Yahui
Yahui kültür ve inanç sistemleri içinde hayvan ve insan formunun çeşitli karışımlarını alan doğaüstü bir figürdür. Eskiden Mikstek yerli halkının bulunduğu ve Mikstekçe konuşulan Meksika'daki La Mixteca merkez-güneydoğu bölgesinde görülür.[1] Özellikle Kolomb öncesi dönemde, Mikstek ikonografisinde, düşüncesinde ve kültüründe önemli ve yinelenen bir motiftir.[2]
Yahui figürlerinin tasvirleri, Codex Zouche -Nuttall, Codex Vindobonensis Mexicanus I, Codex Selden, Codex Bodley, Codex Egerton ve Codex Becker I / II dahil olmak üzere çeşitli Mikstek kodekslerinde görülür.
Yahui iki ana formda görünür: Nahual ya da insan-hayvan kompozit şekil ve hayvan figürü. Hayvan formunda, sürüngen başı, kaplumbağa kabuğu gövdesi, sürüngen kolları ve bacakları, pençeleri, kuyruğu ve burun uçlarındaki çakmaktaşı motifi ile resmedilmiştir.[3]
Nahual biçiminde, hayvan tasviri ile bir erkek insan kafası birleştirilir. Bazı tasvirlerde nahual sürüngenlere özel pençelere sahipken, diğer tasvirler figür insan eliyle göstermektedir. Zaman zaman, nahual figürleri kurban bıçakları tutar ve kurban ayinleri veya diğer tören etkinlikleri gerçekleştirir.
Tarihi bir figür olarak yahuiler için muhtemelen mağaralarda ve tepelerde kozmolojik ayinler gerçekleştirdi. Politics of Symbolism in the Mixtec Codices (1994: 42-47) adlı eserinde John Pohl, yahuilerin bir grup yönetici figürün üyesi olarak rolünü araştırdı.
Yahui araştırmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Mary Elizabeth Smith, Codex Muro ve kolonyal Meksika belgelerini analiz ederken yahuileri "xiuhcoatl-kaplumbağa-kurban" olarak tanımladı.[4] Çakmaktaşı kuyruk motifini ve kaplumbağa kabuğunu yahuileri Mikstek kodekslerindeki diğer belirli figürlerden ayıran anahtar semboller olarak tanımladı. Bu motiflerin anlamının estetik, kozmolojik ve tarihsel sembolizmin ötesine ve dilbilim alanına kadar uzandığını öne sürdü.
Pohl, Mikstek Kodekslerin'deki Sembolizmi'nin (1994) bir bölümünü yahui tartışmasına ayırdı. Son zamanlarda, Pohl, Yanhuitlan'da uygulayıcı bir yahui rahibi olabileceğini öne sürdü.[5]
Maarten Jansen, La dinastia de Anute: historia, literatura e ideologia de un reino mixteco (2000) adlı kitabında yahui'nin fray Gregorio Garcia tarafından kaydedilen Cuilapan'ın yaratılış öyküsüne dahil edildiğini öne sürdüğünde, yahui konusu üzerine büyük bir ilerlemeye katkıda bulundu.[6]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Pohl 1994, p.46
- ^ Miller & Taube 1993, p.191
- ^ Pierce 2006, p.5
- ^ Smith 1973, pp.47–98
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.
- ^ For the progenitor couple in Mixtec creation mythology, see Miller & Taube 1993, pp.70–71.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Jansen, Maarten (1992). "Mixtec Pictography: Conventions and Contents" (PDF). Victoria R. Bricker (volume ed.), with Patricia A. Andrews (Ed.). Supplement to the Handbook of Middle American Indians, Vol. 5: Epigraphy (PDF online reproduction). Victoria Reifler Bricker (general ed.). Austin: University of Texas Press. ss. 20-33. ISBN 0-292-77650-0. OCLC 23693597.
- Jansen, Maarten; Gabina Aurora Pérez Jiménez (2000). La dinastía de Añute: historia, literatura e ideología de un reino mixteco (İspanyolca). Leiden, Netherlands: Research School of Asian, African and Amerindian Studies (CNWS)—Leiden University. ISBN 90-5789-039-9. OCLC 248241140.
- Jansen, Maarten (2003). Monument en verhaal in het land van de Regengod (PDF online reproduction) (Felemenkçe). Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). ISBN 90-6984-382-X. OCLC 66724118. 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.
- Miller, Mary; Karl Taube (1993). The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya: An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion. Londra: Thames & Hudson. ISBN 0-500-05068-6. OCLC 27667317.
- Pierce, Danielle L. (2006). The Yahui: Form and Function. unpublished thesis. ISBN 978-0-549-32473-7.
- Pohl, John M.D. (1994). The politics of symbolism in the Mixtec codices. Vanderbilt University publications in anthropology, no. 46. Nashville, TN: Vanderbilt University. OCLC 31007897.
- Pohl, John M.D. (c. 2008). "CODEX SELDEN/CODEX AÑUTE" in John Pohl's MESOAMERICA, ANCIENT BOOKS: Mixtec Group Codices. Electronic Resources : www.famsi.org: Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies.
- Smith, Mary Elizabeth (1973). Picture Writing from Ancient Southern Mexico: Mixtec Place Signs and Maps. Civilization of the American Indian series, no. 124. Norman: University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-1029-5. OCLC 495044.
- Taube, Karl (2001). "Yahui". David Carrasco (Ed.). The Oxford encyclopedia of Mesoamerican cultures: The civilizations of Mexico and Central America. Vol. 3. Oxford and New York: Oxford University Press. ss. 359-360. ISBN 0-19-514257-8. OCLC 44019111.
- Terraciano, Kevin (2001). The Mixtecs of colonial Oaxaca: Ñudzahui history, sixteenth through eighteenth centuries. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3756-8. OCLC 45861953.