Marino Ghetaldi

Marino Ghetaldi
Kendi dilinde adı	Marin Getaldić
Doğum	2 Ekim 1568(1568-10-02) Dubrovnik, Ragusa Cumhuriyeti (günümüzde Hırvatistan)
Ölüm	11 Nisan 1626 (57 yaşında) Dubrovnik, Ragusa Cumhuriyeti
Vatandaşlık	Venedik Cumhuriyeti
Eğitim	Accademia dei Lincei
Evlilik	Marija Sorkočević
Çocuk(lar)	3 (Anica, Franica ve Marija)
Kariyeri
Dalı	Matematik · fizik
Doktora danışmanı	François Viète Christopher Clavius

Marino Ghetaldi (Latince: Marinus Ghetaldus; Hırvatça: Marin Getaldić; 2 Ekim 1568, Dubrovnik - 11 Nisan 1626, Dubrovnik), Ragusalı matematikçi ve fizikçidir. İtalya, İngiltere ve Belçika'da okuyan Ghetaldi; optik ve matematik konularında çalışmalar yapmıştır. François Viète'nin birkaç öğrencisinden biriydi.

Biyografi

Variorum problematum collectio isimli eseri, 1607

Ghetaldi soylu bir ailede doğdu. Ailenin altı çocuğudan biriydi. Cebirin geometriye uygulanması üzerine Promotus Archimedus (1603), De resolutione et ve Compositione matica (1630) eserleri başta olmak üzere 7 kitap yazdı. Geometrik optik alanındaki araştırmalarıyla tanındı. 1607 yılında 42 geometrik problemin, Variorum problematum colletio’nun çözümlerini içeren bir broşür hazırladı. Bu eser Geometrinin cebirselleşmesinin temellerini attı. Geometriye katkıları, İngiltere'de Halley kuyruklu yıldızı olarak bilinen yıldızın yörüngesini hesaplayan Hollandalı fizikçi Christiaan Huygens ve Edmond Halley tarafından kaynak olarak gösterildi.

Ghetaldi parabolik aynayı tasarladı. Bu ayna günümüzde Londra'daki Ulusal Denizcilik Müzesi'nde sergilenmektedir. Ayrıca konik lens yapımında öncü oldu. Padova’da geçirdiği süre boyunca düzenli olarak yazıştığı Galileo Galilei ile tanıştı Fransız matematikçi François Viète'nin iyi bir arkadaşıydı. Avrupa'daki en prestijli üniversitelerinden biri olan Belçika'daki Leuven'de matematik profesörü olarak görev yaptı.

Marino Ghetaldi'nin portresi

Bir dönem siyasetle de uğraştı. Ragusa Cumhuriyeti'nin siyasi organları olan Büyük ve Küçük Konseyler üyesiydi. 1606'da Konstantinopolis'teki Ragusa Cumhuriyeti'nin elçisi olarak görev aldı. Marija Sorkočević ile evlendi. Çiftin Anica, Franica ve Marija adında üç kızı vardı.

Çalışmaları

• Promotus Archimedis seu De varijs corporum generibus grauitate & magnitudine comparatis (Latince). Roma: Luigi Zanetti. 1603. 
• Variorum problematum collectio (Latince). Venezia: Vincenzo Fiorina. 1607. 

Mirası

Dubrovnik'teki iki önemli yer Getaldić'in adıyla ilişkilendirilir: Marino'nun lakabından adını alan Bete Mağarası, aynaları tutuşturarak deneyler yaptığı yer; ve 1604 yılında Dubrovnik Cumhuriyeti yetkilileri tarafından inşa edilmesi için görevlendirildiği Ston tahkimat sistemindeki önemli bir stratejik kule olan Pozvizd.

Ayrıca bakınız

• Gealdić'in Evi
• Önemli Ragusalıların listesi

Konuyla ilgili yayınlar

• Vujić, Marko. "Marin Getaldić - Život i djelo" (PDF). SVEUČILIŠTE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA U OSIJEKU ODJEL ZA FIZIKU. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2019. 

Bibliyografi

• A. Favaro, "Marino Ghetaldi," Amici e corrisponsdenti di Galileo, 3 vols. (Firenze, 1983), 2, 911-34.
• H. Wieleitner, "Marino Ghetaldi und die Anfänge der Koordinatengeometrie," Bibliotheca mathematica, 3rd ser., 13, pp. 242–247.
• G. Barbieri, "Marino Ghetaldi," in Pietro F. Martecchini, Galleria di Ragusei illustri, (Ragusa, 1840).

Dış bağlantılar

• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Marino Ghetaldi", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
• "Ghetaldi [Ghettaldi], Marino". The Galileo Project. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2019. 
• Açık Kütüphane'de Marino Ghetaldi çalışmaları