Kasımağa Mescidi

Kasımağa Mescidi
	Caminin tuğlalı kuzeydoğu tarafının yakın çekimi
Temel bilgiler
Konum	İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°01′44″K 28°56′20″D / 41.02889°K 28.93889°D
İnanç	İslam
Mimari
Mimari tür	Bizans
Mimari biçim	Cami
Özellikler
Minare sayısı	1 (Bir)
Malzemeler	tuğla ve kesme taş

Kasımağa Mescidi; ayrıca Kâsım Bey Mescidi, İstanbul'da Osmanlı İmparatorluğu tarafından camiye çevrilmiş eski bir Bizans yapısıdır. Ne son restorasyon sırasında yapılan araştırmalar ne de Orta Çağ kaynakları, kökenine ve olası işlevine ilişkin tatmin edici bir cevap vermez. Küçük binanın, ana kilisesi Osmanlı döneminde Odalar Camii olarak bilinen, ilişkisi de belirsiz bir bina olan Bizans kompleksinin ve manastırın bir parçası olması muhtemeldir.^[1] Yapı, Konstantinopolis'teki Bizans mimarisinin küçük bir örneğidir.

Yer

Fethiye Camii ile Kariye Camii'nin yaklaşık olarak tam ortasında, Edirnekapı'ya (eski Porta Harisius) çok uzak olmayan, Fatih ilçesinde Salmatomruk mahallesinde yer alır,^[2] ve Odalar Camii'nin geriye kalanlarından yaklaşık 100 metre (330 fit) güneybatısında yer alır.^[3] Koza Sokak ile Kasım Odalar Sokak arasında ağaçlı bir bahçede bulunan küçük cami, modern apartmanlar ile çevrilidir.^[2]

Tarihi

Açıkhava Aetios Sarnıcı (şu anda bir futbol sahası) ve Osmanlı döneminde Bogdan Saray olarak adlandırılan Bizans yapılarını içeren bir düzlükte Konstantinopolis'in altıncı tepesinin üstüne kurulmuştur.^[2] Bizans Çağındaki yapı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Bu binanın hem kullanımı hem de olası vakfiyesi bilinmemektedir^[1] ancak katholikon Osmanlı döneminde Odalar Camii olarak bilinen yapı olan manastırın bir eki olması muhtemeldir.^[1]^[2] Bu kompleks için su temini şüphesiz yakındaki İpek Sarnıcı'ndan gelmektedir.^[1]^[2] Her neyse, 1453'te İstanbul'un Fethi sırasında yapı zaten harabeye dönmüştü.^[1]

İstanbul'un Fethi'nden sonra, ağırlıklı olarak Hristiyan bir nüfus binanın çevresindeki mahalleye yerleşti. Buna rağmen 1506 yılında Sultan II. Bayezid (h. 1481-1512) saltanatında Abdullah oğlu Kasım Bey'in (muhtemelen o sırada Sekbanbaşı yani Yeniçeri ağası) kurduğu dini bir vakıf bina kalıntıları üzerine küçük bir cami yaptı. Camiye yakınlarda birkaç dükkân ve arsa bulunmaktadır, bunların arasında ipek Bodrum adında halen var olan Bizans sarnıcı da bulunmaktadır (Osmanlı döneminde geniş kapalı mekan ipek dokuma atölyesi olarak kullanılmıştır).^[1] Küçük cami 1894 Büyük İstanbul depremi'nde^[4] ve 2 Temmuz 1919'daki Salmatomruk yangını nedeniyle ağır hasar gördü, geriye sadece çevre duvarları ve minarenin tabanı kaldı.^[1] Daha sonra, 20. yüzyılın ortalarında terk edilen yapı, gecekondu olarak kullanıldı, ancak 1970'lerde tamamen restore edildi ve şimdi ibadete açıktır.^[1]

Tanım

Bina, kuzeydoğu-güneybatı istikametinde kare bir plana sahiptir. Önceki Bizans yapısı da plan olarak kabaca kare şeklindeydi ve kuzeydoğuda bir atriyum ve arkasında tek bir nef ve doğu tarafında bir çıkıntı odası bulunuyordu. Küçük boyutları nedeniyle, bina bir kilise olarak tanımlanamaz, daha çok bir manastıra ait bir ek olarak tanımlanabilir. Restorasyon sırasında tuğlaların analizi farklı inşaat aşamaları göstermiştir^[1] ve temeller ile ayakta kalan duvarların tuğla ve taştan yapılmış olduğunu ortaya koymuştur.^[3] Ayrıca, araştırmalar 1506 yılında binanın camiye dönüştürülmesi sırasında atriyumun ve Mihrap duvarının yeniden inşa edilmek zorunda kalınmıştır. Aynı zamanda binanın kuzeydoğu tarafına büyük bir minare dikilmiştir.^[1]

Kaynakça

Özel

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Müller-Wiener 1977, s. 164.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Westphalen 1998, s. 1.
^ ^a ^b Eyice 1955, s. 72.
^ Mamboury 1953, s. 309.

Genel

Wikimedia Commons'ta Kasımağa Mescidi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Mamboury, Ernest (1953). The Tourists' Istanbul (İngilizce). İstanbul: Çituri Biraderler Basımevi.
Eyice, Semavi (1955). Istanbul. Petite Guide a travers les Monuments Byzantins et Turcs (Fransızca). İstanbul: Istanbul Matbaası.
Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh (Almanca). Tübingen: Wasmuth. ISBN 9783803010223.
Westphalen, Stephan (1998). Die Odalar Camii in Istanbul. Architektur und Malerei einer mittelbyzantinischen Kirche (Almanca). Tübingen: Wasmuth. ISBN 3-8030-1741-6.

[FOOTNOTEMüller-Wiener1977164-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Müller-Wiener 1977, s. 164.

[FOOTNOTEWestphalen19981-2] Westphalen 1998, s. 1.

[FOOTNOTEEyice195572-3] Eyice 1955, s. 72.

[FOOTNOTEMamboury1953309-4] Mamboury 1953, s. 309.

[1]

[2]

[3]

[4]