Zareh Vorpuni
| Zareh Vorpuni | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 24 Mayıs 1902 Ordu, Osmanlı imparatorluğu |
| Ölüm | 1 Aralık 1980 Bagneux, Fransa |
| Meslek | Yazar, editör |
| Vatandaşlık | Osmanlı Ermenisi ve Fransız |
| Eğitim | Berberyan Okulu |
| Önemli eser |
|
| Akrabalar | Bedros Zaroyan |
Zareh Vorpuni (Ermenice: Զարեհ Որբունի), doğum adıyla Zareh Öksüzyan (veya Fransızca şekliyle Euksuzian), Osmanlı Ermenisi yazar ve editördür.[1][2][3]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Zareh Vorpuni 24 Mayıs 1902'de Karadeniz Bölgesi'ndeki Ordu'da doğdu. Babası 1915 Ermeni Soykırımı sırasında öldürüldü, ama annesi ve kardeşleriyle Türk ailelerin koruması sayesinde ölümden kaçtılar ve Sivastopol'a yerleştiler. Orada 1919 yılına kadar yaşadılar daha sonra İstanbul'a taşındılar. Zareh, Üsküdar'daki Berberyan Mektebi'nde (1919-1922) eğitim gördü ve kendisini şiir yazmaya teşvik eden öğretmeni Vahan Tekeyan'ı orada tanıdı.[4]
Daha sonra Fransa'ya taşındı ve bir sürü işi tecrübe ettiği Marsilya'da 1922 (Krikor Beledian[5]'a göre 1923) yılından 1924 yılına kadar yaşadı. Fransa'daki ilk günlerinden itibaren hevesli bir okur oldu, Avrupalı entelektüellerle ve Fransız edebiyatının baş yapıtlarıyla, bilhassa Marcel Proust[6] ile yakınlaştı. Üvey kardeşi Bedros Zaroyan ile 1924 yılında Nor Havadk (Türkçe: Yeni İnanç) mecmuasını yayınladılar.
1924 yılında Erivan ile beraberce çalıştığı Paris'e taşındı (1930'a dek).[4] Sonra bir Alzaslıyla evlendiği Strazburg'a (1930-1937) taşındı.[4]
1924'ten beri komünist düşünceye sahipti ve 1937 yılında da Fransız Komünist Parti (PCF)sine dahil oldu.[4]
1931 Nisan ayında, Nigoghos Sarafyan, Nişan Beşiktaşlıyan, Paylag Mikaelyan, Armen Lubin, Şavarş Nartuni, Hratş Zartaryan ve Vazken Şuşanyan ile birlikte Menk (Türkçe: biz) mecmuası manifestosunu imzaladılar.[7]
1938 yılında ise; tekrar kardeşi Bedros Zaroyan ile beraber Lusapats[4] (Ermenice: Լուսաբաց, Türkçe: Şafak) mecmuasını kurdular.[8]
Fransız ordusu tarafından 1939 yılında askerî hizmete çağrıldı. Almanya'da yakalandı ve İkinci Dünya Savaşı sonuna kadar hapishanede kaldı. Hapishane günlerindeki hatıraları I Khorots Srdi (Ermenice: Ի խորոց սրտի, Türkçe: Gönlümün diplerinden) adı ile on öykülük bir derleme oldu.
1947 yılında Ermeni Yazarlar Kongresi'ne katılması için Erivan'a davet edildi.[4]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
1960'lı yıllarda, Les Persécutés (Ermenice: Հալածուածները, Türkçe: Zulümler) adında soykırımdan kurtulanların hayatta kalma girişimlerini ele aldığı bir derleme yazar.[9] Et l'homme fut (1965, Türkçe: Adam vardı) eserinde genç bir diaspora Ermeni gencinin sıkıntılarını anlatmaktadır.[10]
- Դէպի Երկիր (Vatana doğru), Paris, Araxes Yayıncılık, 1948, 176 sayfa[11]
- Անձրեւոտ Օրեր (Yağmurlu günler), Paris, Հրատ. "ԱՄՍՕՐԵԱԿ"ի, 1958, 197 sayfa[11]
- Եվ եղեվ մարդ, Erivan, 1967, 340 sayfa[11]
- Ասֆալթը - Հալածուածները Գիրք երրորդ (Asfalt - Zulümler 3. Kitap), İstanbul, Մարմարա (Marmara Yayıncılık), 1972, 256 sayfa[11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
- ^ Manoukian, Jennifer (4 Ekim 2016). "Zareh Vorpouni: The Renegade of Late 20th Century Western Armenian Literature". The Armenian Weekly. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f Գրիգոր Պըլտեան; Krikor Beledian (2001). Cinquante ans de littérature arménienne en France : du même à l'autre (Fransızca). CNRS. ISBN 978-2271059291.
- ^ Krikor Beledian. Cinquante ans de littérature arménienne en France : du même à l'autre (Fransızca). CNRS. ISBN 978-2271059291.
- ^ Agop Jack Hacikyan, Gabriel Basmajian, Edward S. Franchuk et Nourhan Ouzounian. The heritage of Armenian literature (İngilizce). Wayne State University Press. ISBN 978-0814332214. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ Anahide Ter Minassian; Pierre Vidal-Naquet. Histoires croisées : diaspora, Arménie, Transcaucasie, 1890-1990 (Fransızca). Éd. Parenthèses. ISBN 978-2863640760.
- ^ "Wikiwix's cache". archive.wikiwix.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
- ^ Krikor Beledian (2001). Cinquante ans de littérature arménienne en France : du même à l'autre (Fransızca). CNRS. ISBN 978-2271059291.
- ^ Pascal Mougin; Karen Haddad-Wotling. Dictionnaire mondial des littératures (Fransızca). Larousse. ISBN 2-03-505120-7.
- ^ a b c d "Wikiwix's cache". archive.wikiwix.com.
