Doğum kontrolü: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 00.20, 5 Mart 2020 tarihindeki hâli

Doğum kontrolü, geçici veya kalıcı olarak hamileliği engellemek ya da hamile kalma olasılığını azaltmak amacıyla çeşitli yöntemlerin, araç-gereçlerin ya da ilaçların kullanılmasıdır.

Bu yöntemlerden aile planlaması amacıyla hem kadın hem de erkek faydalanabilir.

Kürtaj gebeliğe son vermeyi amaçlarken doğum kontrolü gebeliği önlemeyi hedef alır.

Doğum kontrol yöntemleri, gebeliği önlemeyi amaçlar ancak bunun için kullanılan yöntemler bazılarınca çocuk düşürme yöntemi olarak eleştirilmektedir.

Doğum kontrolü birçok kültürde ve din açısından siyasi ve etik tartışmalara neden olmaktadır.

Bu muhalefet farklı şekillerde kendini gösterir.

Bazı çevreler cinsellikten kaçınma dışında tüm yöntemlere karşı çıkar.

Bazıları "doğal olmayan" yöntemler diye niteledikleri prezervatif, doğum kontrol hapı gibi teknikleri eleştirir sadece doğal yollardan korunma tekniklerini (geri çekme, takvim) kabul eder.

Yöntemler

Bariyer yöntemleri

Bariyer yöntemleri, fiziksel olarak spermin rahme ulaşmasını engelleyen aletlerden oluşur. Bunlar arasında prezervatif (kondom), kadın kondomu, servikal başlık, diyafram ve spermisit içeren sünger yer almaktadır.^[1]

Bariyer yöntemleri arasında en sık kullanılan erkek prezervatifidir ve 2019 verilerine göre dünyada doğum kontrolü kullanan kadınların %21'i düzenli olarak bu yönteme başvurmaktadır.^[2] Erkek penisinin sertleşmesinin ardından üzerine takılan birer kılıf olan prezervatifler, erkek boşaldığında spermin kadının vücuduna girmesini fiziksel olarak engeller. Günümüzde prezervatifler genelde lateksten yapılsa da, poliüretan veya kuzu bağırsağı gibi farklı materyallerden yapılmaları da mümkündür.^[3]

Hormonal yöntemler

En sık kullanılanı doğum kontrol haplarıdır.

Ağızdan alınan hem gebelikten korunmayı hem de hormonları dengelemeyi amaçlayan 21 günlük haplardır. Her 21 günlük sirkülden 7 günlük ara verilir bu aralıkta kadın suni olarak regl (aylık kanama) olur.

Doğum kontrolü savunucuları

Doğum kontrolü üzerine çalışmalar yapan bazı aktvistler de vardır. Bunlara örnek olarak Marie Stopes verilebilir. Onun Contraception: Its Theory, History and Practice^[4] (1923: Doğum Kontrolü: Kuramı, Tarihi ve Uygulaması) adlı eseri yayımlandığı dönemde doğum kontrolü uzerine yazılmış en kapsamlı kaynak olma özelliğini taşımaktadır. Kendisi dogum kontrolü üzerine çalışma yapılan ilk kliniği ise 1921 yılında eşiyle beraber Londra Holloway'de açmıştır.^[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Neinstein, Lawrence (2008). Adolescent health care : a practical guide (5th bas.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. s. 624. ISBN 978-0-7817-9256-1. June 17, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/ContraceptiveUseByMethodDataBooklet2019.pdf
^ Hamilton, Richard (2012). Pharmacology for nursing care (8th bas.). St. Louis, MO: Elsevier/Saunders. s. 799. ISBN 978-1-4377-3582-6. June 3, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Marie Stopes: Contraception, its theory, history and practice (1923)" (PDF). muvs.org. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Marie Charlotte Carmichael Stopes (Ana Yayıncılık bas.). AnaBritannica - 20. Cilt. s. 97.

[Neinstein2008-1] Neinstein, Lawrence (2008). Adolescent health care : a practical guide (5th bas.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. s. 624. ISBN 978-0-7817-9256-1. June 17, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[bm2019-2] ttps://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/ContraceptiveUseByMethodDataBooklet2019.pdf

[Hamil2012-3] Hamilton, Richard (2012). Pharmacology for nursing care (8th bas.). St. Louis, MO: Elsevier/Saunders. s. 799. ISBN 978-1-4377-3582-6. June 3, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[4] "Marie Stopes: Contraception, its theory, history and practice (1923)" (PDF). muvs.org. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[5] Marie Charlotte Carmichael Stopes (Ana Yayıncılık bas.). AnaBritannica - 20. Cilt. s. 97.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 15. satır: / 15. satır: @@
 Bazıları "doğal olmayan" yöntemler diye niteledikleri prezervatif, doğum kontrol hapı gibi teknikleri eleştirir sadece doğal yollardan korunma tekniklerini ([[Geri çekme yöntemi|geri çekme]], takvim) kabul eder.
-== Metodlar ==
+== Yöntemler ==
-=== Fiziksel Metodlar ===
+=== Bariyer yöntemleri===
-==== Bariyer/Engelleme Metodu ====
 [[Dosya:Kondom.jpg|thumb|sol|200px|Condom (rolled-up)]]
+Bariyer yöntemleri, fiziksel olarak spermin rahme ulaşmasını engelleyen aletlerden oluşur. Bunlar arasında [[prezervatif]] (kondom), [[femidom|kadın kondomu]], [[servikal başlık]], [[Diyafram (doğum kontrolü)|diyafram]] ve [[spermisit]] içeren [[sünger (doğum kontrolü)|sünger]] yer almaktadır.<ref name=Neinstein2008>{{cite book|last=Neinstein|first=Lawrence|title=Adolescent health care : a practical guide|year=2008|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=978-0-7817-9256-1|page=624|url=https://books.google.com/books?id=XIzo5uo3XIQC&pg=PA624|edition=5th|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160617091640/https://books.google.com/books?id=XIzo5uo3XIQC&pg=PA624|archivedate=June 17, 2016|df=mdy-all}}</ref>
+Bariyer yöntemleri arasında en sık kullanılan erkek prezervatifidir ve 2019 verilerine göre dünyada doğum kontrolü kullanan kadınların %21'i düzenli olarak bu yönteme başvurmaktadır.<ref name="bm2019">https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/family/ContraceptiveUseByMethodDataBooklet2019.pdf</ref> Erkek [[penis]]inin sertleşmesinin ardından üzerine takılan birer kılıf olan prezervatifler, erkek boşaldığında spermin kadının vücuduna girmesini fiziksel olarak engeller. Günümüzde prezervatifler genelde [[lateks]]ten yapılsa da, [[poliüretan]] veya kuzu bağırsağı gibi farklı materyallerden yapılmaları da mümkündür.<ref name=Hamil2012>{{cite book|last=Hamilton|first=Richard|title=Pharmacology for nursing care|publisher=Elsevier/Saunders|location=St. Louis, MO|isbn=978-1-4377-3582-6|page=799|year=2012|url=https://books.google.com/books?id=_4SwO2dHcAIC&pg=PA799|edition=8th|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160603075248/https://books.google.com/books?id=_4SwO2dHcAIC&pg=PA799|archivedate=June 3, 2016|df=mdy-all}}</ref>
-Bariyer yöntemlerinde spermin kadın üreme alanında ilerlemesini engelleyecek bir araca başvurulur.
+=== Hormonal yöntemler===
-Erkekler tarafından en sık kullanılan ve en güvenli teknik kondom ya da diğer bir deyişle prezervatiftir.
-Cinsel temas sırasında erkek cinsel organının sertleşmesi ardından takılan lateks ya da poliüretan kılıftır.
-[[Prezervatif]]in kadınlar için kullanılan modeli de mevcuttur.
-==== Hormonal Metodlar ====
 [[Dosya:Ortho tricyclen.jpg|thumb|sağ|200px|Ortho Tri-cyclen, oral kontraseptif]]