Vasili Stalin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Vasili Yosifoviç Stalin sayfasından yönlendirildi)
Vasili Stalin
DoğumVasili Yosifoviç Stalin
24 Mart 1921(1921-03-24)
Moskova, SSCB
Ölüm19 Mart 1962 (40 yaşında)
Kazan, SSCB
Bağlılığı Sovyetler Birliği
Branşı Sovyet Hava Kuvvetleri
Hizmet yılları1938-1953
Rütbesi
Birimi1. Baltık Cephesi
1. Belarus Cephesi
Çatışma/savaşlarıII. Dünya Savaşı
Ailesi
BabasıJosef Stalin

Vasili Yosifoviç Stalin (Gürcüce: ვასილი იოსების სტალინი; Rusça: Васи́лий Ио́сифович Ста́лин; 24 Mart 1921, Moskova/SSCB – 19 Mart 1962 Kazan/SSCB), Sovyet savaş pilotu, Hava Kuvvetleri Korgenerali (1947), Hava Kuvvetleri Moskova Askeri Bölge Komutanı (1948-1952).[1] Josef Stalin'in oğludur, onun ölümünün ardından Kruşçev yönetimi tarafından tehlikeli görülerek çeşitli gerekçelerle tutuklanmış ve toplumsal hayatın dışında tutulmuştur. Vasili Stalin, destalinizasyon uygulamalarına şiddetle karşı çıkmıştır.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasili 24 Mart 1921'de o dönemde Uluslar Halk Komiseri olan Josef Stalin ile ikinci eşi Nadejda Alliluyeva'nın ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Moskova'da eski adı Kreyman Lisesi olan 25 numaralı okulda ilk öğrenimini gördü. 9 Kasım 1932'de annesinin ölümünün ardından kız kardeşi Svetlana Alliluyeva (1926-2011) ile birlikte Kremlin'de Karolina Vasilevni'nin gözetimine bırakıldı. Bu dönemde Stalin'in ilk eşinden oğlu Yakov Çugaşvili (1907-1943) ve Stalin'in evlatlık edindiği Artyom Sergeyev (1921-2008) ile beraber büyüdü. Vasili, 1931-1952 arasında Stalin'in korumalığını yapan Nikolay Vlasik (1896-1967) tarafından yetiştirildi. Anne ve babası olmadan askerlerin arasında büyüdüğü için erken yaşta sigara ve içkiyle tanıştı.[2] Diğer kardeşi topçu sınıfında olduğu için 1938 yılında Kaçin Kızıl Bayrak Askeri Havacılık Okulu'na yazıldı.[3] 1940 yılında bu okuldan mezun oldu. Hava Kuvvetleri 57. Tugayına bağlı 16. Alayda ilk görevine başladı. Bu görevi sırasında Galina Burdonskaya ile tanıştı ve evlendi.

II. Dünya Savaşı yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

1941 yılı Mayıs ayından itibaren Hava Kuvvetleri 2. Ordusunda müfettiş pilot olarak göreve başladı. Aynı yıl Eylül ayından itibaren 1942 yılına kadar Kızıl Orduda Hava Kuvvetleri Baş Müfettişi olarak görev yaptı. Barbarossa Harekâtıyla Nazi Almanyasının Sovyetler Birliğine saldırmasının ardından derhal cepheye gitmek istese de görevinde kalması telkin edilerek buna izin verilmedi. Savaşın sonraki dönemlerinde cephede görev yapmıştır. Bu döneme dair sonradan yazdığı anılarında onun ancak iki avcı filosunun korumasında görev yaptığı iddialarını kesin bir dille reddetmiştir.[4] 1942 yılında Albay oldu, Ocak 1943'te 32. Alay Komutanı oldu ve cephede göreve başladı. Bu dönemde kullandığı Yakovlev Yak-9 uçağına sabotaj girişimi yapılmıştır.[5] Şubat ve Mart 1943'te Almanlara karşı 26 sorti gerçekleştirdi. Nisan 1943'te birliği Kalinin Oblastındaki Ostaşkov kentine cephe gerisine çekildiğinde yaşanan bir kaza sonrasında emrindeki Jenja Razin isimli istihkam subayı kaza sonucu ölmüş, o da patlama sonucu yaralanmıştır.[6] Emrindeki birliklerle Minsk, Vilnius, Lida, Grodno, Panevėžys şehirlerinin işgalden kurtarılmasında önemli rol oynadı. 1944 yılı sonlarına doğru Vilnius yakınlarındaki bir hava muharebes sırasında Alman Messerschmitt Bf 109 avcı uçağı tarafından mahmuzlanmış, hasar gören kuyruğu yüzünden zorunlu iniş yapmak durumunda kalmıştır.[7] Resmi kayıtlara göre komutanı olduğu birlik, savaş boyunca 29 düşman uçağını düşürdü ve 59 Alman pilotunu öldürdü. 22 Şubat 1945 tarihinde Belarus Cephesinde Hava Kuvvetleri 16. Tümen Komutanı olarak Berlin Muharebesine katıldı. Avrupa'da zaferin ardından Potsdam Konferansı döneminde babasının yanında bulunmuştur.[8] Savaş sırasında aşağıdaki tip uçakları kullanmış, toplamda 3.145 saat ve 45 dakika uçmuştur:[a]

Savaş sonrası dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

1946 yılında Tümgeneral oldu. 1947 yılında Wittenberg'den Moskova'ya döndü.[10] 1948'de Hava Kuvvetleri Moskova Askeri Bölge Komutanlığına terfi etmiş Mareşal Kirill Meretskov emrinde görev yapmıştır. Askeri danışmanlık, teknik personel ve muharebe eğitimi, havacılık teknolojisinin gelişimi gibi konularda görev aldı. Bu dönemde Hava Kuvvetleri muharip personelinin fiziksel hazırlığının sağlanması niyetiyle spor kulübü kurulmasını sağladı. Futbolun yanı sıra kurduğu hokey takımı oldukça başarılı olsa da takım 5 Ocak 1950 tarihinde geçirdiği uçak kazasında 14 oyuncusunu kaybedince program askıya alınımştır.[11] 1949 yılı Ekim ayında ofisine giren Binbaşı ünifromalı bir kişi tarafından silahlı saldırıya uğramış, saldırgan silahını ateşlese de Vasili yaralanmamış, korumaları saldırganı derhal vurarak öldürmüştür.[12] 1952 yılı içinde arabasının frenlerine yapılan sabotaj, Lenin'in de şoförlüğünü yapmış olan Fevralyev tarafından ortaya çıkarılmıştı.[13] 1 Mayıs 1952'de Kızıl Meydan geçit töreninde denetiminde bulunan II-28 adlı iki yeni jet bombardıman uçağı kaza kırıma uğramıştır, Vasili Stalin Hava Kuvvetleri Komutanlığı Moskova Bölge Komutanı olarak sorumlu olsa da bu sırada kendisi de havada uçuşta olduğu için sadece uyarıldı.[14] Temmuz 1952'de de vazife sırasında sarhoş olarak yakalanınca görevden alındı. Ağustos 1952'de Genelkurmay Askeri Akademisinde görevlendirildi. Babası ölümünden on ay kadar önce ona yurtdışına gitmesini ve ortadan kaybolmasını önermiş, askeri danışman olarak gitmesini ve cenazesine bile gelmemesini istemişse de Vasili onu reddetmiştir.[15]

Babasının ölümünün ardından[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasili babasının zehirlenerek öldürüldüğünü öne sürmektedir, bunun için önce kişisel koruma müdürü Nikolay Vlasik ve sekreteri Aleksandr Poskryobışev'in görevden alındığını belirtmektedir.[16] 5 Mart 1953'te babasının ölümünden sonra yabancı diplomatlarla bir akşam yemeğinde çok gizli belgeleri ifşa etmekle suçlandı. Kendisine göre ise ona "Çareviç (prens)" yakıştırması yapan başta Bulganin olmak üzere parti liderliği ondan kurtulmak için bahane aramaktaydı. O da çareyi Çin'e sığınma talebinde bulunmuş ancak sonuç alamıştır.[17] 28 Nisan 1953'te hükûmete karşı Çin Komünist Partisi liderleriyle iş birliği yapmak ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi liderlerinin itibarını sarsmak suçlamasıyla tutuklandı. Anti-Sovyet propaganda ve gücünü kötüye kullanmaktan yargılanarak 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kruşçev tarafından tehlikeli biri olarak görüldü ve Vladimir Hapishanesine nakledildi.[18] Vasili cezaevinden karısı Galina Burdonskaya aracılığıyla parti yönetimine suçsuz olduğunu belirten pek çok mektup iletti. Ancak bu mektuplarına cevap alamadı. Eşi Galina yasaklamalara rağmen kocasının masumiyetini kamuoyuna duyurabilmek ve affedilmesini sağlamak için mücadele etti. Vasili ayrıca kardeşi Svetlana'nın Stalin karşıtı açıklamalarını şiddetli şekilde eleştirmiştir.[19] Parti 20. Kongresiyle beraber Hruşçov rejimi tarafından başlatılan destalinizasyonu ihanet olarak değerlendirmiş ve mahkum etmiştir.[20]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasili 9 Ocak 1960'ta tahliye edildi ve SSCB Savunma Bakanlığından emekli edilerek, Moskova'da kendisine tahsis edilen bir evde yaşamaya başladı. 1962'de Kazan şehrine taşındıktan kısa bir süre sonra, 19 Mart 1962'de alkol zehirlenmesinden öldü.

İtibarının iade edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

30 Eylül 1999'da, Askeri Yargıtay adli soruşturma materyallerini inceleyerek, Vasili Stalin hakkındaki anti-Sovyet propaganda dahil tüm suçlamaları kaldırdı ve aklandı.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasili Stalin dört kez evlenmiştir ve dört çocuğu vardır. Ancak evlendiği kadınların önceki evliliklerinden olan çocuklarını da evlat edinmiştir.

Aleksandr Burdonski (1941-2017) Sovyet tiyatro yönetmeni, ödüllü halk sanatçısı.
Nadejda Stalina (1943-1999) Tiyatro sanatçısı. 1966 yılında ünlü yazar Aleksandr Fadeyev'in üvey oğlu Aleksandr Aleksandroviç Fadeyev ile evlenmiştir.
Torunu Anastasia Stalina (d.1977)
Svetlana (1947-1990)
Vasili Stalin (1949-1972)
  • Üçüncü eşi Sovyet olimpik atlet Kapitolina Georgievna Vasilyevna (Rusça: Капитолина Георгиевна Васильева) (1918-2006) ile 1949-1953 arasında evli kalmıştır. Stalin'in ölümü üzerine tutuklanınca eşi ve ailesinin zarar görmemesi için boşanmıştır.[23] Ancak eşi onu ziyarete gelmeye devam etmiştir.[24] Kapitolina'nın ilk evliliğinden olan Lina Vasilyeva da Çugaşvili soyadını taşımaktadır.
  • Dördüncü eşi Maria İgnatievna Nusberg (1930-2002) hemşireydi. Vasili ile 11 Ocak 1962 tarihinde evlenmiş ve Çugaşvili soyadını almıştır. Önceki evliliğinden olan kızları Lyudmila ve Tatyana da Çugaşvili soyadını almıştır.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Rütbeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Teğmen, 1940 yılı Mart ayında akademiden mezun olunca teğmen rütbesine hak kazanmıştır.
  • Binbaşı, 1941 yılı Aralık ayında binbaşı olmuştur. Üsteğmen ve yüzbaşı olmasına dair bilgi yoktur, rütbeleri sırayla almış da olabilir, doğrudan terfi de ettirilmiş olabilir.
  • Albay, 19 Şubat 1942'da yarbay olmadan doğrudan albaylığa terfi ettirilmiştir.
  • Tuğgeneral, 1 Mart 1946.[25]
  • Tümgeneral, 1949.[26]

Vasili Stalin Kızıl Ordu'daki en genç generallerden birisi olsa da cephede gösterdiği yararlılıktan dolayı üstleri tarafından önerilmiş, ancak ismi bizzat Stalin tarafından onbir kez listeden çıkarılmıştır.[27] Stalin onikinci seferde kendisi oğlunun adını listeye yazmış ve general olmasının önünü açmıştır.[25]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Barış döneminde Kore Savaşı öncesinde Mig-15 jet uçağını da kullanmıştır[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Stalin, s.6
  2. ^ N.A.Zenkoviç, Geçmişin sırları, Olma Press, 1999 içinde 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 7 Mart 2023 tarihinde erişilmiştir
  3. ^ 1910-1998 arasında hizmet veren okulun resmî sitesi 6 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 7 Mart 2023 tarihinde erişilmiştir
  4. ^ Stalin, s.26
  5. ^ Stalin, s.35
  6. ^ Stalin, s.40
  7. ^ Stalin, s.49
  8. ^ Stalin, s.67
  9. ^ Stalin, s.157
  10. ^ Stalin, s.80
  11. ^ Stalin, s.92
  12. ^ Stalin, s.172
  13. ^ Stalin, s.173
  14. ^ Stalin, s.12 ve 176
  15. ^ Stalin, s.11
  16. ^ Stalin, s.13
  17. ^ Stalin, s.16
  18. ^ Stalin, s.100
  19. ^ Stalin, s.133
  20. ^ Stalin, s.145
  21. ^ Stalin, s.23
  22. ^ Stalin, s.66
  23. ^ Stalin, s.111
  24. ^ Stalin, s.100 ve s.182
  25. ^ a b Stalin, s.69
  26. ^ Stalin, s.159
  27. ^ Stalin, s.51

Yazmış olduğu eser[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Vasili Stalin, Babamı savunuyorum, Ceylan Yayınları, İstanbul 2022, Rusçadan çeviren Fırat Sözeri

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vasili_Stalin&oldid=31620381" sayfasından alınmıştır