Kretase-Paleojen yok oluşu

Fanerozoyik boyunca deniz canlılarının nesil tükenme yoğunluğu

%

Milyon yıl önce

(H)

K-Pj

Tr-J

P-Tr

Kap

Geç D

O-S

Mavi grafik, herhangi bir zaman aralığında nesli tükenmekte olan deniz canlısı cinslerinin görünür yüzdesini gösterir (mutlak sayıyı değil). Tüm deniz canlısı türlerini değil, sadece hali hazırda fosilleşmiş olanları göstermektedir. Geleneksel "Beş Büyük" yok oluş ve daha yakın tarihte bilimsel açıdan tanınan Kapitaniyen yok oluşu, tıklanabilir bağlantılar şeklinde verilmiştir. Daha fazla ayrıntı için yok oluş sayfasına bakınız. (kaynak ve resim bilgisi)

Kretase-Tersiyer yok oluşu, K-T yok oluşu, Kretase-Paleojen yok oluşu veya K-Pg yok oluşu, günümüzden yaklaşık 66 milyon yıl önce yaşanan ve o zaman var olan birçok canlı türünü ortadan kaldıran, küresel bir yok oluş olayıdır. Bu yok oluş öyle olağanüstü boyutlardaydı ki, yerbilimsel devirlerden Mezozoyik zamanı bitmiş ve Senozoyik zamanı başlamıştır. Mezozoyik'in son dönemi Kretase, Senozoyik'in ilk dönemi Paleojen'dir.

Bir sanatçının, Dünya ile çarpışan birkaç kilometre ötedeki bir asteroidi betimlemesi. Böyle bir çarpışma, aynı anda patlayan birkaç milyon nükleer silaha eşdeğer bir gücü açığa çıkarabilir.

Yok olan türler

Bu yıkım sonucunda yeryüzünün 150 milyon yıldır en baskın canlıları olan kuş olmayan dinozorlar ve diğer birçok sürüngen (örn. teruzorlar, ihtiyozorlar, plesiyozorlar) grubu yeryüzünden bütünüyle silinmiştir. Ayrıca ilkel kuşların ve memelilerin birçoğu, ammonit ve belemnitlerinde dahil olduğu birçok omurgasız deniz canlısı ve birçok plankton türü de ortadan kalkanlar arasındadır. Kara bitkilerinin %35'i ve tüm canlı türlerinin %60 ila %80'i yok oluştan sağ çıkamamıştır. Çiçekli bitkiler, iki yaşamlılar, kertenkele, yılan, timsah gibi sürüngenler, kuşlar ve bazı küçük ilkel memeliler bu yıkımdan sağ çıkmayı başaranlar arasındadır.

Felaketin nedenleri

Yeryüzünde meydana gelmiş bu felaketin nasıl olduğu tam olarak bilinmemektedir. En bilindik teori dünyaya bir kuyruklu yıldız ya da göktaşı düştüğüdür. Bu teorinin en büyük delili yerbilimsel katmanlardaki aşırı iridyum miktarıdır. Dünyada iridyum çok nadir bulunduğu için iridyumun kaynağının uzay olduğu bilinir. Meksika, Yucatan Yarımadasındaki Chicxulub krateri iridyumu getiren gökcisminin izidir. Ancak bazı bilim çevreleri bir göktaşı çarpmasının gezegende böyle devasa bir yıkıma sebep olamayacağını düşünmektedir. Felaketle aynı zamanlarda Hindistan'da harekete geçen bir yanardağın atmosfere pompaladığı gazların bu yıkıma katkıda bulunduğunu düşünülmektedir.

Kaynakça

• "Jeolojik Devirler: Kretase Kitlesel Yokoluşu". web.archive.org. 28 Ağustos 2011. 28 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2021.