Venöz sinus trombozu: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k düzenlemeler ve imla
2. satır: 2. satır:
{{Anatomik terminoloji}}
{{Anatomik terminoloji}}


'''Serebral venöz sinus trombozu''' beyinde venöz kanı taşıyan [[Dural venöz sinus|dural venöz sinuslerde]] pıhtı oluşmasına bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu ve beraberinde ortaya çıkan klinik durumu tanımlamak için kullanılır. Semptomlar ''baş ağrısı'', ''bulanık görme'', ''bulantı'', ''kusma'', ''nöbet'', ''tek veya çift taraflı kuvvet kayıpları'', ''duyu kayıplarıdır''.
'''Serebral venöz sinus trombozu''' beyinde venöz kanı taşıyan [[dural venöz sinus]]lerde pıhtı oluşmasına bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu ve beraberinde ortaya çıkan klinik durumu tanımlamak için kullanılır. Semptomlar ''baş ağrısı'', ''bulanık görme'', ''bulantı'', ''kusma'', ''nöbet'', ''tek veya çift taraflı kuvvet kayıpları'', ''duyu kayıplarıdır''.


Tanı [[Bilgisayarlı tomografi|CT]] veya [[Manyetik rezonans görüntüleme|MRG]] ile pıhtının damar içerisinde gösterilmesi ile konur.<ref name=":2">{{dergi kaynağı|başlık=Thrombosis of the cerebral veins and sinuses.|tarih=28 Nisan 2005|sayı=17|sayfalar=1791-8|dergi=The New England journal of medicine|cilt=352|ad1=Stam|soyadı1=Stam|doi=10.1056/NEJMra042354|pmid=15858188}}</ref> Bunun dışında altta yatan hastalığı. araştırılması için başka tetkiklere de gerek duyulabilir.
Tanı [[Bilgisayarlı tomografi|CT]] veya [[Manyetik rezonans görüntüleme|MRG]] ile pıhtının damar içerisinde gösterilmesi ile konur.<ref name=":2">{{dergi kaynağı|başlık=Thrombosis of the cerebral veins and sinuses.|tarih=28 Nisan 2005|sayı=17|sayfalar=1791-8|dergi=The New England journal of medicine|cilt=352|ad1=Stam|soyadı1=Stam|doi=10.1056/NEJMra042354|pmid=15858188}}</ref> Bunun dışında altta yatan hastalığı. araştırılması için başka tetkiklere de gerek duyulabilir.


Tedavide çoğunlukla pıhtının eritilmesi için [[düşük moleküler ağırlıklı heparin]] (LMWH) kullanılır.<ref name=":1">{{dergi kaynağı|başlık=The efficacy and safety of anticoagulation in cerebral vein thrombosis: A systematic review and meta-analysis.|tarih=Eylül 2018|sayfalar=135-139|dergi=Thrombosis research|cilt=169|ad1=Al Rawahi|soyadı1=Al Rawahi|doi=10.1016/j.thromres.2018.07.023|pmid=30056293}}</ref> Tedavide nadir de olsa [[tromboliz]] de kullanılabilir. Oluşan pıhtıya bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle [[kafa içi basıncı]] artabilir ve bu nedenle hastaya [[serebral şant]] takılması gerekebilir.<ref name=":2" />
Tedavide çoğunlukla pıhtının eritilmesi için [[düşük moleküler ağırlıklı heparin]] (LMWH) kullanılır.<ref name=":1">{{dergi kaynağı|başlık=The efficacy and safety of anticoagulation in cerebral vein thrombosis: A systematic review and meta-analysis.|tarih=Eylül 2018|sayfalar=135-139|dergi=Thrombosis research|cilt=169|ad1=Al Rawahi|soyadı1=Al Rawahi|doi=10.1016/j.thromres.2018.07.023|pmid=30056293}}</ref> Tedavide nadir de olsa [[tromboliz]] de kullanılabilir. Oluşan pıhtıya bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle [[kafa içi basıncı]] artabilir ve bu nedenle hastaya [[serebral şant]] takılması gerekebilir.<ref name=":2" />



== Belirti ve bulgular ==
== Belirti ve bulgular ==
Baş ağrısı 10 hastanın 9'unda izlenir. Baş ağrısı genellikle günler içerisinde artan bir şiddette olsa da ani başlangıçlı olgular da mevcuttur.<ref name=":2" /> Baş ağrısı hastalığın tek semptomu da olabilir.<ref name=":3">{{dergi kaynağı|başlık=Headache as the only neurological sign of cerebral venous thrombosis: a series of 17 cases.|tarih=Ağustos 2005|sayı=8|sayfalar=1084-7|dergi=Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry|cilt=76|ad1=Cumurciuc|soyadı1=Cumurciuc|doi=10.1136/jnnp.2004.056275|pmid=16024884}}</ref> [[İnme]] bulguları da ortaya çıkabilir. Tipik inmeden farklı olarak bulgular genellikle iki taraflıdır.<ref name=":2" /> Kol ve bacaklarda güçsüzlük, konuşma bozuklukları, yüzde uyuşukluk gibi şikayetler olabilir.
Baş ağrısı 10 hastanın 9'unda izlenir. Baş ağrısı genellikle günler içerisinde artan bir şiddette olsa da ani başlangıçlı olgular da mevcuttur.<ref name=":2" /> Baş ağrısı hastalığın tek semptomu da olabilir.<ref name=":3">{{dergi kaynağı|başlık=Headache as the only neurological sign of cerebral venous thrombosis: a series of 17 cases.|tarih=Ağustos 2005|sayı=8|sayfalar=1084-7|dergi=Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry|cilt=76|ad1=Cumurciuc|soyadı1=Cumurciuc|doi=10.1136/jnnp.2004.056275|pmid=16024884}}</ref> [[İnme]] bulguları da ortaya çıkabilir. Tipik inmeden farklı olarak bulgular genellikle iki taraflıdır.<ref name=":2" /> Kol ve bacaklarda güçsüzlük, konuşma bozuklukları, yüzde uyuşukluk gibi şikayetler olabilir.


Hastaların % 40'ında [[nöbet]] şikayeti ortaya çıkar. Doğum sonrası dönem de tromboz gelişen hastalarda daha sık görülür.<ref name=":4">{{dergi kaynağı|başlık=EFNS guideline on the treatment of cerebral venous and sinus thrombosis.|tarih=Haziran 2006|sayı=6|sayfalar=553-9|dergi=European journal of neurology|cilt=13|ad1=Einhäupl|soyadı1=Einhäupl|doi=10.1111/j.1468-1331.2006.01398.x|pmid=16796579}}</ref>
Hastaların % 40'ında [[nöbet]] şikayeti ortaya çıkar. Doğum sonrası dönem de tromboz gelişen hastalarda daha sık görülür.<ref name=":4">{{dergi kaynağı|başlık=EFNS guideline on the treatment of cerebral venous and sinus thrombosis.|tarih=Haziran 2006|sayı=6|sayfalar=553-9|dergi=European journal of neurology|cilt=13|ad1=Einhäupl|soyadı1=Einhäupl|doi=10.1111/j.1468-1331.2006.01398.x|pmid=16796579}}</ref>


Nöbetler genellikle iki taraflıdır ve nadir olarak [[status epileptikus]] gelişir.<ref name=":2" />
Nöbetler genellikle iki taraflıdır ve nadir olarak [[status epileptikus]] gelişir.<ref name=":2" />
18. satır: 17. satır:
İleri yaştaki hastalarda daha çok açıklanamayan bilinç değişiklikleri ve mental bozulmalardır.<ref name=":5">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral vein and dural sinus thrombosis in elderly patients.|tarih=Eylül 2005|sayı=9|sayfalar=1927-32|dergi=Stroke|cilt=36|ad1=Ferro|soyadı1=Ferro|doi=10.1161/01.STR.0000177894.05495.54|pmid=16100024}}</ref>
İleri yaştaki hastalarda daha çok açıklanamayan bilinç değişiklikleri ve mental bozulmalardır.<ref name=":5">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral vein and dural sinus thrombosis in elderly patients.|tarih=Eylül 2005|sayı=9|sayfalar=1927-32|dergi=Stroke|cilt=36|ad1=Ferro|soyadı1=Ferro|doi=10.1161/01.STR.0000177894.05495.54|pmid=16100024}}</ref>


Artan kafa içi basıncına bağlı [[optik sinir]] kılıfında basınç artışı ve buna bağlı görme problemleri ortaya çıkar. Kafa içi basıncı artışı ile tipik bulgular olan [[bradikardi]], [[hipertansiyon]] ve solunumun bozulması ile karakterize [[Cushing triadı]]<ref name="Cushing">Dinallo S, Waseem M. Cushing Reflex. [Updated 2019 Oct 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549801/</ref> ortaya çıkar.<ref name=":2" />
Artan kafa içi basıncına bağlı [[optik sinir]] kılıfında basınç artışı ve buna bağlı görme problemleri ortaya çıkar. Kafa içi basıncı artışı ile tipik bulgular olan [[bradikardi]], [[hipertansiyon]] ve solunumun bozulması ile karakterize [[Cushing triadı]]<ref name="Cushing">Dinallo S, Waseem M. Cushing Reflex. [Updated 2019 Oct 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549801/</ref> ortaya çıkar.<ref name=":2" />


== Sebepler ==
== Sebepler ==
28. satır: 27. satır:
* [[Estrojen]] içerikli doğum montrol yöntemleri
* [[Estrojen]] içerikli doğum montrol yöntemleri
* [[Menenjit]], [[orta kulak iltihabı]], [[mastoidit]], [[sinüzit]] gibi enfektif hastalıklar.
* [[Menenjit]], [[orta kulak iltihabı]], [[mastoidit]], [[sinüzit]] gibi enfektif hastalıklar.
* [[Dural venöz sinus|Dural venöz sinuslere]] direk travma
* [[Dural venöz sinus]]lere direk travma
* Baş ve boyun bölgesinde yapılan cerrahi işlemler sonrası
* Baş ve boyun bölgesinde yapılan cerrahi işlemler sonrası
* [[Orak hücreli anemi]]
* [[Orak hücreli anemi]]
39. satır: 38. satır:
=== Görüntüleme ===
=== Görüntüleme ===
[[Dosya:Sagital_sinus_thrombus.jpg|küçükresim|Sagittal sinus içerisinde ''boş delta'' işareti (siyah ok) trombozu göstermektedir.]]
[[Dosya:Sagital_sinus_thrombus.jpg|küçükresim|Sagittal sinus içerisinde ''boş delta'' işareti (siyah ok) trombozu göstermektedir.]]
[[Dosya:Duralvenoussinusthrombosis.png|küçükresim|Sağ [[Transvers sinus|transvers sinuste]] tromboz görülmektedir (kırmızı ok)]]
[[Dosya:Duralvenoussinusthrombosis.png|küçükresim|Sağ [[transvers sinus]]te tromboz görülmektedir (kırmızı ok)]]
Tanıda birçok görüntüleme tetkiği kullanılmaktadır.Serebral ödem ve venöz enfark tüm görüntüleme tetkiklerinde izlenebilir. En sık kullanılan tetkikler [[Manyetik rezonans görüntüleme|MRG]], [[Bilgisayarlı tomografi|BT]] tetkilerinin venöz kontrastlı fazlarıdır.<ref name=":2" /> Bu test ile toplar damardan verilen kontrast madde, kalbe ulaşır, kalpten beyine pompalandıktan sonra beynin venöz sistemleri tarafından emilir ve tekrar kalbe ulaştırılır. Bu tetkiklerde görüntüler bu fazın beyinden emilme safasında elde edilir. BT venogramın duyarlılığı % 75-100, spesifitesi % 81-100 arasındadır. Erken dönemlerde sinus içerisinde boş delta işareti oluşurken ileri dönemlerde bu izlenmeyebilir.<ref name=":6">{{dergi kaynağı|başlık=Investigating suspected cerebral venous thrombosis.|tarih=14 Nisan 2007|sayı=7597|sayfalar=794-5|dergi=BMJ (Clinical research ed.)|cilt=334|ad1=Smith|soyadı1=Smith|doi=10.1136/bmj.39154.636968.47|pmid=17431266}}</ref>
Tanıda birçok görüntüleme tetkiği kullanılmaktadır.Serebral ödem ve venöz enfark tüm görüntüleme tetkiklerinde izlenebilir. En sık kullanılan tetkikler [[Manyetik rezonans görüntüleme|MRG]], [[Bilgisayarlı tomografi|BT]] tetkilerinin venöz kontrastlı fazlarıdır.<ref name=":2" /> Bu test ile toplar damardan verilen kontrast madde, kalbe ulaşır, kalpten beyine pompalandıktan sonra beynin venöz sistemleri tarafından emilir ve tekrar kalbe ulaştırılır. Bu tetkiklerde görüntüler bu fazın beyinden emilme safasında elde edilir. BT venogramın duyarlılığı % 75-100, spesifitesi % 81-100 arasındadır. Erken dönemlerde sinus içerisinde boş delta işareti oluşurken ileri dönemlerde bu izlenmeyebilir.<ref name=":6">{{dergi kaynağı|başlık=Investigating suspected cerebral venous thrombosis.|tarih=14 Nisan 2007|sayı=7597|sayfalar=794-5|dergi=BMJ (Clinical research ed.)|cilt=334|ad1=Smith|soyadı1=Smith|doi=10.1136/bmj.39154.636968.47|pmid=17431266}}</ref>


Serebral [[anjiyografi]] ile BT ve MRG'de izlenmeyen küçük pıhtılarda gösterilebilir. Küçük pıhtılar vida dişi şeklinde izlenebilir.<ref name=":2" /> Bilinen konvansiyonel anjiyografi ile yapılır. Kasıktan gönderilen bir katater yardımı ile damar içine görüntüleme eşliğinde kontrast madde verilmesiyle yapılır.
Serebral [[anjiyografi]] ile BT ve MRG'de izlenmeyen küçük pıhtılarda gösterilebilir. Küçük pıhtılar vida dişi şeklinde izlenebilir.<ref name=":2" /> Bilinen konvansiyonel anjiyografi ile yapılır. Kasıktan gönderilen bir katater yardımı ile damar içine görüntüleme eşliğinde kontrast madde verilmesiyle yapılır.


=== D-dimer ===
=== D-dimer ===
D-dimer bir [[fibrin]] yıkım ürünüdür ve vücutta pıhtı oluşturan durumlarda artar. Tek başına tanıda kullanılmaz.<ref name=":7">{{dergi kaynağı|başlık=BET 1: Does a normal D-dimer rule out cerebral venous sinus thrombosis (CVST)?|tarih=Haziran 2018|sayı=6|sayfalar=396-397|dergi=Emergency medicine journal : EMJ|cilt=35|ad1=Smith|soyadı1=Smith|doi=10.1136/emermed-2018-207777.1|pmid=29784833}}</ref>
D-dimer bir [[fibrin]] yıkım ürünüdür ve vücutta pıhtı oluşturan durumlarda artar. Tek başına tanıda kullanılmaz.<ref name=":7">{{dergi kaynağı|başlık=BET 1: Does a normal D-dimer rule out cerebral venous sinus thrombosis (CVST)?|tarih=Haziran 2018|sayı=6|sayfalar=396-397|dergi=Emergency medicine journal : EMJ|cilt=35|ad1=Smith|soyadı1=Smith|doi=10.1136/emermed-2018-207777.1|pmid=29784833}}</ref>


=== İleri testler ===
=== İleri testler ===
51. satır: 50. satır:


== Patogenez ==
== Patogenez ==
Beynin hem yüzeyel hem de derin venleri venöz kanı alıp kalbe yönlendiren [[Dural venöz sinus|dural venöz sinuslere]] dökülürler. Tromboza bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle komşu beyin dokusunda ''konjesyon'' ve ''venöz enfarkt'' ortaya çıkar. Vazojenik ödem ve sonrasında kanamalar ortaya çıkabilir.
Beynin hem yüzeyel hem de derin venleri venöz kanı alıp kalbe yönlendiren [[dural venöz sinus]]lere dökülürler. Tromboza bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle komşu beyin dokusunda ''konjesyon'' ve ''venöz enfarkt'' ortaya çıkar. Vazojenik ödem ve sonrasında kanamalar ortaya çıkabilir.


Sinus trombozuna bağlı kafa içi basıncı artışının sebebi [[Beyin omurilik sıvısı|beyin omurilik sıvısının]] emiliminin bozulmasıdır. Beynin farklı bölgelerinde basınç farkları oluşmayacağı için hidrosefali izlenmeyebilir.<ref name=":2" />
Sinus trombozuna bağlı kafa içi basıncı artışının sebebi [[beyin omurilik sıvısı]]nın emiliminin bozulmasıdır. Beynin farklı bölgelerinde basınç farkları oluşmayacağı için hidrosefali izlenmeyebilir.<ref name=":2" />


Sinus içerisindeki pıhtının kopup venöz sistem aracılığı ile kalbe ve oradan akciğere ulaşmasına bağlı [[pulmoner emboli]] ortaya çıkabilir. Hayatı tehdit eden bir komplikasyondur.<ref name=":2" /><ref name=":4" /> Bu durum hastaların % 10'unda ortaya çıkar ve kötü prognoz göstergesidir.<ref name=":8">{{dergi kaynağı|başlık=Superior sagittal sinus thrombosis and pulmonary embolism: a syndrome rediscovered.|tarih=Ekim 1992|sayı=4|sayfalar=390-6|dergi=Acta neurologica Scandinavica|cilt=86|ad1=Diaz|soyadı1=Diaz|doi=10.1111/j.1600-0404.1992.tb05106.x|pmid=1455986}}</ref>
Sinus içerisindeki pıhtının kopup venöz sistem aracılığı ile kalbe ve oradan akciğere ulaşmasına bağlı [[pulmoner emboli]] ortaya çıkabilir. Hayatı tehdit eden bir komplikasyondur.<ref name=":2" /><ref name=":4" /> Bu durum hastaların % 10'unda ortaya çıkar ve kötü prognoz göstergesidir.<ref name=":8">{{dergi kaynağı|başlık=Superior sagittal sinus thrombosis and pulmonary embolism: a syndrome rediscovered.|tarih=Ekim 1992|sayı=4|sayfalar=390-6|dergi=Acta neurologica Scandinavica|cilt=86|ad1=Diaz|soyadı1=Diaz|doi=10.1111/j.1600-0404.1992.tb05106.x|pmid=1455986}}</ref>


== Tedavi ==
== Tedavi ==
Antikoagülan tedaviler için kanama riskini arttırma ihtimaline karşılık başlangıçta endişeler mevcuttu. Bu endişeler yapılan çalışamalar ile giderilmiştir.<ref name=":9">{{dergi kaynağı|başlık=Anticoagulation for cerebral venous sinus thrombosis.|tarih=10 Ağustos 2011|sayı=8|sayfalar=CD002005|dergi=The Cochrane database of systematic reviews|ad1=Coutinho|soyadı1=Coutinho|doi=10.1002/14651858.CD002005.pub2|pmid=21833941}}</ref>
Antikoagülan tedaviler için kanama riskini arttırma ihtimaline karşılık başlangıçta endişeler mevcuttu. Bu endişeler yapılan çalışamalar ile giderilmiştir.<ref name=":9">{{dergi kaynağı|başlık=Anticoagulation for cerebral venous sinus thrombosis.|tarih=10 Ağustos 2011|sayı=8|sayfalar=CD002005|dergi=The Cochrane database of systematic reviews|ad1=Coutinho|soyadı1=Coutinho|doi=10.1002/14651858.CD002005.pub2|pmid=21833941}}</ref>


Klinik uygulama rehberlerinde, sinus trombozları için başlangıç tedavisinde [[heperin]] ve [[düşük moleküler ağırlıklı heparin]] kullanımı önerilmektedir. Tedavinin devamında ise [[warfarin]] kullanımı kanama ihtimalini arttırmamaktadır.<ref name=":4" /><ref name=":10">{{web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG68|başlık=Stroke and transient ischaemic attack in over 16s: diagnosis and initial management {{!}} Guidance {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk}}</ref><ref name=":11">{{dergi kaynağı|başlık=Guidelines for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack|tarih=Temmuz 2014|sayı=7|sayfalar=2160–2236|dergi=Stroke|cilt=45|ad1=Kernan|soyadı1=Kernan|doi=10.1161/STR.0000000000000024}}</ref> Uzman görüşü olarak kanamanın büyük olduğu durumlarda antikoagülan tedavisinin verilmemesi, 1 haftalık takip sonrası kanama miktarı azalıyorsa başlanması önerilmektedir.<ref name=":12">{{dergi kaynağı|başlık=How I treat rare venous thromboses.|tarih=15 Aralık 2008|sayı=13|sayfalar=4818-23|dergi=Blood|cilt=112|ad1=Martinelli|soyadı1=Martinelli|doi=10.1182/blood-2008-07-165969|pmid=18805965}}</ref>
Klinik uygulama rehberlerinde, sinus trombozları için başlangıç tedavisinde [[heperin]] ve [[düşük moleküler ağırlıklı heparin]] kullanımı önerilmektedir. Tedavinin devamında ise [[warfarin]] kullanımı kanama ihtimalini arttırmamaktadır.<ref name=":4" /><ref name=":10">{{web kaynağı|url=https://www.nice.org.uk/guidance/CG68|başlık=Stroke and transient ischaemic attack in over 16s: diagnosis and initial management {{!}} Guidance {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk}}</ref><ref name=":11">{{dergi kaynağı|başlık=Guidelines for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack|tarih=Temmuz 2014|sayı=7|sayfalar=2160–2236|dergi=Stroke|cilt=45|ad1=Kernan|soyadı1=Kernan|doi=10.1161/STR.0000000000000024}}</ref> Uzman görüşü olarak kanamanın büyük olduğu durumlarda antikoagülan tedavisinin verilmemesi, 1 haftalık takip sonrası kanama miktarı azalıyorsa başlanması önerilmektedir.<ref name=":12">{{dergi kaynağı|başlık=How I treat rare venous thromboses.|tarih=15 Aralık 2008|sayı=13|sayfalar=4818-23|dergi=Blood|cilt=112|ad1=Martinelli|soyadı1=Martinelli|doi=10.1182/blood-2008-07-165969|pmid=18805965}}</ref>


Warfarin kullanım süresi altta yatan hastalığa ve hastanın durumuna göre değişir. Eğer hastalık gebelik gibi geçici bir sebepten kaynaklanıyorsa 3 aylık tedavi yeterlidir. Sebep gösterilememiş ise veya orta şiddette bir [[trombofili]] mevcutsa tedaviye 6-12 ay süre ile devam edilmesi önerilmektedir. Ağır bir trombofili durumu varsa tedavinin ömür boyu verilmesi önerilir.<ref name=":4" />
Warfarin kullanım süresi altta yatan hastalığa ve hastanın durumuna göre değişir. Eğer hastalık gebelik gibi geçici bir sebepten kaynaklanıyorsa 3 aylık tedavi yeterlidir. Sebep gösterilememiş ise veya orta şiddette bir [[trombofili]] mevcutsa tedaviye 6-12 ay süre ile devam edilmesi önerilmektedir. Ağır bir trombofili durumu varsa tedavinin ömür boyu verilmesi önerilir.<ref name=":4" />


''Tromboliz'' işlemi, sistemik dolaşıma toplar damar üzerinden veya, serebral anjiografi işlemi ile direkt olarak tıkalı damar içerisine verilmesi ile pıhtının eritilmesi işlemine denir. [[Avrupa Nöroloji Dernekleri Federasyonu]] rehberine göre [[tromboliz]] işlemi hastanın bilinci diğer tedavilere rağmen düzelmiyorsa ve diğer bilinç değişikliği yapacak durumlar dışlanmışsa yapılmalıdır.
''Tromboliz'' işlemi, sistemik dolaşıma toplar damar üzerinden veya, serebral anjiografi işlemi ile direkt olarak tıkalı damar içerisine verilmesi ile pıhtının eritilmesi işlemine denir. [[Avrupa Nöroloji Dernekleri Federasyonu]] rehberine göre [[tromboliz]] işlemi hastanın bilinci diğer tedavilere rağmen düzelmiyorsa ve diğer bilinç değişikliği yapacak durumlar dışlanmışsa yapılmalıdır.


En etkili yöntemin ve uygulama yolunun ne olduğu henüz belirlenememiştir. Trombolizin en korkutan komplikasyonu beyin veya diğer organların içine oluşabilecek kanamalardır.<ref name=":4" />
En etkili yöntemin ve uygulama yolunun ne olduğu henüz belirlenememiştir. Trombolizin en korkutan komplikasyonu beyin veya diğer organların içine oluşabilecek kanamalardır.<ref name=":4" />


[[Amerika Birleşik Devletleri]] rehberleri tromboliz işleminin henüz yeterli kanıtlara sahip olmamasından dolayı direkt olarak önermemektedir.<ref name=":11" />
[[Amerika Birleşik Devletleri]] rehberleri tromboliz işleminin henüz yeterli kanıtlara sahip olmamasından dolayı direkt olarak önermemektedir.<ref name=":11" />


Venöz enfarkta bağlı kanama boyutlatı artıyorsa veya ciddi bası bulguları varsa [[dekompresif kraniyektomi]] cerrahi işlemi yapılabilir.<ref name=":13">{{dergi kaynağı|başlık=Role of Decompressive Craniectomy in the Management of Cerebral Venous Sinus Thrombosis.|tarih=2019|sayfalar=511|dergi=Frontiers in neurology|cilt=10|ad1=Avanali|soyadı1=Avanali|doi=10.3389/fneur.2019.00511|pmid=31156540}}</ref>
Venöz enfarkta bağlı kanama boyutlatı artıyorsa veya ciddi bası bulguları varsa [[dekompresif kraniyektomi]] cerrahi işlemi yapılabilir.<ref name=":13">{{dergi kaynağı|başlık=Role of Decompressive Craniectomy in the Management of Cerebral Venous Sinus Thrombosis.|tarih=2019|sayfalar=511|dergi=Frontiers in neurology|cilt=10|ad1=Avanali|soyadı1=Avanali|doi=10.3389/fneur.2019.00511|pmid=31156540}}</ref>


[[Kafa içi basıncı]] artışına bağlı ilerleyici görme kaybı varsa boşaltıcı [[lomber ponksiyon]] işlemi, medikal tedavi olarak [[asetazolamid]] veya daha kalıcı bir işlem olan [[serebral şant]] uygulanabilir.<ref name=":2" />
[[Kafa içi basıncı]] artışına bağlı ilerleyici görme kaybı varsa boşaltıcı [[lomber ponksiyon]] işlemi, medikal tedavi olarak [[asetazolamid]] veya daha kalıcı bir işlem olan [[serebral şant]] uygulanabilir.<ref name=":2" />


Nöbet kontrolu sağlamak için [[antikonvülzan]] ilaçlar kullanılabilir.<ref name=":4" /> Önleyici amaçlı olarak nöbet oluşmadan antikonvülzan ilaç kullanımı konusunda yeterli kanıt yoktur.<ref name=":14">{{dergi kaynağı|başlık=Antiepileptic drugs for the primary and secondary prevention of seizures after intracranial venous thrombosis.|tarih=21 Nisan 2016|sayfalar=CD005501|dergi=The Cochrane database of systematic reviews|cilt=4|ad1=Price|soyadı1=Price|doi=10.1002/14651858.CD005501.pub4|pmid=27098266}}</ref>
Nöbet kontrolu sağlamak için [[antikonvülzan]] ilaçlar kullanılabilir.<ref name=":4" /> Önleyici amaçlı olarak nöbet oluşmadan antikonvülzan ilaç kullanımı konusunda yeterli kanıt yoktur.<ref name=":14">{{dergi kaynağı|başlık=Antiepileptic drugs for the primary and secondary prevention of seizures after intracranial venous thrombosis.|tarih=21 Nisan 2016|sayfalar=CD005501|dergi=The Cochrane database of systematic reviews|cilt=4|ad1=Price|soyadı1=Price|doi=10.1002/14651858.CD005501.pub4|pmid=27098266}}</ref>


== Prognoz ==
== Prognoz ==
İlk kez 2004 yılında hastalığın doğal seyri ve uzun dönem sonuçları ile ilgili geniş kapsamlı çalışmalara ait sonuçlar yayınlandı. Sonuçlara göre 16 aylık takipte, % 57.1 hastada tam iyileşme, % 29.5 hastada hafif bulgular, % 2.9 hastada orta şiddette bulgular, % 2.2 hastada ise ciddi şikayetler kalmıştır. Ölüm oranı ise % 8.3 olarak bulunmuştur.
İlk kez 2004 yılında hastalığın doğal seyri ve uzun dönem sonuçları ile ilgili geniş kapsamlı çalışmalara ait sonuçlar yayınlandı. Sonuçlara göre 16 aylık takipte, % 57.1 hastada tam iyileşme, % 29.5 hastada hafif bulgular, % 2.9 hastada orta şiddette bulgular, % 2.2 hastada ise ciddi şikayetler kalmıştır. Ölüm oranı ise % 8.3 olarak bulunmuştur.


37 yaş üstü erkek cinsiyette, ayrıca başvuruda koma, kanama, bilinç değişikliği, enfeksiyon, kanser gibi durumlar varsa risk artmaktadır.<ref name=":15">{{dergi kaynağı|başlık=Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT).|tarih=Mart 2004|sayı=3|sayfalar=664-70|dergi=Stroke|cilt=35|ad1=Ferro|soyadı1=Ferro|doi=10.1161/01.STR.0000117571.76197.26|pmid=14976332}}</ref>
37 yaş üstü erkek cinsiyette, ayrıca başvuruda koma, kanama, bilinç değişikliği, enfeksiyon, kanser gibi durumlar varsa risk artmaktadır.<ref name=":15">{{dergi kaynağı|başlık=Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT).|tarih=Mart 2004|sayı=3|sayfalar=664-70|dergi=Stroke|cilt=35|ad1=Ferro|soyadı1=Ferro|doi=10.1161/01.STR.0000117571.76197.26|pmid=14976332}}</ref>


2006 yılında 19 çalışmanın incelendiği bir [[derleme]] yayınlanmıştır. Bu incelemenin sonucunda toplam hastada ölüm oranı % 9.4 iken hastaneye başvurup ölen hasta oranı ise % 5.6 olarak hesaplanmıştır. Yine yaşayan hastların % 88'inde tam veya tama yakın iyileşme sağlanmıştır. hastalığın takip ettiği birkaç ay içerisinde hastaların üçte ikisinde pıhtıda tam çözülme veya rekanalizasyon meydana gelmektedir.
2006 yılında 19 çalışmanın incelendiği bir [[derleme]] yayınlanmıştır. Bu incelemenin sonucunda toplam hastada ölüm oranı % 9.4 iken hastaneye başvurup ölen hasta oranı ise % 5.6 olarak hesaplanmıştır. Yine yaşayan hastların % 88'inde tam veya tama yakın iyileşme sağlanmıştır. hastalığın takip ettiği birkaç ay içerisinde hastaların üçte ikisinde pıhtıda tam çözülme veya rekanalizasyon meydana gelmektedir.


Hastalığın tekrar etme oranı düşüktür (% 2.8)<ref name=":16">{{dergi kaynağı|başlık=Natural history of cerebral vein thrombosis: a systematic review.|tarih=15 Ağustos 2006|sayı=4|sayfalar=1129-34|dergi=Blood|cilt=108|ad1=Dentali|soyadı1=Dentali|doi=10.1182/blood-2005-12-4795|pmid=16609071}}</ref>
Hastalığın tekrar etme oranı düşüktür (% 2.8)<ref name=":16">{{dergi kaynağı|başlık=Natural history of cerebral vein thrombosis: a systematic review.|tarih=15 Ağustos 2006|sayı=4|sayfalar=1129-34|dergi=Blood|cilt=108|ad1=Dentali|soyadı1=Dentali|doi=10.1182/blood-2005-12-4795|pmid=16609071}}</ref>


== Epidemiyoloji ==
== Epidemiyoloji ==
Serebral ven trombozu nadir görülür. Erişkinlerde görülme oranı yılda 3-4/100.000'dir. Her yaşta görülebilir. En sık 30-40 yaş arasında görülür. kadın cinsiyette risk daha fazladır.<ref name=":4" /> Eski çalışmalarda erkek kadın cinsiyet oranları eşitken son zamanlarda estrojen içeren doğum kontrol yöntemleri nedeniyle kadın cinsiyette risk biraz artmıştır.<ref name=":2" />
Serebral ven trombozu nadir görülür. Erişkinlerde görülme oranı yılda 3-4/100.000'dir. Her yaşta görülebilir. En sık 30-40 yaş arasında görülür. kadın cinsiyette risk daha fazladır.<ref name=":4" /> Eski çalışmalarda erkek kadın cinsiyet oranları eşitken son zamanlarda estrojen içeren doğum kontrol yöntemleri nedeniyle kadın cinsiyette risk biraz artmıştır.<ref name=":2" />


1995'de [[Suudi Arabistan]]'da yapılan bir çalışmada hastalığın görülme oranının dünya ortalamasının 2 katı olduğu görülmüştür. Bunun nedeninin bu coğrafyada tromboza eğilimi arttıran [[Behçet hastalığı|Behçet hastalığının]] sık görülmesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle orta doğuda serebral tromboz görülme riski fazladır.<ref name=":19">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral venous thrombosis in adults. A study of 40 cases from Saudi Arabia.|tarih=Temmuz 1995|sayı=7|sayfalar=1193-5|dergi=Stroke|cilt=26|ad1=Daif|soyadı1=Daif|doi=10.1161/01.str.26.7.1193|pmid=7604412}}</ref>
1995'de [[Suudi Arabistan]]'da yapılan bir çalışmada hastalığın görülme oranının dünya ortalamasının 2 katı olduğu görülmüştür. Bunun nedeninin bu coğrafyada tromboza eğilimi arttıran [[Behçet hastalığı]]nın sık görülmesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle orta doğuda serebral tromboz görülme riski fazladır.<ref name=":19">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral venous thrombosis in adults. A study of 40 cases from Saudi Arabia.|tarih=Temmuz 1995|sayı=7|sayfalar=1193-5|dergi=Stroke|cilt=26|ad1=Daif|soyadı1=Daif|doi=10.1161/01.str.26.7.1193|pmid=7604412}}</ref>


[[Kanada]]'da yapılan bir çalışmada serebral trombozun çocuklarda görülme oranının yıllık 6.7/1.000.000 olduğu gösterilmiştir. Bunların % 43'ü infanttır (1 aylıktan daha küçük). Bu hastaların % 84'ünde zaten başka bir hastalık bulunmaktadır. En sık sebep doğum sonrası komplikasyonlar ve [[Dehidratasyon|dehidratasyondur]].
[[Kanada]]'da yapılan bir çalışmada serebral trombozun çocuklarda görülme oranının yıllık 6.7/1.000.000 olduğu gösterilmiştir. Bunların % 43'ü infanttır (1 aylıktan daha küçük). Bu hastaların % 84'ünde zaten başka bir hastalık bulunmaktadır. En sık sebep doğum sonrası komplikasyonlar ve [[dehidratasyon]]dur.


== Tarih ==
== Tarih ==
Serebral tromboz tanısı tarihte ilk kez 1825'de Fransız doktor olan Ribes tarafından [[nöbet]] ve [[deliriyum]] bulguları olan bir hastayı incelemesi sonrası tanımlanmıştır.<ref name=":21">Ribes MF (1825). "Des recherches faites sur la phlebite". Rev. Med. Fr. Etrang. 3: 5–41.</ref>
Serebral tromboz tanısı tarihte ilk kez 1825'de Fransız doktor olan Ribes tarafından [[nöbet]] ve [[deliriyum]] bulguları olan bir hastayı incelemesi sonrası tanımlanmıştır.<ref name=":21">Ribes MF (1825). "Des recherches faites sur la phlebite". Rev. Med. Fr. Etrang. 3: 5–41.</ref>


20. Yüzyılın ortalarına kadar serebral sinus trombozu tanısı ancak otopsi ile konulabiliyordu.<ref name=":22">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral venous thrombosis--a review of 38 cases.|tarih=1984|sayı=2|sayfalar=199-213|dergi=Stroke|cilt=16|ad1=Bousser|soyadı1=Bousser|doi=10.1161/01.str.16.2.199|pmid=3975957}}</ref>
20. Yüzyılın ortalarına kadar serebral sinus trombozu tanısı ancak otopsi ile konulabiliyordu.<ref name=":22">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral venous thrombosis--a review of 38 cases.|tarih=1984|sayı=2|sayfalar=199-213|dergi=Stroke|cilt=16|ad1=Bousser|soyadı1=Bousser|doi=10.1161/01.str.16.2.199|pmid=3975957}}</ref>


1940 yılında Dr. [[Charles Symonds]] tarafından hastalığı tanımlayacak şiakyetleri ve [[lomber ponksiyon]] bulgularını tanımlamıştır.<ref name=":23">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral Thrombophlebitis.|tarih=14 Eylül 1940|sayı=4158|sayfalar=348-52|dergi=British medical journal|cilt=2|ad1=Symonds|soyadı1=Symonds|doi=10.1136/bmj.2.4158.348|pmid=20783290}}</ref><ref name=":24">{{dergi kaynağı|başlık=Puerperal Cerebral Thrombophlebitis Treated by Heparin.|tarih=4 Nisan 1942|sayı=4239|sayfalar=436-8|dergi=British medical journal|cilt=1|ad1=Stansfield|soyadı1=Stansfield|doi=10.1136/bmj.1.4239.436|pmid=20784169}}</ref>
1940 yılında Dr. [[Charles Symonds]] tarafından hastalığı tanımlayacak şiakyetleri ve [[lomber ponksiyon]] bulgularını tanımlamıştır.<ref name=":23">{{dergi kaynağı|başlık=Cerebral Thrombophlebitis.|tarih=14 Eylül 1940|sayı=4158|sayfalar=348-52|dergi=British medical journal|cilt=2|ad1=Symonds|soyadı1=Symonds|doi=10.1136/bmj.2.4158.348|pmid=20783290}}</ref><ref name=":24">{{dergi kaynağı|başlık=Puerperal Cerebral Thrombophlebitis Treated by Heparin.|tarih=4 Nisan 1942|sayı=4239|sayfalar=436-8|dergi=British medical journal|cilt=1|ad1=Stansfield|soyadı1=Stansfield|doi=10.1136/bmj.1.4239.436|pmid=20784169}}</ref>


Serebral venöz trombozun yaşayan hastalarda tanısı ancak 1951 yılında venografik tetkiklerin gelişmesi ile mümkün olabilmiştir.<ref name=":25">{{dergi kaynağı|başlık=Dural sinus venography as an aid to diagnosis in intracranial disease.|tarih=Ocak 1951|sayı=1|sayfalar=23-37|dergi=Journal of neurosurgery|cilt=8|ad1=RAY|soyadı1=RAY|doi=10.3171/jns.1951.8.1.0023|pmid=14804146}}</ref> Bu sayede hastalığın [[Benign kafa içi hipertansiyonu|benign kafa içi hipertansiyonundan]] ayırdedilebilmesi sağlanmıştır.<ref name=":26">{{dergi kaynağı|başlık=Thrombosis of the dural venous sinuses as a cause of pseudotumor cerebri.|tarih=Eylül 1951|sayı=3|sayfalar=376-86|dergi=Annals of surgery|cilt=134|ad1=RAY|soyadı1=RAY|doi=10.1097/00000658-195113430-00009|pmid=14869026}}</ref>
Serebral venöz trombozun yaşayan hastalarda tanısı ancak 1951 yılında venografik tetkiklerin gelişmesi ile mümkün olabilmiştir.<ref name=":25">{{dergi kaynağı|başlık=Dural sinus venography as an aid to diagnosis in intracranial disease.|tarih=Ocak 1951|sayı=1|sayfalar=23-37|dergi=Journal of neurosurgery|cilt=8|ad1=RAY|soyadı1=RAY|doi=10.3171/jns.1951.8.1.0023|pmid=14804146}}</ref> Bu sayede hastalığın [[benign kafa içi hipertansiyonu]]ndan ayırdedilebilmesi sağlanmıştır.<ref name=":26">{{dergi kaynağı|başlık=Thrombosis of the dural venous sinuses as a cause of pseudotumor cerebri.|tarih=Eylül 1951|sayı=3|sayfalar=376-86|dergi=Annals of surgery|cilt=134|ad1=RAY|soyadı1=RAY|doi=10.1097/00000658-195113430-00009|pmid=14869026}}</ref>


İngiliz jinekolog Dr. Stansfield serebral tromboz hastalığının tedavisi için henüz yakın zamanda rutin uygulamaya geçen antikoagülan tedaviyi 1942 yılında önermiştir.<ref name=":22" /><ref name=":24" />
İngiliz jinekolog Dr. Stansfield serebral tromboz hastalığının tedavisi için henüz yakın zamanda rutin uygulamaya geçen antikoagülan tedaviyi 1942 yılında önermiştir.<ref name=":22" /><ref name=":24" />
106. satır: 105. satır:


== Dikkate değer vakalar ==
== Dikkate değer vakalar ==
[[Amerika Birleşik Devletleri]] eski genel sekreteri [[Hillary Clinton]] 30 Aralık 2012 tarihinde sağ [[transvers sinus]] trombozu tanısı ile tedavi edilmiştir. hastalığın tanısı, uzun süren bir [[Bağırsak iltihabı]] sonrası düşüp kafasını çarpmasına bağlı ortaya çıkan [[konküzyon]] durumu nedeniyle çekilen kraniyal MRG'de tespit edilmiştir.
[[Amerika Birleşik Devletleri]] eski genel sekreteri [[Hillary Clinton]] 30 Aralık 2012 tarihinde sağ [[transvers sinus]] trombozu tanısı ile tedavi edilmiştir. hastalığın tanısı, uzun süren bir [[Bağırsak iltihabı]] sonrası düşüp kafasını çarpmasına bağlı ortaya çıkan [[konküzyon]] durumu nedeniyle çekilen kraniyal MRG'de tespit edilmiştir.


== Referanslar ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça|30em}}
{{kaynakça|30em}}
{{commons|Cerebral venous sinus thrombosis}}
{{commons|Cerebral venous sinus thrombosis}}

Sayfanın 01.37, 26 Mayıs 2020 tarihindeki hâli

Venöz sinus trombozu
Sagittal sinuste tromboza bağlı boş delta işareti gösterilmiştir.
UzmanlıkNöroloji, dolaşım sistemi Bunu Vikiveri'de düzenleyin
BelirtilerBaş ağrısı
Nöbet
görme bozukluğu
bulantı
TanıMRG
BT
Anjiyografi
TedaviHeparin
Warfarin
Bu madde anatomik terminoloji içermektedir.

Serebral venöz sinus trombozu beyinde venöz kanı taşıyan dural venöz sinuslerde pıhtı oluşmasına bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu ve beraberinde ortaya çıkan klinik durumu tanımlamak için kullanılır. Semptomlar baş ağrısı, bulanık görme, bulantı, kusma, nöbet, tek veya çift taraflı kuvvet kayıpları, duyu kayıplarıdır.

Tanı CT veya MRG ile pıhtının damar içerisinde gösterilmesi ile konur.[1] Bunun dışında altta yatan hastalığı. araştırılması için başka tetkiklere de gerek duyulabilir.

Tedavide çoğunlukla pıhtının eritilmesi için düşük moleküler ağırlıklı heparin (LMWH) kullanılır.[2] Tedavide nadir de olsa tromboliz de kullanılabilir. Oluşan pıhtıya bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle kafa içi basıncı artabilir ve bu nedenle hastaya serebral şant takılması gerekebilir.[1]

Belirti ve bulgular

Baş ağrısı 10 hastanın 9'unda izlenir. Baş ağrısı genellikle günler içerisinde artan bir şiddette olsa da ani başlangıçlı olgular da mevcuttur.[1] Baş ağrısı hastalığın tek semptomu da olabilir.[3] İnme bulguları da ortaya çıkabilir. Tipik inmeden farklı olarak bulgular genellikle iki taraflıdır.[1] Kol ve bacaklarda güçsüzlük, konuşma bozuklukları, yüzde uyuşukluk gibi şikayetler olabilir.

Hastaların % 40'ında nöbet şikayeti ortaya çıkar. Doğum sonrası dönem de tromboz gelişen hastalarda daha sık görülür.[4]

Nöbetler genellikle iki taraflıdır ve nadir olarak status epileptikus gelişir.[1]

İleri yaştaki hastalarda daha çok açıklanamayan bilinç değişiklikleri ve mental bozulmalardır.[5]

Artan kafa içi basıncına bağlı optik sinir kılıfında basınç artışı ve buna bağlı görme problemleri ortaya çıkar. Kafa içi basıncı artışı ile tipik bulgular olan bradikardi, hipertansiyon ve solunumun bozulması ile karakterize Cushing triadı[6] ortaya çıkar.[1]

Sebepler

Serebral sinus trombozu gelişen hastaların % 85'inden fazlasında en az bir hastalık mevcuttur.[3]

Tanı

Tanı klinik olarak şüphelenilmesi durumunda yapılan tetkikler ile konulur. Hastalar en sık kafa içi basıncı artışı bulguları ile başvururlar. Subaraknoid kanama dışlanmalıdır.[1]

Görüntüleme

Sagittal sinus içerisinde boş delta işareti (siyah ok) trombozu göstermektedir.
Sağ transvers sinuste tromboz görülmektedir (kırmızı ok)

Tanıda birçok görüntüleme tetkiği kullanılmaktadır.Serebral ödem ve venöz enfark tüm görüntüleme tetkiklerinde izlenebilir. En sık kullanılan tetkikler MRG, BT tetkilerinin venöz kontrastlı fazlarıdır.[1] Bu test ile toplar damardan verilen kontrast madde, kalbe ulaşır, kalpten beyine pompalandıktan sonra beynin venöz sistemleri tarafından emilir ve tekrar kalbe ulaştırılır. Bu tetkiklerde görüntüler bu fazın beyinden emilme safasında elde edilir. BT venogramın duyarlılığı % 75-100, spesifitesi % 81-100 arasındadır. Erken dönemlerde sinus içerisinde boş delta işareti oluşurken ileri dönemlerde bu izlenmeyebilir.[7]

Serebral anjiyografi ile BT ve MRG'de izlenmeyen küçük pıhtılarda gösterilebilir. Küçük pıhtılar vida dişi şeklinde izlenebilir.[1] Bilinen konvansiyonel anjiyografi ile yapılır. Kasıktan gönderilen bir katater yardımı ile damar içine görüntüleme eşliğinde kontrast madde verilmesiyle yapılır.

D-dimer

D-dimer bir fibrin yıkım ürünüdür ve vücutta pıhtı oluşturan durumlarda artar. Tek başına tanıda kullanılmaz.[8]

İleri testler

Hastalarda tromboza eğilimi arttıracak hastalıkların araştırılması için ek mikrobiyolojik, histopatolojik veya hematolojik tetkikler yapılması gerekebilir.

Patogenez

Beynin hem yüzeyel hem de derin venleri venöz kanı alıp kalbe yönlendiren dural venöz sinuslere dökülürler. Tromboza bağlı ortaya çıkan dolaşım bozukluğu nedeniyle komşu beyin dokusunda konjesyon ve venöz enfarkt ortaya çıkar. Vazojenik ödem ve sonrasında kanamalar ortaya çıkabilir.

Sinus trombozuna bağlı kafa içi basıncı artışının sebebi beyin omurilik sıvısının emiliminin bozulmasıdır. Beynin farklı bölgelerinde basınç farkları oluşmayacağı için hidrosefali izlenmeyebilir.[1]

Sinus içerisindeki pıhtının kopup venöz sistem aracılığı ile kalbe ve oradan akciğere ulaşmasına bağlı pulmoner emboli ortaya çıkabilir. Hayatı tehdit eden bir komplikasyondur.[1][4] Bu durum hastaların % 10'unda ortaya çıkar ve kötü prognoz göstergesidir.[9]

Tedavi

Antikoagülan tedaviler için kanama riskini arttırma ihtimaline karşılık başlangıçta endişeler mevcuttu. Bu endişeler yapılan çalışamalar ile giderilmiştir.[10]

Klinik uygulama rehberlerinde, sinus trombozları için başlangıç tedavisinde heperin ve düşük moleküler ağırlıklı heparin kullanımı önerilmektedir. Tedavinin devamında ise warfarin kullanımı kanama ihtimalini arttırmamaktadır.[4][11][12] Uzman görüşü olarak kanamanın büyük olduğu durumlarda antikoagülan tedavisinin verilmemesi, 1 haftalık takip sonrası kanama miktarı azalıyorsa başlanması önerilmektedir.[13]

Warfarin kullanım süresi altta yatan hastalığa ve hastanın durumuna göre değişir. Eğer hastalık gebelik gibi geçici bir sebepten kaynaklanıyorsa 3 aylık tedavi yeterlidir. Sebep gösterilememiş ise veya orta şiddette bir trombofili mevcutsa tedaviye 6-12 ay süre ile devam edilmesi önerilmektedir. Ağır bir trombofili durumu varsa tedavinin ömür boyu verilmesi önerilir.[4]

Tromboliz işlemi, sistemik dolaşıma toplar damar üzerinden veya, serebral anjiografi işlemi ile direkt olarak tıkalı damar içerisine verilmesi ile pıhtının eritilmesi işlemine denir. Avrupa Nöroloji Dernekleri Federasyonu rehberine göre tromboliz işlemi hastanın bilinci diğer tedavilere rağmen düzelmiyorsa ve diğer bilinç değişikliği yapacak durumlar dışlanmışsa yapılmalıdır.

En etkili yöntemin ve uygulama yolunun ne olduğu henüz belirlenememiştir. Trombolizin en korkutan komplikasyonu beyin veya diğer organların içine oluşabilecek kanamalardır.[4]

Amerika Birleşik Devletleri rehberleri tromboliz işleminin henüz yeterli kanıtlara sahip olmamasından dolayı direkt olarak önermemektedir.[12]

Venöz enfarkta bağlı kanama boyutlatı artıyorsa veya ciddi bası bulguları varsa dekompresif kraniyektomi cerrahi işlemi yapılabilir.[14]

Kafa içi basıncı artışına bağlı ilerleyici görme kaybı varsa boşaltıcı lomber ponksiyon işlemi, medikal tedavi olarak asetazolamid veya daha kalıcı bir işlem olan serebral şant uygulanabilir.[1]

Nöbet kontrolu sağlamak için antikonvülzan ilaçlar kullanılabilir.[4] Önleyici amaçlı olarak nöbet oluşmadan antikonvülzan ilaç kullanımı konusunda yeterli kanıt yoktur.[15]

Prognoz

İlk kez 2004 yılında hastalığın doğal seyri ve uzun dönem sonuçları ile ilgili geniş kapsamlı çalışmalara ait sonuçlar yayınlandı. Sonuçlara göre 16 aylık takipte, % 57.1 hastada tam iyileşme, % 29.5 hastada hafif bulgular, % 2.9 hastada orta şiddette bulgular, % 2.2 hastada ise ciddi şikayetler kalmıştır. Ölüm oranı ise % 8.3 olarak bulunmuştur.

37 yaş üstü erkek cinsiyette, ayrıca başvuruda koma, kanama, bilinç değişikliği, enfeksiyon, kanser gibi durumlar varsa risk artmaktadır.[16]

2006 yılında 19 çalışmanın incelendiği bir derleme yayınlanmıştır. Bu incelemenin sonucunda toplam hastada ölüm oranı % 9.4 iken hastaneye başvurup ölen hasta oranı ise % 5.6 olarak hesaplanmıştır. Yine yaşayan hastların % 88'inde tam veya tama yakın iyileşme sağlanmıştır. hastalığın takip ettiği birkaç ay içerisinde hastaların üçte ikisinde pıhtıda tam çözülme veya rekanalizasyon meydana gelmektedir.

Hastalığın tekrar etme oranı düşüktür (% 2.8)[17]

Epidemiyoloji

Serebral ven trombozu nadir görülür. Erişkinlerde görülme oranı yılda 3-4/100.000'dir. Her yaşta görülebilir. En sık 30-40 yaş arasında görülür. kadın cinsiyette risk daha fazladır.[4] Eski çalışmalarda erkek kadın cinsiyet oranları eşitken son zamanlarda estrojen içeren doğum kontrol yöntemleri nedeniyle kadın cinsiyette risk biraz artmıştır.[1]

1995'de Suudi Arabistan'da yapılan bir çalışmada hastalığın görülme oranının dünya ortalamasının 2 katı olduğu görülmüştür. Bunun nedeninin bu coğrafyada tromboza eğilimi arttıran Behçet hastalığının sık görülmesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle orta doğuda serebral tromboz görülme riski fazladır.[18]

Kanada'da yapılan bir çalışmada serebral trombozun çocuklarda görülme oranının yıllık 6.7/1.000.000 olduğu gösterilmiştir. Bunların % 43'ü infanttır (1 aylıktan daha küçük). Bu hastaların % 84'ünde zaten başka bir hastalık bulunmaktadır. En sık sebep doğum sonrası komplikasyonlar ve dehidratasyondur.

Tarih

Serebral tromboz tanısı tarihte ilk kez 1825'de Fransız doktor olan Ribes tarafından nöbet ve deliriyum bulguları olan bir hastayı incelemesi sonrası tanımlanmıştır.[19]

20. Yüzyılın ortalarına kadar serebral sinus trombozu tanısı ancak otopsi ile konulabiliyordu.[20]

1940 yılında Dr. Charles Symonds tarafından hastalığı tanımlayacak şiakyetleri ve lomber ponksiyon bulgularını tanımlamıştır.[21][22]

Serebral venöz trombozun yaşayan hastalarda tanısı ancak 1951 yılında venografik tetkiklerin gelişmesi ile mümkün olabilmiştir.[23] Bu sayede hastalığın benign kafa içi hipertansiyonundan ayırdedilebilmesi sağlanmıştır.[24]

İngiliz jinekolog Dr. Stansfield serebral tromboz hastalığının tedavisi için henüz yakın zamanda rutin uygulamaya geçen antikoagülan tedaviyi 1942 yılında önermiştir.[20][22]

1990 yılında yapılan çalışmalar sonucunda antikoagülan tedavi verilmesi rutin uygulamaya girmiştir.[4]

Dikkate değer vakalar

Amerika Birleşik Devletleri eski genel sekreteri Hillary Clinton 30 Aralık 2012 tarihinde sağ transvers sinus trombozu tanısı ile tedavi edilmiştir. hastalığın tanısı, uzun süren bir Bağırsak iltihabı sonrası düşüp kafasını çarpmasına bağlı ortaya çıkan konküzyon durumu nedeniyle çekilen kraniyal MRG'de tespit edilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m Stam, Stam (28 Nisan 2005). "Thrombosis of the cerebral veins and sinuses". The New England journal of medicine. 352 (17). ss. 1791-8. doi:10.1056/NEJMra042354. PMID 15858188. 
  2. ^ Al Rawahi, Al Rawahi (Eylül 2018). "The efficacy and safety of anticoagulation in cerebral vein thrombosis: A systematic review and meta-analysis". Thrombosis research. Cilt 169. ss. 135-139. doi:10.1016/j.thromres.2018.07.023. PMID 30056293. 
  3. ^ a b Cumurciuc, Cumurciuc (Ağustos 2005). "Headache as the only neurological sign of cerebral venous thrombosis: a series of 17 cases". Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry. 76 (8). ss. 1084-7. doi:10.1136/jnnp.2004.056275. PMID 16024884. 
  4. ^ a b c d e f g h Einhäupl, Einhäupl (Haziran 2006). "EFNS guideline on the treatment of cerebral venous and sinus thrombosis". European journal of neurology. 13 (6). ss. 553-9. doi:10.1111/j.1468-1331.2006.01398.x. PMID 16796579. 
  5. ^ Ferro, Ferro (Eylül 2005). "Cerebral vein and dural sinus thrombosis in elderly patients". Stroke. 36 (9). ss. 1927-32. doi:10.1161/01.STR.0000177894.05495.54. PMID 16100024. 
  6. ^ Dinallo S, Waseem M. Cushing Reflex. [Updated 2019 Oct 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549801/
  7. ^ Smith, Smith (14 Nisan 2007). "Investigating suspected cerebral venous thrombosis". BMJ (Clinical research ed.). 334 (7597). ss. 794-5. doi:10.1136/bmj.39154.636968.47. PMID 17431266. 
  8. ^ Smith, Smith (Haziran 2018). "BET 1: Does a normal D-dimer rule out cerebral venous sinus thrombosis (CVST)?". Emergency medicine journal : EMJ. 35 (6). ss. 396-397. doi:10.1136/emermed-2018-207777.1. PMID 29784833. 
  9. ^ Diaz, Diaz (Ekim 1992). "Superior sagittal sinus thrombosis and pulmonary embolism: a syndrome rediscovered". Acta neurologica Scandinavica. 86 (4). ss. 390-6. doi:10.1111/j.1600-0404.1992.tb05106.x. PMID 1455986. 
  10. ^ Coutinho, Coutinho (10 Ağustos 2011). "Anticoagulation for cerebral venous sinus thrombosis". The Cochrane database of systematic reviews, 8. ss. CD002005. doi:10.1002/14651858.CD002005.pub2. PMID 21833941. 
  11. ^ "Stroke and transient ischaemic attack in over 16s: diagnosis and initial management | Guidance | NICE". www.nice.org.uk. 
  12. ^ a b Kernan, Kernan (Temmuz 2014). "Guidelines for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack". Stroke. 45 (7). ss. 2160–2236. doi:10.1161/STR.0000000000000024. 
  13. ^ Martinelli, Martinelli (15 Aralık 2008). "How I treat rare venous thromboses". Blood. 112 (13). ss. 4818-23. doi:10.1182/blood-2008-07-165969. PMID 18805965. 
  14. ^ Avanali, Avanali (2019). "Role of Decompressive Craniectomy in the Management of Cerebral Venous Sinus Thrombosis". Frontiers in neurology. Cilt 10. s. 511. doi:10.3389/fneur.2019.00511. PMID 31156540. 
  15. ^ Price, Price (21 Nisan 2016). "Antiepileptic drugs for the primary and secondary prevention of seizures after intracranial venous thrombosis". The Cochrane database of systematic reviews. Cilt 4. ss. CD005501. doi:10.1002/14651858.CD005501.pub4. PMID 27098266. 
  16. ^ Ferro, Ferro (Mart 2004). "Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT)". Stroke. 35 (3). ss. 664-70. doi:10.1161/01.STR.0000117571.76197.26. PMID 14976332. 
  17. ^ Dentali, Dentali (15 Ağustos 2006). "Natural history of cerebral vein thrombosis: a systematic review". Blood. 108 (4). ss. 1129-34. doi:10.1182/blood-2005-12-4795. PMID 16609071. 
  18. ^ Daif, Daif (Temmuz 1995). "Cerebral venous thrombosis in adults. A study of 40 cases from Saudi Arabia". Stroke. 26 (7). ss. 1193-5. doi:10.1161/01.str.26.7.1193. PMID 7604412. 
  19. ^ Ribes MF (1825). "Des recherches faites sur la phlebite". Rev. Med. Fr. Etrang. 3: 5–41.
  20. ^ a b Bousser, Bousser (1984). "Cerebral venous thrombosis--a review of 38 cases". Stroke. 16 (2). ss. 199-213. doi:10.1161/01.str.16.2.199. PMID 3975957. 
  21. ^ Symonds, Symonds (14 Eylül 1940). "Cerebral Thrombophlebitis". British medical journal. 2 (4158). ss. 348-52. doi:10.1136/bmj.2.4158.348. PMID 20783290. 
  22. ^ a b Stansfield, Stansfield (4 Nisan 1942). "Puerperal Cerebral Thrombophlebitis Treated by Heparin". British medical journal. 1 (4239). ss. 436-8. doi:10.1136/bmj.1.4239.436. PMID 20784169. 
  23. ^ RAY, RAY (Ocak 1951). "Dural sinus venography as an aid to diagnosis in intracranial disease". Journal of neurosurgery. 8 (1). ss. 23-37. doi:10.3171/jns.1951.8.1.0023. PMID 14804146. 
  24. ^ RAY, RAY (Eylül 1951). "Thrombosis of the dural venous sinuses as a cause of pseudotumor cerebri". Annals of surgery. 134 (3). ss. 376-86. doi:10.1097/00000658-195113430-00009. PMID 14869026. 
Sınıflandırma


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Venöz_sinus_trombozu&oldid=22525160" sayfasından alınmıştır