Kırmançça
| Kırmançça | |
|---|---|
| Kırmancki / Kirmanckî | |
| Ana dili olanlar | Türkiye |
| Konuşan sayısı | Ana dil olarak: 140.000 (1972)[1][2] (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | Varsayılan
|
| Yazı sistemi | Zaza alfabesi, Kürt alfabesi |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | kiu |
Kırmançça veya Kırmancca veya Kırmanca (Kırmançça: Kırmancki / Kirmanckî, Kırmanci[3]) Zazacanın bir diğer adıdır.[4] Bu isimlendirme yeni kaynaklarda Zazacanın bir şivesi veya lehçesi olan Kuzey Zazaca için de kullanılmaktadır.[5] Kırmançlar (büyük bir çoğunluğu Dersimli Alevi Zazalar) tarafından kullanılır. Alevice[6], Dersimce (Dersimki), So-Bê, Zonê Ma («bizim dil») olarak da bilinir.[5] Diğer yörelerde ise Kırdki, Dımıli/Dımılki ve Zazaki gibi isimler kullanılmaktadır.
Adlandırma karışıklığı
Zazacanın lehçesi olan Kırmançça ile Kürtçenin lehçesi olan Kurmançça birbirine karıştırılmamalıdır. Kırmançada kendilerine Kırmanc ve diline Kırmancki, güney komşusu olan Sünni Zazalara Zaza ve diline Zazaki, Kurmanç Kürtlerine Kırdasi ve Kürtçenin Kurmançça lehçesine Kırdaski, ve özellikle Sünni Kürtlere ise Kur (Khur) denilmektedir.[7]
Konuşulan bölgeler
Kırmançça, Türkiye'de yaklaşık 140.000 kişi tarafından, Tunceli ilinin merkez, Hozat, Nazımiye, Pülümür ve Ovacık ilçeleri, Erzincan ilinin merkez ve Çayırlı ilçeleri, Elâzığ ilinin merkez ve Karakoçan ilçeleri, Bingöl ilinin Kiğı ve Karlıova ilçeleri, Muş ilinin Varto ilçesi, Sivas ilinin Zara, İmranlı, Kangal ve Divriği ilçeleri, Erzurum ilinin Hınıs ve Tekman ilçelerinde konuşulmaktadır.[5]
Ağızları
Kuzey Zazacasının ağızları:[8]
- Dersim Zazacası
- Batı Dersim ağızları (Hozat, Ovacık, Çemişgezek)
- Doğu Dersim ağızları (Mameki, Nazımiye, Mazgirt, Güney-Pülümür)
- Pülümür-Erzincan ağızları
- Varto ağzı
Linguist List'e göre Kuzey Zazacası iki lehçeye ayrılır:[9]
- Tunceli (kiu-tun)
- Varto (kiu-var)
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- ^ Escarré International Centre for Ethnic Minorities and Nations :Recent Changes in Turkey’s Language Legislation
- ^ http://www.ethnologue.com/language/kiu
- ^ Paul J. White, "The Debate of the Identity of "Akevi Kurds", Paul J. White, Joost Jongerden, Turkey's Alevi Enigma: A Comprehensive Overview, BRILL, 2003, s. 21.
- ^ Roşan Lezgîn, Among Social Kurdish Groups – General Glance At Zazas
- ^ a b c Zazaki, Northern, Ethnologue.
- ^ Haydar Şahin, Uzun bir süreç: Asimile edilmiş Zazalar, Radio Zaza, 03.01.2009 (Anadilinde “Ma Kırmancime, Dımlime, Zazaymi” diyenlere Türkçe soruyordum, hangi dili konuşuyorsunuz? Alevice diye cavap alırdım.)
- ^ Martin van Breunessen, "The Ethnic Identity of Kurdish Alevis", Krisztina Kehl Bodrogi, Barbara Kellner Heinkele, Anke Otter Beaujean, Syncretistic Religious Communities in the Near East, BRILL, 1997, s. 17.
- ^ a b Keskin, Mesut. Zazaca Üzerine Notlar
- ^ http://multitree.linguistlist.org/codes/kiu
 | Dil ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |