Hukuk ve Adalet
| Hukuk ve Adalet Prawo i Sprawiedliwość | |
|---|---|
| Kısaltma | PiS |
| Kurucu | Lech Kaczyński |
| Başkan | Jarosław Kaczyński |
| Kuruluş tarihi | 13 Haziran 2001) |
| Üyelik (2021) | 45.000 |
| İdeoloji | Millî muhafazakârlık Hristiyan sağ Sağ popülizm |
| Siyasi pozisyon | Sağ |
| Ulusal üyelik | Birleşik Sağ |
| Avrupa üyeliği | Avrupa Muhafazakârlar ve Reformcular İttifakı |
| Resmî renkler | Lacivert
Beyaz Kırmızı |
| Sejm | 157 / 460 |
| Senato | 34 / 100 |
| Avrupa Parlamentosu | 24 / 52 |
| Bölgesel meclisler | 254 / 552 |
| İnternet sitesi | |
| Polonya | |
Hukuk ve Adalet Partisi (Lehçe: 
Prawo i Sprawiedliwość (yardım·bilgi)), kısaltması PiS, Polonya'da Lech ve Jarosław Kaczyński tarafından 2001 yılında kurulan muhafazakâr sağ siyasi partidir.
2001 yılında Jarosław ve Lech Kaczyński tarafından, Dayanışma Seçim Hareketi'nden (AWS) ayrılan Merkez Anlaşması'nın doğrudan devamı olarak kuruldu. 2005 parlamento ve başkanlık seçimlerini kazandı ve ardından Lech, Polonya'nın cumhurbaşkanı oldu. 2005 ile 2007 seçimleri arasında Polonyalı Aileler Birliği ve Polonya Cumhuriyeti Öz Savunma Birliği ile parlamento koalisyonuna başkanlık etti. İkinci sırayı aldı ve 2015 yılına kadar parlamento muhalefetinde kaldı. 2015 seçimlerinde yeniden başkanlığı kazandı ve daha sonra parlamento seçimlerinde sandalyelerin çoğunluğunu kazandı. 2019 ve 2020 seçimlerinin ardından pozisyonlarını korudular.
Kuruluşu sırasında kendisini merkezci bir Hıristiyan demokrat partisi olarak konumlandırmaya çalıştı, ancak kısa bir süre sonra kültürel ve sosyal açıdan daha muhafazakar görüşleri benimsedi ve sağa kaymaya başladı. Kaczyński'nin ulusal-muhafazakar ve kanun ve düzen gündemi kapsamında PiS, ekonomik müdahaleciliği benimsedi.[1][2][3][4][5]
Aynı zamanda Katolik Kilisesi ile de yakın ilişkiler sürdürmüştür, ancak Katolik-milliyetçi grup 2011 yılında Birleşik Polonya'yı oluşturmak üzere ayrılmıştır [6]
2010'lu yıllarda sağcı popülist tutumları da benimsedi. PiS, yeniden iktidara geldikten sonra çocuklu ailelere yapılan transfer ödemeleriyle popülerlik kazandı[7] ancak liberal-demokratik denetimler ve dengeleri ortadan kaldırarak uluslararası eleştirilerin ve yerel protesto hareketlerinin dikkatini çekti. Siyaset bilimciler partinin yönetimini liberal olmayan veya otoriter olarak nitelendirdiler.[8]
Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Sejm[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | # Oy | % Oran | # Sandalye | +/– |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | 1,236,787 | 9.5 (#4) | 44 / 460 |
|
| 2005 | 3,185,714 | 27.0 (#1) | 155 / 460 |
 111
|
| 2007 | 5,183,477 | 32.1 (#2) | 166 / 460 |
11
|
| 2011 | 4,295,016 | 29.9 (#2) | 157 / 460 |
 9
|
| 2015 | 5,711,687 | 37.6 (#1) | 193 / 460 |
36
|
| 2019 | 7,760,470 | 44.3 (#1) | 187 / 460 |
6
|
| 2023 | 0 / 460 |
Senato[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | # Sandalye | +/– | ||
|---|---|---|---|---|
| 2001 | 0 / 100 |
|||
| Senato 2001 koalisyonunun bir parçası olarak 15 sandalye kazandı. | ||||
| 2005 | 49 / 100 |
49
| ||
| 2007 | 39 / 100 |
10
| ||
| 2011 | 31 / 100 |
8
| ||
| 2015 | 61 / 100 |
30
| ||
| 2019 | 48 / 100 |
13
| ||
| 2023 | 0 / 100 |
|||
Avrupa Parlamentosu[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | # Oy | % Oran | # Sandalye | +/– |
|---|---|---|---|---|
| 2004 | 771,858 | 12.7 (#3) | 7 / 54 |
|
| 2009 | 2,017,607 | 27.4 (#2) | 15 / 50 |
8
|
| 2014 | 2,246,870 | 31.8 (#2) | 19 / 51 |
4
|
| 2019 | 6,192,780 | 45.38 (#1) | 27 / 51 |
8
|
| 2024 | 0 / 51 |
Cumhurbaşkanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | Aday | 1. tur | 2. tur | ||
|---|---|---|---|---|---|
| # Oy | % Oran | # Oy | % Oran | ||
| 2005 | Lech Kaczyński | 4,947,927 | 33.1 (#2) | 8,257,468 | 54.0 (#1) |
| 2010 | Jarosław Kaczyński | 6,128,255 | 36.5 (#2) | 7,919,134 | 47.0 (#2) |
| 2015 | Andrzej Duda | 5,179,092 | 34.8 (#1) | 8,719,281 | 51.5 (#1) |
| 2020 | Andrzej Duda | 8,450,513 | 43.5 (#1) | 10,440,648 | 51.0 (#1) |
Bölgesel meclisler[değiştir | kaynağı değiştir]
| Seçim | % Oy | # Sandalye | +/– | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2002 | 16.0 (#3) | 97 / 561 |
||||
| Sivil Platform ile Koalisyon. | ||||||
| 2006 | 25.1 (#2) | 170 / 561 |
||||
| 2010 | 23.1 (#2) | 141 / 561 |
29
| |||
| 2014 | 26.9 (#1) | 171 / 555 |
30
| |||
| 2018 | 34.3 (#1) | 254 / 555 |
83
| |||
| 2024 | 0 / 555 |
|||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Premier o PiS. "Myśl socjalistyczna również jest dla nas ważna"". Wirtualna Polska (Lehçe). 21 Temmuz 2019. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
- ^ Turczyn, Andrzej (22 Temmuz 2019). "Mateusz Morawiecki: robotnicza myśl socjalistyczna jest głęboko obecna w filozofii Prawa i Sprawiedliwości". Trybun Broni Palnej (Lehçe). 6 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Szeląg, Wojciech (24 Mayıs 2021). "Marek Goliszewski, prezes BCC: Polski Ład wystraszył nawet tych, którzy wspierają PiS". Interia (Lehçe). 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Kołakowska, Agnieszka (9 Ekim 2019). "In defense of Poland's ruling party". Politico. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Orenstein, Mitchell (4 Temmuz 2018). "Populism with socialist characteristics". The Jordan Times. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Bale, Tim; Szczerbiak, Aleks (December 2006). "Why is there no Christian Democracy in Poland (and why does this matter)?". SEI Working Paper (91). Sussex European Institute. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
- ^ Santora, Marc (14 Ekim 2019). "In Poland, Nationalism With a Progressive Touch Wins Voters (Published 2019)". The New York Times. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ Illiberal democracy:
- Piotrowski, Grzegorz (2020). "Civil Society in Illiberal Democracy: The Case of Poland". Politologický časopis – Czech Journal of Political Science (İngilizce). XXVII (2): 196-214. doi:10.5817/PC2020-2-196. ISSN 1211-3247. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
- Sata, Robert; Karolewski, Ireneusz Pawel (2020). "Caesarean politics in Hungary and Poland". East European Politics. 36 (2): 206-225. doi:10.1080/21599165.2019.1703694.
- Drinóczi, Tímea; Bień-Kacała, Agnieszka (2019). "Illiberal Constitutionalism: The Case of Hungary and Poland". German Law Journal. 20 (8): 1140-1166. doi:10.1017/glj.2019.83.Authoritarianism or dictatorship:
- Ágh, Attila (2019). Declining Democracy in East-Central Europe: The Divide in the EU and Emerging Hard Populism (İngilizce). Edward Elgar Publishing. ss. 175-176. ISBN 978-1-78897-473-8.
- Sadurski, Wojciech (2019). "Illiberal Democracy or Populist Authoritarianism?". Poland's Constitutional Breakdown (İngilizce). Oxford University Press. ss. 242-266. doi:10.1093/oso/9780198840503.003.0009. ISBN 978-0-19-884050-3.
- Lendvai‐Bainton, Noemi; Szelewa, Dorota (2020). "Governing new authoritarianism: Populism, nationalism and radical welfare reforms in Hungary and Poland". Social Policy & Administration. 55 (4): 559-572. doi:10.1111/spol.12642.
- Fomina, Joanna; Kucharczyk, Jacek (2016). "Populism and Protest in Poland". Journal of Democracy. 27 (4): 58-68. doi:10.1353/jod.2016.0062. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2023.
The 2015 victory of Poland’s Law and Justice (PiS) party is an example of the rise of contemporary authoritarian populism... the PiS gained a parliamentary absolute majority; it has since drawn on this majority to dismantle democratic checks and balances. The PiS’s policies have led to intensifying xenophobia, aggressive nationalism, and unprecedented polarisation that have engendered deep splits within Polish society and have given rise to social protest movements not seen in Poland since 1989.
- Markowski, Radoslaw (2019). "Creating Authoritarian Clientelism: Poland After 2015". Hague Journal on the Rule of Law (İngilizce). 11 (1): 111-132. doi:10.1007/s40803-018-0082-5. ISSN 1876-4053.Both:
- Surowiec, Paweł; Štětka, Václav (2020). "Introduction: media and illiberal democracy in Central and Eastern Europe". East European Politics. 36 (1): 1-8. doi:10.1080/21599165.2019.1692822.
