Teori: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k r2.7.1) (Bot: Ekleniyor: am:ኅልዮት |
Abuk SABUK (mesaj | katkılar) düzen + |
||
1. satır: | 1. satır: | ||
{{Düzenle|Mayıs 2011}} |
|||
{{yönlendirme|Teori|Aynı isimli dergi|Teori (dergi)}} |
{{yönlendirme|Teori|Aynı isimli dergi|Teori (dergi)}} |
||
'''Kuram''' veya '''teori'''; bilimden felsefeye kadar çok geniş bir kullanım alanı olan bir kavram. Gündelik konuşmada "bir durumu veya davranışı açıklamak için ileri sürülen fikir" anlamında kullanılır.<ref>{{Oxford|theory}}</ref> Kavram bu anlamı nedeniyle, bilimsel bağlamda kullanıldığında sıklıkla yanlış anlaşılmıştır.<ref>[http://www.thestar.com/opinion/article/254341--misunderstanding-of-the-word-theory Peter Bursztyn] TheStar.com. Erişim: 30 Ağustos 2012.</ref> |
|||
'''Kuram''' veya '''teori''', bilgi edinme sürecinin herhangi bir aşamasında ortaya atılan geçerlilik ve güvenilirliği [[bilimsel yöntem]]le saptanmış iç tutarlılığı olan bir genel bilgi ve açıklama düzenidir. |
|||
Türkçeye Fransızcadan geçen<ref>{{TDK2|teori|Güncel Türkçe Sözlük|29 Ağustos 2012}}</ref> "teori" sözcüğü Yunanca ''theoros'' 'gözlemci, izleyici' kelimesinden türemiştir.<ref>{{Oxford|theory}}</ref> "Kuram" sözcüğü Arapça 'kurmak' kökünden türetilmiştir. |
|||
== Başlıca bilimsel |
== Başlıca bilimsel teoriler == |
||
* '''[[Astronomi]]''': [[Büyük Patlama]] |
* '''[[Astronomi]]''': [[Büyük Patlama]] |
||
* '''[[Biyoloji]]''': [[Hücre teorisi]] — [[Evrim teorisi]] — [[Hastalık yapıcı mikrop teorisi]] |
* '''[[Biyoloji]]''': [[Hücre teorisi]] — [[Evrim teorisi]] — [[Hastalık yapıcı mikrop teorisi]] |
||
28. satır: | 27. satır: | ||
* '''[[Tiyatro]]''' : Tiyatral performansa ilişkin kuram. |
* '''[[Tiyatro]]''' : Tiyatral performansa ilişkin kuram. |
||
* '''Diğerleri''': [[Eski bilimsel kuramlar]] — [[Flojiston kuramı]] |
* '''Diğerleri''': [[Eski bilimsel kuramlar]] — [[Flojiston kuramı]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Ayrıca bakınız == |
== Ayrıca bakınız == |
||
33. satır: | 35. satır: | ||
* [[Yapısalcılık]] |
* [[Yapısalcılık]] |
||
* [[Bilim felsefesi]] |
* [[Bilim felsefesi]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Kategori:Kuramlar| ]] |
[[Kategori:Kuramlar| ]] |
Sayfanın 23.50, 29 Ağustos 2012 tarihindeki hâli
Kuram veya teori; bilimden felsefeye kadar çok geniş bir kullanım alanı olan bir kavram. Gündelik konuşmada "bir durumu veya davranışı açıklamak için ileri sürülen fikir" anlamında kullanılır.[1] Kavram bu anlamı nedeniyle, bilimsel bağlamda kullanıldığında sıklıkla yanlış anlaşılmıştır.[2]
Türkçeye Fransızcadan geçen[3] "teori" sözcüğü Yunanca theoros 'gözlemci, izleyici' kelimesinden türemiştir.[4] "Kuram" sözcüğü Arapça 'kurmak' kökünden türetilmiştir.
Başlıca bilimsel teoriler
- Astronomi: Büyük Patlama
- Biyoloji: Hücre teorisi — Evrim teorisi — Hastalık yapıcı mikrop teorisi
- Kimya: Atom teorisi — Kinetik teori
- İklim bilimi: Küresel ısınma
- Ekonomi: Makroekonomi — Mikroekonomi
- Eğitim: Oluşturmacılık — Eleştirel pedagoji kuramı — Eğitim kuramı — Çoklu zekâ kuramı — İlerlemeci eğitim kuramı
- Mühendislik: Devre teorisi — Kontrol teorisi — Sinyal kuramı — Sistem kuramı — Bilgi kuramı
- Film: Film kuramı
- Jeoloji: Plaka tektoniği
- Sosyal bilimler: Eleştirel kuram
- Edebiyat: Edebiyat teorisi
- Matematik: Olasılık kuramı — Arakelov kuramı — Asimptotik teori — Bifurcation teorisi — Catastrophe teorisi — Kategori kuramı — Kaos kuramı — Choquet teorisi — Coding teorisi — Deformasyon kuramı — Boyut kuramı — Ergodic teorisi — Alan teorisi — Galois teorisi — Oyun kuramı — Çizge Kuramı — Grup kuramı — Hodge teorisi — Homoloji kuramı — Homotopi kuramı — İdeal teori — Kesişim teorisi — Invariant teorisi — Iwasawa kuramı — K-teorisi — KK-kuramı — Düğüm kuramı — L-kuramı — Lie teorisi — Littlewood–Paley teorisi — Matriks teorisi — Ölçü kuramı — Model kuramı — Morse kuramı — Nevanlinna teorisi — Sayılar teorisi — Obstruction teorisi — Operator teorisi — PCF kuramı — Perturbation teorisi — Potential teorisi — Olasılık kuramı — Ramsey kuramı — Representation teorisi — Ring teorisi — Küme teorisi — Shape teorisi — Small cancellation teorisi — Spectral teorisi — Stability teorisi — Stable teorisi — Sturm–Liouville teorisi — Twistor teorisi
- Müzik: Müzik kuramı
- Felsefe: Kanıt kuramı — Spekülatif sebep — Gerçek kuramı — Tip kuramı — Değer kuramı — Virtue teorisi
- Fizik: Akustik teorisi — Anten kuramı — BCS Kuramı — Landau teorisi — M teorisi — Kuantum mekaniği — Görelilik kuramı — Kuantum alan kuramı — Scattering teorisi — Sicim kuramı
- Gezegenbilim: Büyük patlama
- Görsel sanatlar: Estetik — Sanat eğitimi kuramı — Mimari — Kompozisyon — Anatomi — Renk kuramı — Perspektivizm — Görsel algılama — Geometri — Manifolds
- Sosyoloji: Toplum bilimi kuramları — Eleştirel kuram
- Spor: Satranç kuramı
- İstatistik : Ekstrem değer kuramı
- Tiyatro : Tiyatral performansa ilişkin kuram.
- Diğerleri: Eski bilimsel kuramlar — Flojiston kuramı
Kaynakça
- ^ "theory." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ Peter Bursztyn TheStar.com. Erişim: 30 Ağustos 2012.
- ^ "teori." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 29 Ağustos 2012
- ^ "theory." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.