Jan Długosz
Jan Długosz | |
|---|---|
 Jan Długosz, Walery Eljasz, 1889 | |
| Doğum | 1 Aralık 1415 Stara Brzeźnica, Polonya Krallığı |
| Ölüm | 19 Mayıs 1480 (64 yaşında) Kraków, Polonya Krallığı |
| Diğer ad(lar)ı |
|
| Meslek | |
| Önemli eser(ler) | Latince: Annales seu cronici incliti regni Poloniae |
Jan Długosz (Lehçe telaffuz: [ˈjan ˈdwuɡɔʂ]; 1 Aralık 1415 - 19 Mayıs 1480), Latince'de Johannes Longinus olarak da bilinir, Polonyalı bir rahip, tarihçi, diplomat, asker ve Kraków Piskoposu Zbigniew Oleśnicki'nin sekreteridir. Polonya'nın ilk tarihçisi olarak kabul edilir..[1][2]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Jan Długosz, 12 cilt halinde ve Latince yazılmış Annales seu cronici incliti regni Poloniae (Ünlü Polonya Krallığının Annal veya Kronikleri) eseri ile en çok tanınır, Güneydoğu Avrupa'daki kadar Batı Avrupa'daki 965'ten aynı zamanda öldüğü yıl olan 1480'e olayları kapsamaktadır.[2][3] Długosz, Orta Çağ kroniklerinin özelliklerini hümanist tarih yazımının unsurlarıyla birleştirmiştir.[2] Długosz, Polonya Krallığı'nın tarihini yazarken, günümüze kadar ulaşamamış olanlar da dahil olmak üzere Ruthenian (Rus) kroniklerini de kullanmıştır (bunların arasında Przemysl'in 1100 civarındaki baskısındaki 11. yüzyıla ait Kiev kronik koleksiyonu da kullanılmış olabilir ve 1225-40 Przemysl piskoposluk koleksiyonları).[2]
Eserleri ilk kez 1701-1703'te basılmıştır. İlk olarak Jan Szczęsny Herburt tarafından finanse edilen Dobromyl'deki Jan Szeliga matbaasında basılmıştır.[2] Jan Długosz kitapta kendisinden bahsetme zahmetine girdiğinde kendisinden üçüncü şahıs olarak bahsetmektedir.
Długosz, Kraków'da bir kanondu,[1] Krakow Üniversitesi'nde eğitim görmüştür. Polonya Kralı IV. Kazimierz Jagiellon tarafından Papalık] ve İmparatorluk saraylarına diplomatik görevlerle gönderilmiş ve On Üç Yıl Savaşları (1454-66) sırasında Kral'ın Töton Şövalyeleri ile yaptığı görüşmelerde ve barış görüşmelerinde yer almıştır.
1434'te, Długosz'un Kłobuck'taki ilk papaz olan amcası, onu oradaki St. Martin kilisesinin kanonu olarak görevini devralması için atanmıştır. Kasaba, Silezya'nın Opole bölgesindeydi ancak yakın zamanda II. Władysław Jagiełło tarafından fethedilmişti. Długosz 1452'ye kadar kalmış ve oradayken kanonik manastırı kurmuştur.
1450'de Długosz, Halshany Kraliçesi Sophia ve Kral Casimir tarafından János Hunyadi ile Bohemyalı soylu Brandýs'li Jan Jiskra arasında barış görüşmelerini yürütmek üzere gönderilmiş ve altı gün süren görüşmelerin ardından onları ateşkes imzalamaya ikna etmiştir.
1455'te Kraków'da, şehrin ve kalenin çoğunu yok eden, ancak Długosz Hanedanı koruyan bir yangın yayılmıştır.
1461'de Długosz'un da aralarında bulunduğu Polonyalı bir delegasyon, Silezya'nın Bytom şehrinde Podebrady'li George'un temsilcileriyle görüştü. Altı gün süren görüşmelerin ardından iki grup arasında ittifak sağlandı. 1466'da Długosz, temsilcinin Töton Şövalyeleri lehine önyargılı olmadığına dair güvence elde etmek için Wrocław temsilcisi olarak gönderildi. Başarılı olmuş ve 1467'de kralın oğluna ders vermekle görevlendirilmiştir.
Długosz, Prag Başpiskoposluğunun teklifini reddetmiş, ancak ölümünden kısa bir süre önce Lwów Başpiskoposluğuna aday gösterilmiştir. Bu adaylık ancak Papa IV. Sixtus tarafından 2 Haziran 1480'de,[4] ölümünden iki hafta sonra onaylanmıştır.
1448 tarihli Banderia Prutenorum adlı eseri, Grunwald ve Stębark köyleri arasında gerçekleşen 1410 Grunwald Muharebesi'ni anlatır.
Hayatının bir noktasında Długosz, Marburg'lu Wigand'ın Chronica nova Prutenica eserini Orta Yüksek Almanca'dan Latince'ye gevşek bir şekilde tercüme etmiş, ancak birçok hata ve isim ve yerlerin karıştırmıştır.[5]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Jan Długosz ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis
- Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Annals or Chronicles of the Famous Kingdom of Poland)
- Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego (new Polish translation of the Annals, 1961–2006)
- The Annals of Jan Dlugosz (English translation of key sections of the work, 1-901019-00-4)
- Historiae Polonicae libri xii (Polish Histories, in Twelve Books; written 1455–80; first published 1711–12, in 2 volumes)
- Banderia Prutenorum, flag book, completed in or shortly after 1448, when Stanisław Durink painted the illuminations.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Davies, Norman (1982). God's Playground: A History of Poland. I. Columbia University Press. s. 5.
- ^ a b c d e Isayevych, Ya. Jan Długosz (ДЛУГОШ ЯН) 28 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Encyclopedia of History of Ukraine. 2004
- ^ "Jan Dlugosz". Catholic Encyclopedia. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.
- ^ Konrad Eubel (1914). Hierarchia catholica medii aevi, Münster: Librariae Regensbergianae, vol. 2, p. 176.
- ^ Samples of Jan Dlugosz mistakes and mixups on Pages 431–434 in Scriptorum Rerum Prussicarum
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bain, Robert Nisbet (1911). "Dlugosz, Jan". Encyclopædia Britannica. 8 (11. bas.). s. 348.- Liber beneficiorum ecclesiae Cracoviensis ("Book of the Benefices of the Bishopric of Krakow") At the National Digital Library of Poland
