Nakipari Kilisesi
 Nakipari Aziz Yorgi Kilisesi. Doğu cephesi. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Nakipari, Mestia Belediyesi, Samegrelo-Zemo Svaneti, Gürcistan |
| Koordinatlar | 43°00′38″K 42°49′08″D / 43.01056°K 42.81889°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Salon kilisesi |
Nakipari Aziz Yorgi Kilisesi (Gürcüce: ნაკიფარის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია), ayrıca yerel olarak bilindiği adıyla Cgrag (ჯგრაგ), Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ kilisesidir. Bölge, tarihi ve kültürel, dağlık Yukarı Svaneti bölgesinin parçasıdır. Cgrag adı, Svancada "Yorgi" anlamına gelen bir kelimeden türemiştir. Yapı, 1130'da Tevdore tarafından boyanmış fresklerle bezenmiş bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
Deniz seviyesinden 1700 metre yükseklikte bulunan Aziz Yorgi Kilisesi, Mestia Belediyesine bağlı İpari bölgesindeki "Nakipari" köyünde, köy mezarlığı ile çevrelenmiş bir tepenin üzerinde konumlanmıştır. Kilise ve mezarlık, yarı yıkık bir taş duvarla çevrilidir. Cgrag'ın ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir; stilistik olarak 10 veya 11. yüzyıla tarihlenmektedir.[2]
Planı[değiştir | kaynağı değiştir]
Nakipari kilisesi, kireç taşı bloklardan inşa edilmiştir. Yapı, doğudaki yarım daire biçimli ve yazıtlı apsiste son bulan, dikdörtgen planlı bir salon kilisesidir. Kilise tek kademeli bir taban üzerine kuruludur. Kilisenin duvarları, küçük kesme taş levhalardan yapılmış basit profilli kornişlerle son bulmaktadır. Kilisenin nefi, yüksek bir beşik çatı ile kaplanmıştır; stoa, güney ve batı cephelerine bağlı tek eğimli çatıya oturtulmuştur. Kilise doğu-batı ekseni boyunca uzatılmıştır. Kilisenin biri güneyde diğer batıda olmak üzere iki kapısı vardır. Kilisenin karakteristik özelliği doğu cephesidir. Doğu cephesindeki çıkıntılı çok büyük pilasterler, üç parçalı dekoratif kemerlerle süslenmiştir. Kabartmalarda freskler ve zoomorfik heykeller vardır. Nakipari'deki freskli dış duvarlar Svaneti'deki türünün ilk örneklerindendir ve cephe heykelleri bölgenin mimarisi için olağandışıdır.[2]
Freskler[değiştir | kaynağı değiştir]
İç kısım, fresklere eşlik eden açıklayıcı yazıtlarla geniş bir şekilde fresklenmiştir. İkonostasis kornişi üzerindeki “asomtavruli” alfabesiyle yazılmış Gürcüce yazıta göre, freskler yerel soylu (aznauri) ve "kraliyet ressamı" Tevdore tarafından 1130 yılında yapılmıştır. Nakipari Kilisesi, İprari ve Lagurka'dan sonra kesin olarak Tevdore tarafından boyandığı bilinen son kilisedir; Tsvirmi'deki duvar resimlerinin, stilistik benzerliklerinden dolayı Tevdore tarafından yapıldığı düşünülmektedir.[2][3]
Nakipari'deki ikonografik planda, en çok kiliseye adını veren Yorgi'nin tasvirleri bulunmaktadır. Sığınak apsisindeki registerler bir dizi fresk içermektedir. Yarım kubbe geleneksel olarak deisis ile süslenmiştir. Oturan İsa'nın yanında Meryem ve Yahya, arkplanda ise melekler gözükmektedir. Alt registerlerdaki fresklerde ise toplam beş tane Havari ve Kilise Babası figürü görülmektedir. Batı duvarında Aziz Yorgi, mucizevi bir şekilde idollerin üst registere düşmesine neden oluyor ve ceza olarak alt registerdeki bir tekerleğe bağlanıp işkence görüyor.[2]
Kuzey duvardaki üst register, Cehennem Azabı ve İsa'nın vaftizi ile süslenmişken, alt register birbirine bakan iki savaşçı aziz içermektedir. Alt registerdeki resimde, Yorgi yere serdiği Diocletianus'u kazığa oturtuyor ve Theodore bir yılana mızrak saplıyor. Güney duvarında, üst registerdeki sahneler Hamsin Yortusu ve İsa'nın çarmıha gerilişini tasvir ederken, alt registerde Yorgi'nin şehit edilmesini gösteren üç tane sahne fresklenmiştir.[2]
Kilisede, İpari'nin Aziz Yorgisinin 11. yüzyıldan kalma kakma işi ikonası korunmaktadır. İkonada atlı Yorgi, Diocletianus'u öldürmektedir. İkonaya eşlik eden bir yazıta göre, kakma işi, Maruşan tarafından Asan adlı bir kuyumcuya yaptırtılmıştır.[2][4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e f Qenia, Rusudan; Aladashvili, Natela (2000). ზემო სვანეთი (შუა საუკუნეების ხელოვნება): გზამკვლევი [Upper Svaneti (medieval art): a guidebook] (Gürcüce). Tiflis. ss. 52-54. ISBN 9992885718.
- ^ Eastmond, Antony (1998). Royal imagery in medieval Georgia. Pennsylvania State University Press. s. 55. ISBN 0271016280.
- ^ Alibegashvili, Gaiane; Volskaja, Aneli (1982). "The Icons of Georgia". Weitzman, Kurt (Ed.). The Icon. New York: Alfred A. Knopf. s. 100.