Yitik Bir Aşkın Gölgesinde
| Siya Evînê | ||||
 | ||||
| Yazar | Mehmed Uzun | |||
|---|---|---|---|---|
| Çevirmenler | Muhsin Kızılkaya (1995) Selim Temo (2006) | |||
| Ülke | İsveç | |||
| Dil | Kürtçe | |||
| Tür | Roman | |||
| Yayım | 1989 (özgün) 1995[1] (Türkçe) | |||
| Yayımcı | Orfeus Yayınları (özgün) Belge Yayınları (Türkçe) | |||
| Sayfa | 224 | |||
| ISBN | 91-87074-16-8 (özgün) 9789753441001 (Türkçe) | |||
| Aydın Trajedisi serisi | ||||
| ||||
Yitik Bir Aşkın Gölgesinde (Kürtçe: Siya Evînê), Mehmed Uzun tarafından yazılan roman.
1989 yılında Kürtçe olarak yazılan romanda, Kürt aydını Memduh Selim’in İstanbul, İskenderun, Antakya, Beyrut, Şam ve Halep'te gelişen hikâyesi anlatılır. Olaylar 1920'lerde, Osmanlı'nın çöküşü döneminde, Anadolu'da başlamaktadır. Altı bölümden oluşan romanın olay örgüsü sondan başlayarak başa, sonra yeniden sona doğru ilerlemektedir. Tanrısal anlatımın kullanıldığı kitapta, her bölüm başlangıcında kullanılan sinemasal girişlerin sunduğu görsellik, mevcut atmosferi belirginleştirerek esere derinlik katmaktadır.[2] Eser, kullanılan bu gibi teknikler açısından Uzun'un bir diğer romanı Kader Kuyusu ile benzerlik gösterir.[3] Kapsadığı zaman dilimi itibarıyla zengin bir tarihî arka plana sahip olan romanda Memduh Selim'in Hoybun, Kürdistan Teali Cemiyeti'ndeki gibi örgüt faaliyetleri kültürel alanda yaptığı işler, aynı zamanda Ağrı ayaklanmalarındaki rolü ve katılımı geniş yer buluyor. Bu açıdan eserin kurgusu gerçeğe oldukça sadıktır.[2] Dinamik bir zaman ve mekân modeli bulunan eser, bu sebeple betimleme yönüyle de çok zengindir.[3] Böylece dönemin atmosferi okuyucuya daha rahat yansımaktadır.
| "Artık, hiç kimse Memduh Selim Bey'i öldüremez, unutturamaz." |
| —Mehmed Uzun[4] |
Romanda, halkının özgürlüğü uğruna verdiği savaş esnasında önce sürgün edilerek vatanından daha sonra ise sevgilisinden ayrı düşen Memduh Selim'in her iki mücadelede yenik düşmesiyle sonlanan trajik öyküsü, Kürt halkının kaderini sembolize etmektedir.[5]
İlk kez yayınlandığı zaman kitabı okuyan Yaşar Kemal, kitap hakkında izlenimlerini şöyle ifade eder:
Ben bu romanı bitirdikten sonra büyücü Mehmed'in büyülerinden uzun bir süre kurtulamadım. Romanı, Memduh Selim Bey'le yaşadım. Ona bir dost oldum, onu yeniden yarattım, ona kızdım, ona üzüldüm, onu küçümsedim, onu bir kahraman gibi de yaşadım. Ve Mehmed'in romancı, büyücü, gücüne varmaya çalıştım. Sonunda dedim ki, büyük bir yetenek, Mezopotamya'nın yaşayan en eski dili olan zengin Kürt dilinden böyle bir roman bir halk için mutluluktur...[4]
İsminin birebir anlamı Aşkın Gölgesi olan kitabın Türkçe çevirisi hakkında, yazar Mehmed Uzun bir söyleşisinde şöyle der:
[...] “evin” dediğin zaman güçlü bir şey hissediyorsun. Bir ciddiyet, bir saygınlık, bir berraklık ön plana çıkıyor, ama Türkçede bunlann çoğu ortadan kalkmış. Size bir örnek vereyim: benim “Siya Evînê” adlı romanım Türkçe yayınlanacağı sırada, yayınevi doğal olarak kitabın ismini Türkçeleştirdi, “Siya Evînê” Türkçe “Aşkın Gölgesinde” anlamına geliyor. Roman yayınlanmadan önce Yaşar Kemal'in evine gittim. Tilda Kemal hâlâ yaşıyordu, roman ve adı özerine konuştuk. Tilda dedi ki: “Aşkın Gölgesi” kamyonlann arkasındaki yazılara benziyor. Çünkü “Aşkın Gölgesi” bir şey ifade etmiyor, insanlara gülünç geliyor. Ama “Siya Evînê” ne kadar berrak, ne kadar şiirseldir.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Uzun, Mehmed (1995). Yitik Bir Aşkın Gölgesinde. Muhsin Kızılkaya tarafından çevrildi. İstanbul: Belge Yayınları. ISBN 9789753441001.
- ^ a b Temo, Selim. "Mehmed Uzun romanlarında anlatıcılar". cafrande.org. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017.
- ^ a b Umut Araz (9 Ağustos 2019). "Bir Mehmed Uzun romanından Kürt aydınına bakmak". soL. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ a b Uzun, Mehmed (2006). Bir Dil Yaratmak. İthaki Yayınları. ss. 97, 49. ISBN 9789752732346.
- ^ M. Salih Polat. "Eleştiri: Yitik Bir Aşkın Gölgesinde Mehmed Uzun'un romanı, sürgünde gelişen bir bilincin romanı olarak da görülmeli". NTV. 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017.
- ^ Uzun, Mehmed (2008). Küllerinden Doğan Dil ve Roman. İthaki Yayınları. s. 128. ISBN 9789752731004.