Kıbrıs'ın karayolları ağı
1907 yılında ilk arabaların adaya gelmesinden bu yana Kıbrıs, Avrupa'nın en modern karayolu ağlarından birini geliştirmiştir. 2002 yılı istatistiklerine göre Kıbrıs'ın özgür bölgelerindeki karayolu ağı 7.206 km'lik asfaltlanmış ve 4.387 km'lik asfaltsız yollardan oluşmaktaydı.
Ulaştırma, İletişim ve Bayındırlık Bakanlığı altındaki Bayındırlık Dairesi Başkanlığı; otoyolların, kırsal kesimin çoğunluğunun, şehirlerarası yol ağının ve ana şehir içi yolların bakımı, iyileştirilmesi ve inşasından sorumludur. Belediyeler yerel şehir içi yolların ikincil bakımından sorumludur. 1974 Türk işgali sebebiyle karayolu ağının gelişim süreci kökten değişti ve altyapı yatırımları, Kıbrıs nüfusunun %80'inin ve kalkınmanın çoğunun yoğunlaştığı adanın güney kesimine odaklandı. Kıbrıs'ta 2004'ten 2009'a kadar ölümlü kazaların %40'a kadar azaldığını gösteren istatistiklere bakılırsa, adanın karayolu ağının durumu iyi sayılabilir.[1]
1907 yılında adaya ilk arabalar geldiğinde ada İngiliz idaresi altındaydı. Bu dönemde adaya ithal edilen arabalar sağ direksiyonlu olduğundan ötürü trafik akışı soldan gidecek şekilde oluştu ve bu düzen bugün de devam etmektedir.
Kıbrıs'taki mevcut hız sınırları şunlardır:
- Otoyollarda 100 km/s (kamyonlar hariç) ve 65 km/s alt sınır
- Yerleşim bölgeleri dışında 80 km/s
- Yerleşim bölgeleri içinde 50 km/s[2]
Karayollarının Sınıflandırılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıbrıs'taki karayolları 5 kategoride sınıflandırılabilir:
- Otoyollar (Α): Adanın standartları en yüksek olan ana yollardır. İki yönde de iki ya da üç şeritten oluşur ve aynı seviyede olmayan kavşakları olup Α harfiyle kodlanır. Hız sınırı saatte asgari 65 km ve azami 100 km'dir. Anayolların yerini almışlardır (Β kodlu yollar) ve bu sebeple numaraları aynıdır. (ör. otoyol Α1 anayol Β1'in yerini almıştır). Bazι durumlardı bu otoyollar mevcut yolların geliştirilmesiyle yapılmıştır (ör. Α3-Β3). İlk otoyol planı 1970'te Lefkoşa ve Lefkoşa Havalimanı arasında yapılsa da 1974 olayları yüzünden gerçekleşmedi. Otoyol planları 1984'ten sonra yeniden uygulamaya konuldu.
- Şehirlerarası Yollar (Β): Genelde iki yönde birer şeritten oluşurlar, şehir içinde ikişer şerit olmaları da söz konusudur. Hız sınırları yerine göre saatte 65 veya 80 kilometredir. Otoyollardan önce adadaki anayol görevini görürlerdi, bugün daha çok bölgesel yol işlevindedirler. İnşaatlarına 1945'te başlanmış olup inşaası tamamlanan en son yol 1979'ta Baf ve Poli arasındaki B7 yoluydu.
- Ana Yollar(Ε): İki yönde birer şeritten oluşup Ε harfi ve üç sayıyla kodlanan asfalt yollar. Yerleşim alanları dışında 80 km/s hız sınırı olup yerleşim alanları içerisinde bu sınır 50 km/saat'e düşer. Bazı durumlarda rotaları köylerin içinden geçmektedir. Her ne kadar bu yolların ilki 1950'lerde yapılsa da 1974 harekatı sebebiyle 1970'ler ve 1980'lerde bu yolları inşaası hız kazanmıştı. Rakamların ilki yolun başladığı anayolu işaret eder. Bu yollar genelde köyleri birbirine bağlayan yollardır.
- Yerel Yollar (F): F harfi ve üç rakamla kodlanan yollar. Bu yollar İngiliz idaresi zamanında yapılan ve Kıbrıs'ın bağımsızlığının ilk yıllarında asfaltlanan yollardır. Bu yolların amacı köyleri birbirlerine ve daha büyük yerleşim yerlerine bağlamaktı; bu sebeple bu yollar köylerin içinden geçerler. Her ne kadar bu yolların pek çoğu E kategorisindeki yollar gibi iki şeritli olsa da iki aracın yan yana geçemeyeceği köy merkezlerinden veya normalde aşılamaz yerlerden geçtiklerinden ötürü yüksek hızlar sağlanamayacağından bu düşük seviyeye verilmişlerdir. Yerleşim yerleri dışında, çift şeritli oldukları yerlerde hız sınırı 50 km/s olup, yolun düz olması durumunda bu sınır 80 km/s olabilmektedir. Yerleşim birimleri içerisinde ve aşırı daraldıkları yerlerde hız sınırı 30 km/s olarak belirlenmiştir. 1970'ler ve 1980'lerde pek çok E kategorisi yolun hızla inşa edilmesine kadar anayol görevi görmüşlerdir. 1980'lerin başında yol sınıflandırmalarının yapıldığı dönemde alternatif olarak kullanılmayan yollar da bu kategoriye dahil edilmişti, bu sebepten ötürü bu yolların en sonuncuları asfaltlanmıştır.
- Kategorisiz yollar: Birincil veya ikincil yol olabilirler. Bu yollar sınıflandırmalardan sonra inşa edildiklerinden ötürü herhangi bir numara verilmemiştir.
Otoyollar[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk otoyol planları 1970 yılında Lefkoşa merkezi ile Lefkoşa Uluslararası Havalimanı arasında planlanmış ve bu amaçla şu anki Griva Digeni Caddesi genişletilmiş olsa da 1974'teki Türk askeri harekatı sebebiyle bu plan gerçekleştirilemedi ve adanın karayolu ağının gelişimi adanın hükûmetin etkin kontrolündeki güney kesimlerinde yoğunlaştı. Bu sebepten ötürü adadaki ilk otoyollar adanın güney kesiminde inşa edildi. Kıbrıs'ın ilk otoyolu 1986 yılında Lefkoşa - Limasol arasında (A1 ) açıldı. 7 yıl sonra, 1991 yılında Alambra'dan başlayan Lefkoşa - Larnaka otoyolu (A2 ) inşa edildi. 1995 yılında Larnaka - Limasol hattı (A5 ) tamamlanırken 1997 yılında otoyol ağı adanın en uzun tüneli (900 metre) ile birlikte Baf'a ulaştı (A6 ). 2002 yılında da Larnaka Uluslararası Havalimanı'ndan başlayan ve Aya Napa'ya (A3 ) uzanan Larnaka Çevreyolu açıldı. 2006 yılında Lefkoşa'dan Trodos'a gidecek olan otoyolun (A9) ilk kısmı Denya'ya ulaşacak şekilde hizmete açılsa da bu otoyol Ara Bölge'den geçeceği için Astromerit'e kadar olan bölümü inşa edilememiştir. Bununla birlikle 2023'te bu otoyolun Astromerit-Evrihu kısmının inşaatına başlandı.
Şu anda inşaat aşamasında olan 4 otoyol bulunmaktadır. (A7, A8, A9, A22 )
Otoyollar Listesi[değiştir | kaynağı değiştir]
| Adı | Rotası | Mesafe | Tamamlandığı Yıl | Durumu | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
 Lefkoşa - Limasol
|
Lefkoşa, Limasol | 73 km | 1986 | Hizmete açık | Kornos'ta 5200 metrelik acil durum pisti bulunmakta |
 Lefkoşa - Larnaka
|
Alambra, Limbya, Larnaka | 21 km | 1991 | Hizmete açık | |
 Larnaka Uluslararası Havalimanı - Aya Napa
|
Larnaka (Uluslararası Havalimanı), Livadya, Aya Napa | 55 km | 2002 | Hizmete açık | Livadya'ya kadar olan bölüm çevreyolu olarak hizmet veriyor |
 Larnaka - Larnaka Uluslararası Havalimanı
|
Larnaka, Larnaka Uluslararası Havalimanı | 4 km | Otoyol değil. Yola A kodu verildi. | ||
 Larnaka - Limasol
|
Larnaka, Angliside, Köfünye | 19 km | 1995 | Hizmete açık | Köfünye'de 5000 metrelik acil durum pisti bulunmakta |
 Limasol - Baf
|
Limasol, Pissuri, Baf | 66 km | 1997 | Hizmete açık | |
 Baf - Poli Hırsofu
|
Baf, Poli | 31 km | Yapım aşamasında | 15.5 kilometrelik ilk bölüm yapım aşamasında | |
 Limasol - Saitta
|
Limasol, Saitta | 22 km | Yapım aşamasında | 3.7 kilometrelik ilk bölüm yapım aşamasında | |
 Lefkoşa - Trodos
|
Lefkoşa, Denya, Astromerit, Evrihu | 65 km | 2006 (ilk kısım) | Kısmen hizmete açık |
|
 Lefkoşa Çevreyolu
|
Geri, Çeri, Lakadamya | 32 km | Yapım aşamasında | 7.5 kilometrelik ilk bölüm yapım aşamasında. Bu proje A9'dan Kliru'ya gidecek olan ayrı bir otoyol projesini de kapsar. |
Şehirlerarası Yollar[değiştir | kaynağı değiştir]
Şehirlerarası Yollar Listesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu yolların numaralandırılmaları 1980'lerde yapılmış olup Lefkoşa içerisinde işaretlenmiş yolların bir kısmı 1974 öncesinde faal olan önemli yolları takip eder. B13 yolu Miamilya (Haspolat) üzerinden Değirmenlik ve Trikomo'ya (İskele) giderken B16 yolu doğrudan bugünkü Ercan Havalimanı'na bağlanan eski Mağusa yoluydu. Benzer şekilde, B17 yolu da Piroyi (Gaziler) ve Goşşi üzerinden giden eski Larnaka yoluydu.
Avrupa Yolları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kıbrıs Cumhuriyeti, Uluslararası Avrupa karayolları ağına katılmamıştır, bu nedenle adada Avrupa yolu bulunmamaktadır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Γραφείο Στατιστικής & Ερευνών Τμήμα Τροχαίας Αρχηγείου - Στατιστικά" (PDF). 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
- ^ Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας Κύπρου
Dış Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ulaştırma, İletişim ve Bayındırlık Bakanlığı 2016-10-31 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- RAPOR Kıbrıs Üniversitesi Hareketlilik Planı [ölü/kırık bağlantı]
- Helenik Yol Ağı (Kıbrıs Ağ Bölümü) 2012-03-04 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.