Kvintauri
Kvintauri, Artvin ilinde bugünkü Borçka sınırları içinde eski bir yerleşimdir. Günümüzde "Çifteler" adıyla Balcı köyünün (eski adı Bagini) bir mahallesidir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kvintauri, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ilk yarısından itibaren Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcüce bir yer adı olan Kvintaruri (კვინტაური), “çifte, tekme” anlamına gelen “kvinti / kvinta” (კვინტი / კვინტა) kelimesinden türemiştir.[1] Bu yer adı Türkçeye Kvintavul (قونطاوول) biçiminde girmiştir.[2]
Kvintarui, tarihsel olarak Deviskeli Vadisi'nin köylerinden biridir. Ancak birlikte eski Osmanlı kayıtlarında adı geçmemektedir. Bununla birlikte köy 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Livana kazasının sınırları içinde kalıyordu.
Kvintauri, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Kvintauri, Batum sancağının Gonio kazasına bağlı köylerden biriydi. Rus idaresinde Kvintauri (Квинтаури) olarak kaydedilen köyde 1886 yılında 13 hanede, 55'i erkek ve 46'sı kadın olmak üzere 101 kişi yaşıyordu. Söz konusu nüfus Müslüman Gürcü anlamında "Acarlar" (Аджарцьт) olarak kaydedilmiştir. Kvintauri aynı zamanda bu kazadaki bir nahiyenin adıydı ve Kvintauri nahiyesi (сельское общество: kırsal topluluk) Deviskeli, Bagini ve Kvintauri köylerinden oluşuyordu. Kvintauri bu nahiyenin idari merkeziydi. Bu nahiyenin sınırları içinde, tamamı Gürcü olan 895 kişi yaşıyordu.[3]
Kvintauri köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Kvintauri Türkiye'ye bırakıldı.[4]
Kvintaruri veya Kvintavul, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Gürcüce adına uygun biçimde Çifteler olarak değiştirildi. 1926 tarihli nüfus tespitinde Çifteler (Kvintauri) köyü 14 haneden oluşuyordu. Bu sırada köyde, 34'ü erkek ve 31'i kadın olmak üzere 65 kişi yaşıyordu.[5] Kvintauri köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Çifteler" (چفتەلر) adıyla bir köy olarak geçer.[6] Ancak 1935 genel nüfus sayımında köy olarak yer almamış olması, Kvintauri'nni bu iki tarih arasında Balcı köyüne bir mahalle olarak bağlandığını göstermektedir. Kvintauri, günümüzde de "Çifteler" adıyla bu köyün bir mahallesidir.
Kvintauri köyünde tek kemerli eski bir taş köprü bulunuyordu. Köprü yıkılmış, sadece ayakları kalmıştır. Bu ayaklar üzerinde sonradan beton köprü yapılmıştır.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ""კვინტი" Gürcüce Açıklamalı Sözlük". 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), "Batum okrugu", sıra no: 1239, Tiflis, 1893". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (birinci basım: 1927), s. 143.]
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 79.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 146 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 978-9941-9123-9-9