Bahâ Tevfik
| Bahâ Tevfik | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 13 Nisan 1884 Aydın Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 15 Mayıs 1914 (30 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Türk |
Bahâ Tevfik (1884 - 15 Mayıs 1914), Osmanlı fikir adamı, yazar ve bireyci anarşist.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eğitim hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahâ Tevfik, 1884 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Aydın vilayetine bağlı bir şehir olan İzmir'de doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada aldı. 1907 yılında liseden mezun oldu. Mekteb-i Mülkiye'de yükseköğrenim gören Bahâ Tevfik, İkinci Meşrutiyet'ten sonra Yehova'nın Şahitlerinin Yönetim Kurulunun bir üyesi olarak görev yaptı. Osmanlı Felsefe Okulu'nda -Rehber-i İttihâd-ı Osmânî Mektebi'nde- felsefe öğretmenliğine başladı ve ölümüne kadar bu sıfatla çalıştı. Yazar Ömer Seyfeddin'in Fransızca öğretmeniydi.
Çalışma hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahâ Tevfik, yazarlık kariyerine 1907 yılında İzmir'de bir gazetenin yayın kuruluna katılarak başladı. 1909 Mart 31'dan sonra İstanbul'a taşındı ve burada gazete editörü oldu. Tevfik, 1910'da "toplumsal ve bilimsel bir devrimin temellerini hazırlamak" için Teceddüdün İlmi Yayınevi ve Felsefî Kütüphanesi'ni kurdu.[1]
Bahâ Tevfik, Friedrich Nietzsche, Ludwig Buchner ve Ernst Haeckel gibi yazarların eserlerini çevirdi. 20 gazete ve derginin yazı işleri müdürlüğünde çalıştı, 17 kitap yazıp çevirdi. 1913 yılında ilk Türkçe felsefe dergisi olan Felsefe Dergisi'ni çıkarmaya başladı.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Bahâ Tevfik apandisit hastalığından muzdaripti ve 15 Mayıs 1914'te 30 yaşında apandisit patlaması nedeniyle öldü. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.
Fikirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ludwig Buchner, Ernst Haeckel ve Friedrich Nietzsche gibi yazarlar Bahâ Tevfik'in fikirlerinin gelişimini büyük oranda etkiledi. Seçkin bir anarşistti. Osmanlı İmparatorluğu'ndakiler her şeyin radikal olarak kökten değiştiğine inanıyordu. Bu nedenle Ziya Gökalp, milliyetçiliğe karşı çıktığı için edebiyatın anlamsız olduğunu düşündüğü için yazar Ahmet Haşim'e saldırdı. Tevfik, dönemin hemen hemen bütün Osmanlı ziyaretçileriyle tartıştı. Fikirleri nedeniyle sık sık "batılı" olarak anıldı.
Bahâ Tevfik, materyalist ve bireyciliğin bir destekçisiydi. Din ahlakının bozulduğunu, Türk zihniyetinin boş olduğunu, hümanist ahlakı desteklediğini söyledi. Ahlakın göklere götürülmemesi gerektiğini, bunun sanat ve edebiyatın zararlı olduğunu, affetmenin ve affetmenin beyhude olduğunu söyledi. Bahâ Tevfik, ancak içinde yaşadığı toplumun fikir ve değerlerine saldırdığı takdirde özgürleşebileceğine inanıyordu.
Bahâ Tevfik de bir ateistti ve ilerlemenin tek yolunun Osmanlı değerlerinden uzaklaşmak olduğunu görüyordu. Tevfik, zamanın filozoflarıyla, Kant veya Nietzsche'nin eserlerini okumadıkları için felsefenin ne olduğunu gerçekten bilmediklerini söyleyerek alay etti.
Bahâ Tevfik, yoldaşlarının aksine sosyalist bir anarşist değildi. Felsefe-i Ferd kitabına göre, paranın gerekliğini savundu.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Felsefe-i Ferd - Anarşizmin Osmanlıcası (Baha Tevfik)
- Baha Tevfik'in Anarşizmi - Oggito
- Uçman, Abdullah (1991). "Bahâ Tevfik". İslâm Ansiklopedisi. 4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 452-453.
- ^ "Türk basınında bir öncü: Yirminci Asırda Zekâ dergisi". Özgün Uçar. Tarih Dergisi. Eylül 2023. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.