Hemşin koyunu
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Hemşin koyunu, Artvin başta olmak üzere,[1] Rize'nin doğu kesimleri, Erzurum'un kuzey ilçeleri, Ardahan ve Posof'ta yetiştirilen bir koyun ırkıdır.[2][3] Hemşin koyunları, Türkiye'deki diğer koyun türlerine kıyasla ince ve uzun kuyruklu, orta boylu, dar vücutlu ve bol süt veren bir ırktır.[4] Genellikle eti ve sütü için yetiştirilmektedir.[5] Hemşin koyunu, 2005-2010 yılları arasında organize edilen "Yerli hayvan ırklarının çiftçi şartlarında korunması" projesi kapsamında Artvin'in Ardanuç ilçesindeki Konaklı köyünde koruma altına alınmıştır.[6]
Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Hemşin koyunun vücut rengi kirli beyaz, kahverengi ya da siyahtır. Genellikle boynuzsuz olsa da boynuzu olan erkeklerin boynuzu büyük ve sarmaldır.[7] Yaşadığı bölgenin yapısına uyum sağlayan Hemşin koyunu bol yağlıdır. Genellikle yemle beslenmektedir. 2010 yılı verilerine göre 54.924 Hemşin koyunu yaşamaktadır.[8] Sayıları azalan Hemşin koyunlarının nesli yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. 77 Hemşin kuzusuyla yapılan bir araştırmada 30, 60, 90, 120, 150 ve 180. günde ölçülen kuzuların ortalama ağırlıkları sırasıyla 4.10, 14.45, 23.49, 27.44, 29.97, 34.39 ve 38.97 kilogram olarak ölçülmüştür. Kuzuların ortalama uzunlukları ise 90. günde 58.70 ve 180. günde 66.36 santimetre olarak ölçülmüştür. Aynı araştırmaya göre türün ilk 6 ayda hayatta kalma oranı %96'dır.[3]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
93 Harbine kadar Hemşince konuşan halkın Hemşin koyunlarını kışları Batum'da, yazları ise Artvin'in Bilbilan Yaylası'nda yetiştirdiği bilinmektedir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Artvin il yilliǧi. Güneş Matbaacilik. 1968. s. 296. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ Saraçoğlu, Hüseyin (1956). Doğu Anadolu. Maarif Basımevi. s. 315. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ a b c Mehmet Sarı, Kadir Önk, Ali Rıza Aksoy, Muammer Tilki, Serpil Adıgüzel Işık (25 Mart 2014). "Hemşin Kuzularında büyüme ve bazı vücut ölçülerinin belirlenmesi". dergipark.org.tr. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ Saraçoğlu, Hüseyin (1956). Türkiye coğrafyasi üzerine etüdler. Millî Eğitim Basimevi. s. 32. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ Semine Dalğa, Kadir Aslan, Gülseren Kılbaş (30 Nisan 2017). "Hemşin Koyunu Mandibulas'ı Üzerinde Morfometrik Bir Çalışma*" (PDF). researchgate.net. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ "Farklı koyun ırklarında sütten kesilmiş kuzularının yapay meradaki besi performanslarının belirlenmesi" (PDF). d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Hayri Yeniyurt, Hüseyin Demirtaş. "Hemşin koyunu". veteriner.cc. 12 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.
- ^ Erdoğan Sezgin, Sinan Kopuzlu, Sadrettin Yüksel, Nurinisa Esenbuğa, Ömer Cevdet Bigin. "Artvin İlinde Yetiştirilen Hemşin Koyun Irkının Büyüme Gelişme Özellikleri ile Büyüme Gelişme Özelliklerine Ait Kalıtım Derecelerinin Belirlenmesi" (PDF). vetdergikafkas.org. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2020.