Project X (film, 2012)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
19.55, 3 Ocak 2017 tarihinde Nanahuatl (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 18007757 numaralı sürüm (iç bağ. düz.)

Project X
Filmin özgün dili olan İngilizce posteri
YönetmenNima Nourizadeh
YapımcıTodd Phillips
SenaristMatt Drake
Michael Bacall
Hikâye (eser)Michael Bacall
OyuncularThomas Mann
Oliver Cooper
Jonathan Daniel Brown
Görüntü yönetmeniKen Seng
KurguJeff Groth
StüdyoSilver Pictures
Green Hat Films
DağıtıcıWarner Bros.
Çıkış tarih(ler)i1 Mart 2012
(Avustralya, Yeni Zelanda, Hollanda)
2 Mart 2012
(ABD, Kanada, Birleşik Krallık, İrlanda)
Süre88 dakika[1]
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri
Dilİngilizce
Bütçe12 milyon $ [2]
Hasılat102,7 milyon $ [3]

Project X, yönetmenliğini Nima Nourizadeh'nin üstlendiği, komedi türündeki 2012 çıkışlı Amerikan film. Senaryosunu Matt Drake ve Michael Bacall'un yazdığı filmin başrollerinde Thomas Mann, Oliver Cooper ve Jonathan Daniel Brown yer alır. Film, okuldaki popülaritelerini arttırmak amacıyla üç arkadaşın düzenlediği doğum günü partisinin bir müddet sonra kontrolden çıkmasını konu almaktadır.

Başlangıçta geçici bir isim olarak düşünülen Project X isminin, gizemli bir izlenim uyandırmasının ardından korunmasına karar verildi. Yapımcılar, filmdeki oyuncuların büyük kısmını tanınmış isimlerden ziyade kariyerlerine yeni başlayan isimlerden seçerek gerçek bir parti görünümü yaratmaya çalıştığını belirtti Çekimleri Los Angeles'ta gerçekleştirilen film, toplamda 12 milyon dolara mâl oldu. Büyük bir kısmı partinin katılımcılarından birinin el kamerasıyla çekilmiş izlenimi veren filmde, partinin diğer katılımcılarının kameralı cep telefonlarıyla çekmiş gibi gözüken görüntüler de kullanıldı.

İlk olarak 1 Mart'ta Avustralya, Yeni Zelanda ve Hollanda'da, ertesi gün ise Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Birleşik Krallık ve İrlanda'da vizyona giren film, genel olarak eleştirmenlerin olumsuz tepkilerine rağmen dünya çapında yaklaşık 102,7 milyon dolarlık hasılat elde etti. Gösterime girmesinin ardından dünyanın çeşitli yerlerinde organize edilen benzer nitelikteki partilere ilham kaynağı oldu.

Konusu

Filmdeki partiden bir görünüm.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletindeki Pasadena şehrinde yaşayan iki lise öğrencisi arkadaş Costa (Oliver Cooper) ve J. B. (Jonathan Daniel Brown), arkadaşları Thomas'ın (Thomas Mann) doğum günü vesilesiyle, okuldaki popülerliklerini arttırmak için bir parti vermek isterler. Hafta sonu için şehir dışına çıkan Thomas'ın ebeveynleri, kalabalık bir parti olmaması şartıyla partinin evlerinde yapılmasına izin verir. Thomas'ın evde parti yapılmasına sıcak bakmamasına rağmen Costa parti planını uygulamaya devam ederek bulabildiği tüm yollardan okuldaki öğrencileri ve okul dışı kişileri partiye çağırır. Thomas, okulun en seksi kızı olarak gördüğü Alexis (Alexis Knapp) ile kendisinden hoşlanan arkadaşı Kirby'yi (Kirby Bliss Blanton) bizzat kendisi davet eder. Öte yandan Dax (Dax Flame) adlı bir öğrenciyle de partiyle alakalı tüm çekimleri yapması konusunda anlaşılır.

Parti için yapılan hazırlıklar çerçevesinde üçlü, uyuşturucu satıcısı T-Rick'ten (Rick Shapiro) esrar almaya gider. T-Rick esrarı getirmek için başka bir odaya gittiğinde üçlü, parti maskotu olarak kullanma amacıyla masanın üstünde bulunan cüce heykelini çalar. Arkadaşlar evden çıktığında heykelinin çalındığını fark eden T-Rick bu üçlüyü kovalasa da, Thomas'ın aracına binen grup oradan uzaklaşır. Aynı günün akşamında, partinin başlama saati geçmesine rağmen eve kimse gelmemiştir. Tam Thomas partinin gerçekleşmeyeceğini düşünürken partiye katılmak için insanlar toplu halde gelmeye başlar. Everett (Brady Hender) ve Tyler (Nick Nervies) adlı yaşça katılımcılardan küçük olan iki güvenlik görevlisinin yardımıyla partiyi arka bahçe ve havuz kenarında sınırlamak isteyen Thomas, katılımcıların artması sebebiyle bu amacını gerçekleştiremez ve bir süre sonra parti evin içinde de devam eder. Katılımcı osayısının nasıl bu kadar çok olduğunu Costa'ya soran Thomas, az katılımcı olması endişesiyle partinin Craigslist ve yerel bir radyo istasyonunda reklamının yapıldığını öğrenir.

Partinin giderek büyümesi üzerine komşulardan biri, partiyi sonlandırmadıkları takdirde polis çağıracağını söylese de bu tehdide aldırış gösterilmez. Bir müddet sonra polisler, komşulardan şikayet olduğu gerekçesiyle eve gelir. Polisin geldiği haberini daha önceden alan parti sahipleri, katılımcıları arka bahçeye doldurmuş ve tam sessizliği sağlamıştır. Partinin sona erdiği konusunda polislerin ikna edilmesinin ardından parti kaldığı yerden devam eder. Bu esnada T-Rick'ten çalınmış olan cüce heykeli kırılır ve içinden çıkan yüzlerce ekstazi tableti partidekiler tarafından kullanılır. Öte yandan parti sırasında Kirby'yi öpen ve onu sevdiğini söylerken Thomas, gece boyunca Alexis tarafından baştan çıkarmaya çalışmaktadır. Alexis ile Thomas cinsel ilişkiye gireceği sırada odaya Kirby girer ve üzgün bir şekilde partiden ayrılır. Ekstazi tabletlerinin alınmasından sonra parti kontrolden çıkar ve komşu evlerin bahçelerine de yayılarak kaosa neden olur. Bu sıralarda partide yer alan bir cüce ise Thomas'ın babasının arabasını havuza sürmüştür. Mahalleye gelen haberciler ve helikopter aracılığıyla olay televizyon haberlerine yansır.

Partiyi kontrol altına almak için bölgeye gelen polisler, katılımcılar tarafından geri püskürtülür. Bir süre sonra T-Rick, elindeki alev makinesiyle gelir ve cüce heykelini geri ister. Etrafa alev saçarak arabaları ve ağaçları ateşe veren T-Rick'in alev makinesi polis tarafından vurulur ve patlar. Thomas'ın evinin yandığı ve SWAT ekiplerinin müdahalesi sırada partiyi organize eden üçlü ve Dax, bazı katılımcılarla beraber oradan kaçar.

Ertesi sabah, Thomas'ın ebeveynleri eve gelir. Babası, Thomas ile olan konuşmasında, eziklikten kurtulması için parti düzenlemesini olumlu karşıladığını; ancak evde oluşan hasarın, kendisinin üniversite fonundan ödeneceğini belirtir. Üç arkadaş okula gittiklerinde artık popüler olmuştur ve öğrenciler tarafından alkışlanır. Bu esnada Thomas ile göz göze gelen Kirby, oradan uzaklaşır. Kirby'nin peşinden giden Thomas ondan özür diler ve ikili barışır. Olayların ardından gösterilen kısımda; T-Rick'in patlamadan sağ olarak kurtulduğu, Thomas'ın toplumsal huzuru bozmak ve isyan çıkarmak dahil altı ayrı suçtan dolayı beş aylık hapis yatmasının ardından serbest bırakıldığı, Costa'nın pahalı avukatı sayesinde suçlamalardan aklandığı ancak okuldaki üç kızı hamile bıraktığından ötürü kendisi hakkında üç suçlama daha açıldığı, ebeveynleri tarafından zihin geriliği olduğuna dair ikna edilen mahkeme tarafından J. B.'nin serbest bırakıldığı, Dax'in ise ebeveynlerinin kayboluşuyla ilgili soruşturmasının devam ettiği görülür. Haber spikeri Jillian Reynolds ile yaptığı röportajda özür dilemeyi reddeden Costa'nın, sonraki partinin daha sağlam olacağını söylemesiyle film sona erer.

Karakterler

Yapım aşaması

Gelişimi

Yapım ekibinin katıldığı partilerdeki deneyimlerini veya duyumlarını anlatmasıyla yürütücü yapımcı Alex Heineman'ın basit bir konsept oluşturmasının ardından filmin yapımcısı Todd Phillips, filmin deneysel olduğunu belirtti.[4] Senarist Michael Bacall bu hikâyeleri topladı ve bir gecede filmin senaryosunun ana hatlarını oluşturdu. Filmde geçen partiyi "gelmiş geçmiş en geniş kapsamlı lise partisi" olarak tanımlayan Bacall, senaryonun geri kalan kısımlarını ilerleyen haftalarda tamamladı.[4] Yapımcılar, Bacall ve Matt Drake'ten senaryoyu yazarken "çılgınlaşmalarını" isterken Bacall, "Lisedeyken tam bir inektim ve filmde yer alan hiçbir şeyin benzerini gerçek hayatta yapmadım." itirafında bulundu. Bacall, senaryo yazımını genelde geceleri, Liseli Polisler (21 Jump Street) ve Scott Pilgrim vs. the World filmlerinin senaryosuyla birlikte gerçekleştirdi.[5]

Filmin yönetmenliğini üstlenen Nima Nourizadeh, daha önceleri yalnızca video klip ve reklam yönetmenliği yapmıştı ve bu film sinemadaki ilk deneyimi olacaktı.[6] Senaryoyu nasıl geliştireceği ile filmi nasıl yöneteceğini yapımcılara açıklayan yönetmen, bir müddet sonra Londra'dan Los Angeles'a geldi. Kafasındaki filmin çekilmesi için başta iki haftalık bir süre belirlese de bunun gerçekleşmesi yaklaşık iki yıl aldı.[6] Phillips, Nourizadeh'nin film için belirlediği yapının kendisininkiyle uyumlu olduğunu ve bunun da yönetmenlik pozisyonunda kendisine yer verilmesi için belirleyici bir etmen olduğunu ifade etti.[6][7]

Başlarda filmin adının Project X olması planlanmamıştı; ancak yapım aşaması sırasında projenin gizli tutulması ve bu sayede bir gizem oluşturularak dikkat çekilmesi amacıyla bu adda karar kılındı.[8] Bu gizliliği sürdürmek amacıyla yapımcılar, filmin olası oyuncularına senaryonun tamamı yerine yalnızca kişiye özel filigranlı sayfalar verdi.[7]

Oyuncu seçimi

Filmde gerçekleşen olayların gerçekten olduğu izlenimini yaratmak için yapımcılar, tanınmış oyuncular yerine yeni oyuncuları filme dahil etmeye karar verdi.[9][7] Phillips, "tanınmayan oyuncular" ve "tüm ırklardan gerçek insanlar" kriterleriyle oyuncu arayışı yaparak filmde yıldız bir oyuncuya şans vermeyeceğini belirtti.[7] Phillips ile yürütücü yapımcılardan Joel Silver, ülkenin herhangi bir yerinden gelen ve 18 yaşından büyük olan isimlerin filmde yer alabileceği bir web sitesi oluşturdu. Bu siteye giren oyuncular, başlarından geçen utanç verici veya komik olayları anlattıkları ya da dans ettikleri bir videoyu da siteye yüklemek durumundaydı.[8] Buna karşın geleneksel oyuncu seçim yöntemi de kullanılarak ufak profesyonel oyunculuk deneyimi olan isimler de film kadrosuna dahil edildi.[8][10] Yapımcılar, oyuncuların kendi karakterlerini filme de yansıtmalarına izin verirken bazı karakterler oyuncuların gerçek isimlerini kullandı.[9] Oyuncu performanslarının teker teker denenmesi yerine üçlü gruplar hâlinde denemeler yapıldı ve bu gruplarda birtakım değişiklikler yapılarak hangi üçlünün birlikte en iyi performansı verdiği gözlemlendi.[11]

Önemli bir oyunculuk kariyerine sahip olmayan isimlerin seçilmesi, aldıkları ücretlerin de düşük olmasına, dolayısıyla yapımın bütçesinin de küçülmesine yol açtı.[7] Başrol oyuncuları Brown, Cooper ve Mann'ı rollerine hazırlamak ve birbirleri arasındaki arkadaşlığın daha gerçekçi gözükmesi adına üçlü, Disneyland'e gönderildi ve Kaliforniya'nın Big Bear City şehrindeki bir kulübede bir hafta sonu geçirdi.[12][11]

Çekim aşaması

"Project X, sekiz farklı kamera sistemi kullanılarak çekildi. Büyükçe bir kısmı parti katılımcılarının bakış açısına göre yapılan çekimlerden oluşan film, izleyiciler adına eşsiz bir parti izlenimi vermektedir. Çekim esnasında etkinliğin büyüklüğünü nasıl en iyi şekilde yakalar ve oluşan hasarı mevcut kaynaklarımızla nasıl daha iyi yansıtırız diye oldukça fazla uğraştık. Gerçekte 200 olan bir şeyi nasıl 1.000'den fazlaymış gibi gösteririz diye düşündük örneğin."

- Filmin görüntü yönetmeni Ken Seng[13]

12 milyon dolara mâl olan filmin çekimleri 14 Haziran 2010'da, Los Angeles'ta başladı.[8] Yirmi beş günden fazla süren çekimler,[14] Burbank'teki Warner Ranch'te, 17.00 ile 05.00 saatleri arasında gerçekleştirildi.[15] Çekimlerin yapıldığı gece saatlerinde komşuların rahatsız olabileceği düşüncesiyle gerçek bir mahalle yerine, mahalle izlenimi veren bir set kullanıldı.[12] Phillips ayrıca, filmdeki ateşli sahneler nedeniyle gerçek bir mahallede çekim yapmanın yangın riski taşıyabileceğini ifade etmişti.[15] Çekimler sırasında setin büyük bir kısmı, film gereğince ileride kullanılamaz hâle getirildi.[12] Filmin ilerleyen kısımlarında evlerin, dolayısıyla setin hasar görmesi sebebiyle çekimlerin büyük bir kısmı kronolojik sırayla gerçekleştirildi.[15]

DJ Jesse Marco'nun kameralar durduğunda dahi müzik performansına devam etmesi, çekimlerin de Mann'ın deyimiyle "parti havası"nda olmasını sağladı.[12] Öte yandan çekimler esnasında Burbank polisi seti aramış ve civarda yaşayan insanların aşırı gürültüden rahatsız oldukları konusunda kendilerini uyarmıştı.[16]

Cinéma vérité tarzında çekilen Project X'te yaşanan olaylar, izleyicilere tek bir şahsın, kamera ile çekim yapan birisinin bakış açısından yansıtılarak izleyicilerin de partinin bir katılımcısıymış izlenimi verilmeye çalışıldı.[8] Nourizadeh, filmde kullanılan bu tarzın filmin "gerçek" ve "gençlerin gerçekte yaptığı birtakım şeyleri" gösterme imkânı sunduğunu belirtti. Görüntü yönetmeni Ken Seng ile Nourizadeh, Sony F23 yüksek çözünürlüklü dijital kamerayı kullanmadan önce on iki farklı kamera modeli test etmiş ve bu modelin, gün ışığı ve partide kullanılan ışıkların oluşturduğu ani aydınlanma değişikliklerinden minimum etkilenmeyi yaşadığını görünce bu modelde karar kılmıştı.[17]

Filmin büyük bir kısmı Dax karakterinin el kamerasıyla çekilmiş gibi izleyiciye yansıtıldı. Bunun dışında filmdeki diğer kişilerin BlackBerry ve iPhone gibi kameralı telefonları tarafından çekilen gerçek görüntüler de, kameramanın görüş açısında olmayan olayları göstermek için kullanıldı. Toplamda elde edilen birkaç saatlik görüntüleri inceleyen Nourizadeh, hangilerinin filmde kullanılacağını belirledi. Konuyla ilgili olarak Nourizadeh, "Gerçek insanlar tarafından çekilen gerçek görüntülere sahip olduğunuzda, yaşananların bir filmden ötesi olduğunu hissediyorsunuz. Her ne kadar insanların durdur tuşuna basmadan kaydettikleri bu görüntüleri izleyerek harcadığım on saatten nefret etsem de mükemmel bir deneyimdi." ifadelerini kullandı. Yaşananları başka bir perspektiften vermek için ise kurgusal polis ve haberci kameralarından çekildiği izlenimi veren görüntüler de kullanılmıştı.[18]

Müzikler

Project X (Original Motion Picture Soundtrack)
soundtrack'i
Yayımlanma28 Şubat 2012
Süre53:55
ŞirketWaterTower Music

Film müziklerinin yer aldığı Project X (Original Motion Picture Soundtrack) adlı soundtrack albümü 28 Şubat 2012 tarihinde, WaterTower Music tarafından iTunes üzerinden ve CD olarak piyasaya sürüldü. Albümde, filmde kullanılan on üç şarkı yer almaktaydı.[19][20]

ABD Billboard 200 listesinde en yüksek derecesini on ikinci olarak elde eden albüm, listede toplam on sekiz hafta geçirdi.[21] Dünya genelindeki diğer listelerden Top Soundtracks ve Top Independent Albums'te bir, Top Rap Albums ve Top R&B/Hip-Hop Albums'te üç, Top Digital Albums'te beş, Canadian Albums Chart'ta sekiz,[22] Ulusal Fonografi Yayıncıları Sendikasında yirmi, Ultratop'taki Valonya listesinde altmış altı, Flandre listesinde yirmi dokuz, Schweizer Hitparade'de yetmiş üç numaraya kadar yükselmeyi başardı.[23] 2012 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 217.000 kopya satarak yılın en çok satan altıncı soundtrack albümü olmayı başardı.[24]

Project X (Original Motion Picture Soundtrack)
No. BaşlıkSanatçı Süre
1. "Trouble on My Mind"  Pusha T (Tyler, The Creator düeti) 2:04
2. "Bitch Betta Have My Money"  AMG 3:16
3. "Tipsy (Club Mix)"  J-Kwon 4:03
4. "Candy"  Far East Movement (Pitbull düeti) 3:58
5. "Ray Ban Vision"  A-Trak 3:35
6. "Le Disko (Boys Noize Fire Mix)"  Shiny Toy Guns 5:55
7. "Nasty"  Nas 3:04
8. "Pursuit of Happiness (Steve Aoki Remix)"  Kid Cudi 6:13
9. "Heads Will Roll (A-Trak Remix)"  Yeah Yeah Yeahs 6:23
10. "Pretty Girls (Benny Benassi Remix)"  Wale 4:13
11. "The Next Episode"  Dr. Dre & Snoop Dogg 2:42
12. "Fight Music"  D12 4:21
13. "Wild Boy (Ricky Luna Remix)"  Machine Gun Kelly 4:08
Toplam süre:
53:55

Soundtrack albümündeki şarkıların dışında filmde aşağıdaki şarkılar da kullanıldı:[25]

Yayımlanması

Gösterimi

Filmin galası 29 Şubat 2012 tarihinde, Hollywood'daki Grauman'ın Çin Tiyatrosu'nda yapıldı.[26] Gösterimin ardından Kid Cudi, Tyler, The Creator ve The Hundred in the Hands'in performanslarını sergilediği bir parti düzenlendi.[5] Katılımcılar, Los Angeles Polis Teşkilatına ait bir otomobil ve katılımcılara giysilerini çıkarmamalarını söyleyen bir fedai tarafından karşılandı.[5]

2011 Kasım'ında gösterime girmesi planlanan film, o yılın Ağustos ayında alınan bir kararla 2012 Mart'ına ertelendi. İlk geniş çaplı gösterimini 1 Mart günü Avustralya, Yeni Zelanda ve Hollanda'da yapmasının ertesi günü, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Birleşik Krallık ve İrlanda'da vizyona girdi.[27] ABD ve Kanada'daki gece yarısı gösterimlerinin ilk haftasında 1.003 salonda yer aldı ve haftayı 1,2 milyon dolarlık hasılatla kapadı.[28][29] İlk iki haftasında, vizyonda kaldığı süre zarfında en fazla gösterildiği salon sayısı olan 3.055'e ulaşan Project X,[29] ilk haftasını 28.574.995 dolarlık hasılatla kapatarak yine gösterimdeki ilk haftası olan 82.878.830 dolar hasılatlı Loraks'ın (The Lorax) ardından en çok gelir elde eden ikinci film oldu.[30] İki ülkede toplam on bir hafta vizonda kaldı ve 54.731.865 dolar gelir elde etmeyi başardı.[3]

Kuzey Amerika'nın dışında vizyona girdiği ülkeler arasında en çok üç geliri 15.567.691 dolar ile Fransa, 4.450.311 dolar ile Avustralya ve 4.306.920 dolar ile Almanya'da elde etti. Yabancı ülkelerdeki 48 milyon doları bulan hasılatla birlikte Project X'in dünya genelinde elde ettiği hasılat 102.731.865 doları buldu.[31]

Ev sineması

Project X 19 Haziran 2012 tarihinde, DVD, Blu-ray Disc, UltraViolet bulut depolama servisi ve dijital indirme yollarıyla satışa sunuldu. Yayımlanan iki farklı Blu-ray Disc sürümünden ilki; filmin Blu-ray Disc ve UltraViolet kopyalarını, ikincisi ise bunlara ek olarak DVD kopyasını içermekteydi. Blu-ray Disc sürümünde filmin 6 dakika kadar genişletilmiş bir gösterimi ve normal gösterimi bulunmakta, bu ortamdaki film 1080p çözünürlük ile DTS-HD Master Audio sese sahipti. Bu sürümler ayrıca; filmin yapımı gösteren kamera arkası görüntülerinin oluşturduğu "Project X: Declassified", üç başrol oyuncusunun seçimlerini gösteren "Project X: The Pasadena Three" ve filmde yaşananlar eğer gerçekte yaşansaydı oluşacak hasarın boyutunun ne kadar olacağını gösteren "Project Xpensive" isimli üç ekstra özellik vardı.[32][33][34] DVD sürümü ABD'de yayımlandığı ilk haftasında 401.204 kopya satarken yaklaşık 5,9 milyon dolarlık gelir getirdi.[35] 25 Kasım 2012 tarihi itibarıyla ülke genelinde 1.188.101'lik satış rakamına ulaşırken toplamda elde ettiği gelir ise 16.614.508 dolara yükselmiş oldu.[35]

Diğer yandan Project X, 2012 yılında BitTorrent üzerinden yaklaşık 8,7 milyon kere indirilerek yılın yasadışı yollarla en çok indirilen filmi oldu.[36]

Tepkiler

Eleştiriler

Birinci şahıs bakış açısıyla çekilen filmde kameraman olarak gözüken Dax.

Project X genel olarak eleştirmenlerden olumsuz yönde tepkiler aldı. Çeşitli film eleştirilerini derleyen ve ortalama bir puan veren Rotten Tomatoes adlı web sitesinde yer alan 130 incelemenin değerlendirmesi sonucunda %28'lik bir ortalama ve 10 üzerinden 4,2'lik bir puana sahip oldu.[37] Benzer konumdaki başka bir site olan Metacritic'in yer verdiği 25 inceleme sonucunda 100 üzerinden 48 puan elde etti.[38] Araştırma firması CinemaScore, izleyicilerin filme A+ ile F arasındaki değerlerden B verdiğini, genç erkek izleyicilerden filmin ortalama olarak A aldığını, genel yaş gruplarında ise erkeklerin verdiği B+ ortalamasıyla, kadınların verdiği C+ ortalamasını geride bıraktığını belirtti.[39]

Filme karşı verilen olumsuz eleştirilerin başlıca konularını kadın düşmanlığı, karakterlerin müstehcen tavırları ve uyuşturucu maddelerin etkilerinin farklı gösterilmesi çekmekteydi. Empire dergisinden Chris Hewitt filme beş üzerinden bir yıldız verirken başrol oyuncuları Mann, Cooper, ve Brown'un canlandırdığı karakterleri "olağanüstü şekilde itici" bulduğunu yazdı. Karakterleri "herhangi bir pişmanlık duymayan, nihilist, rezil, onursuz, hayvansı, paragöz, çekiciliği olmayan, Kardashian gibi tanımlanabilen hayret verici şekilde sorumsuz ve şımarık çocuklar" olarak tanımlarken inceleme yazısını "Son 20 yılda çevrilmiş muhtemelen en kötü film. Ancak kesinlikle son 20 yılın en kötü komedi filmi." cümleleriyle sona erdirdi.[40] Benzer eleştirileri yapan The Hollywood Reporter dergisinden Todd McCarthy "acımasız bir şekilde depresif, eğlenceli olmayan bir genç istismarı" olarak tanımladığı filmin "bazı lise ve üniversite öğrencilerini özendirebileceği, çoğunluğu daha yaşlı kesim olmak üzere bazı izleyicileri ise tiksindireceğini" ifade etti.[41] USA Today yazarlarından Claudia Puig filmin kadınların karakterlerini zayıf gösterdiğini savunarak "iğrenç bir kadın düşmanlığı içeren bu filmdeki karakterlerin hiçbiri gerçek bir insana benzemiyor" yorumunu yaptı.[42] The Village Voice gazetesindeki yazısında benzer düşünceleri paylaşan Melissa Anderson, filmdeki erkek karakterlerin amacının yalnızca "kafalarının güzel olması ve kızlarla cinsel ilişkiye girmek" olduğunu yazdı.[43] The Daily Telegraph gazetesinde yazan Robbie Collin filmde "hayal edilebilecek her müstehcen görüntünün gösterişli bir biçimde sunulduğunu" ve "Çok Fena'daki (Superbad) ana karakterlerin aksine bu üçlünün kötü niyetli olduğunu" belirtti.[44] Los Angeles Times'tan Robert Abele üçlü için "tahmin edilebilir", film için ise "orijinal değil" tanımlamasını yaptı.[45]

The New York Times gazetesi yazarlarından Neil Genzlinger, eğlenceli senaryo ile kaliteli kurgunun, filmin "iPhone neslinin Çılgınlar Okulu (National Lampoon's Animal House)" potansiyelini taşıdığını yazdı.[46] Çılgınlar Okulu ve Riskli İş (Risky Business) gibi benzer temadaki 1970'ler ve 1980'ler filmlerindeki klişeleri tekrardan sinemaya taşıdığı için Project X'i takdir eden Entertainment Weekly dergisinden Owen Gleiberman, gerçek partilerden aşırı bir şekilde farklı bir şey sunmadığını söylese de filmin "yapılabilecek kötü davranışlar için yeni bir sınır çizdiğini" ekledi.[47] Olumsuz incelemeleri ise "50'lerdeki rock & roll karşıtı haberlere karşı tutucu bir tavır gösteren ebeveynlerin tüm rolünü üstlendikleri" gerekçesiyle suçladı.[48] Time Out'tan Joshua Rothkopf; "beyinsiz" olarak tanımlasa da saf anarşi içeren sahnelerde "gerici" bir hava yakalandığını belirterek filme beş üzerinden dört yıldız verdi.[49] Rolling Stone'daki yazısında filme "insanın içini neşelendiren" sıfatını yakıştıran ve filmin kendi çapında Çılgınlar Okulu'nun ikinci bir filmi olarak gözüktüğünü ifade eden Pete Travers, Mann'ın performansını "mükemmel" bulurken Nourizadeh'nin film yönetimini "facia" olarak tanımladı.[50]

Birkaç eleştirmenin Cooper ve kendisinin canlandırdığı karakterle ilgili ayrıca eleştirileri oldu. Chris Hewitt bu karakteri "Jar Jar Binks'ten sonra gelen en sinir bozucu karakter" olarak tanımlarken[40] diğer eleştirmenler tarafından "müstehcen hareketler sergileyen, onursuz ve herhangi bir mizahı olmayan",[41] "aşırı derecede rahatsız edici",[42] "süveter-yelek giyen serseri"[43] ve "zamanlaması, beceriksizliği ve konuşkanlığı" dışında Jonah Hill'in "kadın düşmanı" imitasyonu[45] tanımları yapıldı. Bu yorumların aksine Neil Genzlinger, "haylaz tavırları" sayesinde tüm olayları başlatan isim olan Costa karakterinden ötürü Cooper'ı takdir etti.[46]

Adaylık ve ödülleri

Project X'in veya kadrosundan herhangi bir ismin aday gösterildiği ve kazandığı ödüller aşağıdaki gibidir:[51]

Ödül Tören tarihi Kategori Adaylar veya kazananlar Sonuç
Altın Fragman Ödülleri 2012 En İyi Tanıtım Posteri Warner Bros. Adaylık
MTV Film Ödülleri 3 Haziran 2012 En İyi Komedi Performansı Oliver Cooper Adaylık
En İyi Kötü Karakter Oliver Cooper Adaylık
En İyi Müzik "Pursuit of Happiness" şarkısıyla Kid Cudi (Steve Aoki remix) Adaylık

Etkileri

Project X'ten esinlenilerek 21 Eylül 2012 tarihinde Hollanda'nın Haren kasabasında yapılan bir parti sırasında polisler karşısında duran katılımcılar.

Project X'in vizyona girmesinin ardından, dünyanın çeşitli noktalarında filmden esinlenilerek çeşitli partiler organize edildi.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Michigan eyaletinin Farmington Hills şehrinde lise öğrenimini sürdüren Mikey Vasovski'nin 9 Mart 2012'de Twitter üzerinden gönderdiği ve Craigslist'e eklediği davetiyeyle insanları evinde düzenleyeceği partiye davet etti. Vasovski tarafından "Project M" adı verilen partinin düzenleneceği adres de davetiyede yer aldı. 9 Mart günü 09:00 itibarıyla yüzlerce kişi partiye katılacağını belirtse de 11:00'da polisin devreye girmesi sonucu partinin resmen iptal edildiği duyuruldu.[52] Gawker Media, bu girişiminin ardından Vasovski'ye yaz için bir burs vermeyi teklif etti.[53]

10 Mart 2012'de, ikinci bir parti medyanın ilgisini topladı. Kanadalı öğrenci Hunter Mills tarafından "Project Kris" adıyla organize edildiği belirtilen ve Twitter üzerinden duyurulan parti davetiyesi, 24 saat içerisinde 900.000 kişi tarafından görüldü. Gösterilen bu ilgi sonrasında Mills, niyetinin partiyi yaklaşık 30 kişilik, küçük bir organizasyon olarak düzenlemek olduğunu açıkladı.[54]

13 Mart 2012'de Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyaletindeki Miramar şehri ile Teksas eyaletindeki Houston şehrinde iki farklı parti girişimi oldu. Miramar'daki etkinliğe insanlar, filmin tekrar yaratılacağı temasına sahip "Project X House Party 2" adlı partiye davet edildi. Parti başlamadan önce tutuklanan organizatör Christopher Day hakkında, çevreye verilen hasardan ötürü 19.000 dolarlık para cezası istendi. Polis tarafından yapılan açıklamada, partinin iptal edildiğinden haberi olmadığından etkinliğin düzenleneceği yere gelen yaklaşık 2.000 katılımcının geri çevrildiği bildirildi.[55][56] Houston'daki boş bir evde düzenlenen etkinlikte ise 13 katılımcı, parti sonucunda verilen yaklaşık 100.000 dolarlık hasardan dolayı tutuklandı. Yapılan polis sorgusunda organizasyonun, filmin etkisinde kalındığından gerçekleştirildiği belirtildi.[57][58] 13 Mart günü Houston'da başlayan ikinci bir partiye 500 ila 1.000 arasında katılımcı sağlandı. Ertesi günün sabahına kadar devam eden partide, sabah saatlerinde gerçekleştirilen polis müdahalesi sırasında bazı katılımcıların polislere silahla karşılık vermesi sonucu yaşanan çatışmada, bir katılımcı vurularak hayatını kaybetti.[59][60]

Nisan 2012'de, Arjantin'in Buenos Aires eyaletinin Pilar Partido bölgesinde, 4.500 kadar katılımcının ilgi gösterdiği "Proyecto X" (İspanyolcada "Project X" anlamına gelir) adı verilen bir parti düzenlendi.[61]

21 Eylül 2012'de, Facebook üzerinden yapılan çağrı sonrasında Hollanda'nın Groningen ilindeki Haren kasabasında düzenlenen parti kontrolden çıktı ve €1 milyondan fazla hasar bıraktı.[62][63] Esin kaynağının Project X olduğu partide bazı katılımıcılar "Project X Haren" yazılı tişörtler giymişti.[64]

Devam filmi

6 Mart 2012'de, filmin ABD'de vizyona girmesinden dört gün sonra Warner Bros. tarafından yapılan açıklamada, senaryosunu Bacall'un yazacağı bir devam filmi çekilebileceği bilgisi yer aldı. Birkaç hafta sonra Bacall, bir senaryo taslağı oluşturmak için çalışmalara başladı.[65] 19 Mayıs 2015'te yaptığı açıklamada Warner Bros., Project XX adlı devam filminin 19 Ağustos 2016'da yayınlanacağını belirtti.[66]

Kaynakça

  • "Project X". Project X resmî sitesi (İngilizce). 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  1. ^ "Project X" (İngilizce). British Board of Film Classification. 6 Ocak 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013. 
  2. ^ Zeitchik, Steven; Kaufman, Amy (16 Ocak 2012). "'Found footage' premise mines box-office gold" (İngilizce). San Francisco Chronicle. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013. 
  3. ^ a b "Project X" (İngilizce). Box Office Mojo. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2013. 
  4. ^ a b Project X 2011, s. 2.
  5. ^ a b c McNary, Dave (2 Mart 2012). "For a good time, call ..." Variety (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013. 
  6. ^ a b c Project X 2011, s. 3.
  7. ^ a b c d e Fleming, Mike (1 Nisan 2010). "Todd Phillips, Joel Silver Plan To Tap Unknowns For Mystery Laugher 'Project X'" (İngilizce). Deadline.com. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013. 
  8. ^ a b c d e Weintraub, Steve (20 Nisan 2010). "Exclusive: Todd Phillips Talks PROJECT X" (İngilizce). Collider. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2013. 
  9. ^ a b Project X 2011, s. 4.
  10. ^ Fleming, Mike (19 Nisan 2010). "Todd Phillips Starts 'Project X' Cast Quest". Deadline.com (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013. 
  11. ^ a b Project X 2011, s. 5.
  12. ^ a b c d DeSalvo, Robert (27 Şubat 2012). "Next Factor Q&A: Thomas Mann Fights for His Right to Party in 'Project X'". NextMovie Daily (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013. 
  13. ^ Project X 2011, s. 7.
  14. ^ Project X 2011, s. 8.
  15. ^ a b c Project X 2011, s. 9.
  16. ^ Pais, Matt (28 Şubat 2012). "Video/Q&A: 'Project X' stars Thomas Mann, Jonathan Daniel Brown and Oliver Cooper". Red Eye Chicago (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2013. 
  17. ^ Project X 2011, ss. 7–8.
  18. ^ Eisenberg, Eric (2 Mart 2012). "Project X Director Nima Nourizadeh Talks The Future Of Found Footage" (İngilizce). Cinema Blend. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  19. ^ "Project X (2012)" (İngilizce). Soundtrack.net. 28 Şubat 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  20. ^ "Project X (Original Motion Picture Soundtrack)" (İngilizce). iTunes. 28 Şubat 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  21. ^ "Project X - Original Soundtrack" (İngilizce). Billboard 200. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  22. ^ "Canadian Albums" (İngilizce). Billboard. 24 Mart 2012. 24 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  23. ^ "Soundtrack – Project X" (Almanca). Hitparade.ch. Hung Medien. 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  24. ^ Grein, Paul (3 Ocak 2013). "Chart Watch Extra: Top Albums of 2012" (İngilizce). Yahoo! Music. 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  25. ^ "Project X Soundtrack Tracklist" (İngilizce). TwentyFourBit. 3 Mart 2012. 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  26. ^ Fitzmaurice, Sarah (1 Mart 2012). "Supermodel in the making! Kendall Jenner shows off her impossibly long legs in tiny lilac dress as she and Kylie attend Project X premiere" (İngilizce). Daily Mail. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  27. ^ Chitwood, Adam (23 Ağustos 2011). "Warner Bros. Sets Release Date Walter Hill's Bullet To The Head Starring Sylvester Stallone, Moves Todd Phillips-produced Project X to March" (İngilizce). Collider. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  28. ^ McClintock, Pamela (2 Mart 2012). "Box Office Report: Found-Footage Pic 'Project X' Scores a Stellar $1.2 Mil in Midnight Runs". The Hollywood Reporter (İngilizce). 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  29. ^ a b Stewart, Andrew (2 Mart 2012). "'Project X' nabs $1.15 mil at midnight screenings". Variety (İngilizce). 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  30. ^ "Weekly Box Office: March 2-8, 2012" (İngilizce). Box Office Mojo. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2014. 
  31. ^ "Project X" (İngilizce). Box Office Mojo. 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  32. ^ Rizzo, Francis (12 Haziran 2012). "Project X: #xtendedcut (Blu-ray)" (İngilizce). DVD Talk. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  33. ^ Shaffer, RL (19 Haziran 2012). "Project X Blu-ray Review" (İngilizce). IGN. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  34. ^ Brown, Kenneth (12 Haziran 2012). "Project X Blu-ray" (İngilizce). Blu-ray.com. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  35. ^ a b "Project X - DVD Sales" (İngilizce). The Numbers. 22 Temmuz 2012. 5 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2013. 
  36. ^ Van Der Sar, Ernesto (27 Aralık 2012). "Project X Most Pirated Movie of 2012" (İngilizce). TorrentFreak. 27 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  37. ^ "Project X (2012)" (İngilizce). Rotten Tomatoes. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  38. ^ "Project X". Metacritic. 25 Aralık 2012 dil=İngilizce tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013.  Tarih değerini gözden geçirin: |arşivtarihi= (yardım)
  39. ^ McClintock, Pamela (4 Mart 2012). "Box Office Shocker: 'Dr. Seuss' The Lorax' Opens to Record-Shattering $70.7 Mil". The Hollywood Reporter (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  40. ^ a b Hewitt, Chris (2 Mart 2012). "Project X". Empire (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  41. ^ a b McCarthy, Todd (1 Mart 2012). "Project X: Film Review". The Hollywood Reporter (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  42. ^ a b Piig, Claudia (2 Mart 2012). "'Project X' fails in every endeavor". USA Today (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  43. ^ a b Anderson, Melissa (2 Mart 2012). "Project X". The Village Voice (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  44. ^ Collin, Robbie (1 Mart 2012). "Project X, review". The Daily Telegraph (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  45. ^ a b Abele, Richard (2 Mart 2012). "Movie review: 'Project X'". Los Angeles Times (İngilizce). 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  46. ^ a b Genzinger, Neil (1 Mart 2012). "A Teenage 'Home Alone' Gone Wild". The New York Times (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  47. ^ Gleiberman, Owen (1 Mart 2012). "Project X (2012)". Entertainment Weekly (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  48. ^ Gleiberman, Owen (3 Mart 2012). "'Project X' and 'Chronicle' prove that the found-footage way of making a movie can be applied to...anything. And that now it will be". Entertainment Weekly (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  49. ^ Rothkpf, Joshua (1 Mart 2012). "Review: Project X" (İngilizce). Time Out New York. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  50. ^ Travers, Peter (2 Mart 2012). "Project X". Rolling Stone (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013. 
  51. ^ "Awards for Project X (2012)" (İngilizce). Internet Movie Database. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Bilinmeyen parametre |erşimtarihi= görmezden gelindi (yardım)
  52. ^ Hubred-Golden, Joni (9 Mart 2012). "UPDATED: Farmington Hills Police Shut Down a Local Teen's 'Project M' House Party". Farmington Patch (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  53. ^ Banovic, Julie (9 Mart 2012). "Job offer for local teen whose massive 'Project M' party plans went viral on Twitter". WXYZ-TV (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  54. ^ "Teen inspired by Project X movie has his house party invite trending on Twitter". Daily Mail (İngilizce). 10 Mart 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  55. ^ "1 arrested in incident inspired by movie 'Project X'". WSVN (İngilizce). 14 Mart 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  56. ^ Stanwood, Janine (13 Mart 2012). "Teen arrested in 'Project X' house". Local10 (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  57. ^ McShan, Jeff (13 Mart 2012). "Houston teens arrested, accused of breaking into new house to throw wild party". WFAA (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  58. ^ McShan, Jeff (13 Mart 2012). "'They did everything you see in the movie': Partying teenagers wreck $500,000 home in copycat of hit film Project X". Daily Mail (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  59. ^ "Now teenager is KILLED after shootout at Project X inspired party". Daily Mail (İngilizce). 15 Mart 2012. 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  60. ^ Newcomb, Alyssa (15 Mart 2012). "Houston Teen Killed at 'Project X' Inspired Party". ABC News (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  61. ^ Debesa, Fabián (2 Nisan 2013). "Noches sin control: cada vez hay más fiestas clandestinas". Clarín (İspanyolca). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  62. ^ "Insurers estimate riot damage of least €1m in Dutch town of Haren". South China Morning Post (İngilizce). 24 Eylül 2012. 6 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  63. ^ "Facebook party invite sparks riot in Haren, Netherlands". BBC News (İngilizce). 22 Eylül 2012. 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  64. ^ Van Herdeen, Dominique (22 Eylül 2012). "Facebook birthday invite leads to mayhem in Dutch town, authorities say". CNN (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  65. ^ Kit, Borys (6 Mart 2012). "'Project X' Sequel in the Works at Warner Bros. (Exclusive)". The Hollywood Reporter (İngilizce). 25 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013. 
  66. ^ McNary, Dave (19 Mayıs 2015). "Ben Affleck's 'The Accountant' Set for Jan. 29". Variety (İngilizce). 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar