parasetamol vücut ısısını sadece hafifçe düşürür;[13][15][16] bu açıdan ibuprofenden daha düşüktür[17] ve özellikle viral kaynaklı ateş bağlamında kullanımının faydaları belirsizdir.[13][18][19] Parasetamol akut hafif migrende ağrıyı hafifletebilir, ancak epizodik gerilim tipi baş ağrısında sadece hafif bir rahatlama sağlar.[20][21] Bununla birlikte, aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu, ağrının hafif olduğu her iki durumda da yardımcı olur ve bunlar için ilk basamak tedavi olarak önerilir.[22][23] Parasetamol ameliyat sonrası ağrı için etkilidir, ancak ibuprofenden daha düşüktür.[24] Parasetamol/ibuprofen kombinasyonu etki gücünde daha fazla artış sağlar ve tek başına her iki ilaçtan da üstündür.[24][25] Parasetamolün osteoartritte sağladığı ağrı kesici etkisi küçüktür ve klinik olarak önemsizdir.[14][26][27] Bel ağrısı, kanser ağrısı ve nöropatik ağrıda kullanımı lehine kanıtlar yetersizdir.[14][26][28][29][30][31]

Kısa vadede, parasetamol belirtildiği şekilde kullanıldığında güvenli ve etkilidir.[32] Kısa vadeli yan etkiler nadirdir ve ibuprofene benzerdir,[33] ancak parasetamol uzun süreli kullanım için tipik olarak nonsteroid antiinflamatuar ilaçlardan (NSAİİ) daha güvenlidir.[34] Parasetamol, ibuprofen gibi NSAİİ'leri tolere edemeyen hastalarda da sıklıkla kullanılır.[35][36] Kronik parasetamol tüketimi hemoglobin seviyesinde düşüşe, olası gastrointestinal kanamaya[37] ve anormal karaciğer fonksiyon testlerine neden olabilir. Bazı epidemiyolojik çalışmalar parasetamolü kardiyovasküler, renal ve gastrointestinal hastalıklarla ilişkilendirmiştir, ancak bunlar büyük ölçüde kafa karıştırıcı önyargılardan kaynaklanmaktadır ve kısa süreli parasetamol kullanımıyla önemsiz bir ilişkiye sahiptir.[36][37][38][39][40] Parasetamol, hipertansif hastalarda günde 4 gramlık bir dozda sistolik kan basıncını hafifçe artırabilir.[41][42] Hamilelik sırasında uzun süreli parasetamol kullanan kadınların çocuklarında astım ve gelişimsel ve üreme bozuklukları sıklığında artış gözlenmiştir, ancak bu artışın gerçek nedeninin parasetamol olup olmadığı belirsizdir.[41] Bazı çalışmalar, hamilelik sırasında parasetamol ile otizm spektrum bozukluğu ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu arasında bir ilişki olduğuna dair kanıtlar olduğunu öne sürerken, herhangi bir nedensel bağlantı kurmak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu açıkça ortaya koymaktadır;[43][44] bu da hamilelikte kullanımının mümkün olan en kısa süre için en düşük etkili dozla sınırlandırılması çağrısında bulunulmasına neden olmuştur.[41][45][46]

Bir yetişkin için önerilen maksimum günlük doz üç ila dört gramdır.[26][47][48] Daha yüksek dozlar karaciğer yetmezliği de dahil olmak üzere toksisiteye yol açabilir.[49] Parasetamol zehirlenmesi Batı dünyasında akut karaciğer yetmezliğinin en önde gelen nedenidir ve Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'da aşırı dozda ilaç alımlarının çoğunu oluşturmaktadır.[50][51][52]

Parasetamol ilk olarak 1878 yılında Harmon Northrop Morse tarafından veya muhtemelen 1852 yılında Charles Frédéric Gerhardt tarafından üretilmiştir.[53][54][55] Hem Amerika Birleşik Devletleri'nde hem de Avrupa'da ağrı ve ateş için en yaygın kullanılan ilaçtır.[56] Dünya Sağlık Örgütünün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.[57] Parasetamol, Tylenol ve Panadol gibi markaların yanı sıra jenerik bir ilaç olarak da mevcuttur.[58] 2020 yılında, 5 milyondan fazla reçete ile Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 118. ilaç olmuştur.[59][60]

Etimoloji

"Asetaminofen" kelimesi N-asetil aminofenolün kısaltılmış halidir ve ilk olarak 1955 yılında McNeil Laboratories tarafından üretilmiş ve pazarlanmıştır.[61]

"Parasetamol" kelimesi para-asetil-amino-fenol'ün kısaltılmış halidir[62] ve 1956 yılında Frederick Stearns & Co tarafından icat edilmiştir.[63]

Tıbbi kullanımlar

Ateş

Parasetamol ateşi düşürmek için tercih edilen bir ilaçtır. Bununla birlikte, özellikle yetişkinlerde ateş düşürücü özellikleri konusunda araştırma eksikliği bulunmaktadır.[13] Parasetamol ve genel pratisyenlikte ateş yönetimi üzerine yapılan en son inceleme (2008), faydalarının belirsiz olduğunu savunmuştur.[13] Buna ek olarak, soğuk algınlığı için kullanıldığında, parasetamol burun tıkanıklığını veya akıntısını hafifletebilir, ancak boğaz ağrısı, halsizlik, hapşırma veya öksürük gibi diğer soğuk algınlığı semptomlarını hafifletmez; ancak bu veriler düşük kalitededir.[64]

Kritik bakımdaki hastalarda, parasetamol vücut sıcaklığını kontrol müdahalelerine göre sadece 0,2-0,3 °C daha fazla düşürmüştür;[15] mortalitede bir fark olmamıştır. İnmeli ateşli hastalarda sonucu değiştirmemiştir.[65] Sepsiste parasetamol kullanımı için sonuçlar çelişkilidir: daha yüksek mortalite, daha düşük mortalite ve mortalitede değişiklik olmadığı bildirilmiştir.[15] Parasetamol, dang humması tedavisinde hiçbir fayda sağlamamış ve daha yüksek oranda karaciğer enzimi yükselmesine eşlik etmiştir: bu da potansiyel bir karaciğer hasarının işaretidir.[66] Genel olarak, hastanede yatan ateşli ve enfeksiyonlu hastalara parasetamol de dahil olmak üzere ateş düşürücü ilaçların rutin olarak uygulanmasını destekleyen bir bulgu yoktur.[19]

Ateşi olan çocuklarda parasetamolün etkinliği belirsizdir.[67] Parasetamol sadece vücut ısısını düşürmek amacıyla kullanılmamalıdır; ancak sıkıntılı görünen ateşli çocuklar için düşünülebilir.[68] Ateşli nöbetleri önlemez ve bu amaçla kullanılmamalıdır.[68][69] Standart bir parasetamol dozundan sonra çocuklarda vücut ısısının 0,2 °C düşmesinin, özellikle acil durumlarda, şüpheli bir değeri olduğu görülmektedir.[13] Buna dayanarak, bazı doktorlar sıcaklığı 0,7 °C'ye kadar düşürebilecek daha yüksek dozların kullanılmasını savunmaktadır.[16] Meta-analizler, 2 yaşından küçük çocuklar da dahil olmak üzere çocuklarda parasetamolün ibuprofenden daha az etkili olduğunu (başka bir analize göre marjinal olarak daha az etkili[70]) ve eşdeğer güvenliğe sahip olduğunu göstermiştir.[71][17] Astım şiddetlenmesi her iki ilaç için de benzer sıklıkta ortaya çıkmaktadır.[72] Parasetamol ve ibuprofenin 5 yaşın altındaki çocuklara aynı anda birlikte verilmesi önerilmez, ancak gerekirse dozlar değiştirilebilir.[68]

Ateş

Parasetamol, baş ağrısı, kas ağrıları, küçük artrit ağrıları, diş ağrıları gibi hafif ve orta şiddetteki ağrıların yanı sıra soğuk algınlığı, grip, burkulma ve dismenore kaynaklı ağrıların giderilmesinde kullanılır.[73] Kronik ağrının tedavisine yönelik kanıtlar yetersiz olduğundan, özellikle akut hafif ve orta şiddetteki ağrılar için önerilmektedir.[14]

Kas-iskelet sistemi ağrıları

Osteoartritte sadece küçük ve klinik olarak önemli olmayan faydalar sağladığı görülmektedir.[14][26] Amerikan Romatoloji Koleji ve Artrit Vakfının osteoartrit tedavisine yönelik kılavuzu, parasetamolün klinik çalışmalarındaki etki boyutunun çok küçük olduğunu ve bunun da çoğu birey için etkisiz olduğunu gösterdiğini belirtmektedir.[27] Kılavuz, nonsteroidal antiinflamatuar ilaçları tolere edemeyenlere kısa süreli ve epizodik kullanım için parasetamolü şartlı olarak önermektedir. Düzenli olarak kullanan kişiler için karaciğer toksisitesinin izlenmesi gerekmektedir.[27] Esasen aynı tavsiye EULAR tarafından el osteoartriti için de yayınlanmıştır.[74] Benzer şekilde, diz osteoartriti tedavisi için ESCEO algoritması, parasetamol kullanımının yalnızca kısa süreli kurtarma analjezisi ile sınırlandırılmasını önermektedir.[75]

Parasetamol akut bel ağrısı için etkisizdir.[14][28] Kronik veya radiküler bel ağrısı için kullanımını değerlendiren hiçbir randomize klinik çalışma yoktur ve parasetamol lehine kanıtlar eksiktir.[26][28][29]

Bağ ağrısı

Parasetamol akut migren için etkilidir:[20] kontrol grubundaki %20'lik orana kıyasla, bir saat içinde insanların %39'u ağrıda rahatlama yaşamaktadır.[76] Aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu da "güçlü etkinlik kanıtlarına sahiptir ve migren için ilk basamak tedavi olarak kullanılabilir".[22] Parasetamol tek başına, sık sık baş ağrısı çekenlerde epizodik gerilim tipi baş ağrısını sadece biraz hafifletmektedir.[21] Bununla birlikte, aspirin/parasetamol/kafein kombinasyonu hem tek başına parasetamolden hem de plasebodan daha üstündür ve gerilim tipi baş ağrısında anlamlı bir rahatlama sağlar: İlacın uygulanmasından 2 saat sonra, parasetamol kullananların %21'i ve plasebo kullananların %18'i ile karşılaştırıldığında, kombinasyonu kullananların %29'u ağrısızdı.[77] Alman, Avusturya ve İsviçre baş ağrısı dernekleri ve Alman Nöroloji Derneği, bu kombinasyonu gerilim tipi baş ağrısının kendi kendine tedavisi için "vurgulanmış" bir ilaç olarak önermektedir; parasetamol/kafein kombinasyonu "ilk tercih edilen ilaç", parasetamol ise "ikinci tercih edilen ilaç"tır.[23]

Diş ve diğer ameliyat sonrası ağrılar

Diş ameliyatı sonrası ağrı, analjeziklerin diğer akut ağrı türleri üzerindeki etkisi için güvenilir bir model sağlar.[78] Bu tür ağrıların giderilmesinde parasetamol ibuprofenden daha düşüktür.[24] Nonsteroid antiinflamatuar ilaçların (NSAİİ'ler) tam terapötik dozları ibuprofen, naproksen veya diklofenak, diş ağrısı için sıklıkla reçete edilen parasetamol/kodein kombinasyonundan açıkça daha etkilidir.[79] Parasetamol ve NSAİİ ibuprofen veya diklofenak kombinasyonları umut vericidir ve muhtemelen tek başına parasetamol veya NSAİİ'den daha iyi ağrı kontrolü sağlar.[24][25][80][81] Ayrıca, parasetamol/ibuprofen kombinasyonu, parasetamol/kodein ve ibuprofen/kodein kombinasyonlarından daha üstün olabilir.[25]

Diş ve diğer ameliyatları içeren genel ameliyat sonrası ağrı üzerine yapılan bir meta-analiz, parasetamol/kodein kombinasyonunun tek başına parasetamolden daha etkili olduğunu göstermiştir: plasebo sadece %7 oranında yardımcı olurken, katılımcıların %53'üne kadar önemli ölçüde ağrı kesici sağlamıştır.[82]

Diğer ağrılar

Parasetamol yenidoğan bebeklerde prosedürel ağrıyı dindirmede başarısızdır.[83][84] Doğum sonrası perine ağrısı için parasetamol, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlardan (NSAID'ler) daha az etkili görünmektedir.[85]

Parasetamolün kanser ağrısı ve nöropatik ağrı için kullanımını destekleyen veya reddeden çalışmalar eksiktir.[30][31] Acil serviste akut ağrı kontrolü için intravenöz parasetamol formunun kullanımı lehine sınırlı kanıt vardır.[86] Parasetamolün kafein ile kombinasyonu, akut ağrı tedavisinde tek başına parasetamolden daha üstündür.[87]

Patent duktus arteriyozus

Parasetamol patent duktus arteriosusta duktal kapanmaya yardımcı olur. Bu amaçla ibuprofen veya indometazin kadar etkilidir, ancak ibuprofenden daha az gastrointestinal kanamaya neden olur.[88] Bununla birlikte, aşırı düşük doğum ağırlıklı ve gebelik yaşına sahip bebeklerde kullanımı daha fazla çalışma gerektirmektedir.[88]

Advers etkiler

Bulantı ve karın ağrısı gibi gastrointestinal advers etkiler yaygındır ve sıklıkları ibuprofene benzerdir.[36] Risk alma davranışında artış mümkündür.[89] ABD Gıda ve İlaç Dairesine göre, ilaç Stevens-Johnson sendromu ve toksik epidermal nekroliz gibi nadir ve muhtemelen ölümcül cilt reaksiyonlarına neden olabilir,[90] Rechallenge testleri ve Amerikan ancak Fransız farmakovijilans veri tabanlarının bir analizi bu reaksiyonların riskini göstermiştir.[90][91]

Osteoartrit için yapılan klinik çalışmalarda, advers etki bildiren katılımcıların sayısı parasetamol ve plasebo kullananlar için benzerdi. Bununla birlikte, anormal karaciğer fonksiyon testleri (karaciğerde bir miktar iltihaplanma veya hasar olduğu anlamına gelir) parasetamol kullananlarda neredeyse dört kat daha fazlaydı, ancak bu etkinin klinik önemi belirsizdir.[39] Diz ağrısı için 13 haftalık parasetamol tedavisinden sonra, katılımcıların %20'sinde gastrointestinal kanamaya işaret eden hemoglobin seviyesinde düşüş gözlenmiştir, bu oran ibuprofen grubuna benzerdir.[37]

Kontrollü çalışmaların yokluğu nedeniyle, parasetamolün uzun vadeli güvenliği hakkındaki bilgilerin çoğu gözlemsel çalışmalardan gelmektedir.[36] Bunlar, artan parasetamol dozuyla birlikte mortalitenin yanı sıra kardiyovasküler (inme, miyokard enfarktüsü), gastrointestinal (ülser, kanama) ve renal advers etkilerin arttığına dair tutarlı bir modele işaret etmektedir.[36][37][40] Parasetamol kullanımı 1,9 kat daha yüksek peptik ülser riski ile ilişkilidir.[36] Düzenli olarak daha yüksek dozda (günde 2-3 g'dan fazla) alanlarda gastrointestinal kanama ve diğer kanama olayları riski çok daha yüksektir (3,6-3,7 kat).[41] Meta-analizler, parasetamolün böbrek yetmezliği riskini %23[92] ve böbrek kanseri riskini %28 oranında artırabileceğini göstermektedir.[40]

Parasetamol özellikle aşırı dozda karaciğer için tehlikelidir, ancak aşırı doz olmasa bile bu ilacı kullananlarda karaciğer nakli gerektiren akut karaciğer yetmezliği, nonsteroid antiinflamatuvar ilaç kullananlara göre daha sık gelişebilir.[35] Parasetamol kan basıncını ve kalp atış hızını hafif ama önemli ölçüde artırır.[36] Gözlemsel çalışmaların çoğu, kronik olarak kullanıldığında, ileriye dönük randomize doğrulanmış bir çalışmada doğrulandığı gibi, hipertansiyon gelişme riskini artırabileceğini göstermektedir.[42] Yüksek dozda risk daha yüksektir.[41]

Çocuklarda parasetamol kullanımı ile astım arasındaki ilişki tartışma konusu olmuştur.[93] Bununla birlikte, en son araştırmalar herhangi bir ilişki olmadığını[94] ve çocuklarda parasetamol sonrası astım alevlenmelerinin sıklığının diğer bir sık kullanılan ağrı kesici ibuprofen sonrası ile aynı olduğunu göstermektedir.[72]

Hamilelikte kullanım

Gebelikte parasetamol güvenliği artan bir inceleme altındadır. İlk üç aylık dönemde parasetamol kullanımı ile olumsuz gebelik sonuçları veya doğum kusurları arasında bir bağlantı yok gibi görünmektedir. Bununla birlikte, hamilelik sırasında uzun süreli parasetamol kullanan kadınların çocuklarında astım, gelişimsel ve üreme bozukluklarında olası bir artış olduğuna dair göstergeler mevcuttur.[41]

Annenin hamilelik sırasında parasetamol kullanması çocukluk çağı astım riskinin artmasıyla ilişkilidir,[95][96] ancak parasetamolün kullanılabileceği maternal enfeksiyonlar da öyledir ve bu etkileri ayırmak zordur.[41] Parasetamol, küçük ölçekli bir meta-analizde otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, hiperaktivite semptomları ve davranış bozukluğunda %20-30 artışla da ilişkilendirilmiştir; daha geniş bir demografik grubun kullanıldığı bir meta-analizde bu ilişki daha düşüktür, ancak bunun nedensel bir ilişki olup olmadığı belirsizdir ve bulgularda potansiyel bir yanlılık söz konusudur.[41][97][98]

Çalışmaların çokluğu, tutarlılığı ve sağlam tasarımlarının, parasetamolün bu nörogelişimsel bozuklukların riskinde artışa neden olduğu yönünde güçlü bir kanıt sağladığı yönünde bir argüman da bulunmaktadır.[43][44] Hayvan deneylerinde, parasetamol fetal testosteron üretimini bozmaktadır ve birkaç epidemiyolojik çalışma kriptorşidizmi annenin ikinci trimesterde iki haftadan fazla parasetamol kullanımıyla ilişkilendirmiştir. Öte yandan, birkaç çalışma herhangi bir ilişki bulamamıştır.[41]

Ortak tavsiye, gebelikte uzun süreli parasetamol kullanımından kaçınılması ve sadece gerektiğinde, en düşük etkili dozda ve en kısa süreyle kullanılması yönünde görünmektedir.[41][45][46]

Doz aşımı

Ana madde: Parasetamol zehirlenmesi

Parasetamolün aşırı dozda alınması, sağlıklı yetişkinler için önerilen günlük maksimum parasetamol dozundan (üç veya dört gram) daha fazla alınmasından kaynaklanır[47][48] ve potansiyel olarak ölümcül karaciğer hasarına neden olabilir.[99][100] Tek bir doz 1000 mg'ı geçmemeli ve dozlar dört saatten daha kısa aralıklarla alınmamalıdır.[47] Yetişkinlerde görülen aşırı dozların çoğu intihar girişimleriyle bağlantılı olsa da birçok vaka kazara meydana gelmekte ve genellikle uzun bir süre boyunca birden fazla parasetamol içeren ürünün kullanılmasından kaynaklanmaktadır.[101]

Parasetamol toksisitesi Batı dünyasında akut karaciğer yetmezliğinin en önde gelen nedenidir ve Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avustralya ve Yeni Zelanda'da aşırı dozda ilaç alımlarının çoğunu oluşturmaktadır.[50][51][52][102] Parasetamol doz aşımı, ABD'deki zehir kontrol merkezlerine diğer farmakolojik maddelerin doz aşımından daha fazla çağrı yapılmasına neden olmaktadır.[103] FDA'ya göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde "1990'larda asetaminofenle ilişkili aşırı dozlar nedeniyle yılda 56.000 acil servis ziyareti, 26.000 hastaneye yatış ve 458 ölüm [gerçekleşmiştir]. Bu tahminler dahilinde, kasıtsız asetaminofen doz aşımı acil servis ziyaretlerinin yaklaşık %25'ini, hastaneye yatışların %10'unu ve ölümlerin %25'ini oluşturmuştur."[104]

Aşırı dozlar sıklıkla reçeteli opioidlerin yüksek dozda eğlence amaçlı kullanımıyla ilişkilidir, çünkü bu opioidler çoğunlukla parasetamol ile kombine edilmektedir.[105] Aşırı doz riski, sık alkol tüketimiyle daha da artabilir.[106]

Tedavi edilmeyen parasetamol doz aşımı uzun ve ağrılı bir hastalıkla sonuçlanır. Parasetamol toksisitesinin belirti ve semptomları başlangıçta olmayabilir veya spesifik olmayan semptomlar olabilir. Aşırı dozun ilk belirtileri genellikle alımdan birkaç saat sonra, akut karaciğer yetmezliği başladığında bulantı, kusma, terleme ve ağrı ile başlar.[107] Aşırı dozda parasetamol alan kişiler uykuya dalmaz veya bilinçlerini kaybetmezler, ancak parasetamol ile intihara teşebbüs eden çoğu kişi yanlışlıkla ilaç tarafından bilinçsiz hale getirileceklerine inanmaktadır.[108][109]

Tedavi, parasetamolün vücuttan atılmasını ve glutatyonun yenilenmesini amaçlamaktadır.[109] Kişi aşırı dozdan kısa süre sonra hastaneye gelirse, parasetamol emilimini azaltmak için aktif kömür kullanılabilir. Panzehir olan asetilsistein (N-asetilsistein veya NAC olarak da adlandırılır), glutatyon için bir öncü görevi görerek vücudun karaciğerdeki olası hasarı önlemek veya en azından azaltmak için yeterince yenilenmesine yardımcı olurken; karaciğerdeki hasar ciddi hale gelirse genellikle karaciğer nakli gerekir.[50][110]

NAC genellikle bir tedavi nomogramı (biri risk faktörleri olan kişiler için, diğeri olmayanlar için) izlenerek verilirdi, ancak risk faktörlerinin kullanımını destekleyen kanıtlar zayıf ve tutarsız olduğundan ve risk faktörlerinin çoğunun klinik uygulamada yeterli kesinlikte belirlenmesi zor olduğundan nomogramın kullanımı artık önerilmemektedir.[111][112] Parasetamolün toksisitesi kinon metaboliti NAPQI'den kaynaklanmaktadır ve NAC da bunun nötralize edilmesine yardımcı olmaktadır.[109] Böbrek yetmezliği de olası bir yan etkidir.[106]

Etkileşimler

Metoklopramid gibi prokinetik ajanlar gastrik boşalmayı hızlandırır, parasetamol pik kan plazma konsantrasyonuna (Cmax) kadar geçen süreyi (tmax) kısaltır ve Cmax'ı artırır. Propantelin ve morfin gibi gastrik boşalmayı yavaşlatan ilaçlar tmax'ı uzatır ve Cmax'ı azaltır.[113][114] Morfin ile etkileşim, hastaların parasetamolün terapötik konsantrasyonuna ulaşamamasına neden olabilir; metoklopramid ve propantelin ile etkileşimlerin klinik önemi belirsizdir.[114]

Sitokrom indükleyicilerinin parasetamol metabolizmasının NAPQI'ye toksik yolunu artırabileceğine dair şüpheler vardır (bkz. Parasetamol#Farmakokinetik). Genel olarak, bu şüpheler doğrulanmamıştır.[114] İncelenen indükleyicilerden fenobarbital, primidon, izoniazid ve muhtemelen sarı kantaron için parasetamol doz aşımında potansiyel olarak artmış karaciğer toksisitesine dair kanıtlar mevcuttur.[115] Öte yandan, anti-tüberküloz ilaç izoniazid NAPQI oluşumunu %70 oranında azaltmaktadır.[114]

Ranitidin, parasetamolün eğri altındaki alanını (EAA) 1,6 kat artırmıştır. EAA artışları nizatidin ve sisaprid ile de gözlenmiştir. Bu etki, bu ilaçların parasetamolün glukuronidasyonunu inhibe etmesiyle açıklanmaktadır.[114]

Parasetamol, etinilestradiolün plazma konsantrasyonlarını sülfasyonunu inhibe ederek %22 oranında artırır.[114] Parasetamol, varfarin tedavisi sırasında INR'yi artırır ve haftada en fazla 2 g ile sınırlandırılmalıdır.[116][117][118]

Farmakoloji

Farmakodinamik

Parasetamolün etkilerini iki mekanizma aracılığıyla gösterdiği görülmektedir: siklooksijenaz inhibisyonu ve metaboliti N-araşidonoilfenolamin (AM404) etkileri.[119]

Birinci mekanizmayı destekleyen parasetamol, farmakolojik olarak ve yan etkileri bakımından COX-1 ve COX-2 enzimlerini inhibe ederek etki gösteren klasik nonsteroid antiinflamatuar ilaçlara (NSAİİ) ve özellikle seçici COX-2 inhibitörlerine yakındır. Parasetamol, COX-1 ve COX-2 enzimlerinin aktif formunu azaltarak prostaglandin sentezini inhibe eder. Bu sadece araşidonik asit ve peroksit konsantrasyonu düşük olduğunda gerçekleşir. Bu koşullar altında, COX-2 siklooksijenazın baskın formudur, bu da parasetamolün belirgin COX-2 seçiciliğini açıklar. İnflamasyon koşulları altında, peroksit konsantrasyonu yüksektir ve bu da parasetamolün azaltıcı etkisine karşı koyar. Buna göre, parasetamolün antiinflamatuar etkisi hafiftir.[119][120] Parasetamolün antiinflamatuar etkisinin (COX inhibisyonu yoluyla) öncelikle vücudun periferik bölgelerini değil merkezi sinir sistemini hedef aldığı bulunmuştur, bu da mide kanaması gibi geleneksel NSAID'lerle ilişkili yan etkilerin eksikliğini açıklamaktadır.

İkinci mekanizma parasetamol metaboliti AM404 üzerinde yoğunlaşmaktadır. Bu metabolit hayvanların beyinlerinde ve parasetamol alan insanların beyin-omurilik sıvısında tespit edilmiştir.[119][121] Beyinde, yağ asidi amid hidrolazın etkisiyle başka bir parasetamol metaboliti 4-aminofenolden oluşur.[119]

AM404, CB1 ve CB2 kannabinoid reseptörlerinin zayıf bir agonisti, endokannabinoid taşıyıcının bir inhibitörü ve TRPV1 reseptörünün güçlü bir aktivatörüdür.[119] Bu ve diğer araştırmalar, kannabinoid sistemin ve TRPV1'in parasetamolün analjezik etkisinde önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir.[119][122]

2018 yılında Suemaru ve arkadaşları, farelerde parasetamolün TRPV1 reseptörlerinin aktivasyonu[123] ve nöronların hiperpolarizasyonu ile nöronal uyarılabilirlikte azalma yoluyla antikonvülsan etki gösterdiğini bulmuştur.[124] Asetaminofenin antikonvülzan etkisinin kesin mekanizması açık değildir. Suemaru ve arkadaşlarına göre, asetaminofen ve aktif metaboliti AM404 farelerde pentilenetetrazol ile indüklenen nöbetlere karşı doza bağlı bir antikonvülzan aktivite göstermektedir.[123]

Farmakokinetik

Parasetamol ağız yoluyla alındıktan sonra ince bağırsaktan hızla emilirken, mideden emilimi ihmal edilebilir düzeydedir. Bu nedenle emilim oranı midenin boşalmasına bağlıdır. Yiyecekler midenin boşalmasını ve emilimi yavaşlatır, ancak emilen toplam miktar aynı kalır.[125] Aynı deneklerde, parasetamolün en yüksek plazma konsantrasyonuna açken 20 dakika sonra ulaşılırken, tokken 90 dakika sonra ulaşılmıştır. Yüksek karbonhidratlı (ancak yüksek proteinli veya yüksek yağlı olmayan) yiyecekler parasetamolün en yüksek plazma konsantrasyonunu dört kat azaltmaktadır. Açlık durumunda bile, parasetamolün emilim hızı değişkendir ve formülasyona bağlıdır; maksimum plazma konsantrasyonuna 20 dakika ila 1,5 saat sonra ulaşılır.[5]

Parasetamolün biyoyararlanımı doza bağlıdır: 500 mg doz için %63'ten 1000 mg doz için %89'a yükselir.[5] Plazma terminal eliminasyon yarı ömrü 1.9-2.5 saattir[5] ve dağılım hacmi kabaca 50 L'dir.[126] Proteine bağlanma, %15-21'e ulaşabildiği aşırı doz koşulları dışında ihmal edilebilir düzeydedir.[5] Tipik bir parasetamol dozundan sonra serumdaki konsantrasyon genellikle 30 μg/mL'nin (200 μmol/L) altında zirve yapar.[127] 4 saat sonra konsantrasyon genellikle 10 μg/mL'den (66 μmol/L) azdır.[127]

Parasetamol metabolizmasının önemli yolları

Parasetamol esas olarak karaciğerde glukuronidasyon ve sülfasyon yoluyla metabolize edilir ve ürünler daha sonra idrarla atılır (bkz. sağdaki şema). İlacın sadece %2-5'i idrarla değişmeden atılır.[5] UGT1A1 ve UGT1A6 tarafından gerçekleştirilen glukuronidasyon, ilaç metabolizmasının %50-70'ini oluşturur. Parasetamolün ilave %25-35'i SULT1A1, SULT1A3 ve SULT1E1 sülfasyon enzimleri tarafından sülfata dönüştürülür.[128]

Başta CYP2E1 olmak üzere sitokrom P450 enzimleri tarafından oksidasyonun küçük bir metabolik yolu (%5-15) NAPQI (N-asetil-p-benzokinon imin) olarak bilinen toksik bir metabolit oluşturur.[128] NAPQI, parasetamolün karaciğer toksisitesinden sorumludur. Normal parasetamol dozlarında, NAPQI glutatyon ile konjugasyon yoluyla hızla detoksifiye edilir. Toksik olmayan konjugat APAP-GSH safrada alınır ve idrarla atılan merkapturik ve sistein konjugatlarına daha da parçalanır. Aşırı dozda, glutatyon oluşan büyük miktarda NAPQI tarafından tüketilir ve NAPQI karaciğer hücrelerinin mitokondri proteinlerine bağlanarak oksidatif strese ve toksisiteye neden olur.[128]

Metabolizmanın küçük ama önemli bir başka yönü de parasetamolün %1-2'sinin p-aminofenol oluşturmak üzere deasetilasyonudur. p-Aminofenol daha sonra beyinde yağ asidi amid hidrolaz tarafından parasetamolün analjezik etkisinden kısmen sorumlu olabilecek bir bileşik olan AM404'e dönüştürülür.[126]

Kimya

Sentez

Klasik yöntemler

Parasetamol üretimi için klasik yöntemler

Parasetamol üretimi için klasik yöntemler, son adım olarak 4-aminofenolün asetik anhidrit ile asetilasyonunu içerir. 4-aminofenolün nasıl hazırlandığı konusunda farklılık gösterirler. Bir yöntemde, fenolün nitrik asit ile nitrasyonu, Raney nikeli üzerinde hidrojenasyon yoluyla 4-aminofenole indirgenen 4-nitrofenolü verir. Başka bir yöntemde, nitrobenzen elektrolitik olarak indirgenerek doğrudan 4-aminofenol elde edilir. Ek olarak, 4-nitrofenol mutlak etanol veya etil asetat içinde kalay (II) klorür ile seçici olarak indirgenerek %91 verimle 4-aminofenol elde edilebilir.[129][130][131]

Celanese sentezi

Celanese'de geliştirilen alternatif bir endüstriyel sentez, öncelikle fenolün hidrojen florür varlığında asetik anhidrit ile bir ketona doğrudan asilasyonunu, ardından ketonun hidroksilamin ile bir ketoksime dönüştürülmesini ve son olarak setoksimin para-asetilaminofenol ürününe asit katalizli Beckmann yeniden düzenlenmesini içerir.[129][132]

Parasetamolün hazırlanması için Celanese yöntemi

Tepkimeler

Mikroskop altında parasetamol kristalleri (sulu bir çözeltiden kristalize edilmiştir)

4-Aminofenol, parasetamolün amid hidrolizi ile elde edilebilir. Bu reaksiyon aynı zamanda idrar örneklerinde parasetamolü belirlemek için de kullanılır: Hidroklorik asit ile hidrolizden sonra 4-aminofenol, amonyak çözeltisinde bir fenol türevi, örneğin salisilik asit ile reaksiyona girerek hava ile oksitlenme altında bir indofenol boyası oluşturur.[133]

Tarihçe

Julius Axelrod (resimde) ve Bernard Brodie, asetanilid ve fenasetinin her ikisinin de daha iyi tolere edilen bir analjezik olan parasetamole metabolize olduğunu göstermiştir.

Asetanilid, analjezik ve antipiretik özelliklere sahip olduğu tesadüfen bulunan ilk anilin türeviydi ve 1886 yılında Cahn & Hepp tarafından Antifebrin adı altında hızla tıbbi uygulamaya sokuldu.[134] Ancak kabul edilemez toksik etkileri - en endişe verici olanı methemoglobinemiye bağlı siyanoz, methemoglobin olarak adlandırılan ferrik [Fe3+] durumdaki hemoglobinin artması, oksijeni bağlayamaz ve böylece dokuya genel oksijen taşınmasını azaltır - daha az toksik anilin türevlerinin araştırılmasına yol açtı.[135] Bazı raporlar Cahn & Hepp veya Charles Gerhardt adlı bir Fransız kimyagerin ilk olarak 1852 yılında parasetamol sentezlediğini belirtmektedir.[54][55]

Harmon Northrop Morse, 1877 yılında Johns Hopkins Üniversitesinde p-nitrofenolün buzlu asetik asit içinde kalay ile indirgenmesi yoluyla parasetamolü sentezledi,[136][137] ancak klinik farmakolog Joseph von Mering 1887 yılına kadar parasetamolü insanlar üzerinde denemedi.[135] 1893 yılında von Mering, parasetamolün bir başka anilin türevi olan fenasetin ile klinik sonuçlarını bildiren bir makale yayınladı.[138] Von Mering, fenasetinden farklı olarak parasetamolün methemoglobinemi üretmeye hafif bir eğilimi olduğunu iddia etti. Parasetamol daha sonra fenasetin lehine hızla bir kenara bırakıldı. Fenasetin satışları Bayer'i lider bir ilaç şirketi haline getirdi.[139]

Von Mering'in iddiaları, Amerika Birleşik Devletleri'nden iki araştırmacı ekibi asetanilid ve fenasetin metabolizmasını analiz edene kadar yarım yüzyıl boyunca tartışmasız kaldı.[139] 1947'de David Lester ve Leon Greenberg, parasetamolün insan kanında asetanilidin ana metaboliti olduğuna dair güçlü kanıtlar buldular ve sonraki bir çalışmada albino sıçanlara verilen yüksek doz parasetamolün methemoglobinemiye neden olmadığını bildirdiler.[140]

1948 yılında Bernard Brodie, Julius Axelrod ve Frederick Flinn, parasetamolün insanlarda asetanilidin ana metaboliti olduğunu doğrulamış ve öncüsü kadar etkili bir analjezik olduğunu ortaya koymuşlardır.[141][142][143] Ayrıca methemoglobineminin insanlarda esas olarak başka bir metabolit olan fenilhidroksilamin tarafından üretildiğini öne sürmüşlerdir. Brodie ve Axelrod'un 1949'daki bir sonraki makalesi, fenasetinin de parasetamole metabolize olduğunu ortaya koydu.[144] Bu, parasetamolün "yeniden keşfedilmesine" yol açtı.[145]

Parasetamol ilk olarak 1950 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde parasetamol, aspirin ve kafeinin bir kombinasyonu olan Triagesic adı altında pazarlanmıştır.[137] 1951'de üç kullanıcının agranülositoz kan hastalığına yakalandığına dair raporlar parasetamolün piyasadan kaldırılmasına yol açmış ve hastalığın bununla ilgisi olmadığının anlaşılması birkaç yıl almıştır.[137] Ertesi yıl, 1952'de, parasetamol reçeteli bir ilaç olarak ABD pazarına geri döndü.[145] Birleşik Krallık'ta parasetamol 1956 yılında Sterling-Winthrop Co. tarafından Panadol adıyla pazarlanmaya başlandı, sadece reçeteyle satılıyordu ve çocuklar ve ülseri olan kişiler için güvenli olduğu için aspirine tercih ediliyordu.[146][147] 1963 yılında parasetamol İngiliz Farmakopesi'ne eklenmiş ve o zamandan beri az yan etkisi olan ve diğer farmasötik ajanlarla çok az etkileşime giren bir analjezik ajan olarak popülerlik kazanmıştır.[146][137]

Parasetamolün güvenliğine ilişkin endişeler 1970'lere kadar yaygın olarak kabul görmesini geciktirdi, ancak 1980'lerde parasetamol satışları Birleşik Krallık da dahil olmak üzere birçok ülkede aspirin satışlarını aştı. Buna, analjezik nefropati ve hematolojik toksisitenin nedeni olarak suçlanan fenasetinin ticari ölümü eşlik etti.[135] ABD'de 1955'ten beri[145] (başka bir kaynağa göre 1960[148]) reçetesiz satılan parasetamol yaygın bir ev ilacı haline gelmiştir.[149] Sterling Winthrop 1988 yılında Eastman Kodak tarafından satın alınmış ve 1994 yılında reçetesiz ilaç hakları SmithKline Beecham'a satılmıştır.[150]

Haziran 2009'da bir FDA danışma komitesi, insanları potansiyel toksik etkilerden korumaya yardımcı olmak için Amerika Birleşik Devletleri'nde parasetamol kullanımına yeni kısıtlamalar getirilmesini tavsiye etmiştir. Maksimum tek yetişkin dozu 1000 mg'dan 650 mg'a düşürülürken, parasetamol ve diğer ürünlerin kombinasyonları yasaklanacaktı. Komite üyeleri, o sırada mevcut olan maksimum parasetamol dozajlarının karaciğer fonksiyonlarında değişikliklere yol açtığının gösterilmiş olmasından özellikle endişe duymaktaydı.[151]

Ocak 2011'de FDA, parasetamol içeren reçeteli kombinasyon ürünlerinin üreticilerinden parasetamol miktarını tablet veya kapsül başına 325 mg'dan fazla olmayacak şekilde sınırlamalarını istemiş ve üreticilerin tüm reçeteli kombinasyon parasetamol ürünlerinin etiketlerini potansiyel ciddi karaciğer hasarı riski konusunda uyaracak şekilde güncellemelerini zorunlu tutmaya başlamıştır.[152][153][154][155][156] Üreticilerin reçeteli ilaç ürünlerindeki parasetamol miktarını dozaj birimi başına 325 mg ile sınırlamaları için üç yılları vardı.[153][155]

Kasım 2011'de İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu, İngiltere'de çocuklar için sıvı parasetamol dozajını revize etmiştir.[157]

Eylül 2013'te This American Life adlı radyo programının "Use Only as Directed" adlı bölümünde aşırı dozda parasetamol kullanımından kaynaklanan ölümlere dikkat çekilmiştir.[158] Bu haberi ProPublica tarafından hazırlanan iki rapor takip etti: "FDA uzun zamandır asetaminofenin risklerini gösteren çalışmalardan haberdardır. Johnson & Johnson'ın bir bölümü olan Tylenol'ün üreticisi McNeil Consumer Healthcare de öyle"[159] ve "Tylenol'ün üreticisi McNeil ... güvenlik uyarılarına, dozaj kısıtlamalarına ve ilaç kullanıcılarını korumaya yönelik diğer önlemlere defalarca karşı çıkmıştır."[160]

COVID-19 pandemisi sırasında, bilim camiasında bazıları tarafından COVID-19 semptomlarını tedavi etmek için etkili bir analjezik ilaç olduğu düşünülmüş, ancak bunun kanıtlanmadığı görülmüştür.[161][162][163][164]

Toplum ve kültür

Adlandırma

Parasetamol, Avustralya Onaylı Adı[165] ve Britanya Onaylı Adı'nın[166] yanı sıra DSÖ tarafından ve diğer birçok ülkede kullanılan uluslararası tescilli olmayan addır; asetaminofen, Amerika Birleşik Devletleri Kabul Edilen Adı[166] ve Japon Kabul Edilen Adı'dır ve ayrıca genellikle Kanada,[166] Venezuela, Kolombiya ve İran'da kullanılan addır.[166][167] Hem parasetamol hem de asetaminofen, bileşiğin kimyasal adı olan para-asetilaminofenolün kısaltmasıdır. Amerika Birleşik Devletleri'nde eczacılar tarafından kullanılan APAP kısaltması [N-]asetil-para-aminofenol alternatif kimyasal adından gelmektedir.[168]

Mevcut formlar

Ayrıca bakınız: Parasetamol marka isimleri
Tylenol 500 mg kapsül
Panadol 500 mg tablet
Karşılaştırma için: Saf ilaç renksiz kristal bir tozdur.

Parasetamol oral, fitil ve intravenöz formlarda mevcuttur.[169] İntravenöz parasetamol Amerika Birleşik Devletleri'nde Ofirmev markası altında satılmaktadır.[170]

Bazı formülasyonlarda parasetamol, bazen co-codamol (BAN) ve Avustralya'da Panadeine olarak adlandırılan opiat kodein ile birleştirilir. ABD'de bu kombinasyon sadece reçete ile alınabilmektedir.[171] 1 Şubat 2018 itibarıyla, kodein içeren ilaçlar Avustralya'da da sadece reçeteyle satılır hale gelmiştir.[172] Parasetamol ayrıca ko-didramol (Britanya Onaylı Adı (BAN)), oksikodon[173] veya hidrokodon[174] olarak adlandırılan dihidrokodein gibi diğer opioidlerle de kombine edilmektedir.[175] Çok yaygın olarak kullanılan bir başka analjezik kombinasyonu da propoksifen napsilat ile birlikte parasetamolü içerir.[176] Parasetamol, kodein ve doksilamin süksinat kombinasyonu da mevcuttur.[177]

Parasetamol bazen fenilefrin hidroklorür ile kombine edilir.[178] Bazen bu kombinasyona askorbik asit,[178][179] kafein,[180][181] klorfeniramin maleat[182] veya guaifenesin[183][184][185] gibi üçüncü bir etken madde eklenir.

Veterinerlikte kullanım

Kediler

Parasetamol, onu detoksifiye etmek için gerekli UGT1A6 enziminden yoksun olan kediler için son derece toksiktir. İlk belirtiler arasında kusma, salya akması, dil ve diş etlerinde renk değişikliği yer alır. İnsanlardaki aşırı dozun aksine, karaciğer hasarı nadiren ölüm nedenidir; bunun yerine, methemoglobin oluşumu ve kırmızı kan hücrelerinde Heinz cisimciklerinin üretimi, kanın oksijen taşımasını engelleyerek boğulmaya neden olur (methemoglobinemi ve hemolitik anemi).[186] Toksikozun N-asetilsistein ile tedavisi önerilir.[187]

Köpekler

Parasetamolün köpeklerde kas-iskelet sistemi ağrılarının tedavisinde aspirin kadar etkili olduğu bildirilmiştir.[188] Köpeklerde kullanım için lisanslı bir parasetamol-kodein ürünü (marka adı Pardale-V)[189] bir veteriner, eczacı veya başka bir kalifiye kişinin gözetimi altında satın alınabilir.[189] Köpeklere sadece veteriner tavsiyesi üzerine ve son derece dikkatli bir şekilde uygulanmalıdır.[189]

Köpeklerde toksisitenin ana etkisi karaciğer hasarıdır ve GI ülserasyonu bildirilmiştir.[187][190][191][192] N-asetilsistein tedavisi, parasetamol alımından sonraki iki saat içinde uygulandığında köpeklerde etkilidir.[187][188]

Yılanlar

Ölü fareler ile 80 mg parasetamol tabletlerinden oluşan havadan yem kartuşları

Parasetamol yılanlar için öldürücüdür ve Guam'daki istilacı kahverengi ağaç yılanı (Boiga irregularis) için kimyasal bir kontrol programı olarak önerilmiştir.[193][194] Yılanlar tarafından tüketilmek üzere öldürücü yem olarak helikopterle dağıtılan ölü farelerin içine 80 mg'lık dozlar yerleştirilmektedir.[195]

Notlar

  1. ^ ABD, Kanada, Japonya ve Güney Kore'de yaygın olarak "asetaminofen" olarak adlandırılır.

Kaynakça

  1. ^ Uluslararası İlaç İsimleri
  2. ^ "Acetaminophen Use During Pregnancy". Drugs.com. 14 June 2019. 9 March 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  3. ^ "Regulatory Decision Summary – Acetaminophen Injection". Health Canada. 23 October 2014. 7 June 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 June 2022. 
  4. ^ Working Group of the Australian and New Zealand College of Anaesthetists and Faculty of Pain Medicine (2015). Schug SA, Palmer GM, Scott DA, Halliwell R, Trinca J (Ed.). Acute Pain Management: Scientific Evidence (4th bas.). Melbourne: Australian and New Zealand College of Anaesthetists (ANZCA), Faculty of Pain Medicine (FPM). ISBN 978-0-9873236-7-5. 31 July 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 October 2019. 
  5. ^ a b c d e f g h Forrest JA, Clements JA, Prescott LF (1982). "Clinical pharmacokinetics of paracetamol". Clin Pharmacokinet. 7 (2): 93–107. doi:10.2165/00003088-198207020-00001. PMID 7039926. 
  6. ^ "Acetaminophen Pathway (therapeutic doses), Pharmacokinetics". 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 January 2016. 
  7. ^ a b Pickering G, Macian N, Libert F, Cardot JM, Coissard S, Perovitch P, Maury M, Dubray C (September 2014). "Buccal acetaminophen provides fast analgesia: two randomized clinical trials in healthy volunteers". Drug Design, Development and Therapy. 8: 1621–1627. doi:10.2147/DDDT.S63476. PMC 4189711 $2. PMID 25302017. In postoperative conditions for acute pain of mild to moderate intensity, the quickest reported time to onset of analgesia with APAP is 8 minutes9 for the iv route and 37 minutes6 for the oral route.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  8. ^ "Codapane Forte Paracetamol and codeine phosphate product information". TGA eBusiness Services. Alphapharm Pty Limited. 29 April 2013. 6 February 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 May 2014. 
  9. ^ Karthikeyan M, Glen RC, Bender A (2005). "General Melting Point Prediction Based on a Diverse Compound Data Set and Artificial Neural Networks". Journal of Chemical Information and Modeling. 45 (3): 581–590. doi:10.1021/ci0500132. PMID 15921448. 
  10. ^ "melting point data for paracetamol". Lxsrv7.oru.edu. 30 June 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 March 2011. 
  11. ^ a b c d e Granberg RA, Rasmuson AC (1999). "Solubility of paracetamol in pure solvents". Journal of Chemical & Engineering Data. 44 (6): 1391–95. doi:10.1021/je990124v. 
  12. ^ Prescott LF (March 2000). "Paracetamol: past, present, and future". American Journal of Therapeutics. 7 (2): 143–147. doi:10.1097/00045391-200007020-00011. PMID 11319582. 
  13. ^ a b c d e f Warwick C (November 2008). "Paracetamol and fever management". J R Soc Promot Health. 128 (6): 320–323. doi:10.1177/1466424008092794. PMID 19058473. 
  14. ^ a b c d e f Saragiotto BT, Abdel Shaheed C, Maher CG (December 2019). "Paracetamol for pain in adults". BMJ. 367: l6693. doi:10.1136/bmj.l6693. PMID 31892511. 
  15. ^ a b c Chiumello D, Gotti M, Vergani G (April 2017). "Paracetamol in fever in critically ill patients-an update". J Crit Care. 38: 245–252. doi:10.1016/j.jcrc.2016.10.021. PMID 27992852. 
  16. ^ a b de Martino M, Chiarugi A (December 2015). "Recent Advances in Pediatric Use of Oral Paracetamol in Fever and Pain Management". Pain Ther. 4 (2): 149–68. doi:10.1007/s40122-015-0040-z. PMC 4676765 $2. PMID 26518691. 
  17. ^ a b Pierce CA, Voss B (March 2010). "Efficacy and safety of ibuprofen and acetaminophen in children and adults: a meta-analysis and qualitative review". Ann Pharmacother. 44 (3): 489–506. doi:10.1345/aph.1M332. PMID 20150507. 
  18. ^ Meremikwu M, Oyo-Ita A (2002). "Paracetamol for treating fever in children". Cochrane Database Syst Rev. 2002 (2): CD003676. doi:10.1002/14651858.CD003676. PMC 6532671 $2. PMID 12076499. 
  19. ^ a b Ludwig J, McWhinnie H (May 2019). "Antipyretic drugs in patients with fever and infection: literature review". Br J Nurs. 28 (10): 610–618. doi:10.12968/bjon.2019.28.10.610. PMID 31116598. 
  20. ^ a b Marmura MJ, Silberstein SD, Schwedt TJ (January 2015). "The acute treatment of migraine in adults: the american headache society evidence assessment of migraine pharmacotherapies". Headache. 55 (1): 3–20. doi:10.1111/head.12499. PMID 25600718. 
  21. ^ a b Stephens G, Derry S, Moore RA (June 2016). "Paracetamol (acetaminophen) for acute treatment of episodic tension-type headache in adults". Cochrane Database Syst Rev. 2019 (6): CD011889. doi:10.1002/14651858.CD011889.pub2. PMC 6457822 $2. PMID 27306653. 
  22. ^ a b Mayans L, Walling A (February 2018). "Acute Migraine Headache: Treatment Strategies". Am Fam Physician. 97 (4): 243–251. PMID 29671521. 
  23. ^ a b Haag G, Diener HC, May A, Meyer C, Morck H, Straube A, Wessely P, Evers S (April 2011). "Self-medication of migraine and tension-type headache: summary of the evidence-based recommendations of the Deutsche Migräne und Kopfschmerzgesellschaft (DMKG), the Deutsche Gesellschaft für Neurologie (DGN), the Österreichische Kopfschmerzgesellschaft (ÖKSG) and the Schweizerische Kopfwehgesellschaft (SKG)". J Headache Pain. 12 (2): 201–217. doi:10.1007/s10194-010-0266-4. PMC 3075399 $2. PMID 21181425. 
  24. ^ a b c d Bailey E, Worthington HV, van Wijk A, Yates JM, Coulthard P, Afzal Z (December 2013). "Ibuprofen and/or paracetamol (acetaminophen) for pain relief after surgical removal of lower wisdom teeth". Cochrane Database Syst Rev (12): CD004624. doi:10.1002/14651858.CD004624.pub2. PMID 24338830. 
  25. ^ a b c Moore PA, Hersh EV (August 2013). "Combining ibuprofen and acetaminophen for acute pain management after third-molar extractions: translating clinical research to dental practice". J Am Dent Assoc. 144 (8): 898–908. doi:10.14219/jada.archive.2013.0207. PMID 23904576. 
  26. ^ a b c d e Machado GC, Maher CG, Ferreira PH, Pinheiro MB, Lin CW, Day RO, ve diğerleri. (March 2015). "Efficacy and safety of paracetamol for spinal pain and osteoarthritis: systematic review and meta-analysis of randomised placebo-controlled trials". BMJ. 350: h1225. doi:10.1136/bmj.h1225. PMC 4381278 $2. PMID 25828856. 
  27. ^ a b c Kolasinski SL, Neogi T, Hochberg MC, Oatis C, Guyatt G, Block J, Callahan L, Copenhaver C, Dodge C, Felson D, Gellar K, Harvey WF, Hawker G, Herzig E, Kwoh CK, Nelson AE, Samuels J, Scanzello C, White D, Wise B, Altman RD, DiRenzo D, Fontanarosa J, Giradi G, Ishimori M, Misra D, Shah AA, Shmagel AK, Thoma LM, Turgunbaev M, Turner AS, Reston J (February 2020). "2019 American College of Rheumatology/Arthritis Foundation Guideline for the Management of Osteoarthritis of the Hand, Hip, and Knee". Arthritis Care & Research. 72 (2): 149–162. doi:10.1002/acr.24131. hdl:2027.42/153772. PMID 31908149. 
  28. ^ a b c Qaseem A, Wilt TJ, McLean RM, Forciea MA (April 2017). "Noninvasive Treatments for Acute, Subacute, and Chronic Low Back Pain: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians". Ann Intern Med. 166 (7): 514–530. doi:10.7326/M16-2367. PMID 28192789. 
  29. ^ a b Saragiotto BT, Machado GC, Ferreira ML, Pinheiro MB, Abdel Shaheed C, Maher CG (June 2016). "Paracetamol for low back pain". Cochrane Database Syst Rev. 6 (6): CD012230. doi:10.1002/14651858.CD012230. PMC 6353046 $2. PMID 27271789. 
  30. ^ a b Wiffen PJ, Derry S, Moore RA, McNicol ED, Bell RF, Carr DB, McIntyre M, Wee B (July 2017). "Oral paracetamol (acetaminophen) for cancer pain". Cochrane Database Syst Rev. 7 (2): CD012637. doi:10.1002/14651858.CD012637.pub2. PMC 6369932 $2. PMID 28700092. 
  31. ^ a b Wiffen PJ, Knaggs R, Derry S, Cole P, Phillips T, Moore RA (December 2016). "Paracetamol (acetaminophen) with or without codeine or dihydrocodeine for neuropathic pain in adults". Cochrane Database Syst Rev. 12 (5): CD012227. doi:10.1002/14651858.CD012227.pub2. PMC 6463878 $2. PMID 28027389. 
  32. ^ "Acetaminophen". Health Canada. 11 October 2012. 3 November 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 September 2022. 
  33. ^ Southey ER, Soares-Weiser K, Kleijnen J (September 2009). "Systematic review and meta-analysis of the clinical safety and tolerability of ibuprofen compared with paracetamol in paediatric pain and fever". Current Medical Research and Opinion. 25 (9): 2207–2222. doi:10.1185/03007990903116255. PMID 19606950. 3 January 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 December 2022. 
  34. ^ "Acetaminophen vs Ibuprofen: Which is better?". Drugs.com. 19 February 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 September 2022. 
  35. ^ a b Moore RA, Moore N (July 2016). "Paracetamol and pain: the kiloton problem". European Journal of Hospital Pharmacy. 23 (4): 187–188. doi:10.1136/ejhpharm-2016-000952. PMC 6451482 $2. PMID 31156845. 
  36. ^ a b c d e f g Conaghan PG, Arden N, Avouac B, Migliore A, Rizzoli R (April 2019). "Safety of Paracetamol in Osteoarthritis: What Does the Literature Say?". Drugs Aging. 36 (Suppl 1): 7–14. doi:10.1007/s40266-019-00658-9. PMC 6509082 $2. PMID 31073920. 
  37. ^ a b c d Roberts E, Delgado Nunes V, Buckner S, Latchem S, Constanti M, Miller P, Doherty M, Zhang W, Birrell F, Porcheret M, Dziedzic K, Bernstein I, Wise E, Conaghan PG (March 2016). "Paracetamol: not as safe as we thought? A systematic literature review of observational studies". Ann Rheum Dis. 75 (3): 552–9. doi:10.1136/annrheumdis-2014-206914. PMC 4789700 $2. PMID 25732175. 
  38. ^ Alchin J, Dhar A, Siddiqui K, Christo PJ (May 2022). "Why paracetamol (acetaminophen) is a suitable first choice for treating mild to moderate acute pain in adults with liver, kidney or cardiovascular disease, gastrointestinal disorders, asthma, or who are older". Current Medical Research and Opinion. 38 (5): 811–825. doi:10.1080/03007995.2022.2049551. PMID 35253560. 
  39. ^ a b Leopoldino AO, Machado GC, Ferreira PH, Pinheiro MB, Day R, McLachlan AJ, Hunter DJ, Ferreira ML (February 2019). "Paracetamol versus placebo for knee and hip osteoarthritis". Cochrane Database Syst Rev. 2 (8): CD013273. doi:10.1002/14651858.CD013273. PMC 6388567 $2. PMID 30801133. 
  40. ^ a b c Choueiri TK, Je Y, Cho E (January 2014). "Analgesic use and the risk of kidney cancer: a meta-analysis of epidemiologic studies". Int J Cancer. 134 (2): 384–96. doi:10.1002/ijc.28093. PMC 3815746 $2. PMID 23400756. 
  41. ^ a b c d e f g h i j McCrae JC, Morrison EE, MacIntyre IM, Dear JW, Webb DJ (October 2018). "Long-term adverse effects of paracetamol – a review". Br J Clin Pharmacol. 84 (10): 2218–2230. doi:10.1111/bcp.13656. PMC 6138494 $2. PMID 29863746. 
  42. ^ a b MacIntyre IM, Turtle EJ, Farrah TE, Graham C, Dear JW, Webb DJ (February 2022). "Regular Acetaminophen Use and Blood Pressure in People With Hypertension: The PATH-BP Trial". Circulation. 145 (6): 416–423. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.121.056015. PMC 7612370 $2. PMID 35130054. 
  43. ^ a b Bauer AZ, Kriebel D, Herbert MR, Bornehag CG, Swan SH (May 2018). "Prenatal paracetamol exposure and child neurodevelopment: A review". Horm Behav. 101: 125–147. doi:10.1016/j.yhbeh.2018.01.003. PMID 29341895. 
  44. ^ a b Gou X, Wang Y, Tang Y, Qu Y, Tang J, Shi J, Xiao D, Mu D (March 2019). "Association of maternal prenatal acetaminophen use with the risk of attention deficit/hyperactivity disorder in offspring: A meta-analysis". Aust N Z J Psychiatry. 53 (3): 195–206. doi:10.1177/0004867418823276. PMID 30654621. 
  45. ^ a b Toda K (October 2017). "Is acetaminophen safe in pregnancy?". Scand J Pain. 17: 445–446. doi:10.1016/j.sjpain.2017.09.007. PMID 28986045. 
  46. ^ a b Black E, Khor KE, Kennedy D, Chutatape A, Sharma S, Vancaillie T, Demirkol A (November 2019). "Medication Use and Pain Management in Pregnancy: A Critical Review". Pain Pract. 19 (8): 875–899. doi:10.1111/papr.12814. PMID 31242344. 
  47. ^ a b c "Paracetamol for adults: painkiller to treat aches, pains and fever". National Health Service. 22 August 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 August 2017. 
  48. ^ a b "What are the recommended maximum daily dosages of acetaminophen in adults and children?". Medscape. 21 December 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 December 2018. 
  49. ^ "Acetaminophen". The American Society of Health-System Pharmacists. 5 June 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 September 2016. 
  50. ^ a b c Daly FF, Fountain JS, Murray L, Graudins A, Buckley NA (March 2008). "Guidelines for the management of paracetamol poisoning in Australia and New Zealand—explanation and elaboration. A consensus statement from clinical toxicologists consulting to the Australasian poisons information centres". The Medical Journal of Australia. 188 (5): 296–301. doi:10.5694/j.1326-5377.2008.tb01625.x. PMID 18312195. 
  51. ^ a b Hawkins LC, Edwards JN, Dargan PI (2007). "Impact of restricting paracetamol pack sizes on paracetamol poisoning in the United Kingdom: a review of the literature". Drug Saf. 30 (6): 465–79. doi:10.2165/00002018-200730060-00002. PMID 17536874. 
  52. ^ a b Larson AM, Polson J, Fontana RJ, Davern TJ, Lalani E, Hynan LS, ve diğerleri. (2005). "Acetaminophen-induced acute liver failure: results of a United States multicenter, prospective study". Hepatology. 42 (6): 1364–72. doi:10.1002/hep.20948. PMID 16317692. 
  53. ^ Mangus BC, Miller MG (2005). Pharmacology application in athletic training. Philadelphia, Pennsylvania: F.A. Davis. s. 39. ISBN 9780803620278. 8 September 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 September 2017. 
  54. ^ a b Eyers SJ (April 2012). The effect of regular paracetamol on bronchial responsiveness and asthma control in mild to moderate asthma (Ph.D. tez). University of Otago). 24 August 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 August 2021. 
  55. ^ a b Roy J (2011). "Paracetamol – the best selling antipyretic analgesic in the world". An introduction to pharmaceutical sciences: production, chemistry, techniques and technology. Oxford: Biohealthcare. s. 270. ISBN 978-1-908818-04-1. 24 August 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 August 2021. 
  56. ^ Aghababian RV (22 October 2010). Essentials of emergency medicine. Jones & Bartlett Publishers. s. 814. ISBN 978-1-4496-1846-9. 17 August 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  57. ^ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. 
  58. ^ Hamilton RJ (2013). Tarascon pocket pharmacopoeia : 2013 classic shirt-pocket edition (27th bas.). Burlington, Massachusetts: Jones & Bartlett Learning. s. 12. ISBN 9781449665869. 8 September 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  59. ^ "The Top 300 of 2020". ClinCalc. 12 February 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 October 2022. 
  60. ^ "Acetaminophen – Drug Usage Statistics". ClinCalc.com. 12 April 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 October 2022. 
  61. ^ "Definition of ACETAMINOPHEN". www.merriam-webster.com. 26 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-03-26. 
  62. ^ "Definition of PARACETAMOL". www.merriam-webster.com. 26 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-03-26. 
  63. ^ "A History of Paracetamol, Its Various Uses & How It Affects You". FeverMates. 26 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-03-26. 
  64. ^ Li S, Yue J, Dong BR, Yang M, Lin X, Wu T (July 2013). "Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults". Cochrane Database Syst Rev. 2013 (7): CD008800. doi:10.1002/14651858.CD008800.pub2. PMC 7389565 $2. PMID 23818046. 
  65. ^ de Ridder IR, den Hertog HM, van Gemert HM, Schreuder AH, Ruitenberg A, Maasland EL, Saxena R, van Tuijl JH, Jansen BP, Van den Berg-Vos RM, Vermeij F, Koudstaal PJ, Kappelle LJ, Algra A, van der Worp HB, Dippel DW (April 2017). "PAIS 2 (Paracetamol [Acetaminophen] in Stroke 2): Results of a Randomized, Double-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial". Stroke. 48 (4): 977–982. doi:10.1161/STROKEAHA.116.015957. PMID 28289240. 
  66. ^ Deen J, von Seidlein L (May 2019). "Paracetamol for dengue fever: no benefit and potential harm?". Lancet Glob Health. 7 (5): e552–e553. doi:10.1016/S2214-109X(19)30157-3. PMID 31000122. 
  67. ^ Meremikwu M, Oyo-Ita A (2002). "Paracetamol for treating fever in children". Cochrane Database Syst Rev. 2002 (2): CD003676. doi:10.1002/14651858.CD003676. PMC 6532671 $2. PMID 12076499. 
  68. ^ a b c "Recommendations. Fever in under 5s: assessment and initial management". nice.org.uk. 7 November 2019. 10 February 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  69. ^ Hashimoto R, Suto M, Tsuji M, Sasaki H, Takehara K, Ishiguro A, Kubota M (April 2021). "Use of antipyretics for preventing febrile seizure recurrence in children: a systematic review and meta-analysis". Eur J Pediatr. 180 (4): 987–997. doi:10.1007/s00431-020-03845-8. PMID 33125519. 
  70. ^ Narayan K, Cooper S, Morphet J, Innes K (August 2017). "Effectiveness of paracetamol versus ibuprofen administration in febrile children: A systematic literature review". J Paediatr Child Health. 53 (8): 800–807. doi:10.1111/jpc.13507. PMID 28437025. 
  71. ^ Tan E, Braithwaite I, McKinlay CJ, Dalziel SR (October 2020). "Comparison of Acetaminophen (Paracetamol) With Ibuprofen for Treatment of Fever or Pain in Children Younger Than 2 Years: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA Netw Open. 3 (10): e2022398. doi:10.1001/jamanetworkopen.2020.22398. PMC 7599455 $2. PMID 33125495. 
  72. ^ a b Sherbash M, Furuya-Kanamori L, Nader JD, Thalib L (March 2020). "Risk of wheezing and asthma exacerbation in children treated with paracetamol versus ibuprofen: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials". BMC Pulm Med. 20 (1): 72. doi:10.1186/s12890-020-1102-5. PMC 7087361 $2. PMID 32293369. 
  73. ^ Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S (2006). "Paracetamol: new vistas of an old drug". CNS Drug Rev. 12 (3–4): 250–75. doi:10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x. PMC 6506194 $2. PMID 17227290. 
  74. ^ Kloppenburg M, Kroon FP, Blanco FJ, Doherty M, Dziedzic KS, Greibrokk E, Haugen IK, Herrero-Beaumont G, Jonsson H, Kjeken I, Maheu E, Ramonda R, Ritt MJ, Smeets W, Smolen JS, Stamm TA, Szekanecz Z, Wittoek R, Carmona L (January 2019). "2018 update of the EULAR recommendations for the management of hand osteoarthritis". Ann Rheum Dis. 78 (1): 16–24. doi:10.1136/annrheumdis-2018-213826. PMID 30154087. 
  75. ^ Bruyère O, Honvo G, Veronese N, Arden NK, Branco J, Curtis EM, Al-Daghri NM, Herrero-Beaumont G, Martel-Pelletier J, Pelletier JP, Rannou F, Rizzoli R, Roth R, Uebelhart D, Cooper C, Reginster JY (December 2019). "An updated algorithm recommendation for the management of knee osteoarthritis from the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO)". Semin Arthritis Rheum. 49 (3): 337–350. doi:10.1016/j.semarthrit.2019.04.008. hdl:10447/460208. PMID 31126594. 
  76. ^ Derry S, Moore RA (2013). "Paracetamol (acetaminophen) with or without an antiemetic for acute migraine headaches in adults". Cochrane Database Syst Rev. 4 (4): CD008040. doi:10.1002/14651858.CD008040.pub3. PMC 4161111 $2. PMID 23633349. 
  77. ^ Diener HC, Gold M, Hagen M (November 2014). "Use of a fixed combination of acetylsalicylic acid, acetaminophen and caffeine compared with acetaminophen alone in episodic tension-type headache: meta-analysis of four randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover studies". J Headache Pain. 15 (1): 76. doi:10.1186/1129-2377-15-76. PMC 4256978 $2. PMID 25406671. 
  78. ^ Pergolizzi JV, Magnusson P, LeQuang JA, Gharibo C, Varrassi G (April 2020). "The pharmacological management of dental pain". Expert Opin Pharmacother. 21 (5): 591–601. doi:10.1080/14656566.2020.1718651. PMID 32027199. 
  79. ^ Hersh EV, Moore PA, Grosser T, Polomano RC, Farrar JT, Saraghi M, Juska SA, Mitchell CH, Theken KN (July 2020). "Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs and Opioids in Postsurgical Dental Pain". J Dent Res. 99 (7): 777–786. doi:10.1177/0022034520914254. PMC 7313348 $2. PMID 32286125. 
  80. ^ Derry CJ, Derry S, Moore RA (June 2013). "Single dose oral ibuprofen plus paracetamol (acetaminophen) for acute postoperative pain". Cochrane Database Syst Rev. 2019 (6): CD010210. doi:10.1002/14651858.CD010210.pub2. PMC 6485825 $2. PMID 23794268. 
  81. ^ Daniels SE, Atkinson HC, Stanescu I, Frampton C (October 2018). "Analgesic Efficacy of an Acetaminophen/Ibuprofen Fixed-dose Combination in Moderate to Severe Postoperative Dental Pain: A Randomized, Double-blind, Parallel-group, Placebo-controlled Trial". Clin Ther. 40 (10): 1765–1776.e5. doi:10.1016/j.clinthera.2018.08.019. PMID 30245281. 
  82. ^ Toms L, Derry S, Moore RA, McQuay HJ (January 2009). "Single dose oral paracetamol (acetaminophen) with codeine for postoperative pain in adults". Cochrane Database Syst Rev. 2009 (1): CD001547. doi:10.1002/14651858.CD001547.pub2. PMC 4171965 $2. PMID 19160199. 
  83. ^ Allegaert K (2020). "A Critical Review on the Relevance of Paracetamol for Procedural Pain Management in Neonates". Front Pediatr. 8: 89. doi:10.3389/fped.2020.00089. PMC 7093493 $2. PMID 32257982. 
  84. ^ Ohlsson A, Shah PS (January 2020). "Paracetamol (acetaminophen) for prevention or treatment of pain in newborns". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD011219. doi:10.1002/14651858.CD011219.pub4. PMC 6984663 $2. PMID 31985830. 
  85. ^ Wuytack F, Smith V, Cleary BJ (January 2021). "Oral non-steroidal anti-inflammatory drugs (single dose) for perineal pain in the early postpartum period". Cochrane Database Syst Rev. 1 (1): CD011352. doi:10.1002/14651858.CD011352.pub3. PMC 8092572 $2. PMID 33427305. 
  86. ^ Sin B, Wai M, Tatunchak T, Motov SM (May 2016). "The Use of Intravenous Acetaminophen for Acute Pain in the Emergency Department". Academic Emergency Medicine. 23 (5): 543–53. doi:10.1111/acem.12921. PMID 26824905. 
  87. ^ Derry CJ, Derry S, Moore RA (March 2012). Derry S (Ed.). "Caffeine as an analgesic adjuvant for acute pain in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 3 (3): CD009281. doi:10.1002/14651858.CD009281.pub2. PMID 22419343. 
  88. ^ a b Jasani B, Mitra S, Shah PS (December 2022). "Paracetamol (acetaminophen) for patent ductus arteriosus in preterm or low birth weight infants". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 2022 (12): CD010061. doi:10.1002/14651858.CD010061.pub5. PMC 6984659 $2. PMID 36519620. 
  89. ^ Keaveney A, Peters E, Way B (September 2020). "Effects of acetaminophen on risk taking". Social Cognitive and Affective Neuroscience. 15 (7): 725–732. doi:10.1093/scan/nsaa108. PMC 7511878 $2. PMID 32888031. 
  90. ^ a b "FDA Drug Safety Communication: FDA warns of rare but serious skin reactions with the pain reliever/fever reducer acetaminophen". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 1 August 2013. 28 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 October 2019. 
  91. ^ Lebrun-Vignes B, Guy C, Jean-Pastor MJ, Gras-Champel V, Zenut M (February 2018). "Is acetaminophen associated with a risk of Stevens-Johnson syndrome and toxic epidermal necrolysis? Analysis of the French Pharmacovigilance Database". Br J Clin Pharmacol. 84 (2): 331–338. doi:10.1111/bcp.13445. PMC 5777438 $2. PMID 28963996. 
  92. ^ Kanchanasurakit S, Arsu A, Siriplabpla W, Duangjai A, Saokaew S (March 2020). "Acetaminophen use and risk of renal impairment: A systematic review and meta-analysis". Kidney Res Clin Pract. 39 (1): 81–92. doi:10.23876/j.krcp.19.106. PMC 7105620 $2. PMID 32172553. 
  93. ^ Lourido-Cebreiro T, Salgado FJ, Valdes L, Gonzalez-Barcala FJ (January 2017). "The association between paracetamol and asthma is still under debate". The Journal of Asthma (Review). 54 (1): 32–8. doi:10.1080/02770903.2016.1194431. PMID 27575940. 
  94. ^ Cheelo M, Lodge CJ, Dharmage SC, Simpson JA, Matheson M, Heinrich J, ve diğerleri. (January 2015). "Paracetamol exposure in pregnancy and early childhood and development of childhood asthma: a systematic review and meta-analysis". Archives of Disease in Childhood. 100 (1): 81–9. doi:10.1136/archdischild-2012-303043. PMID 25429049. 27 March 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 October 2022. 
  95. ^ Eyers S, Weatherall M, Jefferies S, Beasley R (April 2011). "Paracetamol in pregnancy and the risk of wheezing in offspring: a systematic review and meta-analysis". Clinical and Experimental Allergy. 41 (4): 482–9. doi:10.1111/j.1365-2222.2010.03691.x. PMID 21338428. 
  96. ^ Fan G, Wang B, Liu C, Li D (2017). "Prenatal paracetamol use and asthma in childhood: A systematic review and meta-analysis". Allergol Immunopathol (Madr). 45 (6): 528–533. doi:10.1016/j.aller.2016.10.014. PMID 28237129. 
  97. ^ Masarwa R, Levine H, Gorelik E, Reif S, Perlman A, Matok I (August 2018). "Prenatal Exposure to Acetaminophen and Risk for Attention Deficit Hyperactivity Disorder and Autistic Spectrum Disorder: A Systematic Review, Meta-Analysis, and Meta-Regression Analysis of Cohort Studies". Am J Epidemiol. 187 (8): 1817–1827. doi:10.1093/aje/kwy086. PMID 29688261. 
  98. ^ Ji Y, Azuine RE, Zhang Y, Hou W, Hong X, Wang G, Riley A, Pearson C, Zuckerman B, Wang X (February 2020). "Association of Cord Plasma Biomarkers of In Utero Acetaminophen Exposure With Risk of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Autism Spectrum Disorder in Childhood". JAMA Psychiatry. 77 (2): 180–189. doi:10.1001/jamapsychiatry.2019.3259. PMC 6822099 $2. PMID 31664451. 
  99. ^ "Acetaminophen Information". U.S. Food and Drug Administration. 14 November 2017. 28 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 October 2019. 
  100. ^ "Using Acetaminophen and Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs Safely". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 26 February 2018. 28 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 October 2019. 
  101. ^ Amar PJ, Schiff ER (July 2007). "Acetaminophen safety and hepatotoxicity--where do we go from here?". Expert Opinion on Drug Safety. 6 (4): 341–355. doi:10.1517/14740338.6.4.341. PMID 17688378. 
  102. ^ Khashab M, Tector AJ, Kwo PY (2007). "Epidemiology of acute liver failure". Curr Gastroenterol Rep. 9 (1): 66–73. doi:10.1007/s11894-008-0023-x. PMID 17335680. 
  103. ^ Lee WM (2004). "Acetaminophen and the U.S. Acute Liver Failure Study Group: lowering the risks of hepatic failure". Hepatology. 40 (1): 6–9. doi:10.1002/hep.20293. PMID 15239078. 
  104. ^ "Prescription Drug Products Containing Acetaminophen: Actions to Reduce Liver Injury from Unintentional Overdose". regulations.gov. US Food and Drug Administration. 14 January 2011. 25 September 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 February 2014. 
  105. ^ Yan H (16 January 2014). "FDA: Acetaminophen doses over 325 mg may lead to liver damage". CNN. 16 February 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 February 2014. 
  106. ^ a b Lee WM (December 2017). "Acetaminophen (APAP) hepatotoxicity—Isn't it time for APAP to go away?". Journal of Hepatology. 67 (6): 1324–1331. doi:10.1016/j.jhep.2017.07.005. PMC 5696016 $2. PMID 28734939. 
  107. ^ Rumack B, Matthew H (1975). "Acetaminophen poisoning and toxicity". Pediatrics. 55 (6): 871–876. doi:10.1542/peds.55.6.871. PMID 1134886. 
  108. ^ "Paracetamol". University of Oxford Centre for Suicide Research. 25 March 2013. 20 March 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 April 2013. 
  109. ^ a b c Mehta S (25 August 2012). "Metabolism of Paracetamol (Acetaminophen), Acetanilide and Phenacetin". PharmaXChange.info. 28 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 October 2019. 
  110. ^ "Highlights of Prescribing Information" (PDF). Acetadote. 22 February 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 February 2014. 
  111. ^ "Paracetamol overdose: new guidance on treatment with intravenous acetylcysteine". Drug Safety Update. September 2012. ss. A1. 27 October 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  112. ^ "Treating paracetamol overdose with intravenous acetylcysteine: new guidance". GOV.UK. 11 December 2014. 28 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 January 2021. 
  113. ^ Nimmo J, Heading RC, Tothill P, Prescott LF (March 1973). "Pharmacological modification of gastric emptying: effects of propantheline and metoclopromide on paracetamol absorption". Br Med J. 1 (5853): 587–9. doi:10.1136/bmj.1.5853.587. PMC 1589913 $2. PMID 4694406. 
  114. ^ a b c d e f Toes MJ, Jones AL, Prescott L (2005). "Drug interactions with paracetamol". Am J Ther. 12 (1): 56–66. doi:10.1097/00045391-200501000-00009. PMID 15662293. 
  115. ^ Kalsi SS, Wood DM, Waring WS, Dargan PI (2011). "Does cytochrome P450 liver isoenzyme induction increase the risk of liver toxicity after paracetamol overdose?". Open Access Emerg Med. 3: 69–76. doi:10.2147/OAEM.S24962. PMC 4753969 $2. PMID 27147854. 
  116. ^ Pinson GM, Beall JW, Kyle JA (October 2013). "A review of warfarin dosing with concurrent acetaminophen therapy". J Pharm Pract. 26 (5): 518–21. doi:10.1177/0897190013488802. PMID 23736105. 
  117. ^ Hughes GJ, Patel PN, Saxena N (June 2011). "Effect of acetaminophen on international normalized ratio in patients receiving warfarin therapy". Pharmacotherapy. 31 (6): 591–7. doi:10.1592/phco.31.6.591. PMID 21923443. 
  118. ^ Zhang Q, Bal-dit-Sollier C, Drouet L, Simoneau G, Alvarez JC, Pruvot S, Aubourg R, Berge N, Bergmann JF, Mouly S, Mahé I (March 2011). "Interaction between acetaminophen and warfarin in adults receiving long-term oral anticoagulants: a randomized controlled trial". Eur J Clin Pharmacol. 67 (3): 309–14. doi:10.1007/s00228-010-0975-2. PMID 21191575. 
  119. ^ a b c d e f Ghanem CI, Pérez MJ, Manautou JE, Mottino AD (July 2016). "Acetaminophen from liver to brain: New insights into drug pharmacological action and toxicity". Pharmacological Research. 109: 119–31. doi:10.1016/j.phrs.2016.02.020. PMC 4912877 $2. PMID 26921661. 
  120. ^ Graham GG, Davies MJ, Day RO, Mohamudally A, Scott KF (June 2013). "The modern pharmacology of paracetamol: therapeutic actions, mechanism of action, metabolism, toxicity and recent pharmacological findings". Inflammopharmacology. 21 (3): 201–32. doi:10.1007/s10787-013-0172-x. PMID 23719833. 
  121. ^ Sharma CV, Long JH, Shah S, Rahman J, Perrett D, Ayoub SS, Mehta V (2017). "First evidence of the conversion of paracetamol to AM404 in human cerebrospinal fluid". J Pain Res. 10: 2703–2709. doi:10.2147/JPR.S143500. PMC 5716395 $2. PMID 29238213. 
  122. ^ Ohashi N, Kohno T (2020). "Analgesic Effect of Acetaminophen: A Review of Known and Novel Mechanisms of Action". Front Pharmacol. 11: 580289. doi:10.3389/fphar.2020.580289. PMC 7734311 $2. PMID 33328986. 
  123. ^ a b Suemaru K, Yoshikawa M, Aso H, Watanabe M (September 2018). "TRPV1 mediates the anticonvulsant effects of acetaminophen in mice". Epilepsy Research. 145: 153–159. doi:10.1016/j.eplepsyres.2018.06.016. PMID 30007240. 
  124. ^ Ray S, Salzer I, Kronschläger MT, Boehm S (April 2019). "The paracetamol metabolite N-acetylp-benzoquinone imine reduces excitability in first- and second-order neurons of the pain pathway through actions on KV7 channels". Pain. 160 (4): 954–964. doi:10.1097/j.pain.0000000000001474. PMC 6430418 $2. PMID 30601242. 
  125. ^ Prescott LF (October 1980). "Kinetics and metabolism of paracetamol and phenacetin". British Journal of Clinical Pharmacology. 10 (Suppl 2): 291S–298S. doi:10.1111/j.1365-2125.1980.tb01812.x. PMC 1430174 $2. PMID 7002186. 
  126. ^ a b Graham GG, Davies MJ, Day RO, Mohamudally A, Scott KF (June 2013). "The modern pharmacology of paracetamol: Therapeutic actions, mechanism of action, metabolism, toxicity, and recent pharmacological findings". Inflammopharmacology. 21 (3): 201–232. doi:10.1007/s10787-013-0172-x. PMID 23719833. 
  127. ^ a b Marx J, Walls R, Hockberger R (2013). Rosen's Emergency Medicine – Concepts and Clinical Practice. Elsevier Health Sciences. ISBN 9781455749874. 
  128. ^ a b c McGill MR, Jaeschke H (September 2013). "Metabolism and disposition of acetaminophen: recent advances in relation to hepatotoxicity and diagnosis". Pharm Res. 30 (9): 2174–87. doi:10.1007/s11095-013-1007-6. PMC 3709007 $2. PMID 23462933. 
  129. ^ a b Friderichs E, Christoph T, Buschmann H. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a02_269.pub2. 
  130. ^ "US Patent 2998450". 14 April 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  131. ^ Bellamy FD, Ou K (January 1984). "Selective reduction of aromatic nitro compounds with stannous chloride in non acidic and non aqueous medium". Tetrahedron Letters. 25 (8): 839–842. doi:10.1016/S0040-4039(01)80041-1. 
  132. ^ US patent 4524217, Davenport KG, Hilton CB, "Process for producing N-acyl-hydroxy aromatic amines", 18 June 1985 tarihinde yayımlandı, assigned to Celanese Corporation 
  133. ^ Novotny PE, Elser RC (1984). "Indophenol method for acetaminophen in serum examined". Clin. Chem. 30 (6): 884–6. doi:10.1093/clinchem/30.6.884. PMID 6723045. 
  134. ^ Cahn A, Hepp P (1886). "Das Antifebrin, ein neues Fiebermittel" [Antifebrin, a new antipyretic]. Centralblatt für klinische Medizin (Almanca). 7: 561–4. 1 September 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 February 2019. 
  135. ^ a b c Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S (2006). "Paracetamol: New vistas of an old drug". CNS Drug Reviews. 12 (3–4): 250–75. doi:10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x. PMC 6506194 $2. PMID 17227290. 
  136. ^ Morse HN (1878). "Ueber eine neue Darstellungsmethode der Acetylamidophenole" [On a new method of preparing acetylamidophenol] (PDF). Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft (Almanca). 11 (1): 232–233. doi:10.1002/cber.18780110151. 28 September 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 December 2023. 
  137. ^ a b c d Silverman M, Lydecker M, Lee PR (1992). Bad Medicine: The Prescription Drug Industry in the Third World. Stanford University Press. ss. 88–90. ISBN 978-0804716697. 
  138. ^ von Mering J (1893). "Beitrage zur Kenntniss der Antipyretica". Ther Monatsch. 7: 577–587. 
  139. ^ a b Sneader W (2005). Drug Discovery: A History. Hoboken, NJ: Wiley. s. 439. ISBN 978-0471899808. 18 August 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  140. ^ Lester D, Greenberg LA, Carroll RP (1947). "The metabolic fate of acetanilid and other aniline derivatives: II. Major metabolites of acetanilid appearing in the blood". J. Pharmacol. Exp. Ther. 90 (1): 68–75. PMID 20241897. 2 December 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  141. ^ Brodie BB, Axelrod J (1948). "The estimation of acetanilide and its metabolic products, aniline, N-acetyl p-aminophenol and p-aminophenol (free and total conjugated) in biological fluids and tissues". J. Pharmacol. Exp. Ther. 94 (1): 22–28. PMID 18885610. 
  142. ^ Brodie BB, Axelrod J (1948). "The fate of acetanilide in man" (PDF). J. Pharmacol. Exp. Ther. 94 (1): 29–38. PMID 18885611. 7 September 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  143. ^ Flinn FB, Brodie BB (1948). "The effect on the pain threshold of N-acetyl p-aminophenol, a product derived in the body from acetanilide". J. Pharmacol. Exp. Ther. 94 (1): 76–77. PMID 18885618. 
  144. ^ Brodie, B. B.; Axelrod, J. (Eylül 1949). "The fate of acetophenetidin in man and methods for the estimation of acetophenetidin and its metabolites in biological material". The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 97 (1): 58–67. ISSN 0022-3565. PMID 18140117. 
  145. ^ a b c Bertolini A, Ferrari A, Ottani A, Guerzoni S, Tacchi R, Leone S (2006). "Paracetamol: New vistas of an old drug". CNS Drug Reviews. 12 (3–4): 250–75. doi:10.1111/j.1527-3458.2006.00250.x. PMC 6506194 $2. PMID 17227290. 
  146. ^ a b Spooner JB, Harvey JG (1976). "The history and usage of paracetamol". J Int Med Res. 4 (4 Suppl): 1–6. doi:10.1177/14732300760040S403. PMID 799998. 
  147. ^ Landau R, Achilladelis B, Scriabine A (1999). Pharmaceutical Innovation: Revolutionizing Human Health. Chemical Heritage Foundation. ss. 248–249. ISBN 978-0-941901-21-5. 17 August 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  148. ^ "Our Story". McNEIL-PPC, Inc. 8 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 March 2014. 
  149. ^ "Medication and Drugs". MedicineNet. 1996–2010. 22 April 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 April 2010. 
  150. ^ "SEC Info – Eastman Kodak Co – '8-K' for 6/30/94". 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 March 2016. 
  151. ^ "FDA May Restrict Acetaminophen". Webmd. 1 July 2009. 21 March 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 March 2011. 
  152. ^ "FDA limits acetaminophen in prescription combination products; requires liver toxicity warnings" (Basın açıklaması). U.S. Food and Drug Administration (FDA). 13 January 2011. 15 January 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 January 2011. 
  153. ^ a b "FDA Drug Safety Communication: Prescription Acetaminophen Products to be Limited to 325 mg Per Dosage Unit; Boxed Warning Will Highlight Potential for Severe Liver Failure". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 13 January 2011. 18 January 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 January 2011. 
  154. ^ Perrone M (13 January 2011). "FDA orders lowering pain reliever in Vicodin". The Boston Globe. Associated Press. 2 November 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 January 2011. 
  155. ^ a b Harris G (13 January 2011). "F.D.A. Plans New Limits on Prescription Painkillers". The New York Times. 9 June 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 January 2011. 
  156. ^ "FDA limits acetaminophen in prescription combination products; requires liver toxicity warnings". U.S. Food and Drug Administration (FDA) (Basın açıklaması). 15 January 2011. 15 January 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 February 2014. 
  157. ^ "Liquid paracetamol for children: revised UK dosing instructions introduced" (PDF). Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA). 14 November 2011. 28 October 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 October 2019. 
  158. ^ "Use Only as Directed". This American Life. § 505. Chicago. 20 September 2013. Public Radio International. WBEZ. 27 September 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 September 2013. 
  159. ^ Gerth J, Miller TC (20 September 2013). "Use Only as Directed". ProPublica. 24 September 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 September 2013. 
  160. ^ Miller TC, Gerth J (20 September 2013). "Dose of Confusion". ProPublica. 24 September 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 September 2013. 
  161. ^ Orso D, Federici N, Copetti R, Vetrugno L, Bove T (October 2020). "Infodemic and the spread of fake news in the COVID-19-era". European Journal of Emergency Medicine. 27 (5): 327–328. doi:10.1097/MEJ.0000000000000713. PMC 7202120 $2. PMID 32332201. 
  162. ^ Torjesen I (April 2020). "Covid-19: ibuprofen can be used for symptoms, says UK agency, but reasons for change in advice are unclear". BMJ. 369: m1555. doi:10.1136/bmj.m1555. PMID 32303505. 
  163. ^ Rinott E, Kozer E, Shapira Y, Bar-Haim A, Youngster I (September 2020). "Ibuprofen use and clinical outcomes in COVID-19 patients". Clinical Microbiology and Infection. 26 (9): 1259.e5–1259.e7. doi:10.1016/j.cmi.2020.06.003. PMC 7289730 $2. PMID 32535147. 
  164. ^ Day M (March 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ. 368: m1086. doi:10.1136/bmj.m1086. PMID 32184201. 
  165. ^ "Section 1 – Chemical Substances". TGA Approved Terminology for Medicines (PDF). Therapeutic Goods Administration, Department of Health and Ageing, Australian Government. July 1999. s. 97. 11 February 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  166. ^ a b c d Macintyre P, Rowbotham D, Walker S (26 September 2008). Clinical Pain Management Second Edition: Acute Pain. CRC Press. s. 85. ISBN 978-0-340-94009-9. 17 August 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  167. ^ "International Non-Proprietary Name for Pharmaceutical Preparations (Recommended List #4)" (PDF). WHO Chronicle. 16 (3): 101–111. March 1962. 18 May 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 March 2018. 
  168. ^ Gaunt MJ (8 October 2013). "APAP: An Error-Prone Abbreviation". Pharmacy Times. October 2013 Diabetes. 79 (10). 6 June 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 June 2021. 
  169. ^ "Acetaminophen". Physicians' Desk Reference (63rd bas.). Montvale, N.J.: Physicians' Desk Reference. 2009. ss. 1915–1916. ISBN 978-1-56363-703-2. OCLC 276871036. 
  170. ^ Nam S. "IV, PO, and PR Acetaminophen: A Quick Comparison". Pharmacy Times. 24 October 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 October 2019. 
  171. ^ "Acetaminophen and Codeine (Professional Patient Advice)". Drugs.com. 29 June 2019. 20 May 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  172. ^ "Codeine information hub". Therapeutic Goods Administration, Australian Government. 10 April 2018. 8 December 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 December 2021. 
  173. ^ "Oxycodone and Acetaminophen (Professional Patient Advice)". Drugs.com. 11 November 2019. 20 May 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  174. ^ "Hydrocodone and Acetaminophen (Professional Patient Advice)". Drugs.com. 2 January 2020. 21 May 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  175. ^ "Acetaminophen, Caffeine, and Dihydrocodeine (Professional Patient Advice)". Drugs.com. 2 October 2019. 19 May 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  176. ^ "Propoxyphene and Acetaminophen Tablets". Drugs.com. 21 June 2019. 20 May 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  177. ^ "APOHealth Paracetamol Plus Codeine & Calmative". Drugs.com. 3 February 2020. 25 February 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 February 2020. 
  178. ^ a b Atkinson HC, Stanescu I, Anderson BJ (2014). "Increased Phenylephrine Plasma Levels with Administration of Acetaminophen". New England Journal of Medicine. 370 (12): 1171–1172. doi:10.1056/NEJMc1313942. PMID 24645960. 
  179. ^ "Ascorbic acid/Phenylephrine/Paracetamol". NHS Choices. National Health Service. 26 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 March 2014. 
  180. ^ "Phenylephrine/Caffeine/Paracetamol dual relief". NHS Choices. National Health Service. 26 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 March 2014. 
  181. ^ "Beechams Decongestant Plus With Paracetamol". NHS Choices. National Health Service. 26 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 March 2014. 
  182. ^ Senyuva H, Ozden T (2002). "Simultaneous High-Performance Liquid Chromatographic Determination of Paracetamol, Phenylephrine HCl, and Chlorpheniramine Maleate in Pharmaceutical Dosage Forms". Journal of Chromatographic Science. 40 (2): 97–100. doi:10.1093/chromsci/40.2.97. PMID 11881712. 
  183. ^ Janin A, Monnet J (2014). "Bioavailability of paracetamol, phenylephrine hydrochloride and guaifenesin in a fixed-combination syrup versus an oral reference product". Journal of International Medical Research. 42 (2): 347–359. doi:10.1177/0300060513503762. PMID 24553480. 
  184. ^ "Paracetamol – phenylephrine hydrochloride – guaifenesin". NPS MedicineWise. National Prescribing Service (Australia). 26 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 March 2014. 
  185. ^ "Phenylephrine/Guaifenesin/Paracetamol". NHS Choices. National Health Service. 12 September 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 March 2014. 
  186. ^ Allen AL (June 2003). "The diagnosis of acetaminophen toxicosis in a cat". The Canadian Veterinary Journal. 44 (6): 509–10. PMC 340185 $2. PMID 12839249. 
  187. ^ a b c Richardson JA (2000). "Management of acetaminophen and ibuprofen toxicoses in dogs and cats" (PDF). Journal of Veterinary Emergency and Critical Care. 10 (4): 285–291. doi:10.1111/j.1476-4431.2000.tb00013.x. 1 April 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  188. ^ a b Maddison JE, Page SW, Church D (2002). Small Animal Clinical Pharmacology. Elsevier Health Sciences. ss. 260–1. ISBN 978-0702025730. 
  189. ^ a b c "Pardale-V Oral Tablets". NOAH Compendium of Data Sheets for Animal Medicines. The National Office of Animal Health (NOAH). 11 November 2010. 22 November 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 January 2011. 
  190. ^ Villar D, Buck WB, Gonzalez JM (June 1998). "Ibuprofen, aspirin and acetaminophen toxicosis and treatment in dogs and cats". Veterinary and Human Toxicology. 40 (3): 156–62. PMID 9610496. 
  191. ^ Gwaltney-Brant S, Meadows I (March 2006). "The 10 Most Common Toxicoses in Dogs". Veterinary Medicine: 142–148. 10 July 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 October 2019. 
  192. ^ Dunayer E (2004). "Ibuprofen toxicosis in dogs, cats, and ferrets". Veterinary Medicine: 580–586. 10 July 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  193. ^ Johnston J, Savarie P, Primus T, Eisemann J, Hurley J, Kohler D (2002). "Risk assessment of an acetaminophen baiting program for chemical control of brown tree snakes on Guam: evaluation of baits, snake residues, and potential primary and secondary hazards". Environ Sci Technol. 36 (17): 3827–3833. Bibcode:2002EnST...36.3827J. doi:10.1021/es015873n. PMID 12322757. 
  194. ^ Lendon B (7 September 2010). "Tylenol-loaded mice dropped from air to control snakes". CNN. 9 September 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 September 2010. 
  195. ^ Richards S (1 May 2012). "It's Raining Mice". The Scientist. 15 May 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Parasetamol&oldid=31005434" sayfasından alınmıştır