Rio de Janeiro (eyalet)
| Rio de Janeiro | |||
| — Eyalet — | |||
|
|||
 |
|||
| Koordinatlar: 22°54′G 43°10′B / 22.9°G 43.167°B | |||
| Ülke |  Brezilya |
||
|---|---|---|---|
| Başkenti | Rio de Janeiro | ||
| Yüz ölçümü | |||
| - Toplam | 43.696 km2 (16.871,1 mi2) | ||
| Nüfus (2010) | |||
| - Toplam | 15,993,583 | ||
| - Yoğunluk | 370/km² (958,3/sq mi) | ||
| İnternet sitesi: rj.gov.br | |||
Rio de Janeiro, Brezilya'nın güneydoğu kesiminde eyalet (estado). Atlas Okyanusu kıyısında, 44.268 km²'lik bir alanı kaplar; bunun 960 km²'sini kıyı lagünleriyle öbür iç sular oluşturur. Eski Guanabara (Brasília'nın kuruluşuna kadar federal yönetim bölümü) ve Rio de Janeiro (merkezi Niterói'ydi) eyaletlerini içine alır. Yönetim merkezi Rio de Janeiro kentidir.
Konu başlıkları
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
16. yüzyılda bir yönetim birimi olarak düzenlendi. Rio de Janeiro kentinin 1834'te ayrı bir tüzel kimlik kazanmasından sonra, yönetim merkezi 1835'te Niterói'ye taşındı. Brezilya'da cumhuriyetin ilan edildiği 1889'da eyalet yapıldı. Ertesi yıl eyalet merkezi olarak seçilen Teresópolis, bu konumunu 1902'de Niterói'ye bıraktı. 1960'ta Brezilya başkentinin yeni kurulan Brasília kentine taşınması üzerine, Rio de Janeiro Federal Bölgesi Guanabara adıyla bir eyalete dönüştürüldü. 1975'te komşu iki eyalet birleştirildi ve Rio de Janeiro kenti yeni eyaletinin merkezi oldu.
Bölgenin ekonomisini ayakta tutan şeker üretiminin yerini 19. yüzyılda kahve üretimi aldı. Brezilya İmparatorluğu'nun yönetici kesimini oluşturan Paraíba Vadisinin toprak sahipleri, köleliğin kaldırılmasına (1888) değin kahveden büyük kazançlar sağladı.
Doğal yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Eyalet yüzey şekilleri bakımından üç bölgeye ayrılır; Ova ya da kıyı düzlüğü, dağlık bölge ve iç plato. Kıyı düzlüğü Frio Burnu, Saquarema ve Grande Adasının karşısındaki kıyıda, yer yer denize doğru uzanan kayalıklarla kesintiye uğrar ve Serra do Mar'ın denize yaklaştığı batıya doğru daralır. İklimin sıcak ve nemli olduğu kıyılarda yazları sağanakları görülür. Kışları güneyden soğuk hava kütleleri gelir. Ortalama sıcaklık genellikle 22 °C'nin üzerindedir. Dağlık bölge Serra do Mar'ın bir bölümüyle, daha içerilerdeki Mantiqueira Dağlarının bir bölümünü kapsar. Yükseklik nedeniyle ortalama sıcaklığın 20 °C'nin altında olduğu bu bölgede Petrópolis, Teresópolis ve Nova Friburgo gibi önemli turistik tatil yöreleri vardır. Bölgenin en yüksek dorukları Órgãos Dağları ve Agulhas Negras Doruğunda 2.750 m'ye ulaşan Itatiaia Masifinde yer alır. İç plato bölgesini boydan boya aşan Paraíba do Sul Nehri Atlas Okyanusuna dökülür.
1950'lerde başlayan yeniden ağaçlandırma çalışmalarıyla Tijuca Ormanı koruma altına alınmış, Órgãos Dağları ve Itatiaia Masifinde ulusal parklar oluşturulmuştur.
Yerleşme dokusu[değiştir | kaynağı değiştir]
Rio de Janeiro, yüzde 97 ile Brezilya'nın kentleşme oranı yüksek eyaletlerden biridir. Kentleşme, artülkedeki dağlık kesimler de olduğu kadar Atlas Okyanusu kıyılarında da önemli boyutlara ulaşmaktadır. Rio de Janeiro'nun 165 km kuzeyindeki Cabo Frio'da arsa spekülasyonu nedeniyle eski tuzlalar ortadan kalktı, balıkçı topluluklar iç kesimlere itildi ve sonunda çok büyük bir turizm alanı oluşmuştur. Rio de Janeiro ile Niterói'den başka, Nova Iguaçu, São João de Meriti, São Gonçalo, Duque de Caxias ve Campos gibi başka büyük kentleri de içine alır. Nüfusun büyük bölümünü Katolikler oluşturur.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Eğitim ve sağlık hizmetleri oldukça gelişmiştir. Eyalet gelirinin altıda birini tarım, üçte birini sanayi, yaklaşık yarısını da hizmet sektörü sağlar. Başlıca sanayi dalları metalurji, basımcılık, gemi yapımı, petrol arıtımı, dokuma, gıda ve kimyasal madde üretimidir. Tarım ürünlerinin başında şekerkamışı, portakal ve muz gelir.
Rio de Janeiro eyaletinde 60'tan fazla müze, 300 kadar sinema ve tiyatro, 30 kadar da radyo istasyonu vardır.
2004 yılından itibaren, pek çok uçuşun Rio de Janeiro-Galeão Uluslararası Havalimanı'na yönlendirilmesiyle eyalet, Brezilya'nın kapısı haline gelmiştir.
Spor[değiştir | kaynağı değiştir]
Rio de Janeiro eyaleti, Brezilya'nın dört geleneksel futbol takımının (Flamengo, Vasco da Gama, Fluminense ve Botafogo) evidir. Eyaletin başkenti Rio de Janeiro, Brezilya'da düzenlenecek 2014 FIFA Dünya Kupası'na evsahipliği yapacak şehirlerden biridir. Güney Amerika'da düzenlenecek olan ilk olimpiyat oyunu olan 2016 Yaz Olimpiyatları da Rio de Janeiro'da düzenlenecektir.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site (Portekizce)
- Rio de Janeiro Eyaleti (Türkçe)
|
|||||||||||||
