Olten
| Olten | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Arma | |
  Olten Olten'in İsviçre'deki konumu. | |
| Ülke |  İsviçre |
| Kanton |  Solothurn (kanton) |
| İlçe (Bezirk) | Olten |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Martin Wey (CVP) |
| • Belediye Meclisi | 40 Meclis Üyesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 11.49 km² |
| Rakım | 396 m |
| Nüfus (Aralık 2019) | |
| • Toplam | 19'209 |
| • Yoğunluk | 1598/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Resmî site olten.ch | |
Olten, İsviçre'nin Solothurn kantonun en büyük şehri ve ilçe (Bezirk) merkezi. Denizden 396 m yüksekliktedir. Aralık 2019 sayımına göre nüfusu 19,209'dir.[1]
Olten istasyonu Zürih, Bern, Basel ve Luzern'e 30 dk uzaklıktadır ve ülkenin başlıca demiryolu kavşaklarından biridir.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Olten, Jura Dağları, Born, Engelberg ve Säli tepelerin arasında bulunuyor. Aare nehri şehrin tam ortasından geçiyor ve dolayısıyla ikiye bölmektedir. Belediyenin 1149 hektarlık alanın 457 hektarı (%40) ormanlık arazidir.[2]
Olten'in batısında Boningen, Kappel (SO) ve Wangen bei Olten köyleri, kuzeyinde Trimbach ve Winznau köyleri, doğuda Starrkirch-Wil ve Dulliken köyleri güneyde ise Kanton Aargau'a bağlı Aarburg beldesi yer almaktadır.
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Olten şehrinde Kuzeybatı İsviçre Yüksek Okulu (Fachhochschule Nordwestschweiz) bulunmaktadır. Bu yüksel okulun bünyesinde; başlıca ekonomi, pratik psikoloji, sosyal hayata yönelik iş eğitimi ve teknik bölümler olmak üzere birçok alanda üniversite seviyesinde eğitim verilmektedir.
Bunu yanında mesleki eğitimi amaçlayan bir öğrenim merkezi (Berufsbildungszentrum Olten), lise çağındaki öğrencilere yönelik kantonal bir lise (Kantonschule Olten), bedensel özre sahip çocukların eğitimi amacıyla faaliyet gösteren bir okul (Heilpädagogische Schulzentrum (hpsz)) bulunmaktadır. Olten Bölgesi Halk Yüksek Okulu (Volkshochschule Region Olten) ve çok fazla sayıda özel okul da mevcudiyetini sürdürmektedir.
Şehrin yönetim ve belediyesi tarafından finanse edilip işlettirilen Olten Şehir Kütüphanesi de her zaman halkın hizmetine açık bir şekilde faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrıca IKUBO derneği tarafından çok dilli bir kütüphane işletiliyor.
1816 senesinden beridir her iki yılda bir Olten`de okul bayramı (Oltner Schulfest) düzenlenmekte, bu kutlamalar yaz tatilinin başlamasından evvelki haftasonlarında organize edilmektedir. Günümüzdeyse aynı kutlamalar farklı yıllarda, özellikle yaz tatilinden önceki son pazar günlerinde gerçekleştirilmeye devam etmektedir.
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Yasama organı[değiştir | kaynağı değiştir]
Olten'de 40 kişilik bir meclis (Gemeindeparlament) bulunmaktadır ve yasama organını oluşturuyor. Üyeler dört senelik bir dönem için seçiliyorlar. 2010'da ilk kez Türk kökenli bir siyasetçi şehir meclisine seçilmiştir. Yabgu Ramazan Balkaç Sosyal Demokrat Partisinden 2010 senesinden 2021 senesine kadar meclis üyesi ve 2020-2021 yılında meclis başkan yardımcısıydı.[3][4][5]
| Partei | 2009* | 2013* | 2017 | 2021 |
|---|---|---|---|---|
| SP | 13 | 13 | 9 | 7 |
| FDP | 12 | 12 | 9 | 9 |
| SVP | 7 | 7 | 5 | 5 |
| CVP | 7 | 7 | 4 | 3 |
| Grüne | 7 | 6 | 4 | 5 |
| Olten jetzt | - | - | 4 | 6 |
| Junge SP (SP gençlik kolları) | 0 | 1 | 3 | 2 |
| EVP | 2 | 2 | 1 | 1 |
| Grünliberale | 1 | 2 | 1 | 2 |
*2017 seçimlerde meclisin koltuk sayısı 50'den 40'a indirilmiştir.
Yürütme organı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yürütme organı 5 kişilik bir konseyden (Stadtrat) oluşuyor. Konseyin bir üyesi belediye başkanı oluyor. 2021-2025 dönemin konseyi aşağıdaki gibidir:[6]
- Thomas Marbet (SP)
- Marion Rauber (SP)
- Raphael Schär-Sommer (Grüne)
- Nils Löffel (Olten jetzt!)
- Benvenuto Savoldelli (FDP)
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Daha eski insan yerleşimlerine dair kanıt bulunmuş vaziyette. Erken Taş Devrine ait Sälihöhlen mağara yerleşimi bir örnektir. Çok sayıda arkeolojik buluntu, Olten'in şehir merkezi platosunda Roma döneminde önemli bir yerleşim indiğini kanıtlasa da, yeri hiçbir yazıtta korunamamıştır. Birçok Roma buluntuları nedeniyle belediye 19. yüzyılda en önemli caddelerden birine Römerstrasse (Roma caddesi) adını vermiştir. Im Grund ve Römerpark alanlarında, M.S. birinci yüzyıldan kalma Roma kır evlerinin geniş kalıntıları gün ışığına çıkmıştır. Yüksek Orta Çağ'da bugünkü şehir merkezin surları Romalıların şehir duvarının temellerini kullanarak inşa edilmiş. Olten'e dair ilk tarihi belgeler 1201'den kalmadır. 13. yüzyılda Aar Nehri üzerindeki köprüsü nedeniyle önem kazanır. Bu konumu, kentin tarihini etkileyecektir. 12 Kasım 1800 tarihinde Helvetia Cumhuriyeti Hükûmetinin kararıyla Olten şehir statüsüne kavuştu.[7]
1850'de federal konsey Olten'in merkezi konumu nedeniyle yeni kurulan demir yollarının ana kavşağı olmasına karar vermiştir. Bugün Olten Garı İsviçre'nin en büyük ikinci tren istasyonudur.[8]
1919'de Gheid alanına küçük bir askeri Havaalanı yapılmıştır. Bugün meydan planör uçaklar tarafından kullanılmaktadır.[9]
Bruno Bernard Heim, Olten'de doğmuştur.
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Her yıl 1 Ağustos'ta Aar Nehri üzerindeki kayıklardan havai fişek gösterisi yapılır. Nehir üzerindeki ahşap köprü dikkate değerdir. Olten istasyonundaki lokantada, Gruppe Olten (Olten grubu) adlı Max Frisch ve Friedrich Dürrenmatt'ın da bulunduğu bir edebiyat topluluğu ve 1863'te İsviçre Dağcılık Kulübü kurulmuştur.
Olten'de bir şehir tiyatrosu (Stadttheater Olten) bulunmaktadır. Ayrıca şehir kabare günleriyle (Oltner Kabarett-Tage) tanınıyor. Olten'de dört müze var. Bunlar Tarih Müzesi, Sanat Müzesi, Doğa Müzesi ve Solothurn Kantonu Arkeoloji Müzesi'dir. Dört müze 2019'da açılan Müzeler Evi'nde Olten'in merkezinde yer almaktadır.[10]
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Olten büyük bir yer olmasa da demiryolu kavşağı olmaktan faydalanmıştır ve ekonomisi canlanmıştır. 20. yüzyıl'da çok sayıda fabrika (Von Roll dökümhanesi, Louis Giroud Makina fabrikası, Berna araba fabrikası ve daha fazlası) kuruldu. Yurtdışından göçmen işçiler getirildi ve böylelikle büyük sayıda İtalyan, İspanyol ve Türk aileler Olten'e yerleşmiştir.[11]
Bugün ise daha çok hizmet sektöründe etkili olan şirketler kent'tedir. Enerji şirketi Alpiq'in ticari işletme merkezi Olten'dir.[12]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Bevölkerung". www.olten.ch (Almanca). 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Bürgergemeinde Olten - Willkomen". www.bg-olten.ch. 27 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Gemeindeparlament". www.olten.ch (Almanca). 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Geschäfte". www.olten.ch (Almanca). 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Parlamentswahlen: FDP an der Spitze, SP und CVP verlieren". www.olten.ch (Almanca). 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Savoldelli und Löffel ergänzen Oltner Stadtrat". www.olten.ch (Almanca). 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ "Olten (Gemeinde)". hls-dhs-dss.ch (Almanca). 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Olten und die Eisenbahn". www.olten.ch (Almanca). 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Segelfluggruppe Olten – Herzlich Willkommen!" (Almanca). 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Haus der Museen Olten". hausdermuseen.ch (Almanca). 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Aus ein paar Jahren in der Schweiz wurde ein ganzes Leben". Solothurner Zeitung (Almanca). 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
- ^ "Group companies". www.alpiq.com (İngilizce). 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | İsviçre ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
