Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı
| Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı | |
|---|---|
| Türkmence: Gaplaňgyr goraghanasy | |
IUCN kategori Ia (tabiatı koruma alanı)
| |
| Alan türü | Tabiatı koruma alanı |
| Devlet |  Türkmenistan
|
| Şehir | Daşoğuz |
| Koordinatları | 41°06′00″N 57°14′00″E / 41.1°K 57.233333°D |
| Kapladığı alan | 2822 км² |
| Kuruluş tarihi | 1979 |
| Kontrol kuruluşu | Türkmenistan Doğa Koruma Bakanlığı |
Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı veya Kaplankır Rezervi[1] (Türkmence: Gaplaňgyr goraghanasy), Türkmenistan'ın kuzeyinde, Daşoğuz ilindeki Üstyurt Platosu'nun güney kenarında yer alır ve kuzey Türkmenistan'ın bir dağ platosu ve doğa koruma alanıdır (zapovednik). 2822 km²'lik bir alan kaplamaktadır.
Koruma alanı yerel flora ve fauna korumak için 1979 yılında kuruldu. Daşoğuz ilinin kuzeybatısında, Kazakistan ve Özbekistan sınırındaki Üstyurt Platosu'nun Güney mahmuzundaki Kaplankır Platosu'nda yer almaktadır. Koruma alanı, öncelikli olarak, Üstyurt argalisinin, ceylanlarının ve ayrıca Kuzey Türkmenistan faunasının diğer temsilcilerini korumak için kuruldu. 1980'lerde, bölgenin ekosistemlerinin korunması ve restorasyonu için bilimsel temellerin geliştirilmesi amacıyla Zaunguz Karakum, Sarıkamış Depresyonu ve Güneydoğu Üstyurt ekosistemleri üzerinde bir çalışma yapıldı. Koruma alanının incelenmesi bilimsel birim (VM Shubenkin, V. Yu. Chernov ve diğerleri) tarafından devlet bütçeli planlı konular çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Diğer doğa koruma alanlarında olduğu gibi, burada da doğal etkinlikler düzenlenmekte ve çöller, bitki ve hayvan çeşitliliğini incelemek amacıyla, enstitü personeli ile birlikte, Türkmenistan'ın kuzeyindeki bu ilginç bölgenin biyoçeşitliliğinin modern durumunu incelemek için saha gezileri düzenlenmektedir.
Konum[değiştir | kaynağı değiştir]
Koruma alanı, Türkmenistan'ın Daşoguz ilinin kuzeybatı kesiminde yer almaktadır. Koruma alanı Üstyurt ve Sarıkamış fiziksel ve coğrafi bölgelerinde bulunur ve güneydoğuda sadece Kuzey Karakum'un Zaunguz adı verilen küçük bir bölümünü kapsar. Böylece, Kaplankır Tabiatı Koruma Alanı, Turan çöllerinin güney ve kuzey alt bölgelerinin kavşağında yer almaktadır.
Flora[değiştir | kaynağı değiştir]
Botanik ve coğrafi açıdan, korunan alan Asya çöl bölgesinin Turan ilinin Turan ovalarının kuzey ve güney çöl alt bölgelerinin kavşağında yer almaktadır. Koruma alanı florası 178 cins ve 46 familyadan 377 tür vasküler bitki içerir. (Diğer kaynaklara göre, koruma alanında 918 bitki türü kaydedilmişti[2]). Tür çeşitliliğinin yarısından fazlası çöllerin karakteristiği olan beş aileden oluşur: pus, turpgiller, Asteraceae, baklagiller ve tahıllar. Böyle bir kompozisyon, koruma alanının geçiş bölgesindeki bölgesel konumu ile belirlenir ve biyocoğrafik açıdan büyük ilgi görür. Yosun (Tortula desertorum) bazen çalıların altında sürekli bir örtü oluşturur ve ayrıca 20 liken türü ve 30 çeşit yosun türüne sahip tuz bataklıkları üzerinde, çok çeşitli kserophilous mantarları görülebilir. (Amanov, 2006) [kaynak belirtilmeli]
Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaplankır Koruma Alanı'nda 26 memeli türü ve 147 kuş türü kaydedilmiştir.[2] Koruma alanında yaşayan korunan nadir memeli türleri ceylan, Üstyurt argalisi, bal porsuğudur. Kışın, Sayga sürüleri koruma alanı içinde göç eder. 1980'lerde Asya yaban eşekleri yeniden çoğalmaya başladı. Zoocoğrafik bölgelere göre, bölge Palearktik zoocoğrafik bölgenin çöl-bozkır alt bölgesine aittir. Koruma alanının ana bölümünün yer aldığı Güney Üstyurt, Kazak zoocoğrafya ilinin Üstyurt bölgesinin bir parçasıdır; Sarıkamış ve Şasenemski koruma alanlarının yanı sıra bitişik Zaunguz Karakum, İran'ın Orta Asya çöl bölgesine aittir. Koruma alanının vahşi yaşamının karakteristik bir özelliği, koruma alanının kuzeyden güneydeki çöl türlerine geçiş alanındaki coğrafi konumundan da kaynaklanmaktadır. Böceklerle ilgili olarak, genel olarak, böceklerin, çekirgelerin ve termitlerin düz kil ovalarında, sivrisinek ve karıncanın kumlu habitatlardaki lepidopteranslarda yaygın olduğu söylenebilir.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Alman V.B., Zatoka A.L., Shubenkina E. Yu., Shubenkin V.P. Kaplankyr Tabiatı Koruma / SSCB Rezervleri. Orta Asya ve Kazakistan Rezervleri. M: Düşünce. S. 140-150.
- Заповедники Средней Азии и Казахстана / V.E. Sokolova, E.E. Syroechkovsky. - Moskova "Düşünce", 1990. - 399 dan. - 100.000 kopya. - ISBN 5-244-00273-2.
- Рустамов А.К. Türkmenistan faunası ve korunması (omurgalı hayvanların faunası örneğinde). - Aşkabat “Ylym”, 2011. - 246 dan. - 500 kopya.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Герман В.Б., Затока А.Л., Шубенкина Е. Ю., Шубенкин В. П. Заповедник Капланкыр// Заповедники СССР. Заповедники Средней Азии и Казахстана. М.: Мысль. С. 140 - 150.
- ^ a b "Kaplankyr Reserve". DNTours. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2009.
- Çevrenin Korunması Ulusal Programı, Aşkabat, 2002, s. 149–151 (Rusça)