Kilimli
| Kilimli | |
|---|---|
 Kilimli'nin Zonguldak'taki konumu | |
 | |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Karadeniz |
| İl | Zonguldak |
| İdare | |
| • Belediye Başkanı | Kamil Altun (AK Parti) |
| • Kaymakam | Hakan Özarslan |
| Nüfus (2016) | |
| • Kent | 37.213 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAS) |
| Posta kodu | 67150 |
| İl alan kodu | 0372 |
| İl plaka kodu | 67 |
Kilimli, Türkiye'nin Zonguldak ilinin bir ilçesi. 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun sonucu ilçe olmuştur.[1] Büyük bir limana sahiptir. İlçe ekonomisinde balıkçılık önemli bir yer tutar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgenin tarihi MÖ 1400'lü yılara dayanmaktadır. Orta Anadolu'nun hemen hemen tümünde egemen olan Hitit İmparatorluğu, 1200'lü yıllarda başlayan Ege Göç Kavimleri hareketi adı verilen ve Orta Avrupa'da İç Anadolu'ya uzanan göçlerle birlikte yıkılmış, bununla beraber çoğunluğunu Frig boylarının oluşturduğu Bithin, Marlandyn ve Migdan adlı göç toplulukları Zonguldak yöresi ve çevresinin ilk sakinleri olmuştur. MÖ 6. yüzyılda Batı Anadolu'da başlayan kolonizasyon süreci ile birlikte, yörede de Ereğli (Herakleia Pontica), Hisarönü (Teion), Amasra (Sesamus) gibi yerlerde ticari iskeleler (emperion) kurulmuştur. MÖ 6. yüzyılların başlarında Ligya Devleti kuzeye doğru genişleyerek Zonguldak yöresi ve çevresinde bir üstünlük sağlamıştır. MÖ 546 tarihindeki Pers işgaline kadar Ligya egemenliğinde kalan bölge, işgalden sonra Bitinya, Kapadokya ve Frifya olmak üzere üçe ayrılmış, bölge Bitinya içinde kalmıştır. MÖ 334'te Anadolu'ya geçen Makedonya Kralı İskender Pers üstünlüğünü sona erdirmiş, MÖ 74'e kadar Zonguldak ve çevresi Makedonya Krallığına bağlı olarak kalmıştır. Bu tarihten MS 4. yüzyılın sonlarına kadar Roma İmparatorluğu sınırları içerisinde yer alan Bölge MS 395 yılında imparatorluğun ikiye ayrılması sonucu Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğuna bağlanmıştır. MS 6. yüzyılda Selçukluların eline geçen bölge, 1084 yılında Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki sürtüşme nedeniyle, önce Bizanslılar, sonra da Danışmendlilerce işgal edilmiştir. Ancak Anadolu Selçuklu Devleti kısa bir süre sonra toplanarak yöreyi yeniden ele geçirmiştir (1186). IV. Haçlı Seferi'nden sonra Bizanslılar dağılma, Anadolu Selçuklu Devleti ise çöküş sürecini yaşadığından, bölgenin kıyı şeridi Cenevizlilerce alınmış; iç kesimlerde ise Candaroğulları gelişmiştir. Osmanlı İmparatorlığunun gelişme döneminde Padişah I.Murat bölge topraklarını Osmanlı sınırına katmak istemiş, ancak halk buna karşı çıkarak Candaroğullarının yanında yer almıştır. Bunun üzerine Osmanlılar Cenevizlilerle anlaşarak, 1380'de Ereğli'yi ve 1392 de de Zonguldak ve çevresini kendi topraklarına katmış, kıyı şeridindeki ticari yaşam ise yine Cenevizlilere bırakılmıştır. 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Amasra'yı almasıyla birlikte yöredeki Hristiyan bezirganlar İstanbul'a göç etmiş; yöre Osmanlıların ilgisini çekmeyince de 1654 yılında Kazak korsanlarca, daha sonra da korsanlara karşı halkı korumak amacıyla bölgeye gelen yeniçerilerce yağmalanmıştır. Yörenin ekonomik ve ticari önemini yitirmesi ve devletin yeterince sahip çıkmaması sonucu, eşkıyalar ve ayanların baskısı halkı göçe zorlamıştır.
Coğrafi bilgiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilimli'nin 2000 yılı nüfus sayımına göre merkez nüfusu 24.626, köy ve belde toplamları ise 45.758 dir. Kilimli yüzölçümü olarak 10 km alan içerisine kurulmuş Zonguldak'a bağlı bir merkez ilçe konumundadır.
Kilimli'yi kuzeydoğudan Çatalağzı Beldesi,doğudan Gelik Beldesi,batıdan Zonguldak Merkez ilçesi,güneyden hem Zonguldak Merkez ilçesi hem de Çaycuma,kuzeyden ise Karadeniz sınırlamaktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 2013[2] | 40.789 | 23.387 | 17.402 |
| 2014[3] | 39.098 | 23.158 | 15.940 |
| 2015[4] | 38.190 | 22.478 | 15.712 |
| 2016[4] | 37.213 | 21.867 | 15.346 |
| 2017[4] | 36.066 | 21.177 | 14.889 |
| 2018[4] | 35.323 | 20.639 | 14.684 |
| 2019[4] | 34.829 | 20.508 | 14.321 |
| 2020[4] | 34.150 | 20.181 | 13.969 |
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilimli ekonomisi kömüre dayanan bir kıyı kentidir. Yerleşim açısından Karadeniz kentlerinin genel özelliklerini taşır. Oldukça eğimli alanlar ve yamaçlarda gelişen bir kent dokusu mevcuttur. Kent merkezi yine çevre yerleşimleri ile aynı özellikte olup, kıyıdan yer alan tek düzlük alanda konumlanmıştır.
1926 yılında nahiye olan Kilimli'nin Belediyenin kuruluş tarihi de 1 Nisan 1952'tir. Okuma yazma oranının %95 oranlarına ulaştığı Kilimli'ye bağlı 9 mahalle muhtarlığı idari yönden görev almaktadır.
Kilimli Karadeniz'e özgü bir ilçe olması nedeniyle balıkçılıktan yaklaşık 500 kişi geçimini sağlamakta olup,bir sezonda 100 ton balık tutulmaktadır.
Gezilecek Yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Göbü ve Türkali Sahilleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Göbü sahili 800 metre uzunluğunda 60 metre genişliğindedir. Türkali sahili ise, 1500 metre uzunluğunda 40 metre genişliğine sahiptir. Zonguldak kıyıları deniz turizmi yönünden bakıldığında nitelikli değildir. Türkali ve Göbü sahilleri ise yaz aylarında oldukça fazla ilgi görmektedir. Buraya gelip çadır kurabilir ya da karavan tatili yapabilirsiniz. Sahilde piknik ve mangal yapabilir akşamüzeri odun ateşinde semaver keyfi sürebilirsiniz. Öğle saatlerinde balık avlayıp akşam pişirip yiyebilirsiniz. Burada bulunan otel ve restoranlarda balık meşhur olduğundan oralarda da deneyebilirsiniz. Trekking ve yürüyüş parkurlarında gezerek etrafı keşfedebilir,doğa harikası yeşilliklerin arasında dolaşıp denize girebilirsiniz. Doğayla iç içe olan bu doğal güzel yerde ister özel aracınızla ister turlarla gelip güzel bir tatil planı yapabilirsiniz.
Cumayanı Mağarası
[değiştir | kaynağı değiştir]Yatay yapıya sahip olan mağaranın rakımı 22 metredir. İlçe merkezine bağlı olan Çatalağzı-Körpeoğlu-Cumayanı yolu güzergahında olup Cumayanı mahallesinde yer almaktadır. Mağara 1975 yılında incelenmiştir. Boyu 1085 metre olarak ölçülmüştür. Kızılelma mağarasının suyunu boşalttığı yerden başlayarak birçok ağızla dışarıya doğru açılır. Birçok ağız ile dışarı açılmaktadır. Bir tanesi sulu diğeri kuru olmak üzere iki yol vardır. İlk yol suyun çıktığı yönden 100 metrelik bir galeriden geçmektedir. İkincisi ise, fosil taraftan 75 metre yukarıya yürünür fosil kısmın girişine doğru 7 farklı yarasa çeşidi yaşamaktadır. Salon kısmında yeraltı deresi üzerinde bir köprü görevi görür. Bu noktada, muhteşem traverten yapıları görülmektedir. Yüksekliği 60 metre, uzunluğu 70 metredir. Salonun tabanında kalın kum tabası mevcuttur. Salonun bitiş yeri sifonun olduğu bölgedir. Traverten sola doğru suyun geliş yönüne doğru ilerlendiğinde Kızılelma Mağarası'na doğru sifon açılmaktadır. Bu mekanda ilerleyebilmek için bot gerekli olmaktadır. Yağışlı dönemde veya ani yağmur yağdığında burada su baskını yaşanma olasılığı vardır. Bu sebepten dolayı, burayı ziyaret ederken dikkatli olunması gerekmektedir. Cumayanı Mağarası'nda, traverten, sarkıt, yeraltı deresinde oluşmuş olan göllenmeler ve kumsallar yer almaktadır. Bu durumda haliyle çok güzel görüntülere sebep olmaktadır.
Kızılelma Mağarası
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe merkezine bağlı olan Gelik beldesi Ayiçi mevkiinde bulunmaktadır. Aydın deresi ve Büyük ay deresinin sularının olduğu yerde düden ağzının bulunduğu yerden batmaktadır. Uzunluğu 6250 metre olup Pınargözü mağarasından sonra Türkiye'nin en uzun ikinci mağarasıdır. Mağaranın yukarısında bulunan fosil ağızdan girildikten 10 metre sonra suya rastlanmaktadır. 400 metre sürünerek ilerledikten sonra 10 metrelik bir sifon bulunmaktadır. Bu sifonla ancak sonbahar aylarında geçilebilmektedir. Galeriden sonra mağara gittikçe büyüyerek çok büyük boyutlar haline gelmektedir. 3200 metresinde ve 80 metre yüksekliğinde olan mağaranın dibinde bulunan gölü aydınlatan bir baca vardır. 3 metre kadar ilerleyen mağara 2 sifonla son bulmaktadır. Batan sudan 2 kilometre ilerledikten sonra Cumayanı Mağarası'na çıkmaktadır. Yeraltı bölgesinin tam uzunluğu 10 kilometre kadardır. Farklı özelliklere sahip olan mağara galeri ve kollardan oluşmaktadır. Bu bölümlerde sarkıt, dikit, sütun, bayrak damlataşları, perde, makarna ve damlataş havuzları bulunmaktadır. Ortasındaki kuyu 85 metredir, havalandırma fonksiyonuna sahiptir. Mağaranın içerisinde kumlu ve çakıllı plajlar, göl, galeriler ve salonlar bulunmaktadır. Kızılelma ve Cumayanı mağarası yeraltı boşaltım sisteminin bulunduğu bir ağız yapısına sahiptir. Her iki mağara da suyun zemininden 200 metrelik bağlantı ile birleşmektedir.
İnağzı Mağarası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilimli-Zonguldak arası 15 kilometre olup İnağzı'nın deniz kıyısında yer almaktadır. 1985 yılında haritalanan İnağzı Mağarası, Arkeoloji Sit alanı denilerek koruma altına alınmıştır. Sebebi, geçmiş tarihlere ait kalıntıların bulunmasından dolayıdır. Rakımı 25 metre olup uzunluğu ise 793 metredir. Mağaraya denize bakan bir fosil ağız bölgesinden girilmektedir. Girişin hemen sonrasında bir insan bedeninin sığabileceği kadarlık bir alandan geçilerek yeraltı deresine inilir. Buradan yol boyunca ilerlendiğinde 400 metre sonunda sifon vardır. Suların çekildiği zamanlarda buraya yürüyerek gidilebilir. Mağaranın içerisinde bulunan oluşumlar fildişine benzemektedir. Şehir içinde olduğundan dolayı mağarada hızlı şekilde bir kirlenme görülmektedir.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2014.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Kilimli Nüfusu - Zonguldak". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Zonguldak Kilimli Nüfusu". nufusune.com.
- ^ "Kilimli'de Gezilecek Yerler". zhaber.com.tr. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kilimli Belediyesi 29 Mayıs 2014[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kilimli Kaymakamlığı 29 Mayıs 2014[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.