Magdeburg'un Yağmalanması
| Magdeburg'un Yağmalanması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Otuz Yıl Savaşı | |||||||
 Magdeburg'un Yağmalanması, D. Manasser'in 1632 tarihli gravürü, ressam şehrin yağmalanmasını vatandaşların itaatsizliğine bağlıyor | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Kutsal Roma İmparatorluğu .svg){kind=small} Katolik Birliği |
 Magdeburg | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Johann Tserclaes Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim |
Dietrich von Falkenberg (ölü) Bradenburglu Christian William (esir) | ||||||
| Güçler | |||||||
|
24,000 kuşatma esnasında 40,000 yağma esnasında | 2,400 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
|
300 ölü 1,600 yaralı | 20,000 garnizon ve yerel halk | ||||||
Magdeburg'un Yağmalanması, Magdeburg Düğünü (Almanca: Magdeburger Hochzeit) veya Magdeburg'un Kurban Edilmesi (Magdeburgs Opfergang) Protestan şehri olan Magdeburg'un 20 Mayıs 1631'de İmparatorluk Ordusu ve Katolik Birliği askerleri tarafından yağmalanması ve hem garnizon hem de yerel halk da dahil olmak üzere yaklaşık 20.000 kişinin ölümüyle sonuçlanan olaydır. Olay, Otuz Yıl Savaşlarının en vahşi katliamı olarak kabul edilir. 1630'da 25.000'den fazla nüfusuyla Almanya'nın en büyük şehirlerinden biri olan Magdeburg, 18. yüzyıla kadar önemini geri kazanmadı.
Arka Plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Magdeburg Başpiskoposluğu[değiştir | kaynağı değiştir]
Magdeburg başpiskoposluğu, 968'de dini bir prenslik olarak kuruldu. Siyasi açıdan Erzstiftler(siyasi kazanç elde etmek için yapılan maddi bağışlar) ve başpiskoposluk ve yasayla verilen zamansallıkları(kilisenin dünyevi malları) ile ekonomisini güçlendiriyordu, 1180'de prens-başpiskoposluk olarak emperyal ayrıcalık da kazanmıştı. Bu, Magdeburg başpiskoposunun şehri ve çevresindeki toprakları, dünyevi ve manevi her konuda yönettiği anlamına geliyordu.
Protestan reformu[değiştir | kaynağı değiştir]
Magdeburg vatandaşları 1524'te Protestan olmuşlar ve 1531'de Katolik imparator V. Charles'ın dini politikalarına karşı Schmalkaldic Birliği'ne katılmışlardı. 1546-47 Schmalkaldic Savaşı sırasında, Aşağı Sakson bölgesi Protestan bilginler için bir sığınak haline geldi ve bu ona Herrgotts Kanzlei (Lord'un Şansölyesi) sıfatını kazandırdı, fakat bu yüzden aynı şehir 1562'ye kadar bir İmparatorluk yasağı aldı. Vatandaşlar, İmparator Charles'ın Augsburg Geçici Antlaşması'nı kabul etmeyi reddettiler ve 1550-51'de Saksonya Elektörü Maurice komutasındaki İmparatorluk birlikleri tarafından kuşatıldılar.
Protestan başpiskoposlar ve Yöneticiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Roma Katolik başpiskoposluğu, papalık tarafından onaylanan son prens-başpsikopos olan Lüterci Brandenburglu Sigismund'un reşit olduğu ve prensliği yönetmeye başladığı 1557'den beri bölgedeki etkisini yitirmişti.
1598'de başpiskopos olarak seçilen Lüterci Brandenburglu Christian William, imparatorluk tarafından resmi olarak tanınmadı. Yaklaşık 1600'den beri, Katolik kilisesinin de jure mülkü olan prenslikleri yönetmekle görevlendirilen diğer Protestan Alman seçkinlerine yaptıkları gibi kendisini Magdeburg Yöneticisi olarak nitelendirdi.
Danimarka kralı ile ittifak[değiştir | kaynağı değiştir]
Otuz Yıl Savaşları sırasında, Christian William Danimarka ile ittifak kurdu. 1626'da Aşağı Saksonya'ya giderek ordusuyla beraber Dessau Köprüsü Muharebesi'ne katıldı. Wallenstein bu savaşı kazandıktan sonra Christian William yurt dışına kaçtı. 1629'da İsveç Kralı Gustaf Adolf onu himayesine altına aldı.
Bu gelişmeler sonucunda Ocak 1628'de Magdeburg katedrali Christian William'ı görevinden azletti ve yerine Saksonya Elektörü I. John George'un 13 yaşındaki oğlu Wettin Augustus'u Magdeburg Yöneticisi olarak seçti. Augustus, babasının imparatoru kışkırtma konusundaki isteksizliği nedeniyle hemen göreve başlayamadı.
İade Fermanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Mart 1629'da imparator II. Ferdinand, İade Fermanı'nı yayımladı. Özellikle, o zamandan beri İmparatorluğun "yasal" inancı olan Katolik inancından ve yönetiminden sapmış olan dini bölgelerdeki yönetimlerini 1555 Augsburg Barışı'nın tersine çevirerek geri almak istiyordu. Bremen ve Magdeburg, iade edilecek bölgelerin en büyük örnekleriydi.
İsveç kralı ile ittifak[değiştir | kaynağı değiştir]
Kentin meclis üyeleri, Kral Gustaf Adolf'un 6 Temmuz 1630'da Pomeranya'yı işgaliyle cesaretlenmişlerdi. İsveç kralı bir Lüterci Hristiyandı ve Magdeburg'un sakinlerinin çoğu, Katolik Habsburg imparatoru Ferdinand II'a karşı mücadelelerinde onlara yardım edeceğine inanıyordu.[1] Ancak, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun tüm Protestan prensleri Adolf'a hemen ısınmadı.[2] Bazıları, onun savaşa girmesinin başlıca nedeninin, Baltık Denizi'ndeki ticareti kontrol etmesinin önünü açacak olan Kuzey Alman limanlarını ele geçirmek olduğuna inanıyordu.[1][3]
Kasım 1630'da Kral Gustaf, eski Magdeburg Yöneticisi Bradenburglu Christian William'ı şehrin askeri işlerini yönetmesi için Dietrich von Falkenberg ile birlikte Magdeburg'a geri gönderdi. Lüterci din adamları tarafından desteklenen Falkenberg, banliyöleri güçlendirdi ve ek askerler topladı.
Magdeburg'un Kuşatılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Magdeburg vatandaşları imparatorun istediği vergileri ödemeyi reddettiğinde, İmparatorluk orduları Flaman paralı askerler ile birlikte Tilly Kontu Johann Tserclaes liderliğinde şehri kuşattı.[2] Şehir 20 Mart 1631'de kuşatmaya alındı ve sonrasında Tserclaes ile başka bir yerde seferde olan İmparatorluk mareşali Gottfried Heinrich Pappenheim ile birleşti. Şiddetli çarpışmalar sonucunda Magdeburg'un tüm nüfusuyla kabaca eşit olan 24,000 İmparatorluk ordusu şehrin savunmasındaki bazı burçları ele geçirdi ve ardından Johann Tserclaes teslim olunmasını istedi.
Saldırı ve yağma[değiştir | kaynağı değiştir]
İki aylık kuşatmadan sonra ve 13 Nisan 1631'de Frankfurt (Oder) Muharebesi'nde İsveç'in zaferine rağmen, Pappenheim takviye kuvvet getiren Tserclaes'i 20 Mayıs'ta Pappenheim'ın kişisel komutası altında 40,000 adamla şehre saldırmaya ikna etti. Magdeburg vatandaşları İsveç'in yardım saldırısı için boşuna ümitlenmişlerdi. Kuşatmanın son gününde, meclis üyeleri barış için konuşma zamanının geldiğine karar verdiler fakat kararları Tserclaes'e vaktinde ulaşamadı.
20 Mayıs sabahı erken saatlerde saldırı ağır topçu ateşleriyle başladı. Kısa bir süre sonra, Pappenheim ve Tserclaes piyade saldırılarını başlattı. Tahkimatlar yıkıldı ve İmparatorluk kuvvetleri, tüm ordunun şehri yağmalamak için şehre girmesine izin veren Kröcken Kapısı'nı açmak için oradaki askerleri bertaraf etti. Komutan Dietrich von Falkenberg, İmparatorluk birlikleri tarafından vurularak öldürüldü ve şehrin savunması daha da zayıflayıp demoralize oldu.[2]
Yağma ve kundaklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Saldırganların ısrarlı savunmacıları yerlerinden etmek için evleri ateşe verdiği yazılı kaynaklarda bulunmaktadır. Yangının daha sonrasında şehrin tamamına yayılmanın ise kasıtsız olduğu düşünülüyor. Saat ona doğru ateşler tüm şehre yayılmıştı. General Tserclaes katedrali kurtarmak için bazı askerlerini gönderdi, ayrıca hayatta kalan 1,000 kişi de katedrale sığınmıştı. Yağmalanma esnasında ölen çoğu kişi boğularak ya da yanarak can verdi. Rüzgar alevleri körükledi ve yangını daha geniş alanlara yaydı, şehirde bulunan 1,900 evin 1,700'ü yandı.[4]
Kontrolden çıkması[değiştir | kaynağı değiştir]
Magdeburg yangınla yok olurken İmparatorluk askerleri de kontrolden çıkmışlardı. İmparatorluk askerleri yaptıkları hizmetin karşılığını alamadığını söyleyerek her evden değerli eşya talep etti. Reşit olmayanlara karşı toplu tecavüz edildiği ve işkence yapıldığı da kaynaklarda yazmaktadır.[2][4]
| “ | Sivillerin askerlere verebileceği değerli şeyler bittiğinde sefalet gerçekten başladı Bunun üzerine askerler insanları dövmeye, korkutmaya ve ateş etmekle, şişlemekle, asmakla vb. şeylerle tehdit etmeye başladı. |
” |
| — Otto von Guericke, Magdeburg meclis üyesi | ||
25.000 Magdeburg yerlisinden yalnızca 5.000'i hayatta kaldı, bunlardan en az 1.000'i Magdeburg Katedrali'ne ve 600'ü Premontre Manastırına kaçtı.[4] General Tserclaes, 24 Mayıs'ta yağmaya son verilmesini emretti ve ertesi gün Katedral'de bir Katolik ayini yapıldı. Sonraki 14 gün boyunca kömürleşmiş cesetler, hastalıkları önlemek adına Elbe Nehri'ne atıldı.
Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
1632'de yapılan nüfus sayımında yalnızca 449 kayıtlı kişi vardı. 1720 yılına kadar şehir moloz olarak kaldı.[4]
Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
| “ | Yirmi binden fazla ruhun kaybolduğuna inanıyorum. Kudüs’ün yıkılmasından bu yana daha korkunç bir iş ve ilahi cezanın görülmediği kesindir. Bütün askerlerimiz zengin oldu. Gott mit uns (Tanrı bizimle). (Burada Pappenheim’in hangi olaydan bahsettiği belirsizdir fakat muhtemel iki aday vardır, Kudüs’ün Romalılar tarafından kuşatılması ya da 1099 Kudüs Kuşatması.) | ” |
| — Graf Pappenheim, bir mektubunda[5]:23–48 | ||
Magdeburg'un İmparatorluk güçlerine teslim olmasından sonra, imparatora karşı direnişi savunanlar ile direnişçilere karşı çıkanlar arasında anlaşmazlıklar çıktı. Kral Gustaf Adolf, Magdeburg vatandaşlarının savunmaları için gerekli olan paraları ödemeye istekli olmadıklarını iddia ederek bu tartışmaya katıldı.[2]
Katolik Birliği lideri Bavyera Dükü Maximilian , 1 Haziran'da Tserclaes'e bir tebrik mektup yolladı ve mektubunu "kurtuluş sunan tek din olan Katolikliğe karşı çıkan düşmanlar, güçler ve güçlerin sonunda mahvolması" dileği ile sonlandırdı.[6]
Papa Urban VIII, 18 Haziran'da Tilly'ye bir tebrik mektubu yazarak şunları söyledi: "Muzaffer ellerini günahkarların kanında yıkadın."[7]
Teslim olmuş Magdeburg'a karşı imparatorluğun yaptıkları, Kutsal Roma İmparatorluğu'ndaki birçok Protestan hükümdarı Katolik imparatoruna karşı durmaya ikna etmeye yardımcı oldu.[2]
Şanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıkımlar o kadar büyüktü ki Magdeburgisieren yıllarca toptan yıkım, tecavüz ve yağma anlamına gelen yaygın bir terim olarak kullanıldı. "Magdeburg adaleti" ve "Magdeburg merhameti", Protestanlar tarafından merhamet için yalvaran Katolikleri idam ederken kullandıkları yağmanın sonucu olarak çıkan terimlerdir.[8]
Katliam Friedrich Schiller tarafından 1792'de çıkarılan Otuz Yıl Savaşlarının Tarihi[9] adlı çalışmasında güçlü bir şekilde tarif edilmiş ve Goethe'nin bir şiirinde de devam ettirilmiştir.[10] Brecht'in 1939'da yazdığı Cesaret Ana ve Çocukları adlı oyunundan bir sahne de olaya atıfta bulunur.[11]
Siyasi sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bradenburg yöneticisi Bradenburglu Christian William ağır yaralandı ve esir alındı. Daha sonra Katolik olmasına karşılık serbest bırakıldı. Daha sonra, Prag Barışı'ndan sonra Magdeburg başpiskoposluğunun gelirlerinden yıllık 12.000 thaler almaya başladı.
Görevden alındıktan sonra, Magdeburg başpiskoposluğu, yeni Magdeburg Yönetici olarak imparator II. Ferdinand'ın en küçük oğlu Avusturya arşidükü ve Katolik olan Leopold Wilhelm'i başa getirdi. Prag Barışı (1635) ile Leopold Wilhelm'in şehir üzerindeki egemenliği onaylandı, ancak üç yıl sonra İsveç birlikleri Habsburg ordusunu bertaraf etti ve Ekim 1638'den itibaren Wettin'li Augustus'u (ilk olarak 1628'de seçilmişti) Magdeburg Yöneticisi olarak geri getirdi. Augustus nihayet Aralık 1642'de İsveçli general Lennart Torstenson ile bir tarafsızlık antlaşması imzaladı ve sonrasında Magdeburg'un kontrolünü tam olarak ele geçirdi. Daha sonra şehrin yeniden inşasına başladı.
Magdeburg Başpiskoposluğu laikleştirildi ve sonunda Augustus'un 1680'de ölmesi üzerine Brandenburg-Prusya'ya bağlandı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Godsey, William D. (2006). "From Reich to Revolution: German History, 1558-1806". Central European History. 39 (3): 498-501. doi:10.1017/s0008938906240172. ISSN 0008-9389.
- ^ a b c d e f Helfferich, Tryntje (1 Haziran 2013). The Iron Princess. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-07466-8.
- ^ Bokovoy, Melissa (2005). "Ideologies and National Identities: The Case of Twentieth-Century Southeastern Europe. Ed. John Lampe and Mark Mazower. Budapest: Central European University Press, 2004. x, 309 pp. Notes. Index. Illustrations. Photographs. $49.95, hard bound. $26.50, paper". Slavic Review. 64 (3): 629-630. doi:10.2307/3650148. ISSN 0037-6779.
- ^ a b c d Israel, Jonathan (2011). "Europe's Tragedy: A History of The Thirty Years' War". The International History Review. 33 (4): 730-731. doi:10.1080/07075332.2011.634204. ISSN 0707-5332.
- ^ Medick & Selwyn 2001.
- ^ Aikin, Judith P.; Meumann, Markus; Niefanger, Dirk (1999). "Ein Schauplatz herber Angst: Wahrnehmung und Darstellung von Gewalt im 17. Jahrhundert". The German Quarterly. 72 (1): 80. doi:10.2307/407908. ISSN 0016-8831.
- ^ "<italic>Geschichte der Päpste seit dem Ausgang des Mittelalters</italic>. Von <sc>Ludwig Freiherrn von Pastor</sc>. Band XIII., <italic>Geschichte der Päpste im Zeitalter der Katholischen Restauration und des Dreissigjährigen Krieges, 1621–1644</italic>. (Freiburg i. B. and St. Louis: B. Herder and Company. 1928–1929. Pp. xvi, xxvi, 1057. $11.00)". The American Historical Review. 1930. doi:10.1086/ahr/35.3.588. ISSN 1937-5239.
- ^ Lawrence, Veronica (14 Ağustos 2007). "The Age of Wars of Religion 1000‐1650: An Encyclopedia of Global Warfare and Civilization2007295Cathal J. Nolan. The Age of Wars of Religion 1000‐1650: An Encyclopedia of Global Warfare and Civilization. Westport, CT and London: Greenwood Press 2006. , ISBN 978 0 313 33045 2 £140 $249.95 2 vols Greenwood Encylopedias of Modern World Wars". Reference Reviews. 21 (6): 48-49. doi:10.1108/09504120710775615. ISSN 0950-4125.
- ^ Friedrich., Schiller,. Geschichte des dreyßigjährigen Kriegs. ISBN 978-3-11-161427-4. OCLC 979639602.
- ^ 1749-1832., Goethe, Johann Wolfgang von, (1837-48). Gespräche mit Goethe in den letzten Jahren seines Lebens. 1823-1832. F.A. Brockhaus. OCLC 4798304.
- ^ Verfasser., Brecht, Bertolt 1898-1956. Mutter Courage und ihre Kinder : eine Chronik aus dem dreissigjährigen Krieg. ISBN 978-3-518-18811-8. OCLC 1191089421.
