Marabda Muharebesi
| Marabda Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kartli-Kaheti Ayaklanması (1625) | |||||||
.jpg) Marabda ovaları. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Kartli Krallığı |
 Safevi İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
I. Teimuraz Giorgi Saakadze |
İsa Han Safevi I. Rostom | ||||||
| Güçler | |||||||
| 20,000[2] | 60,000[3] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 9,000[4] yada 10,000[2] | 14,000[2] | ||||||
Marabda Muharebesi İran Safevi ordusu ve Gürcü ordusu arasında 30 Haziran 1625 [5] veya 1 Temmuz 1625 tarihlerinde gerçekleşen muharebedir.[kaynak belirtilmeli] Bu savaş, aynı yıl İran ordusunun bozguna uğradığı Martkopi Muharebesi'nden sonra meydana geldi.
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Savaş, Kral Teimuraz'ın saltanatı boyunca Safevi İmparatorluğuna karşı ikinci isyanın liderliğini üstlendiği 1625'teki Kartli-Kaheti Ayaklanması'nın bir sonucuydu. Safevi Şahı I. Abbas, isyanı bastırmak için Isa Han Safavi'nin (qorçi-başi) komutasında büyük bir ordu gönderdi ve onu Gürcistan'daki Safevi kuvvetlerinin komutanı yaptı. [5] Abbas, Kafkasya'daki Safevi valilerine İsa Han'a yardım etmelerini emretti. [5] Safevi ordusu aynı zamanda Şirvan ve Erivan'ın beylerbeylerinin yanı sıra kuzey ve orta İran'dan gelen askerleri de içeriyordu. Şah Abbas, ordugah kurduğu güney Azerbaycan'dan seferi komuta ediyordu.
Hazırlık[değiştir | kaynağı değiştir]
İran ordusu 1625 Haziranının sonunda Gürcistan topraklarına geçti ve Marabda ovalarında Algeti Nehri vadilerinde kamp kurdu. Kral Teimuraz ve Giorgi Saakadze 20 bin kişiyi bir araya getirerek Kocori - Tabahmela ovalarında konakladılar. İranlılar Azerbaycan Beylerbeyi Şahbandeh Han'ın ordusunu bekliyorlardı ve bu nedenle henüz bir saldırı planlamıyorlardı. Gürcü komutanlar, savaşta kullanacakları stratejinin özellikleri konusunda tartışıyorlardı. Giorgi Saakadze, Marabda ovasının coğrafyasını kullanmak için İranlıların saldırısını beklemekte ısrar ederken, Kral Teimuraz tam tersini söylüyordu. Sonunda, Teimuraz'ın planı Giorgi'nin planına tercih edildi ve böylece savaş, Giorgi Saakadze'yi komutanlığından çıkararak kralın kişisel liderliği ile başladı.
Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]
İranlılar saldırıya hazırdı : sangarlar çoktan inşa edilmişti ve önünde dört sıra halinde silahşörler duran topçu parçaları yerleştirilmişti. Kuvvetin ön cephesi Amirghuna Han'ın önderliğindeydi, İsa Han Safavi ise ordunun merkezini komuta etti. Gürcüler gece saatlerinde Tabahmela yaylalarından indi ve şafak vakti İran tahkimatlarına saldırdılar. Silahşörler ve topçular ağır kayıplara neden oldu, ancak İran öncü cephesini yok eden ve Amirghuna Han'ı ölümcül şekilde yaralayan Gürcü saldırısını durduramadı. Gürcüler, Safevi piyade hatlarını kırmayı başardılar ve İsa Han'ın ordusunun merkezine büyük bir saldırı başlattılar. Savaşın sıcağında İran kanatları merkeze yardım edemedi, ana kuvvetten ayrıldı ve Teimuraz'ın planına göre savaş alanından kaçmaya başladı. Gürcülerin zaferi neredeyse kaçınılmaz görünüyordu, ancak İsa-Han ve kişisel koruması hala inatla Gürcülerin ilerleyişini durdurmaya çalışıyordu. İran ordusunun büyük bir kısmı bozguna uğratıldıktan ve geri kalanı büyük bir çembere alındıktan sonra, Gürcü kanatlarından biri düşmanla temas noktasını kaybetti ve yakında elde edilecek zaferlerini kutlamaya başladı. Aynı zamanda Teimuraz'ın süvari taburları, geri çekilen Safevileri kovalarken ana savaş alanından ayrıldı. Kızılbaşlar bu avantajı, kırık hatlarını yeniden birleştirerek ve onları Isa Han'ın kişisel korumasında yoğunlaştırarak ve Gürcülere güçlü bir karşı saldırı başlatarak kullandılar. Isa Han Safavi, yeni gelen Şahbandeh Han'ın (Azerbaycan Eyaleti valisi) takviye kuvvetlerini kullanarak, kırılan Gürcü hatlarını aşmayı ve onları Kocori Boğazı yönüne sürmeyi başardı.
Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]
Marabda'daki yenilgi Gürcüler için son derece maliyetliydi, I. Teimuraz'ın sadık hizmetindeki birçok soylu ve deneyimli generali öldü. Yenilginin arkasındaki ana nedenler, isyancıların disiplin dışı eylemleri ve modası geçmiş silahların kullanılmasıydı. Ezici yenilgiye rağmen, Gürcüler Safevilere karşı bir gerilla savaşı yapmaya devam ettiler. Safevilerin Marabda'daki maliyetli zaferi, Kaheti'deki genel ayaklanmayı bastıramadı. Yenilgiden kısa bir süre sonra, Gürcü isyancılar Şahbandeh Han'ı pusuya düşürmeyi ve öldürmeyi başardılar. [5] Teimuraz, yoldaşlarıyla birlikte aktif olarak İran hegemonyasına karşı çıkmaya devam etti. Teimuraz'ın siyasi ve askeri manevraları, Kaheti tahtını I. Teimuraz'a geri getirerek Gürcistan'ın doğusunda özerkliğin yeniden sağlanması yönünde etkili bir biçimde sonuçlandı.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Blow 2009, s. 134.
- ^ a b c [1] 26 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. მარაბდის ბრძოლა, Battle of Marabda, "Istoriani", June 2013
- ^ [2] 6 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."მარაბდის მოვლენების განხილვაც ისეთი განსაზღვრებით არის წარმოდგენილი, თუ რა მისია შესრულდა 20-ათასიანი ქართველი მეომრის მიერ, როცა ამ ომში 60 ათასი ირანელის პირისპირ ქართველი დიდებულების ნაწილმა სარდლად თეიმურაზ I აირჩია."
- ^ Jamburia, Givi. Development of Georgian Sociopolitics in the First Half of the XVII Century Part VI, pg. 425-426, Tbilisi 1983
- ^ a b c d Blow 2009.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Shah Abbas: The Ruthless King Who became an Iranian Legend. London, UK: I.B. Tauris & Co. Ltd. 2009. ISBN 978-1845119898. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gürcistan Tarihi, R. Metreveli, Tiflis Devlet Üniversitesi. - [3]