Habib Sahir

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Habib Sahir
Kendi dilinde adıAzerice: Həbib Sahir
DoğumMir Habib Qavami
1895
Terk, Miyane, İran
Ölüm1985
Tahran, İran
Defin yeriBehişt-i Zehra
MahlasÜlker
Meslekşair, tercüman, yazar
DilAzerbaycan Türkcesi
farsça
arapça
fransızca
MilliyetAzerbaycan Türkü
Eğitimİstanbul Üniversitesi
Önemli eserEsir ellerin şairiyim
PartnerNüsret ül-mülk Nuri
ÇocuklarHamit, Sait, Manise, Süreyya

Habib Sahir veya Mir Habib Qavami (1895, Tebriz - 1985, Tahran) Azerbaycanlı şair, yazar, mütercim ve editördür. İran'da serbest Türk nazımın hamisi.

Azerbaycan Milli Hükümeti'nin kurulmasından sonra okul çocukları için "Ana dili" ders kitabını yazdı. Basında "Aydın", "Ülker", "Ağ" gibi imzalı yazılar yazdı.

Faaliyetlerinden dolayı birçok kez sürgüne gönderildi. İran İslam Devrimi'nden sonra kendini asarak intihar etti.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mir Habib Qavami, 1903 yılında Tebriz'in Sirxab mahallesinde doğdu.[1] İlk başta "Serdabe üstü" molla okulunda Arapça okuma yazma öğrendi. Daha sonra ilköğrenimini "Madaris-i Mutamida" ve "Rüşdiyye" okullarında gördü. İlköğrenimini tamamladıktan sonra "Medresei Mubarek-e Mahammadiya" lisesine[2] girdi. Ve burada Muhammed Hüseyn Şehriyar'ın sınıf arkadaşıydı.[3]

Lisede Fransız dili ve edebiyatı öğretmeni olarak görev yapan Mirze Tagihan Rafet Tebrizi öğretmeni oldu. Mirze Tagihanın etkisi ile Habib Sahirde Batı edebiyatına ilgi uyanıyor. Türkiye'de yayınlanan "Resmli ay" ve "Serveti-fünun" dergileri ile tanışıyor.[4] Burada Celal Sahir'in eserlerini beğendiği için kendine "Sahir" mahlasını seçer. Öğrenci arkadaşlarıyla birlikte "Encümen-i Rafat" ve "Edep" gazetelerini çıkarırlar.[5] Şeyh Muhammed Hiyabani'nin öldürülmesi ve Azadistan'ın yıkılmasından sonra her iki gazetenin çapı durduruluyor.[6]

Eğitimini bitirdikten sonra bir süre öğretmenlik yapar. Kazandığı paranın bir kısmını Tebriz'deki ailesine gönderir, geri kalanını da Türkiye'de yüksek öğrenim görmesi için toplar.[7]

Habib Sahir 1927'de Türkiye'ye gitti. Burada yaşayan İranlılar için açılan "Dabistane-Iraniyan" okulunda iki yıl Fars dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalıştı.[8] 1929'da İstanbul Üniversitesi Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne girdi.[2][9] Burada çağdaş Türk ve Fransız şiiriyle tanışır ve Fransızca öğrenir.[10] Öğrenimi sırasında Fransız şair Charles Baudelaire'in yeni şiirleri ("Düşman"), Lamartine'in ünlü şiiri "Göl", Sadi'nin "Gülüstan"ı, Hafız Şirazi'nin gazellerini Azerbaycan Türkçesine çevirdi.[11] "İran-Azerbaycan Doğal Coğrafyası" başlıklı diploma tezini yazdı ve savundu. Hocası Sadi Bey'in tavsiyesi ile diploma çalışmasını seri olarak "Azerbaycan Yurd Bilgisi" dergisinde yayınladı.[8]

Öğrenimini tamamladıktan sonra 1933'te Tebriz'e döndü. Maarif bakanlığının atanmasıyla Tebriz'de bir okulda coğrafya öğretmeni olarak göreve başlamıştır. Ayrıca öğrenciler için ders kitapları da yazmıştır. 1936'da Tebriz Maarif bakanlığının kararıyla Zencan'da "Coğrafiyeyi Hamse" adlı ders kitabı neşredildi ve bir ödül aldı.[12] Daha sonra öğretmen olarak çalışması için Zencan'a gönderildi.[12][13]

1941'de Azerbaycan SSC heyetinin bir parçası olarak Tebriz'e gelen Azerbaycanlı aydınlar, şehrin edebi ve kültürel ortamında olumlu değişikliklere neden oldular.[14] Bu dönemde "Azerbaycan", "Vatan Yolunda", "Şafak", "Azad Milleti", "Yeni Şerq" gibi gazete ve dergilerde Habib Sahir'in şiirleri, çevirileri ve yazıları yayınlandı.[15][16] Tebriz'de yaşadığı yıllarda Farsça "Shaqaiq", "Gölgeler", "Gece Efsanesi", "Seçme Şiirler" kitapları yayınlandı.[17] 1945-1946'da Azerbaycan Milli Hükûmeti'nin kurulmasından sonra okul çocukları için "Ana dili" ders kitabını yazdı ve "Aydın" imzasıyla basında yer aldı.[6]

Milli Hükûmetin çöküşünden sonra öğretmenliğe devam etti. "Aydın", "Ülker", "Ağ" mahlaslarıyla anadilinde şiir ve hikâyeler yazmaya devam etti. Bu faaliyeti ortaya çıktıktan sonra mahkûm edilerek Erdebil'e sürgüne gönderildi.[18] Burada "Safaviyye" okulunda bir öğretmen olarak göreve başlar. Okulda bulunduğu süre boyunca dersleri Azerbaycan türkcesinde yaptiği için sürekli uyarıldı. Sonuç olarak 3 yıl sonra Erdebil'den çıkarıldı ve Kazvin'e sürüldü. Buradaki faaliyetlerinde bir değişiklik olmayınca Mazenderan'da bulunan Sari şehrine sürgüne gönderildi.[19] Burada sıtmaya yakalandığı için Kazvin'e geri gönderildi ve 13 yıl orada yaşadı.[6] Daha sonra Tahran'a taşındı.

1965 yılında kendi dilinde yazdığı ilk şiir kitabı “Lirik Şiirler” yayımlandı.[20] İran İslam Devrimi'nden sonra "Sabah Işığı", "Sönmeyen Işıklar", "Dağınık Hatıralar", "Kovşan" kitapları yayınlandı.[21][22] Ayrıca Fransızca şiirler ve Arapça kısa öyküler de yazmıştır.[23]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Habib Sahir'in dedesi Miyane'deki Tark şehrinden Tebriz'e taşındı[24][25] Babası Mir Qavam Sahir, 1908'de Meşrutiyyet devrimi sırasında kaçırılıp öldürüldü.[26] Annesi Bayat boyundandir. Ailede 4 erkek ve 1 kız kardeş vardı.[1]

1946 yılında 43 yaşında iken Nusret ul-mülk Nuri ile evlendi.[6] Bu evlilikten Hamit ve Sait adında oğulları, Menisa ve Süreyya adında kızları dünyaya geldi.[27]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

1988'de İran İslam Devrimi'nden sonra tekrar tutuklanacağı haberini aldıktan sonra[28][29] Tahran yakınlarındaki Aryashahr şehrinde (şimdiki Sadeghiya) evinin penceresinden kendini asarak intihar etti.[30] Tahran'ın "Behişt-i Zehra" mezarlığına gömüldü.[31][32][33]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 26. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  2. ^ a b Ali Kafkasyalı (2002). İran Türk Edebiyatı Antolojisi. V. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. s. 15. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  3. ^ يحيي مرتضايي (24 Aralık 2014). "حبيب ساهر، از نوگرايي درشعر فارسي تا سبك آفريني در ادبيات تركي" (Farsça). irna.ir. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  4. ^ Vəfa Xanoğlan (17 Mart 2022). "Həbib Sahir yaradıcılığı və Türkiyə ədəbi mühiti, şəxsiyyəti və poeziyası haqqında düşüncələr - Vəfa Xanoğlan". Ədəbiyyat qəzeti. Bakü. Archived from the original on 29 Haziran 2022. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  5. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 27. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  6. ^ a b c d Esmira Fuad (2 Temmuz 2020). "Mən əsir ellərin şairiyəm - Həbib Sahir" (Azerice). Xalq Cəbhəsi qəzeti. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  7. ^ Həbib Sahir (2005). Seçilmiş əsərləri (PDF). Bakü: Lider nəşriyyatı. s. 4. Archived from the original on 5 Mart 2016. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  8. ^ a b Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 28. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  9. ^ Rəsul Yunan (2008). Yanan Yaşıl - Həbib Sahirin seçilmiş əsərləri. Tehran: Nashreafkar. s. 21. ISBN 978-964-8910-82-7. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  10. ^ Timur (15 Aralık 2022). "Güneyli şair Həbib Sahirin (Ülkər) anım günüdür" (Azerice). GünAz TV. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  11. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakı: Sabah. s. 37. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  12. ^ a b Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 30. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  13. ^ Həbib Sahir (2005). Seçilmiş əsərləri (PDF). Bakü: Lider nəşriyyatı. s. 5. Archived from the original on 5 Mart 2016. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  14. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 33. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  15. ^ Vəfa Əliyev (2000). Hüriyyət fədaisi (Həbib Sahirin taleyi və ədəbi irsi). Bakü: Ozan nəşriyyatı. s. 35. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  16. ^ Həbib Sahir (2005). Seçilmiş əsərləri (PDF). Bakü: Lider nəşriyyatı. s. 8. Archived from the original on 5 Mart 2016. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  17. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 34. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  18. ^ Savalan Fərəcov (11 Ocak 2023). "Cənublu soydaşlarımıza mübarizə ruhu aşılayan şair" (Azerice). medeniyyet.az. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  19. ^ Vəfa Əliyev (2000). Hüriyyət fədaisi (Həbib Sahirin taleyi və ədəbi irsi). Bakı: Ozan nəşriyyatı. s. 21. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  20. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakı: Sabah. s. 32. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2023. 
  21. ^ Bəkir Nəbiyev (1984). Söz ürəkdən gələndə. Bakü: Yazıçı nəşriyyatı. s. 200. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  22. ^ Həbib Sahir (2005). Seçilmiş əsərləri (PDF). Bakü: Lider nəşriyyatı. s. 6. Archived from the original on 5 Mart 2016. Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  23. ^ Vəfa Əliyev (2000). Hüriyyət fədaisi (Həbib Sahirin taleyi və ədəbi irsi). Bakü: Ozan nəşriyyatı. s. 29. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  24. ^ "Həbib Sahirin həyatı", Peyk e Azər, Zencan, s. 6, 2001, 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi 
  25. ^ Əlirza Quluncu (9 Ocak 2013). "Təbrizdə Həbib Sahirin xatirəsi anılıb" (Azerice). Amerika'nın Sesi. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  26. ^ Guləddin İsmayilov (16 Temmuz 2021). "Həbib Sahir (Ülkər)" (Azerice). aze.adfmk.com. 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  27. ^ Vəfa Əliyev (2000). Hüriyyət fədaisi (Həbib Sahirin taleyi və ədəbi irsi). Bakü: Ozan nəşriyyatı. s. 25. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  28. ^ Əkbər Ənvərian Ağdam (2012), "Güney Azerbaycanlı Habib Sâhir", Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 33. Sayı, Ankara, s. 28, ISSN 2651-5091, 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Nisan 2023 
  29. ^ Vəfa Əliyev (2000). Hüriyyət fədaisi (Həbib Sahirin taleyi və ədəbi irsi). Bakü: Ozan nəşriyyatı. s. 27. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  30. ^ Pərvanə Məmmədli (2015). Cәnubi Azәrbaycan: әdәbi şәxsiyyәtlәr, portretlәr (PDF). Bakü: Sabah. s. 40. 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 
  31. ^ Vaqif Sultanlı, İrəc İsmayıl (2017). Güney Azərbaycan nəsri. Antologiya (PDF). Bakü. s. 155. ISBN 978-9952-507-16-4. 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ocak 2021. 
  32. ^ "Həbib Sahirin həyatı". 30 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2018. 
  33. ^ Rəsul Yunan (2008). Yanan Yaşıl - Həbib Sahirin seçilmiş əsərləri. Tehran: Nashreafkar. s. 26. ISBN 978-964-8910-82-7. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitabları[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Habib_Sahir&oldid=31248992" sayfasından alınmıştır