Meshrep
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2023) |
| Meshrep | |
|---|---|
| Kaynak | 304 |
Meshrep (Çince: مەشرەپ, translit. meshrep, anlamı "hasat festivali"), genellikle "şiir, müzik, dans ve sohbetin yapısal bir bağlam içinde" yer aldığı geleneksel erkek Uygur toplanmasıdır. Meshrepler genellikle muqam türünden müzikleri ve ahlaki sorunlara ilişkin ad hoc mahkemeleri içerir.
Geleneksel yapı[değiştir | kaynağı değiştir]
Meshrep uygulaması Uygur toplulukları arasında çeşitlilik gösterse de, bazı ortak noktalar vardır. Meshrepler genellikle üyelerin aile evlerinin avlusunda düzenlenir. Geleneksel olarak, meshrepler sadece hasat zamanında ve düğünlerde, sünnetlerde ve kızların ergenlik dönemlerinde yapılırdı. Her meshrep, bir lider (yigit başı, yaşlı bir erkek), bir disiplinci (passip begi) ve 30 genç erkekten (ottuz oğul) oluşur, bu gençler kıdemlerine göre halı üzerinde otururlar. Meshrepler öncelikle erkek dayanışma etkinlikleri olduğu için, ev sahibi ailesinin kadınları ve çocukları evin içinde kalmalı ve yalnızca erkeklere yiyecek getirmek veya onlara hizmet etmek için erkeklerle etkileşimde bulunabilirler. Müzik, meshreplerin önemli bir bileşenidir ve meshrep sırasında erkekler dutar üzerinde giderek hızlanan muqam melodileri çalarlar, diğerleri ise en uzun süre dönerek daire dansı yapabilen kişiyi belirlemek için yarışırlar. Bazı meshreplerde şarkılar, skeçler ve dini liderlerin dersleri de yer alır. Meshrep'in eğlence değerinin yanı sıra, bu gruplar aynı zamanda Uygur topluluklarının gayri resmi yönetim yapısının bir parçasını oluşturur ve Çin dışında hala devam etmektedir. Meshrep'in süresi veya katılımcı sayısı konusunda bir sınırlama yoktur ve Dolan Uygurları yüzlerce kişinin katıldığı, genellikle bütün gece süren meshrepleriyle ünlüdür.
İli Gençlik Meshrep[değiştir | kaynağı değiştir]
Meshrep, modern Çin edebiyatında 1942 gibi erken bir tarihte, meshrep'in seküler, karma eğitim veren bir gençlik kültürü olarak tasvir edildiği sosyalist gerçekçi oyun Gulnissa'da tasdik edilmiştir .[1] Bu süre zarfında, Yining'deki (Ghulja) meshrep, topluluk muhalifleri için müzik performanslarından ve "gayri resmi mahkeme duruşmalarından" oluşuyordu.[2] Kazakistan'daki Uygurlar, meshrep'i 1970'lerin başlarında uygulamaya başladılar.[3] Çin'in 1980'lerdeki ekonomik reformlarından sonra, Çin'de bir orta sınıf gelişmeye başladı ve sıradan Çinliler daha fazla boş zamana ve isteğe bağlı gelire sahipti.[4] Aynı zamanda, siyasi ve dini kontroller gevşiyordu ve Çinli yetkililer cami inşa edilmesini ve kadınların örtünmesini teşvik ediyordu.[1] Küresel İslami uyanış ve 1992'de Sovyet Orta Asya devletlerinin bağımsızlığı da dahil olmak üzere bölgedeki çağdaş gelişmeler, Uygurların bağımsızlık duygusuna ve Doğu Türkistan İslami Hareketi (ETIM) gibi militan grupların kurulmasına ilham verdi.[5] Yine de, 1990'larda Yining (Ghulja) şehrinde sosyal ve politik yaşam ağırlıklı olarak laikti. Yining'de genç Uygur erkekleri, baijiu içmek, şiir ve müzik icra etmek ve başka şekillerde sosyalleşmek için genellikle haftada bir kez gayri resmi olarak toplanırdı. Olturax adı verilen bu toplantılar, Yining yaşamında önemli siyasi ve ekonomik işlevleri yerine getirecek şekilde büyüdü.[4]
Akşamları düzenlenen İslami gençlik grupları, olturax'a karşı büyüdü ve sonunda onu gölgede bırakarak "Çin yönetimine karşı Uygur direnişinin odak noktaları" haline geldi. "Meshrep" adını alan bu kulüpler, olturax'ın dünyevi niteliğini ve içki tüketimini İslam'a aykırı olarak eleştirdi. Katolik Şövalyeleriyle kıyaslanan bu meshrepler, olturax'tan daha resmiydi: "ahlaki rehberlik" sağlama görevi üstlenerek sıkı üyelik listeleri tutar ve düzenli toplantılar düzenlerdi, üyeler Kuran'dan bölümler okurdu. Meshrep uygulayıcıları günlük yaşamlarında İslami davranış kurallarına sıkı bir şekilde uymak zorundaydı, bunlar arasında alkol ve kenevir tüketiminden kaçınma da bulunur. Meshrep'e kabul törenleri kızdırma ritüellerini içerirken, kabul edildikten sonra grup tarafından Müslüman edebiyatı standartlarını sürdürmeyen erkeklere kamçılama gibi bedensel cezalar veya küçük para cezaları verilirdi. Bu uygulamalar, meshrep'in dünyevi geleneğinden önemli ölçüde sapmaktaydı ve bu şekilde Yining'de meshrep'i "yeni dini ve milliyetçi anlamlarla" yeniden canlandırmıştır.
Başlangıçta, hem sosyal reformcular hem de yerel yönetim, işsizlik, alkolizm, uyuşturucu kullanımı ve kumarla dolu bir ortamda genç Uygur erkekleri için bir çıkış yolu sağladıkları için meşrepleri desteklediler.[1][6] Ancak meshrep'in popülaritesi arttıkça, meshrep grupları hükümetin hedeflerine karşı muhalefetlerinde daha iddialı hale geldi.[1] 1995 ilkbahar ve yazında meşrepler, Yining ve çevre köylerde içki satan dükkanlara karşı bir boykot ve sindirme kampanyası başlattı.[7] Meshrep'in siyasi potansiyelinden korkan Sincan yetkilileri, Temmuz 1995'te toplantıları yasakladı[8] Bununla birlikte, çoğu meshrep grubu gizlice faaliyet göstermeye devam etti veya ahlaki uygulama görevlerini yasal mahalle gözetleme gruplarına devretti.[4] Yeraltı meshrep ekipleri tarafından düzenlenen bir futbol maçı yetkililer tarafından iptal edildiğinde, meshrep birkaç yüz Uygur erkeği devlet daireleri boyunca yürümeleri ve Yining'in ana meydanında toplanmaları için seferber etti, ancak şiddet olmamasına ve kalabalık birkaç gün sonra dağıldı. Yetkililer daha sonra "sağlıklı, geleneksel" meshrep ile "yasa dışı" siyasi ve dini meshrep arasında bir ayrım yaparak, birincisini teşvik ederken ikincisini sert bir şekilde bastırdı.[4] 1997'de ulusal bir suç karşıtı kampanya, Yining'de meshrep liderlerinin ve talibelerin tutuklanmasıyla sonuçlandı ve Ghulja Olayı adı verilen kitlesel ayaklanmalara yol açtı.[6]
Modern ağ örgüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Ghulja Olayı'ndan sonra, yerel hükümet karşıtı Uygurlar Kazakistan'ın Almatı şehrine göç ettiler ve Ili'de yaptıkları gibi meshrep'i sürdürdüler.[9] Kasım 2010'da UNESCO, Çin'in meshrebi Acil Koruma İhtiyacı Olan Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil etme teklifini onayladı.[10] 2016'dan bu yana Çin hükümetinin Uygurlara yönelik baskıları nedeniyle yerel Uygur topluluklarının kendi meshrep'lerini düzenlemeleri giderek zorlaşmıştır. Turistlere yönelik olarak düzenlenen hükümet tarafından organize edilen meshrep gösterileri dışında, yerel Uygur topluluklarının kendi meshrep'lerini düzenlemeleri giderek zorlaşmaktadır.[11]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Thwaites, Dilber Kahraman (Yaz 2005). "An Uyghur Meshrep Dichotomy". Central Eurasian Studies Review. 4 (2): 22-25.
- ^ Harris, Rachel A. (2008). The Making of a Musical Canon in Chinese Central Asia: The Uyghur Twelve Muqam. Ashgate Publishing. ss. 24-25, 104-106.
- ^ Bellér-Hann, Ildikó, (Ed.) (2007), "'The Dawn of the East': A Portrait of a Uyghur Community Between China and Kazakhstan", Situating the Uyghurs between China and Central Asia, Anthropology and cultural history in Asia and the Indo-Pacific, Ashgate Publishing, s. 204, ISBN 978-0-7546-7041-4 Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b c d Starr, S. Frederick (2004). Xinjiang: China's Muslim Borderland. M. E. Sharpe. ss. 109, 282, 284-287.
- ^ "China's wild west". Le Monde diplomatique. August 2009. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b Wild West China: The Taming of Xinjiang. Rutgers University Press. 2004. ss. 168, 171. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Wayne, Martin I. (2008). China's War on Terrorism: Counter-insurgency, politics, and internal security. Psychology Press.
- ^ Reed, J. Todd; Raschke, Diana (2010). The ETIM: China's Islamic Militants and the Global Terrorist Threat. ABC-CLIO. s. 23. Yazar eksik
|soyadı2=(yardım) - ^ Atabaki, Touraj; Mehendale, Sanjyot (2005). Central Asia and the Caucasus: Transnationalism and Diaspora. Psychology Press. ss. 159, 161.
- ^ "China's three nominations inscribed on List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding". Xinhua. 15 Kasım 2010. 4 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2011.
- ^ "The Uyghur Meshrep: A traditional community gathering censored in China". Global Voices. 8 Temmuz 2020. 8 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.