Lockheed Martin F-22 Raptor
| F-22 Raptor | |
|---|---|
 | |
| Türü | Hava üstünlüğü savaş uçağı Çok görevli savaş uçağı |
| Ulusal köken |  ABD |
| Üretici | Lockheed Martin Aeronautics Boeing Defense, Space & Security |
| İlk uçuş | 7 Eylül 1997 |
| Hizmete giriş | 15 Aralık 2005 |
| Durumu | Aktif hizmette |
| Üretim aralığı | F-22: 1996-2011 |
| Üretim sayısı | 195 ( 8 test ve 187 operasyonel amacıyla üretilmiştir.) |
| Program maliyeti | 66.7 milyar $ (2011 açıklaması) |
| Birim maliyeti | 150 milyon $ (2009 yılına göre) |
| Gelişimi | Lockheed YF-22 |
| Değişimleri | Lockheed Martin X-44 MANTA Lockheed Martin FB-22 |
F-22 Raptor (Yırtıcı Kuş), Lockheed Martin firması tarafından, hava üstünlüğü odaklı,düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen avcı uçağıdır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF)'ne göre, F-22 uçakları Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü (US-GSTF)'nün önemli bileşenlerindendir [1].
F-22 tek kişilik, çift motorlu bir uçaktır. Tasarımı ve gövdesinde kullanılan kompozit malzemeler sayesinde radar izi radar tesisleri için çok düşük olmasına rağmen, Kolchuga pasif algılayicı diye bilinen ESM sistemi tarafından tespit edilebilir. Radar izinin düşük olmasını sağlamak için taşınan bombaları ve füzeleri kanatları altında değil, uçağın içinde bulunan özel depolarda bulunması gerekiyor. Aksi takdirde radar izinin mühim bir oranda yükselip uçağı radar tesisleri için yine tespit edilebilir hale gelmesine neden olur. 7 Ekim 1997'de ilk uçuşunu yapmış, ilk üretilen F-22 17 Ocak 2003'te görev yeri olan Nellis Hava Üssü'ne teslim edilmiştir. F-22 radar görüntüsü çok küçük olan bir uçak olduğu için düşman hava sahasına sızabilir ve öncü darbeyi gerçekleştirebilir. F-22'nin çok yüksek manevra kabiliyeti vardır. Uçakta bulunan itki yönlendirme sistemi sayesinde uçak burnu yukarıya bakacak şekilde sabit irtifada gidebilir. İtki yönlendirmesi uçağın jet çıkışlarının yani nozzle'ların yönlendirilmesi ile yapılmaktadır. Bu özellik F-22'yi it dalaşında üstün kılar. F-22'nin tasarlanmasının bir diğer amacı da havadan havaya füze taşıyamayan dolayısıyla kendini hava saldırılarına karşı koruyamayan F-117'nin bu eksikliğini gidermektir. F-22 GPS kumandalı JDAM'larla F-117 lerin görevlerini yapabilmektedir. F-22 silah yükünü gövde içinde taşır, gövde dışında kanat altındaki iki paylonda da harici yakıt tankı ya da bomba taşınabilir. Uçağın maliyetinin pahalı olması en önemli dezavantajıdır, bu nedenle üretim sayısı sınırlıdır.
F-22 gelecekte F-15E Strike Eagle ve F-117 Nighthawk'ın yerini alacaktır.
F-22 programı, gelişmekte olan global tehlikeler karşı USAF’ın gelecek jenerasyon hava üstünlük savaş uçağını yaratmaktır. Bu uçak düşman hava sahasına sızmak, ilk görünme, birden fazla hedeflere karşı ilk “öldürme” görevlerini ifa etmek üzere tasarlanmıştır. F-22 düşük saptanabilme yeteneği, yüksek manevra kabiliyeti, gelişmiş entegre avionikleri ve “afterburner”sız süpersonik seyir sağlayan aerodinamik performansı ile öne çıkmaktadır. F-22’nin motoru uzun süreli olarak süpersonik hızlarda uçarken “afterburner” kullanmayıp yüksek verim sağlayan, ve bunu düşük hızlarda da gerçekleştiren bir uçaktır.
Havadan havaya görevlerde F-22 6 adet AIM-120C ve 2 adet AIM-9 güdümlü AA füze taşıyacaktır. Havadan karaya görevlerede ise 2 adet AIM-120C ve 2 adet AIM-9’a ilaveten gövde içinde 2 adet 100lb JDAM mühimmat bulunduracaktır. GPS kumandalı JDAM’larla F-117’lerin kapasitesine sahip olacaktır.
F-22’nin kombat yapımı “temiz”dir, yani bütün silahlar gövde içinde taşınmakta ve gövde dışında hiçbir yük bulunmamaktadır. Bu F-22’nin görünmezlik özelliği için önemli bir husustur çünkü bu tip yüklerin olmaması hava direncini azaltacağı gibi menzilini de arttırır. F-22’nin kanat altına dört yükleme noktası vardır, her biri 5000lb yük taşıyabilir.
Üretimi
Lockheed Martin, Boeing, Pratt & Whitney ve Amerikan Hava Kuvvetleri (U.S. Air Force) tarafından yapılmaktadır. Yüksek maliyeti, Rus ve Çin beşinci jenerasyon uçak projelerindeki ertelemeler, ABD'nin yurtdışına satış yasağı, daha ucuz ve yetenekli F-35'lerin geliştirilmesinde yeterince ilerlenmiş olması sebepleriyle, Nisan 2009 da ABD Savunma Bakanlığı 187 adet olan siparişlerine yenisini eklemeyeceklerini açıklamış ve Eylül 2009'da imzalanan 2010 yılı ABD Ulusal Savunma bütçesinde F-22 için kaynak ayrılmamıştır. Japonya ve Avustralya nın ilgisine rağmen ABD tarafından ihracatına izin verilmeyen F-22'nin tek kullanıcısı olan Amerikan Hava Kuvvetlerinde Mayıs 2010 itibariyle 168 adet bulunmaktadır.
Uçuş Maliyeti
Temmuz 2009'da Amerikan Hava Kuvvetleri F-22'lerin her uçuş saati için yaklaşık 30 saat bakım gerektirdiği ve havadaki her saatin maliyetinin 44,000$ seviyesinde olduğunu açıklamış. [2] Savunma Bakanlığı Sekreterliği ise bu rakamları 34 saat ve 49,808$ olarak açıklamıştır.[2] Bunların yanı sıra Lockheed den yapılan açıklama ise F-22'lerin 2008'de her uçuş saati için 18,10 saat 2009'da ise 20,48 saat bakıma ihtiyaç duyduğu ve her uçuş saatinin maliyetinin 19,000$ olduğu şeklindedir.[3] Pentagon'un talebi ise her uçuş saati için bakım süresinin 12 saat olması gerektiği yönündedir. Aynı açıklamalarda F-22'lerin her 1.7 saatlik uçuşunda kritik bir arıza meydana geldiğinden söz edilmiştir. Ancak Amerikan Hava Kuvvetlerinin verdiği yanıtta F-22'lerin 2004 yılında her 0,97 saatte bir bakıma ihtiyaç duymakta iken 2009 yılında bu rakamın 3,22 ye yükseltiği belirtilmiştir.
Teknik özellikler
Veri kaynağı USAF[1] , F-22 Raptor Team sitesi [4], Aviation Week[5] ve Journal of Electronic Defense[6]'te yayınlanan makaleler.
Genel özellikler
- Mürettebat: 1
- Kanat profili: NACA 64A?05.92 root, NACA 64A?04.29 tip
Performans
- İtme/ağırlık: 1.26
- Maksimum g-yükü: -3.5/+9.5 g
Mühimmat
- Silahlar: 1× 20 mm (0.787 in) M61A2 Vulcan top (sağ kanadın gövdeyle birleştiği yerde), 100 tur/sn
- Havadan havaya yük:
- Havadan karaya yük:
- 2× AIM-120 AMRAAM ve
- 2× AIM-9 Sidewinder ve aşağıdakilerden bir tanesi:
- 2× 450 kg (1,000 lb) JDAM veya
- 2× Wind Corrected Munitions Dispensers (WCMDs) veya
- 8× 110 kg (250 lb) GBU-39 Small Diameter Bomb
Aviyonik
- RWR: 463 km (250 nmi) veya daha fazla[6]
- Radar: 200-240 km (125-150 mil) (1 m²'lik hedefler için)[5]
Kaynakça
- ^ a b USAF F-22 Raptor fact sheet Erişim tarihi: 21 Ekim 2007. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "factsheet" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ a b High-Priced F-22 Fighter Has Major Shortcomings - washingtonpost.com Erişim tarihi: 7 Nisan 2011.
- ^ Aviation Week and Space Technology, 27 July 2009, p. 30.
- ^ a b c Flight Test Data. Erişim tarihi: 18 Nisan 2006.
- ^ a b Aviation Week Fulghum, D.A and Fabey, M.J. "F-22: Unseen and Lethal". Erişim tarihi: 8 Ocak 2007
- ^ a b Journal of Electronic Defense, vol 23, sayı 7, Temmuz 2000, sayfa 41-47. Sweetman, Bill. "Fighter EW: The next generation".
 |
Wikimedia Commons'ta Lockheed Martin F-22 Raptor ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |