Sünt-Hasardağ Tabiatı Koruma Alanı
| Sünt-Hasardağ Devlet Tabiatı Koruma Alanı | |
|---|---|
| Türkmence: Sünt-Hasardag goraghanasy | |
IUCN kategori Ia (tabiatı koruma alanı)
| |
| Alan türü | Tabiatı koruma alanı |
| Devlet |  Türkmenistan
|
| Şehir | Balkan |
| Koordinatları | 38°32′K 56°25′D / 38.533°K 56.417°D |
| Kapladığı alan | 303 км² |
| Kuruluş tarihi | 1979 |
| Kontrol kuruluşu | Türkmenistan Çevre Koruma ve Arazi Kaynakları Devlet Komitesi |
Sünt-Hasardağ Devlet Tabiatı Koruma Alanı (Türkmence: Sünt-Hasardag goraghanasy), Türkmenistan'da yer alan bir doğa koruma alanı (zapovednik) ve özel olarak korunan doğal bölgedir.[1][2] Koruma alanı, ülkenin güneybatısındaki Balkan ilindeki Kopet Dağları'nın güneybatısındaki Sünt ve Kasar doruklarında yer almaktadır.[3] Koruma alanının merkezi Kara-Kala (şimdi Ahtumkuli şehri ) köyünde bulunmaktadır.
İlk olarak Kopet Dağ Tabiatı Koruma Alanı'nın Sünt-Hasardağ şubesi olarak, 2 Aralık 1977 tarihli «Kopetdag Tabiatı Koruma Alanının Sünt-Hasardağ şubesinin kurulması" hakkındaki Türkmen SSR № 559 Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş[4] ve Ocak 1979'da "Sünt-Hasardağ Devlet Tabiatı Koruma Alanı" olarak yenilenmiştir.[5] Üç bölümden oluşur: Sünt-Hasardağ sırtının orta kısmını içeren Merkez; Chandirsky — Chandir Nehri Vadisi ve Ayderinsky -Ay Deresi - Vadisi. Koruma alanının ana misyonu, Güneybatı Kopet Dağları'nın eşsiz flora ve faunasının korunması ve kapsamlı bir araştırmasının yapılmasıdır.
Koruma alanının toplam alanı 303 km²'dir (1990'da - 29.700 ha[5] ).
Türkmenistan Çevre Koruma ve Arazi Kaynakları Devlet Komitesi'ne bağlıdır .
Araştırma tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Güneybatı Kopetdağ'da bir koruma alanı kurma fikri, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Nikolai Ivanovich Vavilov tarafından ileri sürüldü. Tanınmış bilim insanı, Sumbar Nehri Vadisi'ni, insanlık tarafından yetiştirilen bitkilerin kökeni ve genetik çeşitliliği için dünyanın en önemli merkezlerinden biri olarak varsaymaktaydı. Bu bağlamda, 1928-1930 yıllarında N. I. Vavilov Türkmen SSR'deki Kara-Kala'daki (şimdi şehir Махтумкули) Kara Kalinsky ilçesinde Güneybatı Kopetdağ bitki kaynaklarının eşsiz genetik çeşitliliğinin kapsamlı bir şekilde incelenmesi, korunması ve restorasyonu amacıyla, Tüm Birlik Bitki Enstitüsü (TCMB VIR) Bitki Genetik Kaynakları Türkmen Deney İstasyonu tarafından kuruldu.
Araştırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Koruma alanı çalışanları çalışmalarını iki kitapta yayımladı:
- "Batı Kopetdağ'ın doğası." comp. Yu. V. Drozdov, V. Ya. Fet. Aşkabat : Ylym . 1982. 229 s.
- “Batı Kopetdağının bitki örtüsü ve faunası.” comp. Yu. V. Drozdov. Aşkabat: Ylym. 1985.278 s.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Polozov S.A., Pereladova O. B. “Syunt-Khasardag Reserve” // “SSCB Rezervleri. Orta Asya ve Kazakistan rezervleri. ” - Moskova : “ Düşünce ”. S. 156-175.
- В. Е. Соколова, Е. Е. Сыроечковский. "Orta Asya ve Kazakistan'ın rezervleri." - Moskova : “ Düşünce ”, 1990. - 399 dan. - 100.000 kopya. - ISBN 5-244-00273-2 .
- Рустамов А. К. "Türkmenistan'ın hayvan dünyası ve korunması (omurgalı hayvanların faunası örneğinde)." - Aşkabat : Ylym, 2011. - 246 dan. - 500 kopya.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Государственные заповедники Туркменистана. — В настоящее время в Туркменистане функционируют 9 заповедников, 16 заказников, охранные зоны заповедников, множество памятников природы, что в целом составляет 2 152 360 га или 4,4 % от общей площади страны. 12 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Официальный сайт Государственного комитета Туркменистана по охране окружающей среды и земельным ресурсам // natureprotection.gov.tm
- ^ Сюнт-Хасардагский государственный природный заповедник.[ölü/kırık bağlantı] Официальный сайт Государственного комитета Туркменистана по охране окружающей среды и земельным ресурсам // natureprotection.gov.tm
- ^ Прогулка по тропам Сюнт-Хасардагского заповедника. — Практически с любой точки юго-западного Копетдага видны две величественные горные вершины − Сюнт и Хасар, которым заповедник и обязан своим названием. 5 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Интернет-альманах (авторская коллекция гуманитарных знаний о Туркменистане) // turkmen.ru
- ^ Cюнт-Хасардагский государственный природный заповедник (СХГЗ). Информация о заповеднике. 4 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Сайт «Природа и география Туркменистана» // nature-tm.narod.ru
- ^ a b Полозов С. А., Переладова О. Б.. «Туркменская ССР. Сюнт-Хасардагский заповедник» // «Заповедники СССР. Заповедники Средней Азии и Казахстана». М.: «Мысль». С. 156—175.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Synt-Khasardag Devlet Doğa Koruma Alanı.[ölü/kırık bağlantı] Türkmenistan Çevre Koruma ve Arazi Kaynakları Devlet Komitesi'nin resmi web sitesi // natureprotection.gov.tm