Mercidâbık Muharebesi: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
düzeltme AWB ile
Kaynak yoktu ve düzensiz yazılmıştı. Baştan hazırlandı.
1. satır: 1. satır:
<br />{{Çatışma bilgi kutusu|çatışma=|parçası=[[Büyük Mısır Seferi]]<br/>[[Fırat-Dicle Seferi]]|resim=مرج دابق محاربه سى (عثمانلى).jpg|başlık=Osmanlı süvari hücumu|tarih=[[24 Ağustos]] [[1516]]|yer=[[Dabık]]; [[Halep]]|bölge=[[Suriye]]|sebep=|sonuç=Kesin Osmanlı zaferi|coğrafi_değişiklikler=Suriye Osmanlı hakimiyetine girdi|savaşan1={{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Osmanlı İmparatorluğu]]<br/>[[Dosya:Flag of the Crimean Tatar people.svg|22px]] [[Kırım Hanlığı]]|savaşan2={{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Memlûk Sultanlığı]]|savaşan3=|savaşan4=|komutan1={{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Yavuz Sultan Selim]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Hadım Sinan Paşa]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Zeynel Paşa]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Küçük Sinan Paşa]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Bıyıklı Mehmet Paşa]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Divane Hüsrev Paşa]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} Yunus Paşa<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} [[Şehsüvaroğlu Ali Bey]]<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} Mahmut Bey<br/>[[Dosya:Flag of the Crimean Tatar people.svg|22px]] Saadet Giray|komutan2={{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Kansu Gavri]]{{Çatışmada ölüm}}<br/>{{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Hayır Bey]]<br/>{{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Emir Sibay]]{{Çatışmada ölüm}}<br/>{{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Canberdi Gazali]]<br/>{{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} Abdürrezzak Bey|komutan3=|komutan4=|birlik1={{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} Kapıkulu ordusu<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} Rumeli ordusu<br/>{{Bayraksimge|Osmanlı İmparatorluğu}} Anadolu ordusu|birlik2={{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} Mısır ordusu<br/>{{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} Suriye ordusu|birlik3=|birlik4=|güç1=Toplamda 50-70 Bin ve 300 Top
{{Koordinat|36.542398|N|37.272908|E|display=title}}
* 20-30 Bin Kapıkulu ordusu(12.000 Tüfekli)
{{Savaş bilgi kutusu
* 15-20 Bin Anadolu ordusu
|çatışma = Mercidabık Muharebesi
* 15-20 Bin Rumeli ordusu|güç2=70-80 Bin|güç3=|güç4=|kayıp1=Bilinmiyor|kayıp2=Ağır|kayıp3=|kayıp4=|notlar=}}'''Mercidabık Muharebesi''' (Arapça: مرج دابق‎, | [[Dabık]] Ovası), 1516'da [[Osmanlı İmparatorluğu]] ile [[Memlûk Devleti]] arasında Halep yakınlarında gerçekleşip, [[Yavuz Sultan Selim]] komutasındaki Osmanlı ordusunun kazanmasıyla sonuçlanmıştır. Savaş sonucunda [[Kansu Gavri|Sultan Kansu Gavri]] ölmüş ve Suriye toprakları da Osmanlı egemenliğine geçmiştir. Ayrıca Osmanlı ve Memlükler arasında geçmiş en büyük muharebedir.
|parçası = [[Osmanlı İmparatorluğu'nun Yakın Doğu'daki savaşları]]
|resim = {{Konum haritası
| Suriye
| relief = yes
| width = 300
| mark = Battle icon active (crossed swords).svg
| marksize = 22
|pushpin_map = [[Suriye]]
|pushpin_mapsize = 150
|coordinates_region = SY
}}
|başlık =
|tarih = [[24 Ağustos]] [[1516]]
|yer = [[Halep]], [[Suriye]]
|bölge =
|sebep =
|sonuç = Kesin [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] zaferi
|coğrafi_değişiklikler =
|savaşan1 = [[Osmanlı İmparatorluğu]]
|savaşan2 = {{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Memlûk Sultanlığı]]
|savaşan3 =
|komutan1 = [[Yavuz Sultan Selim]]
|komutan2 = {{bayraksimge resim|Mameluke_Flag.svg}} [[Kansu Gavri]]
|komutan3 =
|güç1 = 65.000 asker<br>300 top
|güç2 = 80.000 asker
|güç3 =
|kayıp1 = 13.000
|kayıp2 = 72.000
|kayıp3 =
|notlar =
}}
'''Mercidabık Muharebesi''' (Arapça: مرج دابق‎, anlamı; [[Dabık]] Ovası), [[Yavuz Sultan Selim]]'in [[Mısır]] seferi sırasında [[Memluk Devleti]] ile yapılan ilk ve kat′î neticeli muharebedir. [[24 Ağustos]] [[1516]]'da [[Osmanlı ordusu]] ile Memluk ordusu arasında [[Halep]] şehrinin kuzeyinde yapılan savaşı Osmanlılar kazandı. Muharebenin sonucunda [[Suriye]], [[Lübnan]] ve [[Filistin]] Osmanlı topraklarına katıldı.


== Muharebeye hazırlık ==
== Öncesi ==
5 Haziran 1516'da ordusuyla İstanbul'dan ayrılan Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri'ye hedefinin [[Safevî Devleti|İran]] toprakları olduğunu belirtmişti. Önden 40 bin kişilik bir kuvvetle ilerleyen [[Hadım Sinan Paşa|Sadrazam paşa]], Memlükler'in Osmanlı hududunda gezdiğini öğrenince olası bir harp sonucunda Safevi ve Memlük ordularının arasında kalma ihtimali olduğu için daha fazla ilerleyemedi. İlerleyen günlerde hem iki ülke elçilerinin yaşadığı krizler hem de [[Memlûk|Memlük]] ordusunun sınır tacizleri yüzünden savaş kaçınılmaz hale geldi ve Osmanlı kurmayları 30 Temmuz'da Malatya ovasında konakladığı sırada Suriye'ye girme kararı aldı. Ertesi gün de Memlük ordusunun Halep'i geçerek yaklaştığını öğrendi<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=I. Selim Dönemi|ad=İsmail Hami|soyadı=Danişmend|yıl=1971|yayıncı=Doğu Kütüphanesi|yer=Topkapı/İstanbul|isbn=978-9944-397-70-4|sayfa=26|sayfalar=|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=|yardımcıyazarlar=|kimlik=|dil=Türkçe}}</ref>.
[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] [[Sultan]]ı [[I. Selim]]'in [[Orta Doğu]]’da hâkimiyetini genişletmesi; [[Suriye]], [[Lübnan]], [[Filistin]], [[Arap Yarımadası]], [[Mısır]] ve [[Kuzey Afrika]]’nın doğusuna hakim Memlûklu Sultanı [[Kansu Gavri]]'yi (Kansuh el-Gûrî) harekete geçirip, tedbir almaya sevk etti. 23 Ağustos 1514'te, [[Çaldıran Muharebesi]]'nde, Yavuz Sultan Selim Han'a yenilip kaçan [[Safevi Hanedanı|Safevi]] hükümdarı [[Şah İsmail]] ile ittifâk kurdu. Yavuz Sultan Selim Han, haber alma teşkilâtı vasıtasıyla [[Şah İsmail]] - [[Kansu Gavri]] ittifakını öğrenince, Vezîr-i âzam Sinan Paşa'yı, 40.000 kişilik bir kuvvetle [[Safevîler]] üzerine gönderdi. Sinan Paşa'nın, [[Diyarbakır]]’a giderken, [[Fırat]]’ı geçmek için Memlûklar'dan izin isteyip de iznin verilmemesi ve Kansu Gavri'nin 50.000 kişilik bir kuvvetle [[Halep]]'e gelmesi, harp sebebi sayıldı. Devrin âlimlerinden [[Zenbilli Ali Cemâli Efendi]]'nin [[fetva]]sıyla sefere çıkıldı.


Esasen Memlük ordusu savaşa çok istekliydi. [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmet]] döneminden beri hasım olan iki devletin bu sorunu şiddet ile nihayete erdirme niyeti vardı. Memlük ordusu ağır süvarileri ile Osmanlı ordusunu dağıtabileceğini düşünürken ihtiyar ve temkinli Kansu Gavri barıştan yanaydı ancak diğer komutanlara karşı gelemedi ve yanında Abbasi halifesi olduğu halde sefere çıktı<ref name=":0">https://islamansiklopedisi.org.tr/mercidabik-muharebesi</ref>. İki ordu 24 Ağustos Pazar günü Halep'in kuzeyinde yer alan [[Dâbık]] ovasında karşı karşıya geldi.
Memluk Sultanı [[Kansu Gavri]] Selim'in seferinin [[Suriye]] üzerine olacağını bilmekteydi. Onun için Suriye'yi korumak maksadıyla hazırlıklar yaptırdı. I. Selim'in [[Suriye]]'ye yöneldiğini duyunca yeğeni ve aynı zamanda baş veziri olan [[Tomanbay|Eşref Tumanbay]]'ı [[Kahire]]'de bırakarak 18 Mayıs 1516'da [[Kahire]]'den bir Memluklu ordusu ile [[Suriye]]'nin kuzeyine yürüdü. Bu yürüyüş müzik, eğlenti ve şarkı ile geçti. 15 tane ''Binlerin Emiri'' rütbeli ve birçok daha düşük rütbeli Memlûklu ve 5.000 kişilik Sultan'ın özel kölemen ordusu bu yürüyüşe katıldı. [[Suriye]]'den ve [[Bedevi]] [[Araplar]]dan da birlikler bu orduya yolda katıldılar. [[Abbasi Halifesi]] [[III. Mütevekkil]] ve diğer yüksek Mısır uleması da Sultan'ın maiyetindeydi. Sultan Kansu Gavri 9 Haziran'da büyük bir törenle [[Şam]]'a girdi; yoluna halılar serilmişti ve etrafa [[Avrupa]]lı tüccarlar paralar saçmaktaydı. Burada Sultan Kansu Gavri ile ordusu bir hafta Şam'da kaldıktan sonra yine büyük törenle yola çıkıp [[Humus, Suriye|Humus]] ve [[Hama]] üzerinden [[Halep]]'e doğru yürüyüşe geçti.<ref name="muir">Muir, William (2007) ''The Mameluke or Slave Dynasty of Egypt, 1260-1517'' Piscataway, NJ: Gorgias Press. ISBN 978-1-59333-697-4. {{İng}}</ref>
[[Dosya:AMamelukeonhorsebackwithaPitonorfoo.jpg|alt=|sol|küçükresim|387x387pik|Memlük atlısı tasviri]]


== Diziliş<ref name=":0" /><ref>{{kitap kaynağı|başlık=Tacü't-Tevarih Cilt IV|ad=|soyadı=Hoca Sadeddin Efendi|yıl=1585|yayıncı=|yer=|isbn=9789751710949|sayfa=285|sayfalar=|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}</ref><ref>{{kitap kaynağı|başlık=Yavuz Sultan Selim Dönemi|ad=Joseph|soyadı=von Hammer|yıl=|yayıncı=|yer=|isbn=9786051804217|sayfa=207|sayfalar=|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}</ref> ==
[[Halep]]'te I. Selim'den yeni elçilerin gelmiş olduğu öğrenildi. Bu [[elçi]]ler Sultan Kansu Gavri'ye ve Halife Al-Mütevekil'e çok güzel hediyeler getirmişti. I. Selim bu sefere Memluklulerin [[Şah İsmail]]'e yaptıkları yardım nedeniyle başladığını söylemekteydi. Sultan Kansu Gavri, Memluklu Saray Nazırı Mugla Bey'i hediye olarak şeker ve tatlılarla Osmanlı ordugâhına elçi olarak yolladı. Fakat I. Selim bu elçiyi hiç de iyi karşılamadı; Mugla Bey'i tıraş ettirerek bir köhne beygirle geri gönderdi. Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri’ye [[Halep]]’in kuzeyindeki Mercidabık mevkiinde, meydan muharebesi için hazır olması haberini gönderdi.<ref name="muir"/>


=== Osmanlı ===
Bu sırada Kansu Gavri Memluklu emirlerinin sadakatsiz olmaları sorunları ile uğraşmak zorunda kaldı. Memluk ordusu içinde Halep valisi [[Hayır Bey]]'in ve en tanınmış Memluklu emirlerinden olan [[Canberdi Gazali]]'nin [[Osmanlılar]]la ilişkileri olduğu söylentileri yayılmıştı. Kansu Gavri bütün emirlerin, Memluklu ileri gelenlerin ve kadıların kendine sadık olacaklarına dair yeniden [[Kur'an]] üzerine ant içmelerini istedi ve bu ant içme için özel bir tören yapıldı.<ref name="muir"/>
Merkezde Kapıkulu ordusu ile [[Yavuz Sultan Selim]] ve Sadrazam [[Hadım Sinan Paşa]] yer alıyordu,. Sağ kanatta Anadolu Beylerbeyi [[Zeynel Paşa]] ve Karaman Beylerbeyi [[Divane Hüsrev Paşa|Hüsrev paşa]], [[Şehsüvaroğlu Ali Bey]] ve Dulkadirli Mahmut Bey vardı. Sol kanatta da Rumeli Beylerbeyi [[Küçük Sinan Paşa]] ve Diyarbakır Beylerbeyi [[Bıyıklı Mehmed Paşa|Bıyıklı Mehmet Paşa]], arkalarında da Hanzade Saadet Giray vardı. Ordunun önüne de 300 top dizildi ve önlerine arabalar ile siper yapıldı.


=== Memlük ===
== Muharebenin gelişmesi ==
Merkezde Sultan Kansu Gavri, sol kanatta Halep Valisi Hayır Bey ve sağ kanatta da Şam Valisi Emir Sibay yer alıyordu.
[[Dosya:مرج دابق محاربه سى (عثمانلى).jpg|küçükresim|Memluklar ve Osmanlılar savaşıyor]]
[[Yavuz Sultan Selim]] komutasında Osmanlılarla, Sultan Kansu Gavri komutasındaki Memluklular arasında muharebe Halep'in bir günlük yol kuzeyinde bulunan Mercidabık ovasında yapıldı. Osmanlı ve Memluk orduları sayı ve teçhizat bakımından birbirine benzemekteydi. Her iki ordunun da kuvvetleri eşit miktarlarda olup, altmış bin civarındaydı. Ama Osmanlı ordusunun elinde çok iyi kullandıkları ateşli silahlar, özellikle de sahra topları bulunmaktaydı. Osmanlılar; ateşli silahlar, teşkilat, kumanda heyeti, sevk ve idare bakımından Memlûklardan üstündü. Buna karşılık Memlûkların da süvari kuvvetleri meşhurdu ve çok güçlüydüler.
24 Ağustos 1516 sabahı, Osmanlı ordusu hilâl şeklinde bir tertibat aldı. Ordunun merkezinde Yavuz Sultan Selim Han olup, yanında Kapıkulu askeri ve önünde birbirine zincirle bağlı üç yüz top bulunuyordu. Sağ kola Anadolu Beylerbeyi Zeynel Paşa, sol kola da Rumeli Beylerbeyi Sinan Paşa komuta ediyordu. Memlûk ordusunun merkezine, yanında [[Halife]] [[III. Mütevekkil]] olduğu halde Sultan Kansu Gavri, sağ kola Halep Nâibi Hayırbay, sol kola da Şam Nâibi Sibay kumanda ediyordu. Memlûklarda sultanın orduya, komutanların da Kansu Gavri’ye itimatsızlığı vardı. Memluk sultanı genç Memlûkluları korumak için yaşlı Memlûklüleri ön saflara yerleştirdi; yaşlı Memlûklüler bunu, ayrılmalarının istendiği biçiminde yorumladılar.
Osmanlı topçu ateşiyle başlayan muharebeye, Memlûklar süvari taarruzu ile karşılık verdiler. Muharebe başladıktan iki saat sonra, Memlûklar bozguna uğradı. Öğleden sonra kesin netice alınarak, Memlûk karargâhı, bütün ağırlığı ile Osmanlıların eline geçti. Memlukların Halep valisi Hayirbey de [[Osmanlılar]]'la anlaşarak savaş alanını terk etti.
Daha kötüsünün olamayacağının düşünüldüğü bir anda, Memluk sultanı savaş alanında öldü ama cesedi bulunamadı. Kansu Gavri'nin ölüm nedeni değişik tarihçiler tarafından birbirinden farklı olarak verilmektedir. Bazı tarihçilere göre doğal bir nedenle, belki de [[kalp krizi]]nden ölmüştür. Bazı Osmanlı tarihçilerine göre bu ölüm bir Osmanlı askerinin eliyle oldu. Bazı Arap kaynaklarına göre Sultan Kansu Gavri ordusu yenik düştükten sonra harp meydanında hayata bulunmaktaydı; ama düşman eline düşmemesi için Memlûklular onu öldürüp cesedini saklamışlardır.<ref name="muir"/>


== Muharebe<ref name=":0" /><ref>{{kitap kaynağı|başlık=Tacü't-Tevarih Cilt IV|ad=|soyadı=Hoca Sadeddin Efendi|yıl=1585|yayıncı=|yer=|isbn=9789751710949|sayfa=|sayfalar=287-288|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}</ref> ==
== Muharebenin sonuçları ==
Memlükler hızlı süvari hücumlarıyla yavaş Osmanlı ordusunu kolayca dağıtabileceğini düşündü. Topların etkisini kırmak için de kanatları bozmak istiyordu. Bundan dolayı muharebe, sabah saatlerinde Memlük kanatlarının taarruzu ile başladı. Memlük süvarilerinin Osmanlı kanatlarını ittirmeye başlaması üzerine [[Hadım Sinan Paşa]] sağ kanada, Yunus Paşa da sol kanada yardıma gitti. Memlükler organize ve güçlü süvari hücumları yapıyordu ancak düzenli ateş gücüne sahip Osmanlı ordusu her defasında taarruzları püskürtmeyi başarıyordu. İlerleyen saatlerde de Memlük ordusu Osmanlı ordusundan daha fazla kayıp vermeye başladı ve sürekli taarruz eden taraf oldukları için de yorulmaya başladı. Üstelik Memlük kanatları ve Osmanlı kanatları birbirini kitleyince Osmanlı merkezi de Memlük merkezine taarruza geçti. Sağ kanat komutanı Emir Sibay'ın ölmesi üzerine de Memlük sağ kanadı dağılmaya başladı. Kıskaca alınmak istemeyen [[Hayır Bey]] komutasındaki Memlük sol kanadı da çekilmeye başladı. Memlük ordusunun disiplinden koptuğunu gören Osmanlı ordusu karşı taarruza kalktı. Düzenli ateş gücü ve topçu desteğine sahip Osmanlı ordusu, ikindiye doğru kalktığı taarruz ile yorgun düşen Memlük ordusunu kolayca dağıttı.


Sultan [[Kansu Gavri]] de savaş sonucunda meydanda ölü bulundu. Ölümü hakkında birçok rivayet bulunmasına karşın hiçbiri kesin değildir. Dağılan Memlük askerlerinin bir kısmı Şam ve Kahire'ye kaçmayı başarmışsa da birçoğu esir düştü. Esir düşüp de itaat etmeyen 2.000 kadar Memlük askeri de idam edildi<ref name=":0" />. Kansu Gavri'nin de çadırında 200 kantar gümüş ve 100 kantar altın bulundu<ref>{{kitap kaynağı|başlık=Yavuz Sultan Selim Dönemi|ad=Joseph|soyadı=von Hammer|yıl=|yayıncı=|yer=|isbn=9786051804217|sayfa=208|sayfalar=|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}</ref>.
Boğucu bir yaz sıcağında meydana gelen muharebeden sağ kurtulan Memlûk askerleri; [[Halep]], [[Hama]], [[Humus, Suriye|Humus]] ve [[Şam]]’a kaçtılar. Takip edilen Memlûk kuvvetlerinden ele geçirilenler imha edilerek, Kuzey Suriye bütünüyle zapt edildi. Ahalisi [[Sünnî]] olan şehirler, Yavuz Sultan Selim Hanı ve Osmanlıları davet ettiler. [[Suriye]] şehirleri, kendi rızalarıyla Osmanlı idaresini tercih ettiğinden ahaliye herhangi bir zarar verilmedi.


== Sonrası ==
Abbasî halifesi [[III. Mütevekkil]], muharebeden sonra [[Yavuz Sultan Selim]]'in yanına gelerek, sultandan çok hürmet gördü. Yavuz Sultan Selim, 28 Ağustos'ta [[Halep]]’e 27 Eylül'de [[Şam]]’a gelerek [[Mısır]]’ın fethini gerçekleştirecek sefere hazırlanmaya başladı.
[[Dosya:John_Henry_Haynes._Gate_of_castle_of_Aleppo_(id.13993458).jpg|alt=|küçükresim|244x244pik|Halep kalesi 1887]]

Sultan Kansu Gavri dahil savaş sırasında ve sonrasında öldürülen Memlük komutanlarına rütbelerine göre cenaze düzenlendi ve hiçbirine saygısızlık edilmedi. Yunus Paşa kaçan Halep Valisi Hayır Bey'in üzerine gönderildi. Yavuz Sultan Selim komutasındaki ana ordunun yaklaştığını öğrenen Halep ahalisi bir karşılama töreni düzenledi ve şehrin ileri gelenleri de şehrin anahtarlarını padişaha teslim etti. Böylece Yavuz Sultan Selim de tek kurşun atmadan 28 Ağustos'ta Halep'e girdi. Halep Valiliği'ne Karaca Paşa getirildi ve hazinesinden de bir milyon kızıl dinar değerinde altın ve eşya toplandı<ref>{{kitap kaynağı|başlık=Tacü't-Tevarih Cilt IV|ad=|soyadı=Hoca Sadeddin Efendi|yıl=1585|yayıncı=|yer=|isbn=9789751710949|sayfa=290|sayfalar=|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}</ref>.
Mercidabık’ta kazanılan zafer, Osmanlı Devleti'ne dini, siyasi, askeri, iktisadi pek çok fayda sağladı. Hilafetin [[Osmanlı Hanedanı]]na geçme yolu açıldı. Doğuda Osmanlı Devleti'nin son rakibi Mısır-Memlûk Devleti, ortadan kaldırılma safhasına getirildi. [[Suriye]], [[Lübnan]] ve [[Filistin]] Osmanlı hâkimiyetine girdi. [[Mısır]] ve [[Arabistan Yarımadası]] yolu açıldı. [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu Anadolu]]’nun zapt edilmesiyle, Anadolu Türk birliği tamamlandı.


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==
⚫
*[[Ridaniye Muharebesi]]


* [[Fırat-Dicle Seferi]]
== Kaynakça ==
* [[Koçhisar Muharebesi]]
{{kaynakça}}
⚫
* [[Ridaniye Muharebesi]]
* [[Gazze Muharebesi (1516)]]
* [[Ridaniye Muharebesi]]
* [[I. Kahire Kuşatması]]
* [[II. Kahire Kuşatması]]

== Kaynak ==

=== Genel kaynakça: ===

* {{Web kaynağı|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/mercidabik-muharebesi|başlık=Mercidabık Muharebesi|yazar=Emecen, Feridun|tarih=2004|eser=TDV İslam Ansiklopedisi|yayıncı=|erişimtarihi=}}
* {{Kitap kaynağı|başlık=I. Selim Dönemi|ad=İsmail Hami|soyadı=Danişmend|yıl=1971|yayıncı=Doğu Kütüphanesi|yer=Topkapı/İstanbul|isbn=978-9944-397-70-4|sayfa=|sayfalar=26-29|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=|yardımcıyazarlar=|kimlik=|dil=Türkçe}}
* {{kitap kaynağı|başlık=Tacü't-Tevarih Cilt IV|ad=|soyadı=Hoca Sadeddin Efendi|yıl=1585|yayıncı=|yer=|isbn=9789751710949|sayfa=|sayfalar=280-290|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}
* {{kitap kaynağı|başlık=Yavuz Sultan Selim Dönemi|ad=Joseph|soyadı=von Hammer|yıl=|yayıncı=|yer=|isbn=9786051804217|sayfa=|sayfalar=205-210|url=|erişimtarihi=|yazarbağı=}}


=== Anlatımda yer alan bazı bilgilerin kaynakçası: ===
== Dış bağlantılar ==
{{I. Selim dönemi}}
<br />{{I. Selim dönemi}}


[[Kategori:Memlûk Sultanlığı'nın muharebeleri]]
[[Kategori:Memlûk Sultanlığı'nın muharebeleri]]

Sayfanın 12.25, 27 Ağustos 2019 tarihindeki hâli


Mercidâbık Muharebesi
Büyük Mısır Seferi
Fırat-Dicle Seferi

Osmanlı süvari hücumu
Tarih24 Ağustos 1516
Bölge
Dabık; Halep, Suriye
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Coğrafi
Değişiklikler		 Suriye Osmanlı hakimiyetine girdi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Osmanlı İmparatorluğu
Kırım Hanlığı		 Memlûk Sultanlığı
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Yavuz Sultan Selim
Osmanlı İmparatorluğu Hadım Sinan Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Zeynel Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Küçük Sinan Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Bıyıklı Mehmet Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Divane Hüsrev Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Yunus Paşa
Osmanlı İmparatorluğu Şehsüvaroğlu Ali Bey
Osmanlı İmparatorluğu Mahmut Bey
Saadet Giray		 Kansu Gavri (ölü)
Hayır Bey
Emir Sibay (ölü)
Canberdi Gazali
Abdürrezzak Bey
Çatışan birlikler
Osmanlı İmparatorluğu Kapıkulu ordusu
Osmanlı İmparatorluğu Rumeli ordusu
Osmanlı İmparatorluğu Anadolu ordusu		 Mısır ordusu
Suriye ordusu
Güçler

Toplamda 50-70 Bin ve 300 Top

  • 20-30 Bin Kapıkulu ordusu(12.000 Tüfekli)
  • 15-20 Bin Anadolu ordusu
  • 15-20 Bin Rumeli ordusu
 70-80 Bin
Kayıplar
Bilinmiyor Ağır

Mercidabık Muharebesi (Arapça: مرج دابق‎, | Dabık Ovası), 1516'da Osmanlı İmparatorluğu ile Memlûk Devleti arasında Halep yakınlarında gerçekleşip, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusunun kazanmasıyla sonuçlanmıştır. Savaş sonucunda Sultan Kansu Gavri ölmüş ve Suriye toprakları da Osmanlı egemenliğine geçmiştir. Ayrıca Osmanlı ve Memlükler arasında geçmiş en büyük muharebedir.

Öncesi

5 Haziran 1516'da ordusuyla İstanbul'dan ayrılan Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri'ye hedefinin İran toprakları olduğunu belirtmişti. Önden 40 bin kişilik bir kuvvetle ilerleyen Sadrazam paşa, Memlükler'in Osmanlı hududunda gezdiğini öğrenince olası bir harp sonucunda Safevi ve Memlük ordularının arasında kalma ihtimali olduğu için daha fazla ilerleyemedi. İlerleyen günlerde hem iki ülke elçilerinin yaşadığı krizler hem de Memlük ordusunun sınır tacizleri yüzünden savaş kaçınılmaz hale geldi ve Osmanlı kurmayları 30 Temmuz'da Malatya ovasında konakladığı sırada Suriye'ye girme kararı aldı. Ertesi gün de Memlük ordusunun Halep'i geçerek yaklaştığını öğrendi[1].

Esasen Memlük ordusu savaşa çok istekliydi. Fatih Sultan Mehmet döneminden beri hasım olan iki devletin bu sorunu şiddet ile nihayete erdirme niyeti vardı. Memlük ordusu ağır süvarileri ile Osmanlı ordusunu dağıtabileceğini düşünürken ihtiyar ve temkinli Kansu Gavri barıştan yanaydı ancak diğer komutanlara karşı gelemedi ve yanında Abbasi halifesi olduğu halde sefere çıktı[2]. İki ordu 24 Ağustos Pazar günü Halep'in kuzeyinde yer alan Dâbık ovasında karşı karşıya geldi.

Memlük atlısı tasviri

Diziliş[2][3][4]

Osmanlı

Merkezde Kapıkulu ordusu ile Yavuz Sultan Selim ve Sadrazam Hadım Sinan Paşa yer alıyordu,. Sağ kanatta Anadolu Beylerbeyi Zeynel Paşa ve Karaman Beylerbeyi Hüsrev paşa, Şehsüvaroğlu Ali Bey ve Dulkadirli Mahmut Bey vardı. Sol kanatta da Rumeli Beylerbeyi Küçük Sinan Paşa ve Diyarbakır Beylerbeyi Bıyıklı Mehmet Paşa, arkalarında da Hanzade Saadet Giray vardı. Ordunun önüne de 300 top dizildi ve önlerine arabalar ile siper yapıldı.

Memlük

Merkezde Sultan Kansu Gavri, sol kanatta Halep Valisi Hayır Bey ve sağ kanatta da Şam Valisi Emir Sibay yer alıyordu.

Muharebe[2][5]

Memlükler hızlı süvari hücumlarıyla yavaş Osmanlı ordusunu kolayca dağıtabileceğini düşündü. Topların etkisini kırmak için de kanatları bozmak istiyordu. Bundan dolayı muharebe, sabah saatlerinde Memlük kanatlarının taarruzu ile başladı. Memlük süvarilerinin Osmanlı kanatlarını ittirmeye başlaması üzerine Hadım Sinan Paşa sağ kanada, Yunus Paşa da sol kanada yardıma gitti. Memlükler organize ve güçlü süvari hücumları yapıyordu ancak düzenli ateş gücüne sahip Osmanlı ordusu her defasında taarruzları püskürtmeyi başarıyordu. İlerleyen saatlerde de Memlük ordusu Osmanlı ordusundan daha fazla kayıp vermeye başladı ve sürekli taarruz eden taraf oldukları için de yorulmaya başladı. Üstelik Memlük kanatları ve Osmanlı kanatları birbirini kitleyince Osmanlı merkezi de Memlük merkezine taarruza geçti. Sağ kanat komutanı Emir Sibay'ın ölmesi üzerine de Memlük sağ kanadı dağılmaya başladı. Kıskaca alınmak istemeyen Hayır Bey komutasındaki Memlük sol kanadı da çekilmeye başladı. Memlük ordusunun disiplinden koptuğunu gören Osmanlı ordusu karşı taarruza kalktı. Düzenli ateş gücü ve topçu desteğine sahip Osmanlı ordusu, ikindiye doğru kalktığı taarruz ile yorgun düşen Memlük ordusunu kolayca dağıttı.

Sultan Kansu Gavri de savaş sonucunda meydanda ölü bulundu. Ölümü hakkında birçok rivayet bulunmasına karşın hiçbiri kesin değildir. Dağılan Memlük askerlerinin bir kısmı Şam ve Kahire'ye kaçmayı başarmışsa da birçoğu esir düştü. Esir düşüp de itaat etmeyen 2.000 kadar Memlük askeri de idam edildi[2]. Kansu Gavri'nin de çadırında 200 kantar gümüş ve 100 kantar altın bulundu[6].

Sonrası

Halep kalesi 1887

Sultan Kansu Gavri dahil savaş sırasında ve sonrasında öldürülen Memlük komutanlarına rütbelerine göre cenaze düzenlendi ve hiçbirine saygısızlık edilmedi. Yunus Paşa kaçan Halep Valisi Hayır Bey'in üzerine gönderildi. Yavuz Sultan Selim komutasındaki ana ordunun yaklaştığını öğrenen Halep ahalisi bir karşılama töreni düzenledi ve şehrin ileri gelenleri de şehrin anahtarlarını padişaha teslim etti. Böylece Yavuz Sultan Selim de tek kurşun atmadan 28 Ağustos'ta Halep'e girdi. Halep Valiliği'ne Karaca Paşa getirildi ve hazinesinden de bir milyon kızıl dinar değerinde altın ve eşya toplandı[7].

Ayrıca bakınız

Kaynak

Genel kaynakça:

  • Emecen, Feridun (2004). "Mercidabık Muharebesi". TDV İslam Ansiklopedisi. 
  • Danişmend, İsmail Hami (1971). I. Selim Dönemi. Topkapı/İstanbul: Doğu Kütüphanesi. ss. 26-29. ISBN 978-9944-397-70-4. 
  • Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tacü't-Tevarih Cilt IV. ss. 280-290. ISBN 9789751710949. 
  • von Hammer, Joseph. Yavuz Sultan Selim Dönemi. ss. 205-210. ISBN 9786051804217. 

Anlatımda yer alan bazı bilgilerin kaynakçası:


  1. ^ Danişmend, İsmail Hami (1971). I. Selim Dönemi. Topkapı/İstanbul: Doğu Kütüphanesi. s. 26. ISBN 978-9944-397-70-4. 
  2. ^ a b c d https://islamansiklopedisi.org.tr/mercidabik-muharebesi
  3. ^ Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tacü't-Tevarih Cilt IV. s. 285. ISBN 9789751710949. 
  4. ^ von Hammer, Joseph. Yavuz Sultan Selim Dönemi. s. 207. ISBN 9786051804217. 
  5. ^ Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tacü't-Tevarih Cilt IV. ss. 287-288. ISBN 9789751710949. 
  6. ^ von Hammer, Joseph. Yavuz Sultan Selim Dönemi. s. 208. ISBN 9786051804217. 
  7. ^ Hoca Sadeddin Efendi (1585). Tacü't-Tevarih Cilt IV. s. 290. ISBN 9789751710949. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mercidâbık_Muharebesi&oldid=20931892" sayfasından alınmıştır