Oleksandra Matviyçuk
| Oleksandra Matviyçuk | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 8 Ekim 1983 Boyarka, Ukrayna |
| Meslek | Aktivist, avukat |
| İkamet | Ukrayna |
| Eğitim | Kiev Devlet Üniversitesi |
Oleksandra Vyaçeslavivna Matviyçuk (Ukraynaca: Олександра В’ячеславівна Матвійчук; d. 8 Ekim 1983), Ukraynalı insan hakları avukatı ve sivil toplum lideridir. Kâr amacı gütmeyen Sivil Özgürlükler Merkezi'nin başkanlığını yapmaktadır. Ülkesinde ve AGİT bölgesinde demokratik reformlar için kampanya yürütmektedir.[1] Ekim 2022'den bu yana Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu'nun (FIDH) Başkan Yardımcısıdır.
Eğitim
[değiştir | kaynağı değiştir]Oleksandra Matviyçuk , Kiev Taras Şevçenko Ulusal Üniversitesi'ne başladı. 2007 yılında kendisine LLM ünvanı ile mezun oldu. 2017 yılında Stanford Üniversitesi'nin Ukrayna Yükselen Liderler Programına katılan ilk kadın oldu.[2][3]
Kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]Matviyçuk, kurulduğu 2007 yılında kâr amacı gütmeyen Sivil Özgürlükler Merkezi'nde çalışmaya başladı.[4]
2012 yılında Matviyçuk, Ukrayna ulusal parlamentosunun (Ukrayna Yüksek Şurası) İnsan Hakları Komiseri'ne bağlı Danışma Konseyi'nin üyesi oldu.[5][6]
30 Kasım 2013'te Kiev'deki Bağımsızlık Meydanı'ndaki barışçıl gösterilerin şiddetle bastırılmasının ardından bir sivil insiyatif olan Euromaidan SOS teşkilatını koordine etti. Euromaidan SOS'un amacı, Kiev'deki ve diğer Ukrayna şehirlerindeki Euromaidan mağdurlarına hukuki yardım sağlamak, ayrıca protestocuları korumak için bilgi toplamak ve analiz etmek ve duruma ilişkin geçici değerlendirmeler sağlamaktı.[7] Matviyçuk o tarihten bu yana düşünce mahkumlarının serbest bırakılması için çok sayıda uluslararası seferberlik kampanyası yürüttü. Örneğin #letmypeoplego (tr; #halkımıgitsin) kampanyası ve Rusya ile işgal altındaki Kırım ve Donbas'ta yasa dışı olarak hapsedilen kişilerin serbest bırakılmasına yönelik #OlegSentsov'u Kurtarın küresel eylemi bunların önde gelenleridir.[8] Çeşitli BM organlarına, Avrupa Konseyi'ne, Avrupa Birliği'ne ve AGİT'e sunulan çok sayıda raporun ve Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne sunulan çok sayıda sunumun yazarıdır.[3][9]
4 Haziran 2021'de Matviyçuk, Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komite'ye aday gösterildi.[10] Ukrayna'nın BM anlaşma organına ilk kadın adayı olarak tarih yazdı.[11] Çatışmalarda kadınlara yönelik şiddeti sınırlamak için çaba sarfetti.
Onur Devrimi ile 2022 yılları arasında Donbas'taki savaş sırasında işlenen savaş suçlarının belgelenmesine odaklandı. 2014 yılında o zamanki ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ile buluşarak, savaşın sona ermesine yardımcı olmak için daha fazla silah desteğini savundu.[12]
2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden sonra Matviyçuk, özellikle ülke içinde yerinden edilmiş kişilerle ve savaş suçlarının yanı sıra diğer insan hakları meseleleriyle ilgili konularda Ukrayna sivil toplumunu temsil etmek üzere bir dizi uluslararası medyada yer aldı. Dış Politika'ya göre, çok sayıda sorun nedeniyle savaş suçları ve insan hakları ihlallerini araştırmak için özel bir 'karma mahkeme' kurulmasını savundu.[13] Matviyçuk, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle ilgili olarak Vladimir Putin ve Rus askerlerinin özel bir mahkemede yargılanması çağrısında bulunarak, bunun "Rus birliklerinin işlediği insan hakları ihlallerinin vahşeti" üzerinde soğutucu bir etki yaratabileceğini belirtti.[14]
Ödüller ve onurlandırmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]2007 yılında Oleksandra Matviyçuk, 'bu alandaki olağanüstü başarıları, net sivil konumu ve Ukrayna kültür alanındaki aktif varlığı' nedeniyle Vasyl Stus Ödülü'ne layık görüldü. Ödül tarihindeki en genç kazanandır.[15]
Matviyçuk, 2015 yılında Norveç'in ' Lindebrække demokrasi ve insan hakları ödülü'nün sahibi oldu. Jüri başkanı ve Norveç'in eski Dışişleri Bakanı Jan Petersen, seçimlerini şu şekilde anlattı: 'Ukrayna'nın demokrasi hareketinde yer alan kişileri desteklemek ve onurlandırmak önemlidir. Gece gündüz çalışıp Ukrayna'da demokratik bir gelişme için seslerini yükselten ve daha sonra Maidan'da işlenen suçları araştıran kişiler önemlidir. Bu yıl Sjur Lindebrække Demokrasinin İnsan Hakları Ödülü'nü alan kişi böyle bir sese sahiptir.'[16] 24 Şubat 2016'da AGİT'in 16 delegasyonu Matviychuk'a 'Demokrasi ve insan haklarının geliştirilmesine özel katkı' nedeniyle ilk Demokrasi Savunucusu Ödülünü verdi.[17] ABD'nin Ukrayna Büyükelçiliği daha sonra Matviyçuk'u 'Ukrayna halkının haklarını savunmadaki sürekli ve cesur bağlılığı' nedeniyle Ukrayna'nın Cesur Kadını 2017 olarak ilan etti.[18] Eylül 2022'de Matviyçuk ve Sivil Özgürlükler Merkezi (Matviyçuk başkanlığındaki kuruluş), Ukrayna demokratik kurumlarıyla yaptıkları çalışmalar ve savaş suçlarına ilişkin hesap verebilirliği sürdürmeleri nedeniyle Right Livelihood Ödülü'nü kazananlar arasında yer aldı.[19] Aralık 2022'de BBC 100 Kadın'dan biri olarak onurlandırıldı.[20]
Sivil Özgürlükler Merkezi, Ales Bialiatski ve Rus örgütü Memorial ile birlikte 2022 Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.[21] Bu, bir Ukrayna vatandaşına veya kuruluşuna verilen ilk Nobel Ödülüydü.[22]
16 Şubat 2023'te kendisine Université catholique de Louvain'den doktor unvanı verildi.[23][24]
Özet
- 2022 – Right Livelihood Ödülü
- 2021 – Ukrayna'nın BM İşkenceye Karşı Komite adayı[10]
- 2017 – ABD Büyükelçiliği'nden "Ukraynalı Cesur Kadınlar" Ödülü.[18][25]
- 2016 – Demokrasi Savunucusu Ödülü, AGİT Parlamenter Asamblesi [17][25][26]
- 2015 - "Sjur Lindebrække Demokrasi ve İnsan Hakları Ödülü", Norveçli merkez sağ siyasi parti Høyre tarafından verildi [27]
- 2007 – Vasyl Stus Ödülü, Ukrayna Uluslararası PEN Merkezi [15]
İngilizce başlıca yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]"Korku Yarımadası: Kırım'da İşgal ve İnsan Hakları İhlallerinin Günlükleri" [28]
"Özgürlüğün Bedeli" - İnsan hakları örgütlerinin Euromaidan döneminde işlenen insanlığa karşı suçlara ilişkin kamuya açık raporunun özeti [29]
"28 Kremlin Rehinesi" - Ana ihlaller ve serbest bırakılma beklentileri [30]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Oleksandra Matviichuk ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikisöz'de Oleksandra Matviyçuk ile ilgili sözler mevcuttur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Oleksandra Matviychuk – Ukraine". Coalition for the International Criminal Court. 24 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Ukrainian Emerging Leaders Cohort 2017-18". fsi.stanford.edu (İngilizce). 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ a b "Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus". 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ Todorov, Svetoslav (14 Şubat 2022). "Meet Oleksandra Matviichuk from Ukraine". Friedrich Naumann Foundation (İngilizce). 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.
- ^ "Про створення консультативної ради". Офіційний вебпортал парламенту України (Ukraynaca). 19 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Women Pursue a Democratic Future for Ukraine". National Endowment for Democracy (İngilizce). 7 Mart 2022. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ "Євромайдан SOS". maidanmuseum.org (Ukraynaca). 6 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Oleksandra Matviichuk". religiousfreedom.in.ua. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Oleksandra Matviichuk". Skopje Youth Summit (İngilizce). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ a b "18th Meeting of States parties - Elections 2021". 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ "Оголошення про результати добору кандидата для висунення на обрання членом комітету ООН проти катувань". minjust.gov.ua (Rusça). 4 Haziran 2021. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ "Activist who met Biden in 2014 says 'Putin war crimes could have been stopped'". The Independent (İngilizce). 29 Mart 2022. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ Mackinnon, Robbie Gramer, Amy. "Ukraine's 'Nuremberg Moment' Amid Flood of Alleged Russian War Crimes". Foreign Policy (İngilizce). 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022.
- ^ Rankin, Jennifer (27 Şubat 2023). "Ukrainian Nobel peace laureate calls for special tribunal to try Putin". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.
- ^ a b "Премія імені Василя Стуса". 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ "Awarded for human rights efforts in Ukraine". Human Rights House Foundation (İngilizce). 24 Nisan 2015. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ a b "Ukrainian Activist Oleksandra Matviychuk Receives Democracy Defender Award". 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ a b "Remarks by Ambassador Yovanovitch at the "Honoring Ukrainian Women of Courage" Event". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ "Ukrainian activist among winners of 'Alternative Nobel'". AP NEWS (İngilizce). Associated Press. 29 Eylül 2022. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.
- ^ "BBC 100 Women 2022: Who is on the list this year?". BBC News (İngilizce). 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ "Nobel Peace Prize to activists from Belarus, Russia, Ukraine". Onmanorama (İngilizce). 7 Ekim 2022. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.
- ^ Ryan, Missy; Khudov, Kostiantyn (12 Ekim 2022). "Ukrainian Nobel laureate demands new approach for wartime justice". The Washington Post. 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ de Boeck, Philip (17 Şubat 2023). "Oleksandra Matviichuk (prix Nobel de la paix 2022): «Si on n'arrête pas Poutine en Ukraine, il ira plus loin»" [Oleksandra Matviichuk (Nobel Peace Prize 2022): "If we don't stop Putin in Ukraine, he will go further"]. Le Soir (Fransızca). 9 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Rankin, Jennifer (27 Şubat 2023). "Ukrainian Nobel peace laureate calls for special tribunal to try Putin". The Guardian. 8 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Citizens need to hold power to account because 'even an angel can turn into the devil' — EUAM Ukraine" (İngilizce). 2 Temmuz 2020. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Ukrainian Wins Democracy Defender Award". VOA (İngilizce). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
- ^ "Awarded for human rights efforts in Ukraine". 24 Nisan 2015. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.
- ^ Zayets, Sergiy; Matviichuk, Oleksandra; Pechonchyk, Tetyana; Svyrydova, Dariya; Skrypnyk, Olga (20 Nisan 2015). The Fear Peninsula: Chronicle of Occupation and Violation of Human Rights in Crimea (İngilizce). Crimea is Ukraine.
- ^ "Summary of the public report of human rights organizations on crimes committed during Euromaidan". Issuu (İngilizce). 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ "'28 hostages of the Kremlin': main violations and prospects for the release". Open Dialogue Foundation (İngilizce). 20 Ocak 2016. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
