Hükkam, Olur
| Hükkam | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Hükkam Hükkam'nin Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1031 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 212 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Hükkam, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Hükkam'ın eski adı Hukam'dır. Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hukam (حكام) olarak geçer.[4] Bu yer adı Gürcüce Okami'den (ოკამი) gelir. 1886 tarihli Rus nüfus tespitinde köyün adı Ukiam (Укямъ) olarak kaydedilmiştir.[5] 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlı Okam (اوكام) adıyla kaydedilmiş bir köy bulunuyordu. Bugünkü Gürcistan sınırları içinde de Okami adında yerleşimler vardır.[6]
Okami, tarihsel Gürcistan'ın bir bölgesi olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde kalıntısı bulunan kilise bu dönemden kalmış olabilir.[7] Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Okami köyünde 88 hanede 244 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 488 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Okami, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Ukiam (Укямъ) olarak kaydedilmiş olan köyün nüfusu, 165'i erkek ve 184'ü kadın olmak üzere, 81 hanede yaşayan 349 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[5] Okami köyünün nüfusu 1896 yılında 441 kişi, 1906 yılında 511 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Okami, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hükkam (حكام) olarak geçer. Bu sırada köy Erzurum vilayetinin Tortum kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[4] 1940 genel nüfus sayımında "Hukâm" biçiminde yazılmış olan köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 470 kişiden oluşuyordu.[10] Okami veya Hukam "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Taşlıköy olarak değiştirilmiştir.[11] Taşlıköy'ün nüfusu 1965 yılında 1.072 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 217 kişi okuma yazma biliyordu.[12] Daha sonra köyün eski adına geri dönülmüş ve Taşlıköy'ün adı Hükkam olarak değiştirilmiştir.
Günümüzde Hükkam köyünün bir mahallesi olan Hafız Ağa, 1886 Rus nüfus tespitinde Hafız Ağa Bağı (Гафиз-Ага-Баги) adıyla ayrı bir köydü. Köyünde 13'ü erkek ve 15'i kadın olmak üzere, 7 hanede 28 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Kürtlerden oluşuyordu.[13] Hafız Aşa Bağı köyünün nüfusu 1896 yılında 43 kişi, 1906 yılında 52 kişi olarak tespit edilmiştir.[14] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hafız Ağa Bağı (حافظ آغا باغی) olarak geçen köy, Erzurum vilayetinin Tortum kazasına bağlı Olur nahiyesinin köylerinden biriydi. Hafız Ağa Bağı, 1935 genel nüfus sayımından önce bir mahalle olarak Hukam köyüne bağlanmıştır.[4]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur. 2016 yılına kadar Taşlıköy olan mahallenin adı bu yıldan sonra eski adı olan bugünkü adına çevrilmiştir.[15]
Köyde bulunan dört kiliseden sadece Olur Çayı'nın 2,4 km uzağındaki tek nefli kilisenin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Diğer kiliselerin akıbeti bilinmemektedir.[16]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 194 km, Olur ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[17] Mahalle, Oltu'nun kuzeybatısında olup, 
numaralı Artvin- Kars (Yusufeli-Olur) devlet yolu üzerindedir. Oltu Çayı kenarında ve Ayvalı Barajı yakınındadır.[18]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 212[1] |
| 2021 | 224[1] |
| 2020 | 236[1] |
| 2019 | 234[1] |
| 2018 | 239[1] |
| 2017 | 236[1] |
| 2016 | 262[1] |
| 2015 | 283[1] |
| 2014 | 379[1] |
| 2013 | 460[1] |
| 2012 | 600[2] |
| 2011 | 639[2] |
| 2010 | 678[2] |
| 2009 | 707[2] |
| 2008 | 736[2] |
| 2007 | 753[2] |
| 2000 | 845[2] |
| 1990 | 1.154[19] |
| 1985 | 1.212[20] |
| 1965 | 1.072[21] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Hükkam Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Hukkam, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 806". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt s. 553". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 292 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 80. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 122, ISBN 9786052100271.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 680". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 759". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 110, ISBN 9789941478178
- ^ "Hükkam Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.