Atatürk Kitaplığı
 | |
 | |
 | |
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Kuruluş | 1939)[1] |
| Konum | Taksim, İstanbul |
| Koleksiyon | |
| Toplanan öğeler | Yazma, matbu, harita, kartpostal, albüm, evrak, gravür ve fotoğraf koleksiyonları |
| Website | ataturkkitapligi.ibb.gov.tr |
İBB Atatürk Kitaplığı, İstanbul'un Taksim semtinde Miralay Şefikbey Sokağı üzerinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü'ne bağlı, araştırmacılara hizmet veren bir kitaplıktır.[2]
1924 yılında belediye kütüphanesi olarak oluşturulmuştur; Cumhuriyet döneminin ilk kütüphanelerindendir. 1981 yılından beri Taksim’deki binada hizmet vermektedir. 2007 yılında ve 2011 yılında[3] Türkiye'nin en iyi kütüphanesi seçilmiştir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
İstanbul’da ilk belediye kütüphanesi olarak 1924 yılında Şehremaneti Dairesi'nde oluşturuldu. Kütüphane, İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Muhittin Üstündağ’ın başkanlığında 1929’da Atatürk’ün Şişli’deki evinde toplanmaya başlandı. 1931 yılında ise Bayezid Medresesi’ne taşındı. Zamanla artan kitaplar medreseye sığmaz oldu.
Taksim semtinde Koç Holding tarafından 1973 yılında yaptırılan binaya 3 Mart 1981 tarihinde taşındı. Halen aynı binada Atatürk Kitaplığı adıyla araştırmacılara hizmet vermektedir.
2021 yılında Atatürk Kitaplığı'nın gazete arşivindeki tarihi nüshaların ziyaretçiler tarafından jilet, makas ve maket bıçakları ile tahrip edildiği ortaya çıkmıştır.[4]
5 Eylül 2022'de araştırmacılar haricinde öğrenci kullanımına kapatılmıştır.[5]
Bina[değiştir | kaynağı değiştir]
Yapı, Mimar Sedad Hakkı Eldem tarafından kütüphane, müze ve sergi salonlarından oluşan bir kültür kompleksi olarak tasarlanmış ancak sadece kütüphane uygulanmıştır.
Kitaplık binası, arkasında bulunan Sheraton Otelindeki 60 derecelik açılara uymak üzere altıgen elemanlardan oluşturulmuştur.[6]
Eldem’in geleneksel Türk mimarisi ile modernizmi sentezleme çabasını yansıtan üç katlı betonarme bir yapıdır. En alt katta bulunan ve altıgen planlı olan kitap deposu yaklaşık 600.000 kitap kapasitelidir. Okuma ve inceleme salonları üstteki iki kattadır. Üst katta altıgen piramit kubbemsi örtüler altında büyük okuma ve katalog salonu bulunmaktadır. Bunlar pleksiglas ışıklıklarla donatılmışlardır. Sergi ve konferans salonu girişin iki tarafındaki kanatlarda yer alır.[7]
Koleksiyon[değiştir | kaynağı değiştir]
Koleksiyonunda 228 bin kitap, 20 bin dergi, 10 bin gazete cildi, 445 albüm, 12 bin 320 kartpostal, 10 bin harita, dört bin 400 yazma, 565 salname, 334 takvim ve 49 atlas bulunmaktadır.
Arap harfli Türkçe kitaplar yönünden de Türkiye’nin en zengin kütüphanelerinden biri olan kütüphanede Müteferrika matbaasında basılan ilk kitaptan harf inkılabına kadarki süreçte yayınlanan Osmanlıca kitapların büyük çoğunluğu burada bulunuyor. İlk Osmanlıca gazetelerin yanında dünyada sadece Atatürk Kitaplığı koleksiyonunda yer alan Enîn-i Mazlûm, Bâdiye ve Varlık gibi yayınlar da mevcuttur.
Kütüphanenin yabancı dil nadir eser koleksiyonunda İstanbul’u anlatan seyahatnameler, tarihi, coğrafi, demografik, folklorik bilgi veren binlerce kitap yer alır.
Atatürk Kitaplığı harita arşivi, İstanbul’un en büyük eski harita arşivi kabul edilir. Koleksiyonunda İstanbul’un gravür tarzı çizilmiş ve 16’ncı yüzyıldan itibaren başlayan haritalarından, ilk üretilen bilimsel içerikli haritaya, şehir planlarından, yangın haritalarına kadar 10 bine yakın harita yer alır. Koleksiyonda Sultan Abdülaziz dönemi Beyoğlu’nun 1:200’lük ilk kadastral planları, 1913-1914 arasında üretilen 1:500’lük ‘Alman Mavileri’ olarak anılan İstanbul planları, Huber’in Beyoğlu planları, İstanbul’un ilk sigorta haritalarını yapan Charles E. Goad ve daha sonraki yıllarda Jacques Pervititich haritaları, yangın haritalarıyla cumhuriyetin ilk yıllarında üretilen haritaları bulunmaktadır.[8]
Bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]
|
|
|
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "İBB Atatürk Kitaplığı". 4 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2013.
- ^ "Kütüphane ve Müzelerin Çalışma Saatleri - Atatürk Kitaplığı". ataturkkitapligi.ibb.gov.tr. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ "Türkiye'nin En İyi 10 Kütüphanesi". Hürriyet. 2 Mayıs 2011. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ "Atatürk Kitaplığı'ndaki tarihi gazete nüshaları kesildi". NTV. 2 Temmuz 2021. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021.
- ^ "Öğrenciler İBB'nin Atatürk Kitaplığı'nı kullanıma kapatmasına tepkili". www.aa.com.tr. 8 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ Eldem, Sedat (1979). "Atatürk Kitaplığı" (PDF). Arkitekt, 374. 20 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ "Atatürk Kitaplığı". Arkiv.com sitesi, 23 Haziran 2008. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ Dağdelen, İrfan (6 Nisan 2011). "Tarih Kokan Bir Mahzen". Milliyet. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Atatürk Kitaplığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane Katalogları
- Atatürk Kitaplığı web sitesi 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Atatürk Kitaplığı hakkında 8 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İstanbul Büyükşehir Belediyesi