Vyšehrad Muharebesi
| Vyšehrad Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hussit savaşları | |||||||
 Vyšehrad'ın Ortaçağ Dönemine Ait Bir Resmi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Macaristan Krallığı |
| ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 İmparator Sigismund Jindřich of Kravaře and Plumlov (ölü) Boskovice'li Jan Všembera of Jemniště'li Mikeš Divůček |
 Lichtenburg'lu Hynek Krušina  Miletínek'li Diviš Bořek Nicholas of Hus | ||||||
| Güçler | |||||||
| 10,000'den fazla[1] | 10,000-15,000[2] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
500 ölü Bilinmeyen sayıda yaralı ve esir[1] | 30 ölü[1] | ||||||
Vyšehrad Muharebesi, Kutsal Roma İmparatoru Sigismund tarafından gönderilen Katolik Haçlı ordusu ile Hussit güçleri arasında meydana gelen, Hussit Savaşıları'nın başlangıcındaki bir dizi çatışmadır. Vysehrad kalesinde meydana gelen muharebe 16 Ağustos 1419'dan 1 Kasım 1420'dek sürmüştür.
Çatışmanın Başlangıcı
[değiştir | kaynağı değiştir]Hussit hareketinin fikir babası Jan Hus'un 1415'te yakılarak idam edilmesinin ardından, onun görüşlerini benimseyenlerce hemen hemen tüm Bohemya'da huzursuzluklar bulunmaktaydı. Rahip Jan Želivský liderliğindeki Hussit topluluk Prag yönetim binası önünde toplanarak cezaevinde tutulan çok sayıda Hussit'in serbest bırakılmasını talep etti. Bu talepler meclis üyeleri tarafından reddedilince, kalabalık binayı bastı ve meclis üyelerini pencerelerden attı. Bu hadiseden birkaç hafta sonra yaşadığı buhran sonucu Bohemya Kralı IV. Wenceslaus'un kalp krizinden ölümünün ardından[3] Kraliçe Sophia Wartenberg'li Čeněk'in yardımıyla Prag'ın kontrolünü yeniden ele geçirmeye çalıştı. Sophia ve Čeněk, bunun için Hradčany kentindeki Vyšehrad kalesinde ve başpiskoposun sarayında görevli askerler ile Prag'ın New Town adlı bir bölümünde St. Thomas manastırında görev alan askerler toplayarak bölgeye getirtti. Hussit ayaklanması Bohemya'nın Klatovy, Písek, Louny, Žatec ve Plzeň kasabaları ile diğer bölgelerinde başarılı oldu. 25 Ekim 1419'da ise Hussitler, Vyšehrad Kalesini de ele geçirdi.
Kasım 1419'da, Šternberk'li Petr komutasındaki Katolik savaşçılar ile rahip Ambrosius komutasındaki Hussit köylüleri arasında bir çatışma çıktı. Bu Hussitler, Usti yakınlarındaki bölgeden Prag'a giderek, Novy Knin'i önce kuşattı sonrasında ise saldırdı. Ambrosius'un kuvvetleri aldıkları takviye sonrasında Vltava Nehri'ni geçerek Prag'ı zapt etti. Hussitler savaşı kazandı ancak yaklaşık 300 kişiyi kaybetti.
Hussitler, Prag'ı kontrol altına aldıktan sonra Novy Knin'deki vatandaşlara yardım etmeye karar verdi. Hussit savaşçıları New Town'a erişmek için kullanılan Vltava Nehri üzerinde bulunan köprüyü ele geçirmesiyle birlikte daha fazla çatışma patlak verdi. Köprüyü koruyan Katolik askerler Hradcany'ye çekilmek zorunda kaldı, ancak New Town'daki birçok bina da yıkıldı.
13 Kasım 1419'da Kraliçe Sophia'nın, tüm Bohemya'daki Hussitleri koruma sözü vermesiyle birlikte Hussit Utraquist'ler, Vyšehrad Kalesini kraliyet ordusuna geri verdi.
Nekmierz Komutasındaki Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Aynı yılın Kasım ayının sonlarına doğru, birkaç yüz kişilik Taborit oluşumları Prag'dan ayrıldı. Aralık 1419'da Jan Žižka komutasındaki bu oluşumlardan biri, Švamberk'li Bohuslav komutasındaki Katolik güçler tarafından saldırıya uğradı. Katolikler tarafından Plzeň yakınlarındaki Nekmiř kalesine yapılan süvari saldırısı, savaş arabalarının arkasına saklanan Hussit askerlerinin arbalet ve silahla karşı koymaları ile durduruldu. Katolik piyade ve süvariler bu durumda geri çekilmek zorunda kaldı. Muharebeden sonra Žižka, Plzeň'e doğru ilerleme emri verdi.
Hussitler 1420 Baharında, Ústí kasabasını ele geçirdikten sonra, Lužnice nehri yakınlarındaki bir tepeye gittiler ve burada İncil'deki Tabor Dağı'ndan sonra Tábor adını verdikleri yeni bir kasaba inşa ettiler. Bu yeni kasaba, Taboritler isyancılarının toplanma yeri haline geldi. Tábor vatandaşları komutan anlamında dört adet hetmen seçtiler: Nicholas of Husí, Jan Žižka, Zbyněk of Buchovo ve Chval of Machovice .
Tabor'dakine benzer başka ordu kampları da inşa edildi. Özellikle Oreb dağında, başka bir radikal Hussit grubunun yerleştiği kendilerini Orebitler olarak adlandıranların bulunduğu yer bunlardan birisidir. Orebitlerin sivil lideri rahip Ambrosius'du ve komutanları da Lichtenburk'tan Hynek Krušina idi.
Sudoměř Muharebesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hussites, elde ettikleri başarılara rağmen Katoliklerle anlaşarak Plzeň'i kaybetti. Jan Žižka komutasındaki Hussitlerin kasabayı terk etmesine izin verildi. Plzen'de bulunan Katolikler, Žižka'nın güçleri hakkında İmparatorlık güçlerine bilgi verdiler. Kraliyet güçleri Sudoměř'de bir araya geldikten sonra Hussit kuvvetlerine karşı saldırıya geçmeye karar verdiler; Žižka'nın komutasındaki güçlerden daha fazla askerleri ve Písek'ten takviye kuvvetleri vardı. Kronik yazarlarının görüşlerine göre, kraliyet orduları hiç Hussitlerle ile savaşmak zorunda kalmayacaklardı, çünkü çok az sayıdaki isyancı zaten şövalyelerin atlarının toynakları altında ezilerek ölecekti.
Ancak Žižka, kuvvetlerini biri kurumuş bulunan olan iki gölet arasındaki küçük bir baraj hattının üzerine yerleştirdi. Böylelikle Hussit kuvvetlerinin arkası bir bataklık tarafından korunuyordu. Katolik komutanlar ise güçlerini iki gruba ayırdı. Birinci grup, Hussitlere tam karşı cepheden saldırdı fakat neticesinde ağır kayıplar verdi. İkinci grup ise kurumuş göleti geçmeye çalışırken bataklığa saplandılar, atlardan inerek yaya olarak saldırmaya karar verseler bile Hussitler tarafından geri püskürtüldüler. Kısa süre sonra savaş alanının sisle kaplanmasını fırsat bilen Katolikler ve Hussitler, her iki tarafın da ağır kayıplar vermesi nedeniyle geri çekildi.
Mayıs 1420'de Čeněk von Wartenberg, Hradčany kentini kuşatarak İmparator Sigismund'un kuvvetlerine katıldı. Vyšehrad kalesinde konuşlu askerler ise Prag'a doğru ilerledi. Bu durum karşısında Hussitler, Vyšehrad'ı kalesini kuşatma altına aldı. Haziran 1420'de Vyšehrad zapt edildi ve bu kaledeki askerler, Hradčany gönderilen ikmal hatlarını güvence altına aldı.
Prag Kuşatması
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Haziran 1420'de, İmparator Sigismund'un kuvvetlerinin bazıları yeterli destekle birlikte Hradčany kentine başarıyla girerek kaledeki atları beraberlerinde yanlarına aldılar.
Prag kuşatması sırasında, İmparator Sigismund'un Hradčany ve Vyšehrad'a konuşlandırılan askerleri, Hussitlerin Prag'daki hatlarına doğu hücuma geçti. Hussit'lerin Vítkov Tepesi'ni başarılı bir şekilde savunması ve Haçlıların geri çekilmesinin ardından Hussitler, Vyšehrad kalesine karşı topçu ateşi başlattı.
Vítkov Tepesi'ne yapılan başarısız saldırının ardından Haçlılar, yerel Hussitlerin Prag'daki konuşlanma noktalarına doğru saldırıya geçmeye karar verdiler. Ağustos 1420'de Hetman Jan Žižka, Prag'dan ayrıldı ve Rožmberk'ten Oldřich komutasındaki Haçlılar tarafından tehdit edilen Písek'e doğru yöneldi. 15 Eylül 1420'de ise ikinci bir Vysehrad kuşatması başlatıldı. Ekim ayının son günlerinde kale komutanı bir imtiyaz düzenlemesini kabul etti. Buna göre, eğer 1 Kasım 1420 sabahı saat 8'e kadar İmparator Sigismund'un kuvvetlerinden herhangi bir yardım almadığı takdirde kaleyi Hussitlere teslim edecekti. Bu tarihe kadar herhangi bir yardım gelmeyince kale teslim oldu. Bu arada, aralarında komutan Jan Roháč Dubé'nin de bulunduğu başka bir Taborit oluşumu, Lomnice kasabasını ele geçirdi.
Vyšehrad Muharebesi
[değiştir | kaynağı değiştir]İmparator Sigismund, Hradčany ve Vyšehrad'da konuşlu askerleri kullanarak ve Plzeň Birliği'nden gelen takviye kuvvetlerine de güvenerek bir ana saldırı planı oluşturdu. Bu planı Hradčany ve Vyšehrad'da bulunan emrindeki kuvvetlere iletmekle görevli ulak Hussitlerce yakalandı. Hussitler, Plzeň'den gelen askerlerin saldırısını durdurmak için Jan Žižka komutasındaki bir grup askeri bölgeye gönderdi.
Hussit topçu ateşi, Macar ve Alman süvarilerinin saldırısını başarıyla durdurdu. Ardından Hussit güçleri hücuma geçerek Haçlı ordusunu geri çekilmek zorunda bıraktı. Herhangi bir savaş esiri almaksızın savaş alanında bulunan yaklaşık 400 şövalye Hussitlerce öldürüldü. Ölenler arasında Petr Konopišťský from Šternberk, Jindřich of Kravaře and Plumlov, Jaroslav of Šternberk and Veselí, Vilém Zajíc of Valdek and Židlochovice ve Vok IV of Holstein bulunmaktadır.
1 Kasım'da, Vyšehrad kalesindeki askerler Hussit kuvvetlerine teslim oldu. Žižka'nın komutasındaki güçler ayrıca Zlaté Korouny ve Prachatice'yi de ele geçirdi. Aralık 1420'de ise seçilmiş hetmenlerden Nicholas'ın Husí öldü.
Muharebe Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Ocak 1421'de, Machovice'li Chval ve Jan Žižka komutasındaki Taborit kuvvetleri, Stříbro kasabasını ve Krakikov'da bulunan manastırı ele geçirdi. Stříbro Kalesi'nin komutanı Švamberk'li Bohuslav teslim oldu; ona bağlı kuvvetlerde yer alan askerler serbest bırakıldı. İmparator Sigismund'un fidye göndermediği Bohuslav, Hussit kuvvetlerine katılmasıyla Taboritler onu hetman olarak seçti.
İmparator Sigismund, yaşanan başarısızlıklar üzerine Şubat ayında önce Moravya'ya, ardından da Macaristan'a geri çekildi. Haziran 1421'de ise Hradcany'deki askerler Hussitlere teslim oldu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Vavřinec z Březové (1979). Husitská kronika; Píseň o vítězství u Domažlic (Çekçe). Prag: Svoboda. s. 89.
- ^ ČORNEJ, Petr; BĚLINA, Pavel (1993). Slavné bitvy naší historie (Çekçe). Prag: Marsyas.
- ^ "The Austro-Hungarian Monarchy". Catholic Encyclopedia. 16 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- Piotr Marczak "Hussite savaşları" Varşova Egros sayfalar 55–60, sayfa 66, s. 68–69