Soyuz 11

Soyuz 11

Görev amblemi
Görev istatistikleri
Görev adı:	Soyuz 11
Telsiz kodu:	Янтарь (Yantar - "Amber")
Mürettebat sayısı:	3
Fırlatma:	6 Haziran, 1971 07:55:09 UTC Baykonur LC1, SSCB
Dönüş:	30 Haziran, 1971
Süre:	23 gün, 18 sa., 21 dk., 43 sn.
Yörünge sayısı:	?

Soyuz 11 insanlı bir uzay aracının bir uzay istasyonuyla (Salyut 1) tarihte ilk kez başarıyla kenetlendiği görev. Dönüş yolunda Soyuz uzay aracının havasının uzaya boşalması sonucunda bir felaketle sonuçlandı ve mürettebatı oluşturan üç uzay adamı; Vladislav Volkov, Georgi Dobrovolski ve Viktor Patsayev öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk ölüm vakasıydı.

Soyuz 11, 6 Haziran 1971'de Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı. 7 Haziran 1971'de Salyut 1 istasyonuyla kenetlendi. Uzayadamları 22 gün boyunca istasyonda kaldılar ve başarılı bilimsel çalışmalar yürüttüler. Bu, o tarihte uzayda en uzun kalma rekoruydu.

İstasyona giren personel dumanlı ve yanık kokulu bir havayla karşılaştı. Havalandırma sistemini yenilediler ve ertesi günü havanın temizlenmesini beklemek için Soyuz 11'de geçirdiler. Sonraki günden itibaren tekrar istasyona dönen uzayadamları, bilimsel çalışmalara başladılar. Dünya'ya canlı televizyon yayınını da içeren bu çalışmalar verimli geçti. İstasyondaki 11. günde bir yangın çıktı ve yer kontrol ekibi uzayadamlarını tahliye etmeyi düşündü. Görevin en önemli hedeflerinden biri dev N-1 roketinin fırlatılışını izlemekti, ancak fırlatma tehir edilince buna imkân kalmadı. Mürettebattan günde iki kez egzersiz bisikletini kullanmaları istenmişti, ancak bunu yaptıklarında tüm istasyonun titrediğini fark ettiler. O günler için pek rastlanmayan bir şekilde Pravda gazetesi, görevin ayrıntılarını her gün yayımlıyordu.

Mürettebatın ölümü

30 Haziran 1971'de normal gibi görünen bir dönüş yolculuğundan sonra yer ekibi kapsüle ulaştı, ancak kapıyı açtıklarında üç uzayadamının cesetleriyle karşılaştılar. Boğularak öldükleri belli oluyordu. Facianın iniş modülünün hizmet modülünden ayrılması sırasında hatayla açılan bir süpaptan kaynaklandığı tespit edildi. Modülleri bir arada tutan kancaların sırayla patlatılması gerekiyordu, ancak uzayaracı Fransa üzerinden geçerken hep birlikte patlamışlar, bu da süpabın açılmasına neden olmuştu. Süpabın çapı 1 mm'den azdı ve inişin son anlarında kabin basıncıyla dış basıncı eşitlemeye yarıyordu. Ancak uzayda açılması, kabindeki havanın tamamen dışarı sızmasına neden oldu. Uzayadamlarının koltuklarının altında olduğundan erişilerek tıkanması çok zordu. Havanın sızdığını hisseden uzayadamlarının kalp atış hızı telemetri kayıtlarında önce aniden yükseldi, sonra yavaş yavaş düştü. Takriben yerden 168 km yükseklikte, kabin havası 30 saniye içinde uzaya boşaldı, oysa süpabın kapatılması için 60 saniye gerekiyordu. Patsayev havanın boşaldığını hemen hissetti ve emniyet kemerini çözerek süpabı kapatan vanayı çevirmeye başladı, ancak bunu tamamlayamadan kendinden geçti. Bu sırada Dobrovolsky ve Volkov 'un yapabileceği bir şey yoktu zira kabindeki yer çok dardı.

Çok sonra ortaya çıkan bir filmde yer ekipleri uzayadamlarına kalp masajı yaparken görülmektedir. Eğer uzayadamları kısa süre önce ölmüş olsalardı bu yararlı olabilirdi, ancak kabin havasının boşalmasıyla iniş arasında en az 15 dakika geçmişti. Soyuz yere değmeden önce uzayadamları ölmüştü.

Uzayadamları bir devlet töreniyle Moskova'daki Kremlin duvarına defnedildi. Amerikalı uzayadamı Tom Stafford, cenazeye katılanlar arasındaydı. Uzayadamlarının anısına adları Ay'daki üç kratere verildi.

Olaydan sonra Soyuz uzayaracında kapsamlı tasarım değişiklikleri yapıldı. Araç sadece iki uzayadamını taşıyacak şekilde değiştirildi. Artan yer sayesinde uzayadamları iniş gibi riskli sayılan işlemler sırasında uzay giysilerini giyebilecekti. Böylece kabin havası boşalsa dahi hayatta kalmaları mümkün olacaktı. Soyuz uzayaraçları ancak 1980'lerde devreye giren Soyuz-T modelinde üç kişi taşıyabilir hale getirilecekti.

Mürettebat

• Georgi Dobrovolski (1)
• Viktor Patsayev (1)
• Vladislav Volkov (2)

Parantez içindeki rakamlar, uzayadamlarının bu görev dahil uzay uçuşu sayısını belirtir.

Soyuz 11'in asli kadrosu, Aleksey Leonov, Valeri Kubasov ve Pyotr Kolodin'den oluşyordu. Uçuştan dört gün önce yapılan bir röntgen muayenesi, Kubasov'un verem olabileceğini gösterince, Soyuz 11 yedek kadroyla fırlatıldı. Bu Dobrovolski ve Patsayev'in ilk uçuşları olacaktı.

Soyuz 11'den önce, Soyuz 1'in geçirdiği kaza sonucu uzayadamı Vladimir Komarov hayatını kaybetmişti. Ancak Komarov'un ölümü, aracının yere çakılması sonucu olduğundan Dünya'da gerçekleşmişti. Bu nedenle uzayda ölen ilk insanlar, Soyuz 11 mürettebatıdır.

Kubasov ve Leonov, daha sonra Apollo - Soyuz Test Projesi'nde görev aldılar.

Kaynakça

• İngilizce Vikipedi, Soyuz 11 maddesi, 6 Şubat 2007, 20:20 sürümü.
• Encyclopedia Astronautica, Soyuz 11 maddesi30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.