İçeriğe atla

NATO Parlamenter Asamblesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
NATO Parlamenter Asamblesi
KısaltmaNATO PA
Kuruluş1955
TürUluslararası parlamento
Konum
BaşkanMichał Szczerba (Polonya)
Başkan YardımcısıMarcos Perestrello (Portekiz)
Kevan Jones (Birleşik Krallık)
Linda Sanchez (ABD)
Nicu Falcoi (Romanya)
Theo Francken (Belçika)
Genel sekreterRuxandra Popa
Ana kurumNATO
Resmî sitenato-pa.int

NATO Parlamenter Asamblesi, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne üye ülkelerden 158 parlamenter 1955 yılında Paris’te toplanarak kurdukları örgüttür. Bu örgütün ismi 1966 yılında Kuzey Atlantik Asamblesi; 1999 yılında ise NATO Parlamenter Asamblesi olarak değiştirilmiştir.

Asamble toplantılarına üyeler ve ortak üyeler dışında Parlamenter gözlemciler Parlamentolararası Meclisler, Avrupa Parlamentosu temsilcileri, Parlamento misafirleri katılmaktadır.

26 Mayıs 2017'de Tiflis'te gerçekleştirilen NATO Parlamenter Asamblesi Genel Kurulunda Türkiye'nin üye sayısı 12'den 18'e çıkarıldı.[1]

Transatlantik ortaklığı tehdit eden sorunlar üzerinde birlikte düşünme fikri, ilk olarak 1950'lerin başlarında ortaya çıktı ve NATO parlamenterlerinin yıllık bir konferansının 1955'te oluşturulmasıyla şekillendi. Meclisin oluşturulması, yasama organlarının, NATO'nun temel olarak demokrasilerin politik bir transatlantik ittifakının somut bir ifadesi olduğu Washington Anlaşması'nın (aynı zamanda Kuzey Atlantik Antlaşması olarak da bilinir) ön kabulüne somut bir anlam kazandırmak isteğini yansıtmaktadır.

NATO ve NATO PA arasındaki işbirliği temeli, Aralık 1967'de Kuzey Atlantik Konseyi'nin (NAC) NATO Genel Sekreterine iki kurum arasında daha yakın işbirliği sağlama konusunu incelemesi için yetki vermesiyle güçlendirildi. Takip eden yıl boyunca yapılan görüşmelerin bir sonucu olarak, NATO Genel Sekreteri, NAC ile istişarelerin ardından NATO ve Meclis arasındaki çalışma ilişkisini geliştirmek için bir dizi önlem uyguladı. Bu önlemler arasında Genel Sekreterin Meclisin Tam Oturumlarında kabul edilen tüm öneri ve kararlara yanıt vermesi bulunmaktadır. Berlin Duvarı'nın yıkılmasının ardından, NATO-PA, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin siyasi liderleriyle yakın ilişkiler geliştirerek yetki alanını genişletti. Bu bağlantılar, NATO'nun bölgenin hükûmetleriyle başlattığı diyalogu büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. 21 Kasım 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Madrid'de, Parlamenter Meclis Rusya'yı "terör devleti" olarak tanıdı ve özel bir uluslararası mahkemenin kurulmasını talep etti. Slovakya heyetinin başı Tomas Valasek, "karar Rusya'yı Avro-Atlantik güvenliği için en doğrudan tehdit olarak adlandırıyor... Mevcut rejimi altında Rusya'nın bir terör devleti olduğunu açıkça belirtiyor" dedi.[2]

a large baroque yellow and gold room with a stage on the left and long tables filled with men and women in suits on the right.
2014 Newport zirvesinin başlamasından önce Londra'daki Parlamenterler Meclisi toplantısı

NATO PA, Atlantik İttifakı üye devletlerinin tüm parlamentolarından milletvekillerini bir araya getirerek NATO ile üye ulusların parlamentoları arasında bir bağlantı sağlar.

Aynı zamanda, NATO politikalarının daha şeffaf hale gelmesine katkıda bulunarak, temel güvenlik konularında parlamentoların farkındalığını ve anlayışını artırır. Önemli olan, Atlantik İttifakı'nın temelini oluşturan transatlantik ilişkiyi sürdürmeye ve güçlendirmeye yardımcı olmasıdır.

Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana, NATO PA, NATO'ya daha yakın ilişki arayan Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ve ötesinden milletvekillerini çalışmalarına entegre ederek yeni bir rol üstlenmiştir. Bu entegrasyon hem siyasi hem de pratik yardım sağlamış ve Avro-Atlantik bölgesindeki parlamenter demokrasinin güçlendirilmesine katkıda bulunmayı amaçlamıştır. Ayrıca NATO'nun ortaklık ve işbirliği programını tamamlayıp güçlendirmiştir.

Meclis, 1997 yılı sonunda imzalanan Katılım Protokolleri'nin onay sürecine yardımcı olma görevi doğrultusunda, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya'nın Mart 1999'da İttifak'a katılımını sağlayan süreçte doğrudan ilgili olmuştur. Aynı rolü, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya'nın Mart 2004'te İttifak'a katılımına yönelik onay sürecinde de oynamıştır.

NATO ile ilişkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

NATO-PA ile NATO arasında resmi bir bağlantı bulunmamakla birlikte, Soğuk Savaş sonrası dönemde yoğunlaşan işbirliği tarihi vardır.

Meclis'in Daimi Komitesi, NATO Genel Merkezi'nde yıllık olarak NATO Genel Sekreteri ve Kuzey Atlantik Konseyi'ne Daimi Temsilciler ile bir araya gelerek İttifak'ın durumu hakkında görüş alışverişinde bulunmakta ve yasama organlarının perspektifini sunmaktadır. Genel Sekreter, Meclisin bahar ve sonbahar oturumlarına katılmakta ve diğer özel etkinliklere katılmaktadır; ayrıca Meclisin sonbahar oturumunda kabul edilen önerilere yazılı bir yanıt sunmaktadır. Meclis Başkanları da İttifak'ın Zirve toplantılarına katılmaktadır.

NATO'nun komuta zincirindeki Yüksek Müttefik Komutan Avrupa (SACEUR) ve diğer üst düzey askeri yetkililer de düzenli olarak Meclis üyeleriyle çeşitli formatlarda bir araya gelmektedir.

NATO Parlamenter Asamblesi Temsilci Sayıları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Temsilci Sayıları [3]
NATO Ülkeleri İlişkili Devletler
 Arnavutluk 4  Lüksemburg 3  Ermenistan 3
 Belçika 7  Hollanda 7  Azerbaycan 5
 Bulgaristan 6  Norveç 5  Bosna-Hersek 3
 Danimarka 5  Polonya 12  Finlandiya 4
 Almanya 18  Portekiz 7  Gürcistan 4
 Estonya 3  Romanya 10  Moldova 3
 Fransa 18  Slovakya 5  Avusturya 5
 Yunanistan 7  Slovenya 3  İsveç 5
 İzlanda 3  İspanya 12   İsviçre 5
 İtalya 18  Çekya 7  Sırbistan 5
 Kanada 12  Türkiye 18  Ukrayna 8
 Hırvatistan 5  Macaristan 7
 Letonya 3  ABD 36
 Litvanya 4  Birleşik Krallık 18
 Kuzey Makedonya 3  Karadağ 3
Toplam: 269 Toplam: 50
Başkan Görev süresi Ülke
Wishart McLea Robertson 1955–1956  Kanada
Wayne Hays 1956–1957  ABD
Johannes Josephus Fens 1957–1959  Hollanda
Antoine Béthouart 1959–1960  Fransa
Nils Langhelle 1960–1961  Norveç
Pietro Micara 1961–1962  İtalya
Thomas Dugdale,
1st Baron Crathorne
1962–1963  Birleşik Krallık
Georg Kliesing 1963–1964  Batı Almanya
Henri Moreau de Melen 1964–1965  Belçika
José Soares da Fonseca 1965–1966  Portekiz
Jean-Eudes Dubé 1966–1967  Kanada
Matthías Árni Mathiesen 1967–1968  İzlanda
Kasım Gülek 1968–1969  Türkiye
Wayne Hays 1969–1970  ABD
Romain Fandel 1970–1971  Lüksemburg
Terrence Murphy 1971–1972  Kanada
John Peel 1972–1973'  Birleşik Krallık
Knud Damgaard 1973–1975  Danimarka
Wayne Hays 1975–1977  ABD
Geoffrey de Freitas 1977–1979  Birleşik Krallık
Paul Thyness 1979–1980  Norveç
Jack Brooks 1980–1982  ABD
Peter Corterier 1982–1983  Batı Almanya
Patrick Wall 1983–1985  Birleşik Krallık
Charles McCurdy Mathias Jr. 1985–1986  ABD
Ton Frinking 1986–1988  Hollanda
Patrick Duffy 1988–1990  Birleşik Krallık
Charles Rose 1990–1992  ABD
Loïc Bouvard 1992–1994  Fransa
Karsten Voigt 1994–1996  Almanya
William V. Roth Jr. 1996–1998  ABD
Javier Rupérez 1998–2000  İspanya
Rafael Estrella 2000–2002  İspanya
Doug Bereuter 2002–2004  ABD
Pierre Lellouche 2004–2006  Fransa
Bert Koenders 2006–2007  Hollanda
José Lello 2007–2008  Portekiz
John S. Tanner 2008–2010  ABD
Karl A. Lamers 2010–2012  Almanya
Hugh Bayley 2012–2014  Birleşik Krallık
Mike Turner 2014–2016  ABD
Paolo Alli 2016–2018  İtalya
Rasa Juknevičienė 2018  Litvanya
Madeleine Moon 2018–2019  Birleşik Krallık
Attila Mesterházy 2019–2020  Macaristan
Gerald Connolly 2020–2022  ABD
Joëlle Garriaud-Maylam 2022–2023 [4]  Fransa
Michał Szczerba 2023-  Polonya

[5]

  1. ^ "Türkiye'nin NATO PA'daki üye sayısı arttı". Anadolu Ajansı. 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "NATO Parliamentary Assembly recognizes Russia as 'terrorist state,' calls for special tribunal creation". The Kyiv Independent. 21 Kasım 2022. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2023. 
  3. ^ "NATO Temsilci Sayıları". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "French Senator condemns Russia, backs Ukraine, as she is elected NATO PA President". 21 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2022. 
  5. ^ NATO Parliamentary Assemblee. "NATO PA - PRESIDENTS FROM 1955 TO 2014". www.nato-pa.int. 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]