Kadın (dergi)

Kadın, 1908-1909 yılları arasında Selanik'te yayımlanan ilk kadın dergisidir. Kadınların eğitim durumu, toplumsal yaşamdaki görünürlük ve örgütlenmeleri derginin gündeme aldığı başlıca konulardı. İlk sayısı 13 Teşrin-i Evvel 1324 tarihinde yayımlandı, ilk 30 sayının sahib-i imtiyazı Mustafa İbrahim'di ve müdürü Aka Gündüz'dü. Asır Matbaası'nda neşredilen dergi haftalık olarak pazartesi günleri çıkmaktaydı. Yayın sürecinde kopukluklar olunca bir özür metni yayımlanarak durum açıklanırdı.

Osmanlı Kadınları Şefkat Cemiyet-i Hayriyesi’nin yayın organı olarak çıkan dergi kız okullarına ücretsiz olarak gönderilirken hem merkez hem de taşradan abonelik alınabiliyordu ve abonelik ücreti merkez-çevre yakınlığına göre belirleniyordu. Dergi şubelerinden biri İstanbul'da Bahçekapı'daki Selanik Bonmarşesi'ydi. Devrin Bâb-ı Âli kitapçılarından İkbal Kütüphanesi ve Cemiyet Kütüphanesi derginin ilk evrelerinde satışının yapıldığı yerlerdi. Ortalama 16 sayfa çıkan dergide reklamlar da yer alıyordu ve resimli olarak çıkıyordu, abone sayısını arttırmak maksadıyla 8. sayıdan itibaren okuyuculara çeşitli resimler de hediye edilmişti.

Dergide yazın kadrosu ağırlıkla Genç Kalemler'den oluşmaktaydı. Bu erkek yazarlar Ali Canip Yöntem, Ömer Seyfettin, Mustafa Nermi, Akil Koyuncu, Mehmet Cavit, Baha Tevfik, Abdülhak Hamiti Mehmet Emin (Yurdakul), Hüseyin Ragıp, Celal Sahir ve Abdullah Cevdet gibi isimlerken; kadın yazarlar arasında Nigâr Hanım, Fatma Seniye, Müjgân bint-i Abdullah, Refia Şükran Rafize Hüsna, Sıdıka, Evliyazade Naciye gibi isimlerdi.

Yayın politikası

Dergide ilan-ı meşrutiyetin havası hakimdi ve bu hürriyetin savunulucuğu vardı. Bu kapsamda dergide II. Abdülhamid devrindeki despotizm yerilirken Meşruti yönetimin yararlılıkları sıralanıyordu. 8 sayıda Midhat Paşa'nın renkli görseline yer verilirken Namık Kemal'in Hürriyet Kasidesi de yer almıştı. Benzer şekilde derginin belirli bir sınıfsal özelliğinin olmayacağı ve genele hitap edeceği ifade edilmişti. Görüş ayrılıklarına rağmen dergide en fazla kadın eğitimi üzerine makale yayımlandı ve bu makalelerde toplumsal terakki ve değişimde kadının yükseltilmesinin önem ve gerekliliğine atıf yapıldı. 15. sayıda “Bir Milletin Nisvanı Derece-i Terakkisinin Mizanıdır” (bir ulusun kadınları çağdaşlığının ölçüsüdür) ifadesi kalın harşerle verildi.

Dergi okuma-yazma bilen kadınlara, öğrencilere ve eğitim sektöründe faaliyet gösteren kadınlara hitap eden bir anlatım vardı. Edebi metinlere, çeviri ve hikâyeler ile ilanlara yer veriliyor ve okuyucu mektupları dergide karşılık bulabiliyordu. Feminizme bakışta ise dikkat çekici br yazı, Abdullah Cevdet tarafından yayımlanır; bu yazısında Cevdet'in kadını aile kurumuna ve anneliğe indirgediği, modern anlamda bir feminizim düşüncesinin olmadığı görülür.